Ön Söz - Nobel Akademik Yayıncılık

Ön Söz
“Etiğin evrimindeki ilk adımı, diğer insanlarla dayanışma içinde olma algısıdır.”
Albert Schweitzer
Etik; uluslar, işletmeler, kurumlar, profesyoneller ve bireyler için disiplinler ve
öneriler üzerinden uygulamaları bulunan geniş bir alandır. Eylemlerimizde bizi
bilgilendiren rehber ilkeler kümesi ve çevresel faktörlerle hafifletilmiş günlük bir
uygulamadır. Mesleğimizde etik olmazsa, ebeler ruhsuz ve olası sonuçları düşünmeksizin işlem, kural ve öğretilerin arasında mecazen sıkışmış olurlardı. Âdeta
robot olurdu.
Biz de bu kitabı yazarak ve yayımlayarak bu alana küçük bir katkıda bulunmak istedik. Yazarlar olarak ortak deneyimlerimiz sayesinde ebelik alanına bu
kitapla destek olabileceğimize inandık. Bir ebe olan Illysa, etik kararlar ile mücadele etmekte ve meslektaşlarından, mevcut etik kodlardan, literatürden rehberlik
almaya çalışmaktadır. Okul psikoloji alanında uygulamalı etik profesörü olan Jon
ise, öğrencilerine ve diğer profesyonellere etiğin uygulamalı kısmını anlatmaktadır. Özetle bu kitapta bizim çabamız uygulamada etiğe ebe merkezli bir bakış açısı yerleştirmek bunu yaparken çabamız ebelik etiğinde bir otorite oluşturmaktan
çok düşüncelerimizi dile getirmektir.
Okuyacağınız bölümler, bizim ebelik etiğinin taşlı yollarında yapmış olduğumuz yolculuğun hikâyesidir. Bu yolda birleştirilmesi gereken derin çatlaklar
olduğu gibi oldukça güçlü yapılar ve yol göstericiler de vardır. Avustralya’daki
tezlerden, Avrupa’daki etik kodlardan, Meksikalı bir ebeden ve Amerika Birleşik
Devletleri’ndeki hakemli dergilerde yayımlanan disiplinler arası çalışmalardan
ilham aldık. Bu yol boyunca ebelikte bir etik karar verme modeli kavramı ufukta
daha da netleşti.
Ebelik gibi bağımsız ve canlı bir mesleğe diğer modelleri uygulamak yerine,
hem akademik hem bakımı içeren profesyonel ve duygusal hem de ilkesel bir
model geliştirdik. Etik, ebeliğin önemli bir parçasını oluşturduğundan bu kitap
uygulama ortamına ve yeterliliklerine bakmaksızın tüm ebelere hitap ediyor. Kitap, aynı zamanda tüm uygulama alanlarındaki ebeleri bir araya getiriyor. Tüm
ebeler, kadın merkezli bakım sağlar ve bu kitap da hastane uygulamalarının yanı
vii
viii  • Ön Söz
sıra evde doğum uygulamalarına da değinir. Tüm ebeler kadın merkezli bakım
sağladığından bu kitap, hastane uygulamaları kadar evde yapılan uygulamaları da
irdeliyor. Dolayısıyla ebeler çok yönlüdür. Ortak kimliğimizi ve etik kaygılarımızı da bu kitapla paylaşıyoruz.
Kitap, uygulamaları da akılda tutarak yazılmıştır. Her iki yazar, akademik
hayatta geniş ölçüde deneyim sahibidir. Ebelik için olmazsa olmaz bir beceri olan
eleştirisel düşünmeyi geliştirmek için araştırma bulgularının analizi ve gözden
geçirilmesinin yanında vaka çalışmalarını da kullandık. Bu kitapta yer alan on iki
bölüm, ebelik eğiticilerine tam bir dönemlik materyal sağlamakta ve kitap boyunca bağımsız araştırma projelerinin, grup tartışmalarının ve münazaralarının mümkün olduğunca çok kullanılmasına teşvik etmekteyiz. Bu teknikler, ebelik etiğinde ilgi uyandıracak ve umuyoruz ki ilerideki bilimsel katkılara önderlik edecektir.
Son olarak amacımız; etik temelli araştırmalar, yayınlar ve profesyonel gelişmeler aracılığıyla ebelikteki gelişmeleri daha da ileriye taşımaktır. Umuyoruz
ki bizimkisi etik alanında söylenmiş son söz olmak yerine birçok fikrin ortaya
çıkacağı, konuşulacağı ve yaratılacağı bir platform olur. Etiği, ortak çabalarımızın
önüne getirerek ebelik alanını geliştirmeyi umut ediyoruz. Kendi evimizi düzenli
tutmak, başkaları üzerinde olumlu izlenimler bırakmak konusunda bizi başarıya
ulaştırır.
Var olan etik kodların incelenmesi, bu kitabın en temel ögesini oluşturmaktadır. İlham kaynağı olması için kodlar arasındaki benzerlik ve farklılıkları bulduk.
Kitabımızda kodları neredeyse tüm açılardan ele aldık ve farklı yeni başlıklar da
ekledik. Bunlar; çok yönlü ilişkileri, hastayı tanımlama ve etik karar vermeyi içermektedir. Var olan etik kodlar, etikle ilgili iyi tasarlanmış yapılar için çok önemli
bir kaynak niteliğindedir.
Yaptığımız işi en iyi şekilde temsil ettiğinden Ebelik Bakım Modeli bu kitapta sunulan etik kavramının tüm bölümlerinde yer alıyor. Çalışmamızın kalbinde
kadınlarla ve onların aileleriyle iş birliği, yetenek ve becerililerle birlikte doğumu
destekleme yer alıyor. Bakımımız bireyselleştirilmiştir ve bu kitapta ele aldığımız
her etik düşüncede bunu onurlandırmaya çalışıyoruz. Biomedikal etik kuramlar,
yardımcı olabileceği gibi başkalarıyla ilişki içinde çalışan ebeler için de engelleyici olabilir.
Etik standartların ebeliğin merkezinde bir rol aldığına inanıyoruz. Kadınlar ve
ebelere güvensek de mesleğimiz ve yaptığımız iş, bunu hak ettiğinden birbirimizi
ve mesleğimizi en yüksek etik standartlarda tutmak zorundayız. Ebelik en eski
mesleklerden biri olmasına rağmen çağdaş profesyonel ebelik henüz emekleme
dönemindedir. Dolayısıyla özerkliği devam ettirmek ve istediğimiz şekilde ebelik uygulamalarını sürdürmek için ebeler, güçlü profesyonel standartlar geliştirmek zorundadır. Ebelik sanatına başlangıçtan beri devam etmiş olan geleneksel
Ön Söz • ix
ebelerin sesleri hâlâ bizimle fakat biz profesyonellik çağına girdik, ücra yerlerdeki hemşirelik hizmetlerinin (Frontier Nursing Service) izlerinden kongre salonlarında kendimizi Amerika Birleşik Devletleri’ndeki profesyonel ebeler olarak
tanımladık. Etik standartları benimsemek ve onlara bağlı kalmak zorundayız.
Etik Kodlara olan gözü kapalı bağlılığı savunmuyor ayrıca dünyayı da sadece
siyah ve beyaz olarak görmüyoruz. Etik kararlar, göz önüne alınması gereken
karmaşık çevresel faktörlerle çevrilidir. Etik uygulamaların zorluğu, kodları ve
içeriğini, standartları ve ortamını, hastayı ve kültürünü anlamaktır. Çoğunlukla
tüm bu karmaşıklıkları idare etmenin meslektaşların yardımları, uzmanların konsültasyonları ve etik metinlerle kolaylaştığının da farkındayız.
Etik; süre gelen gelişim odaklı, iniş ve çıkışları olan bir süreçtir. “Etik yapma”
kalıbını bu metnin sonunda bu bakış açısını yansıtması için kullandık. Etik kavramı, ebelik kavramıyla hem isim hem de fiil olarak benzerdir. Ebeliği uygulayarak
ebe olursunuz. Etiği ise, uygulayarak iyi bir ebe olursunuz. Mezun olduğunuzda,
çok yüksek becerilere sahip bir ebe olamayabilirsiniz ve biz de kitabımızı okuyan her öğrencinin bir etikçi olmasını beklemiyoruz. Biz daha çok burada yer
alan bilişsel durumunuza anahtar olacak terminolojiyle birlikte etik düşünmeyi de
öğrenmenizi umut ediyoruz. Bu yolculuktan bizim gibi sizlerin de zevk almasını
umut ediyoruz.
Illysa R. Foster, MEd, CPM
Jon Lasser, PhD
Not: Amerika ve bazı Avrupa ülkelerinde 1925 yılından beri sağlık hizmetine ulaşımın güç
olduğu yerlerde anne ve çocuk merkezli bakım veren ebe ve hemşireler hizmet birliği.