butce ek kaynak File











Bütçe Nedir?
İşletme Bütçeleri Neden Gereklidir?
İşletme Bütçelerinin İşlevleri
İşletme Bütçelerinin Sınırları
Bütçelerin Temel Prensipleri
İşletme Bütçelerinin Faydaları
Bütçelemeye Yeni Başlayanları Bekleyen Sorunlar
Bütçeleme İçin Hangi Aracı Kullanmalısınız?
Bütçeleme Sözlüğü
İşletme Bütçeleri Çeşitleri
BÜTÇE NEDİR?
Bütçe, gelecek zaman periyodu için yapılan bir finansal plandır. Diğer yandan Yatırım Bütçesi
organizasyonun hedeflediği uzun vadileri projeleri içerir. Kamu ve Özel sektör kuruluşlarının ikisi de
bütçeleme işlemiyle uğraşır. Hükümetler bütçesi planlanan ihtiyaçlar ve toplum baskısı baz alınarak gelir
kaynaklarının, vergi gelirleri miktarının, projelerden ve hukuksal yaptırımlardan gelecek olan hasılatın
planlanmasıyla başlar. Kamu kuruluşları bütçelerini muhasebe kayıtlarına göre hangi harcamaların
yapılabilceğine bağlı olarak hazırlar.
Bütçe, organizasyonun hedef ve amaçlarına ulaşması için gerekli kaynakların tespit edilmesini sağlayan
operasyonların nicel bir planıdır. Bütçe finansal ve ve finansal olmayan bakış açılarının her ikisini de
içerir. Bütçeleme işlemi, bütçe adı verilen bir çeşit plan yapma işidir. Ana bütçe, operasyon bütçesi ve
finansal bütçeden oluşur. Operasyon bütçeleri operasyon giderleri için kullanılacak kaynakların tespit
edilmesini sağlar. Operasyon bütçeleri; üretim bütçesi, satınalma bütçesi, insan kaynakları bütçesi ve
satış bütçelerini kapsar. Finansal bütçe; ilgili periyotta bütçelenmiş operasyonlar ve beklenen işlemler
sonucu ortaya çıkan para çıkışlarını ve para kaynaklarının tespit edilmesini sağlar. Bütçelerin aylık bütçe
ve sürekli güncellenen bütçe gibi çeşitleri vardır.
Gelecek yıl için tek bir bütçe hazırlamaktansa, sürekli güncellenen bütçede, gelecek 12 ay için,her ay
sonunda ya da her çeyrek yıl sonunda güncelleme yapılır.
İyi Bir Bütçe Nasıl Yapılır
İyi bir bütçe, geçmiş verilere dayanır ve bu bilgileri referans olarak kullanır, aynı zamanda ayrıntılı bilgiye
dayanan ve beklenen harcama miktarlarını içermesi ve tüm dahili ve harici bütçeyi etkileyebilecek
faktörlerin bilgisini içermesi gerekir.
Ana Bütçe Bileşenleri Nelerdir
Ana bütçe satış bütçesini içerir, satış bütçesi satılması beklenen birim ürün miktarı ve tutarını gösterir. Bir
ticaret firması tekrar satmak için aldığı ürünler için bütçeye ihtiyaç duyar. Bir üretim şirketinin ana
bütçesi, üretim bütçesini içerir. Üretim bütçesi, satış bütçesi ve stok bütçesini kullanır (örneğin girdi
stokları, parça vs) , böylece dönemin başında ve sonunda ne kadar malzeme olacağı bilinir ve ne kadar
üretim yapılacağına karar verilir.
Üretim bütçesi, direkt malzeme bütçesi, direkt işçilik giderleri bütçesi, genel üretim giderleri bütçesi gibi
çeşitlerden oluşur. Malzeme ve giderleri ve direkt işçilik giderleri üretim sona erdiğinde net olarak
belirlenebilir. Genel üretim giderleri bütçesi, işçilik ve malzeme giderleri hariç, amotisman giderleri,
donanım giderleri gibi tüm üretim giderlerini kapsamaktadır. Direkt malzeme giderleri bütçesi, üretime
katılan tüm bileşenlerin dönem sonu ve dönem başı miktarlarının nicel olarak ayrıntılı bir biçimde
belirlenmesine dayanır. Satınalma departmanına da yardımcı olan malzeme satınalma bütçesi gerekli
malzemelerin fiyatlarının hesaplanmasını da kapsar. İşçilik giderleri bütçesi, endüstri mühendisliği
bilgilerini kullanır ve üretim bölümünün işgücü ihtiyacını belirlemesi gerekir. İnsan kaynakları departmanı
gerekli işgücü miktarını ve beceri seviyesini ilgili departmanlara sunar. Genel giderler bütçesi üretim
miktarı baz alınarak belirlenir. Bazı genel giderlerde üretim çıktılarının çeşitliliğine ve miktarına bağlı
olarak farklılıklar görülebilir. Bazı bütçeler ise sabittir çünkü üretim mikarının değişmesi bu maliyetlere
etki etmez. Örneğin üretim kontrolü giderlerinin bir vardiyada nekadar üretim yapıldığına bakılmaksızın
aynı olduğu varsayılır. Daha sonra üretim giderleri ve birim ürün başına üretim maliyetleri belirlenir.
Böylece satılacak olan stoktaki ürünlerin miktarı baz alınarak satış maliyetleri de bulunur. Daha sonra
satış ve işletme maliyetlerine değer biçilir, bu maliyetlerin içinde satış komisyonları vb giderlerle birlikte,
ofis kirası gibi satış miktarından bağmsız sabit giderlerde hesaba katılır.
Bu noktadan sonra, nakit bütçesi yapılır. Nakit bütçesi şu şekilde yapılır; dönem başı nakit para artı
gelecekte nakite çevrilecek alacaklar artı nakit satışlar ve diğer kaynaklar eksi nakit harcamalar (ödeme
taksitleri, vergiler). Bazen nakit akışı eşitliği –eksi kalan verebilir, giderler gelirlerden fazla olabilir, bu
durumda bir kişi borç alma ihtiyacına karar verir. Bazen de eşitlik +artı kalan verebilir, bu durum şunu
gösterir, bazı harcama veya yatırımlara gereğinden fazla nakit ayrılmış olabilir. Bütçe hazırlamanın son
işlemi ise öngörülen bilançonun hazırlanmasıdır, bu bilançoda; tahmin edilen nakit dengesi, yatırımlar,
tahsil edilebilir alacaklar, malzeme envanteri, demirbaşlar, ödemeler, yevmiye ödemeleri, vergi
ödemeleri, uzun vadeli borçlar, tasarruf hesapları gibi kalemler verilerin doğruluğunu sağlayacak şekilde
çift taraflı eşitlik şeklinde belirtilir.
1.
Bütçe ve bütçe kontrolü
1. Taşıma ve yerinde üretim bütçeleriniz nasıl olmalı, hedefleri nasıl belirlenmeli,
2. Bütçe ile yıl sonu karlılığınızın neresinde olduğunuzu görebileceksiniz,
3. Satış, üretim ve diğer operasyonlarınızı ölçülebilirliğini nasıl sağlanacaksınız?
4. Bütçenizde planladığınız değerlere nasıl ulaşacaksınız?
5. Planladığınız ile gerçekleşen rakamlarınız birbirine paralel mi?
2.
Başabaş şemaları ve analizi
1. Sabit maliyetlerinizin analizini nasıl yapacaksınız
2. Stratejik kararlarınızı bu analizlerle nasıl alabileceksiniz
3.
Metod Mühendisliği, iş basitleştirme ve standardizasyon
1. Menü tasarlarken nelere dikkat edeceksiniz
2. Değerlendirme yaparken hesaplama yöntemleriniz ne olmalı,
3. Yerinde ve taşıma yemek üretimindeki riskler neler?
4. Satış teklifi verirken doğru bir satış fiyatı belirleyebiliyor musunuz?
5. Üretimde maliyetleri artıran unsurlar nelerdir?
4.
İstatistiksel analizler
1. Hammadde artış-azalış trendlerini nasıl izleyebilirsiniz
2. Taşıma ve yerinde üretim cironuza göre diğer maliyetleriniz nasıl hareket ediyor.
3. Karlılığınız için hangi maliyet kalemleriniz nasıl kontrol altına alınmalı
4. Personel ve gıda maliyetiniz piyasa koşullarına göre uygun mu?.
5.
İş akış şemaları
1. Süreçleriniz birbirine hizmet ediyor mu?
2. Yapılan işlerin birbiri ile ilişkisi nedir?
3. Yeni gelen personelinizin oryantasyonunda zayıf mı kalıyorsunuz?
6.
Organizasyon el kitabı
1. Kurum kültürünüz var mı? Yoksa diğer firmalar gibi misiniz?
2. Kurumunuzu ve stratejinizi anlatan bir el kitabına sahip misiniz?
3. ISO 9001 standartlarını uygulayabiliyor musunuz?
Bütçe Nasıl Yapılır Bütçeleme Süreci
Bütçeleme işlemi takım çalışması sonucu gerçekleşmelidir. Yukarıdan aşağı yapılan bütçeleme üst
yönetim tarafından organizasyonda yürürlüğe konan bir bütçeleme türüdür. Bu yöntem bütçe hazırlama
işlemi için verimli bir yol olabilir fakat çalışanların iştirak etmemesi sebebiyle bu tür büçeler çalışanların
darılmalarına ve yapılan işler sırasında oluşabilecek problemlerin çözümünde öncülük etmede isteksiz
olmalarına sebep olabilir. Çalışanlar hazırlanması sırasında bir parçası olmadıkları bütçelere karşı
sahiplenme duygusu hissetmezler.
Aşağıdan yukarıya bütçeleme sürecinde, diğer bir değişle katılımla yapılan bütçelemede, her departman
kendi başarı ve şirket hedeflerine göre ihtiyaç ve gereksinimlerini belirler. Çünkü çalışanlar bu bütçeyi
sahiplenebilir fakat beklentilerinde aşırıya kaçabilirler. Bu iki uç örneğin dengeli olarak uygulanması
başarılabilir. Üst yönetim hangi bütçe hazırlanacaksa bunun nasıl bir ahenkte olması gerektiğini belirleye
bilir ve bir yol haritası oluşturabilir. Bütçe hedeflerini tutturan veya olumlu anlamda aşan kişiler için
teşvik edici bir unsur olarak gayretlerine karşılık ödüller verilebilir.
Bütçelerde gevşeme ya da istismar edilmesi gibi durumların önüne geçilmesi için bir yönetmelik ya da
kılavuz olmalıdır, öyle ki departmanlar durumlarının olduğundan daha iyi görünmesini sağlamak için veya
bir takım ödülleri elde etmek için tahmin edilen ihtiyaç miktarlarından daha az harcama yapabilirler.
Diğer yandan çok sıkı bütçeler ise cesaret kırıcı ve gerçekleştirilemez durumlar oluşturabilir. Nasıl bir
yaklaşım takınıldığı önemli değildir, önemli olan geleceği tahmin etmede bütçesini bir harita veya kılavuz
gibi görev yapacağının fakında olmaktır. Bununla birlikte bütçeler katı ve değiştirilemez belgeler gibi
görülmemelidir. Eğer fırsatlar ortaya çıkarsa, koşullar değişirse, görülemeyen durumlar gelişirse, bu tür
fırsatların avantajlarını bulmak ve kullanmak konusunda bütçenin bir engel teşkil etmesi için hiçbir sebep
yoktur. Bütçelerin hazırlanması ve gerçekleştirilmesini kontrol etmesi amacıyla bir çok şirket bir bütçe
komisyonu oluşturur.Ayrıca bütçe farklı bölümlerin birbirleriyle iletişim kurmaları için bir geçit aygıtı
olarak da görülebilir. Satış, üretim, satınalma, endüstriyel ilişkiler, satış pazarlama, depo, bilgi işlem,
muhasebe, kalite kontrol gibi diğer tüm departmanlar, şirketin hedeflerine ulaşmasında kendi rollerini ve
diğer departmanların rollerini görerek anlayabilirler. Bu katılımcılık farklı departmanların bütçe son haline
gelinceye kadar birbirleriyle müzakere etmelerini ve uzlaşmalarını gerektirir. Şirket hedefleriyle
çalışanların hedefleri örtüştüğünde, şirkette uyumlu bir hedef birliği oluşur. Çalışanların hedeflerini
dikkate almayan bütçeler sıklıkla başarısız olurlar. Bütçe tamamlama süreci, ilgili departmanların
kabulleri ve üst yönetimin onay ve imzasıyla sona erer. Şirketin üretim karması, satış fiyatları, işçilik
ücretleri, mühendislik gereksinimlerine bağlı olarak şartlar değişirse, bütçe revizyonuna gereksinim
duyulabilir.
Bütçe Nasıl Yapılır Bütçe Hazırlama Teknikleri
Artışa Bağlı Bütçe; bir önceki yılın rakamları baz alınarak hazırlanan, enflasyon faktörünü göz önünde
bulunduran bir bütçedir. Kamu kurumlarında kullanılan bir yaklaşım olmasına rağmen bir çok insan bu
kolaylığı uygun bulmuştur, çünkü gelecek yıl gerçekleşecek olan olaylar ve potansiyel gelişmeleri
hesaplayarak ve tahmin ederek hazırlanması gereken bütçe kavramına tamamen terstir.
Sıfır Tabanlı Bütçe;
Sıfır Tabanlı Bütçe,her bütçesel kalem için sıfır noktasından başlar ve departman giderler için kullanılan
her bir Lirayı açıklar ve haklı gösterir. Bu yöntem 1970 lerde ABD ve birkaç ülkede kullanılmıştır fakat
sonraları çok fazla bürokrasi oluşması ve kullanışsız olmasından dolayı bu yöntem terkedilmiştir.
Kaizen Bütçeleme;
Bu kavram japonyadan gelmektedir, açık-şefaf talepler sonucu sürekli iyileştirme bakış açısını baz alan ve
beklenen tüm yatırımları kapsayan bir bütçeleme tekniğidir.
Aktivite (Faaliyet) Bazlı Bütçeleme
Aktivite bazlı bütçeleme sistemi, gerçekleştirilen faaliyetlerin maliyetlerine ve ya üretim ve satış için
gerekli, mali değeri olan hertürlü hareketin maliyetine odaklanmıştır. Sürekli iyileştirmeyi kolaylaştıran
bir bakış açısı vardır.
Kolay gerçekleştirilebilir bütçeler, çalışanların iyi performan göstermeleri bakımından, sıklıkla
başarısızlıkla sonuçlanırlar. Gerçekleştirilmesi çok zor hedefler içeren bütçeler, yöneticilerin heveslerini
kırar, öyle ki bu hedefleri gerçekleştirmeye bile kalkışmazlar. Sonuç olarak bütçeler zorlu hedefler
içermelidir fakat aynı zamanda bu hedefler gerçekleştirilebilir olmalıdır.
Bütçe Kontrolü Nasıl Yapılır İyi Bir Bütçenin Özellikleri
Esnek bütçeler, gerçek performansa göre değiştirlir. Şu açıktır ki, bütçede 1000 parça üretim yapılacağı
belirtilmişken, gerçekte 2000 parça üretilmiş olması durumunda gerçek üretim hacmiyle bütçedeki
verilerin karşılaştırılması anlamsız olacaktır. Mevcut bütçede bulunan birim ürün maliyetleri kullanılarak,
birim maliyet gerçekleşen sayıda ürünle çarpılarak, üretim artış oranına göre gerçekleşen fark, yeni
esnek bütçeye yansıtılabilir.
Kira giderleri gibi sabir maliyetler, üretim miktarındaki değişimlerden etkilenmezler ve değişmezler. Bu
sebeple, gerçekleşen üretim, bütçelenen üretimden farklı olsa dahi, sabit giderler bütçelerinde ayarlama
yapılmaz.
Son olarak, iyi bütçeler sadece iyi bütçeleme teknikleriyle hazırlananlar değil, aynı zamanda işi gerçekten
iyi bilenler tarafından hazırlanmalı ve bütçeyi etkileyebilecek dış etkenlerin farkında olunmalıdır. Bütçeler
şirketlere bir planlama aygıtı hizmeti sunarlar. Bütçeleme şirketlere karar verme ve farklılıkları araştırmak
için anlamlı bilgiler sağlar. Bütçeleme şirkete değişen şartlara bağlı olarak oluşan geri bildirimlere
dayanarak yeniden planlama yapmasında yardımcı olur. Ulaşılabilir, adaletli ve katılımcı bir tarzda
hazırlanan bütçeler, çalışanların iletişimini, bağlılığını ve motivasyonunu arttırıcı bir araçtır.
Bütçelemeye Yeni Başlayanları Bekleyen Sorunlar
Şirket hedefleri belirledikten sonra sıra bu hedefleri parasal değerlere dönüştürmek amacıyla bütçe yapmaya
geldi. Peki başarılı bir bütçenin önündeki engeller nelerdir?

Yetersiz Üst Yönetim Desteği: Ne kadar çok çalışırsanız çalışın, ne kadar becerikli olursanız olun üst yönetim
bütçenin kendileri için ne kadar önemli olduğunun farkında değilse ve sizi desteklemiyorsa işiniz çok zor demektir.
Her şeyden önce üst yönetim yapılan işin önemini kavramalı ve işe destek vermelidir. Gerekli olan desteği
sağladıktan sonra bu desteğin verildiğinin tüm şirket tarafından bilinmesi için bütçeleme açılış toplantısında ve
belirlenen sıklıklarda yapılması şart olan koordinasyon toplantılarından üst yönetim bu desteğini tüm şirket
çalışanlarına açıkça bildirmelidir.

Denetlenme Korkusu: Herkesin bildiği üzere bütçeler şirketin gerçek durumunu ortaya koyan bir modeldir. Bu
modeli hazırlamak için tüm işletme birimleri incelenecek, tüm hesaplar gözden geçirilecektir. Bu gözden
geçirmenin sorumlular üzerinde bir baskı yaratacağı açıktır. Tüm insan yapısı varlıklarda olduğu gibi şirketlerde
de her gün görünür görünmez pek çok hata yapılır. Bazı kişiler hataların olabileceğini kabul ederken, bazıları (ve
genelde çoğunluğu) hatalarının ortaya çıkmasını asla istemezler. Bütçe hazırlama sürecinde pek çok kişi hataların
ortaya çıkmasından rahatsız olacak ve rahatsızlıklarının yarattığı sıkıntı ile bütçe hazırlanmasından sorumlu olan
kişilere karşı olumsuz tavırlar takınacaklardır. Bütçe hazırlamakla sorumlu kişiler bu gibi davranışlarla
karşılaşacaklarını bilmelidirler.

Yetersiz İletişim: Proje üyeleri ve tüm şirket ilgilileri yapılan ve yapılacak olan işlerden haberdar edilmeli,
gerekiyorsa eğitimler düzenlenmelidir.

Yetersiz Planlama: Her işte olduğu gibi bütçelemede de proje yönetimi yöntemleri kullanılarak tüm süreç dikkatli
bir şekilde planlamalıdır. Bütçeleme esnasında yapılacak işler detaylı bir şekilde belirlenmeli, işlerin birbirleri ile
olan ilişkileri belirlenmeli ve işler bu ilişkilere göre sıralanmalı, başlangıç ve bitiş tarihleri belirlenmeli, işlerin
sorumlu atamaları yapılmalıdır.

Yetersiz Proje Yönetimi: Programda kaymaya yol açan yetersiz proje yönetimi ile esnek zamanlar bütçelemenin
önündeki önemli bir engeldir. Zamanında bitirilmeyen işlere gereğinden fazla gösterilen tolerans programdan
şaşılmasında yol açacaktır.

Değişikliğe Karşı Direnç: Yeni bütçe hazırlamaya başlayan şirketlerde genel çalışma şeklinde bir değişim
olacağı açıktır. Değişim tüm insanlar üzerinde korku yaratır. Alışılan düzendeki değişim yeni işlerin eklenmesi ile
yıllarca alışılmış sistemin değişmesi demektir. Genel olarak insanlar değişimden hoşlanmazlar. Bütçe çalışmaları
süresince "buna ne gerek vardı şimdi? Gayet güzel yapılıyordu işler" gibi pek çok yorum alacaksınız.

Başarılı Olmanızı İstemeyen Rakipler: Kabullenmesi belki zor ancak kişisel olarak bu işi başaramamanızı
isteyen rakipleriniz olacaktır.
Çözüm Önerileri
Olası sorunları artık biliyoruz, peki sorunlarla nasıl başa çıkacağız.?
Sorunlarla başa çıkmak için yapılması gereken proaktif davranarak sorunları daha ortaya çıkmadan
engellemeye çalışmaktır. Bunun için aşağıdaki önerileri uygulayabilirsiniz
Açılış Toplantısı Yapın:Tüm bütçe ilgililerini bir araya toplayarak çalışmanın önemini, amacını, zaman
planını, sorumluları ve iletişim planını açıklayın. Çalışmada önemli gördüğünüz tüm konuları gerekli
olan detayda mümkün olduğunca katılımcıları sıkmadan aktarmaya gayret edin.
Üst Yönetim Desteğini Gösterin: Üst yönetim desteğinin alınması gerektiğinden bahsetmiştik. Üst
yönetimin bütçenin önemini kavramasının sağlanmasından sonra yapılacak iş bu desteğin tüm
ilgililere sık sık hissettirilmesidir. Açılış toplantısında ve düzenli yapılacak olan koordinasyon
toplantılarında Genel müdür ve finans müdürünün desteklerini açık bir şekilde ifade etmeleri
sağlanmalıdır.
Endişeleri Giderin: Bütçe ile ilgili tüm paydaşların endişelerini gidermek amacıyla toplantılar ve
eğitimler düzenleyin. Yapılacak toplantılarda çalışmanın geleceğe yönelik bir iyileştirme çalışması
olduğunu, asıl amacın hedeflere ulaşmak olduğunu belirtin.
Engellere Takılmayın: Herhangi bir şekilde sizi aşan sorunları üst yönetime aktararak sorunların hızlıca
çalışmasını sağlayın. Sorunları biriktirmeyin.
Bütçeleme İçin Hangi Aracı Kullanmalısınız?
Bütçe yapmaya karar verdiniz peki hangi aracı kullanmalısınız?
Bu soruyu cevaplamak için öncelikle bütçe ihtiyacının neden kaynaklandığını ve bütçe ihtiyaçlarınızı iyi bir şekilde
belirlemelisiniz.

Detay derinliği: Bütçe ile yapılan işletmenin modellenmesidir. Bu model ne kadar detaylı olursa o ölçüde gerçeğe
yakın olacaktır. Bütçede ihtiyacınız olan detay derinliğini belirlemelisiniz.

Bütçeye katılım: Bütçeyi hazırlarken kaç kişinin akif olarak çalışmalara katılmasını istediğinizi belirlemelisiniz.
Eğer hazırlayacağınız bütçe detay derinliği az, katılımcı adedi düşük ise sizin için en uygunu bir elektronik
tablolama programı (Ms Excel, Open office vb) kullanmaktır.
Detay derinliği fazla olan ve katılımcı sayısının fazla olduğu durumlarda ise bir bütçe programı kullanmalısınız.
Elektronik Tablo Programları (Ms Excel vb) Artılar ve Eksiler
Artılar

Maliyet: Küçük ölçekli bütçelerde kullanılan elektronik tablolar hali hazırda kullanılan programlardır ve tek maliyet
harcanan iş gücü olmaktadır.

Esneklik: Hazırlanan tablolar istenen şekilde ve zamanda değiştirilebilmektedir.
Eksiler

Versiyonlama: Elektronik tablolarda, çeşitli bütçe versiyonların takibi sıkıntılıdır. Hangi bütçe versiyonunun en
son belirlenen bütçe olduğu çok büyük ölçeklik firmalarda bile sorun olabilmektedir.

Bilgi Güvenliği: Şirket içindeki bilgilerin güvenliğinin sağlanması, bilginin en değerli varlık olduğu günümüzde çok
önemli bir konu olarak bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Elektronik tablolar içerisinde yetkisi olmayan
kişilerin bilgiye erişmesini engellemek, ve bilgi üzerinde en son değişikliği kimin yaptığını takip etmek çok zordur.

Ortak Çalışma güçlükleri: Birden fazla kişi bir belge üzerinde çalışamaz.

Detay Kısıtları: Her ne kadar Ms Excel 2010 bir safya üzerinde bir milyon satır ve sütün desteği verse de normal
ofis kullanımına yönelik bilgisayarlarda boyutları otuz kırk bazen yetmiş seksen megabyte'lık dosyalarla çalışmak
oldukça zaman kaybına ve sistem kilitlenmelerine sebep olabilmektedir.
Elektronik tablo programları her seviyede bütçe için kullanılmaktadır. Ancak çok detaylı, katılımcı sayısı yüksek
olan bütçelerde elektronik tablolar ile bütçelerin hazırlanması çok zorlaşmaktadır.
Bütçe Programları Artılar ve Eksiler
Artılar
Bütçe programları, elektronik tablo programlarının eksikliklerini tamamlamak üzere geliştirilmişlerdir, bu şekilde
bakarsak elektronik tabloların eksileri bütçe programlarında artılar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Versiyonlama: Bütçe programları bütçe versiyonlarını takip edebilmekte, yeni versiyonları kolay bir şekilde üretip
senaryo analizleri yapılmasına olanak vermektedir.

Bilgi Güvenliği: Çoğu bütçe programı tanımlı kullanıcılar ve yetkiler ile bilgi güvenliğini sağlamakta, bilgiler
üzerindeki değişikliklerin kimler tarafından yapıldığını takip edebilmektedir.

Ortak Çalışma güçlükleri: Bütçe programları ortak çalışmaya izin vermektedir. Örnek olarak satış bütçesi
üzerinde birden fazla kişi satış tahminlerini aynı anda girebilir.

Detay Kısıtları: Veriler bir sunucu üzerinde ortak bir veritabanında saklanır. Verilerin üzerinde saklandığı sunucu
bütçenin hazırlanması istenen detaydaki veri boyutuna göre hazırlanacağı için istenen detayda bütçe
hazırlanabilir.
Eksiler

Maliyet: Bütçe programları genelde büyük ölçekli şirketler tarafından karşılanabilecek maliyet rakamları ile
karşımıza çıkmaktadırlar.

Esneklik: En esnek program bile elektronik tablolar kadar esnek değildir. Programlar üzerindeki değişiklikler
çoğunlukla programcılar tarafından sıklıkla anahtar kullanıcılar tarafından pek az olarak da son kullanıcı
tarafından yapılmaktadır.
Bütçelerin Başarılı Olma Koşulları
Başarılı bütçe için en temel koşul, bütçe ve bütçeleme faaliyetlerinin göstermelik olarak yapılmaması, kurumsal
kültürün bir parçası olarak yönetim faaliyetlerinde etkin olarak kullanılması amacı ile hazırlanmasıdır.
Maalesef ülkemizde pek çok işletme bütçeleme faaliyetini angarya bir iş olarak kabul etmekte, sene başında
genel bir bütçe hazırlandıktan sonra bütün sene boyunca bütçe bir daha kullanılmamaktadır. Oysa ki bütçe üst
yönetimin amaçlara ulaşmada kullanabileceği en önemli yönetim araçlarından bir tanesidir ve öncelikle üst
yönetim tarafından sahiplenilmesi gereklidir.
Bütçenin bu görevi yerine getirmesi için aşağıdaki özelliklere sahip olması gerekir:
1.
İşletme bünyesinde bütçeleme (bütçeleme bütçenin yapılması için kullanılan yöntemler ve araçlar bütünüdür.)
faaliyetlerini açıklayan bir “Bütçe Kitapçığı” hazırlanması şarttır.
2.
Bütçe ile ulaşılmak istenen hedefler açık olarak belirtilmelidir.

Bu amaçlar yetkisi olan kişiler tarafından işletmenin uzun süreli amaçlarını gerçekleştirmek yolunda
belirlenmelidir.

Amaçlar gerçekçi olmalıdır. Gerçekçi olmayan amaçlar organizasyonda bulunan bireyler tarafından, nasıl olsa
ulaşılamayacağı düşünülerek, sahiplenilmez.

Amaçlar rakamlarla ölçülebilir olmalıdır.

Amaçlar herkes tarafından bilinmeli ve faaliyet dönemi boyunca sürekli olarak hatırlatılmalıdır.
3.
Bütçe takvimi tüm bütçe üyelerinin görüşleri alınarak hazırlanmalı ve bu takvime uyulması sağlanmalıdır.
4.
Bütçe varsayımları (döviz kurları, enflasyon oranı, faiz oranları gibi) mantıklı açıklamalara dayandırılmalıdır.
5.
Bütçe geçmiş yıl verileri bütçe hazırlanırken bir etken olarak değerlendirilmelidir.
6.
Bütçe düzenli olarak fiili verilerle karşılaştırılmalı, fiili ile bütçe rakamları arasındaki farklar kabul edilebilir sınırları
aşıyorsa bu farkları telafi etmek için revize bütçeler hazırlanmalıdır. Revize edilen rakamlar kayıt altına
alınmalıdır.
7.
Bütçeler sadece mali işler, finans veya bütçe müdürlükleri tarafından hazırlanmamalıdır. İşletme yönetimi
kademesinde imkânlar dahilinde en alt seviyelere inilerek tahminler toplanılmalıdır. Katılımcı bütçe anlayışı ile
taahhüt alınarak hazırlanan bütçelerde bütçe daha büyük oranda sahiplenilir ve bütçe hedeflerinin yakalanması
çok daha kolay olur.
8.
Bütçe dönemi sonunda sapmaların gerçekleşmesi olağandır. Bu sapmaların hangi nedenlerden gerçekleştiği
belirlenmeli daha sonra hazırlanacak bütçelerde aynı hataların tekrarlanmaması için bu hataların kayıt altına
alınması sağlanmalıdır.
Bu özelliklere uygun olarak hazırlanan bir bütçe ile tüm departmanlar birbirleri ile uyumlu çalışacak ve
organizasyon içerisindeki tüm yöneticilerin kendi departmanının hedeflerini yakalaması ile işletme hedeflerine
ulaşmak mümkün hale gelecektir.