İklim Değişikliğine Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı
advertisement
Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) BİNYIL KALKINMA HEDEFLERİNE ULAŞMA FONU MDG-F 1680 TÜRKİYE’NİN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE UYUM KAPASİTESİNİN GELİŞTİRİLMESİ BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ORTAK PROGRAMI İklim Değişikliğine Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı Hibe Başvuru Kılavuzu Referans: MDG-F 1680/CBA En Son Başvuru Tarihi: 09 Temmuz 2009 Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 1 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi konulu BM Ortak Programı (UNJP) hükümleri ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Mali Yönetmelik ve Kuralları uyarınca belirlenmiş olan Topluma Dayalı Uyum (CBA) Hibe Programı kapsamında yer alan hibe projelerinin sunumu, seçilmesi ve uygulanmasıyla ilgili kurallar bu kılavuzda belirtilmiştir. MDGF 1680 – Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi konulu BM Ortak Programı çerçevesinde Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı İhale Makamı UNDP’dir. Ortak Program kapsamındaki Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı’nın hedefi “İklim değişikliğinin olumsuz etkilerini azaltmak ve olumlu etkilerden azami faydalanmayı sağlayacak şekilde Seyhan Nehri Havzası’nda yaşayanların ve kurumların iklim değişikliğine uyum kapasitelerini geliştirmek ve Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne ulaşmayı güvence altına almak için kurumsal ve yönetsel bakış açısındaki değişimleri desteklemek ve belirli/yenilikçi uyum faaliyetlerini gerçekleştirmektir.” ÖNEMLİ NOT: Bu Hibe Başvuru Kılavuzu, esas olarak İngilizce hazırlanmış ve bilgilendirme amacıyla Türkçe’ye çevirisi yapılmıştır. Bu iki kopya arasında herhangi bir çelişki veya fark olması durumunda İngilizce kopyadaki kurallar ve prosedürler esastır. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 2 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) İÇERİK 1. GİRİŞ ............................................................................................................................................................ 5 1.1. İklim Değişikliği ve İklim Değişikliğine Uyum .............................................................................5 1.2. İklim Değişikliğinin Türkiye’ye Etkileri ..........................................................................................6 1.3. İklim Değişikliği ve Binyıl Kalkınma Hedefleri (MDGs) .............................................................8 1.4. UNDP/İspanya Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne Ulaşma Fonu ..................................................... 10 1.5. Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi BM Ortak Programı . 11 1.6. Seyhan Nehri Havzası’nda Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı .......................................... 12 2. UYGUNLUK KRİTERLERİ .................................................................................................................... 14 2.1. Kimler Başvurabilir ............................................................................................................................. 14 2.2. Finansman Sağlanacak Konular........................................................................................................ 17 2.2.1. Genel Şartlar ..................................................................................................................................... 17 2.2.2. Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı İçeriği ve Konular ....................................................... 19 2.2.3. Uygun Olmayan Hibe Projeleri ..................................................................................................... 26 2.3. Hibe Programından Karşılanabilecek Maliyetler.......................................................................... 26 2.3.1. Uygun doğrudan maliyetler .......................................................................................................... 27 2.3.2. Uygun olmayan maliyetler ............................................................................................................ 28 2.3.3. Yedek Akçe ....................................................................................................................................... 28 2.3.4. Uygun Dolaylı Maliyetler (Genel İdari Giderler) ....................................................................... 29 3. HİBE PROJELERİNE BAŞVURULMASI, DEĞERLENDİRİLMESİ VE SEÇİMİ ........................ 30 3.1. Başvuru Süreci ...................................................................................................................................... 31 3.1.1. Adım A-1: Kavramsal Teklif Çağrısı............................................................................................. 32 3.1.2. Adım A-2: Bilgilendirme ve Eğitim Toplantıları ......................................................................... 32 3.1.3. Adım A-3: Kavramsal Teklif ve İndikatif Bütçelerin Sunulması .............................................. 32 3.2. Kavramsal Tekliflerin Değerlendirilmesi, Sıralanması ve Ön-Seçimin Yapılması ................ 35 3.2.1. Adım B-4: Açılış ve İdari Kontrol .................................................................................................. 36 3.2.2. Adım B-5: Kavramsal Tekliflerin Ön-değerlendirmesi .............................................................. 36 3.2.3. Adım B-6: Teknik Değerlendirme ve Başvuruların Sıralanması............................................... 39 3.2.4. Adım B-7: İndikatif Bütçe Tekliflerinin Açılması ........................................................................ 40 3.2.5. Adım B-8: Başvuranların (ve Ortaklarının) Uygunluklarının Kontrolü .................................. 40 3.2.6. Adım B-9: Ön-Seçimi Yapılan Kavramsal Tekliflerle İlgili Program Yürütme Komitesinin Onayının Alınması .......................................................................................................................... 41 3.2.7. Adım B-10: Başarılı Bulunan Kurumların Bilgilendirilmesi ...................................................... 41 3.3. Proje Dokümanlarının Hazırlanması............................................................................................... 41 3.3.1. Adım C-11: Proje Dokümanlarının Geliştirilmesi ....................................................................... 41 3.3.2. Adım C-12: Gözden geçirme ve Nihai Kararın verilmesi .......................................................... 43 3.4. Sözleşmelerin İmzalanması ............................................................................................................... 43 4. BM ORTAK PROGRAMI TARAFINDAN TOPLUMA DAYALI UYUM HİBE PROJE BAŞVURUSU KABUL EDİLMESİ HALİNDE GEÇERLİLİK KAZANACAK PROJELERİN UYGULANMASIYLA İLGİLİ ŞARTLAR ............................................................................................ 44 5. TERİMLER ................................................................................................................................................. 47 6. EKLER ......................................................................................................................................................... 49 Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 3 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) KISALTMALAR MDGs CBA UNJP UNDP FAO UNIDO UNEP UNCT ICCAP MOEF MARA MOIT UNDAF PMC TAC IPCC Binyıl Kalkınma Hedefleri (BKH) Topluma Dayalı Uyum Birleşmiş Milletler Ortak Programı Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Tarım ve Gıda Örgütü Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü Birleşmiş Milletler Çevre Programı Birleşmiş Milletler Ülke Ofisi Kurak Alanlarda İklim Değişikliğinin Tarımsal Üretim üzerine Etkileri Çevre ve Orman Bakanlığı Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Birleşmiş Milletler Kalkınma Yardımı Çerçevesi Program Yönlendirme Komitesi Teknik Danışma Komitesi Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 4 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) 1. GİRİŞ 1.1. İklim Değişikliği ve İklim Değişikliğine Uyum İklim değişikliği, karşılaştırılabilir zaman dilimlerinde gözlenen doğal iklim değişikliğine ek olarak, doğrudan veya dolaylı olarak küresel atmosferin bileşimini bozan insan faaliyetleri sonucunda iklimde oluşan değişikliklerdir1. İklim değişikliğinin temel özellikleri küresel ortalama sıcaklıklarda artış (küresel ısınma), özellikle kara üstündeki bulut örtüsünde ve yağışta değişiklikler, buz tabakası ve buzulların erimesi ve kar örtüsünde azalma ve deniz sularının atmosferdeki ısıyı ve karbon dioksiti tutması sonucu deniz sıcaklığında ve deniz asit seviyesinde artış olarak sıralanabilir. Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli’nin Dördüncü Değerlendirme Raporu (IPCC 2007) iklim değişikliğiyle ilgili belirsizliklerin çoğunu ortadan kaldırdı. İklim sistemindeki ısı artışları artık bilinen bir gerçektir. Küresel ısınmanın başta insanların yaydığı sera gazlarından (çoğunlukla karbon dioksit) kaynaklandığı artık çok açıktır. Küresel ısınmanın ana etkileri ve tehditleri yaygın durumdadır. Küresel ısınmanın bir sonucu olarak, tropik siklonlar (hortumlar, tayfunlar), seller, kuraklıklar ve ağır yağışlar gibi aşırı hava koşullarının türlerinin, sıklığının ve şiddetinin ortalama sıcaklıklarda çok düşük bir artış olması halinde bile artması bekleniyor. Şimdiden bazı aşırı hava olayları görülmeye başlandı. Örneğin sıcak hava dalgaları ve aşırı yağışların sıklığında ve şiddetinde artış gibi. İklim değişikliğinin; su kaynakları, tarım ve gıda güvenliği, insan sağlığı, kara ekosistemleri ve biyolojik çeşitlilik ve kıyı alanları dâhil olmak üzere çevreye, sosyoekonomik unsurlara ve ilgili diğer sektörlere geniş kapsamlı etkileri olacaktır. Yağış modellerinde meydana gelecek değişikliklerin şiddetli su sıkıntısına ve/veya sellere yol açması muhtemeldir. Buzulların erimesi sellere ve toprak kaymasına sebep olabilir. Artan sıcaklıklar ekin mevsimlerini değiştirecek ve bu da gıda güvenliğini ve hastalık taşıyıcıların dağılımını etkileyecek ve daha çok insanı sıtma ve dang hastalığı gibi hastalık riskleriyle karşı karşıya getirecektir. Artan sıcaklıklar, birçok yaşam alanının ve türün yok olma oranlarını ciddi bir şekilde etkileme potansiyeline sahip olacak (sıcaklıklardaki 2 derecelik bir artış %30 etkiye sahip). Küresel ısınmadan özellikle etkilenecekler ise mercan kayaları, kutup altı ormanları, Akdeniz Bölgesi ve dağlık yaşam alanlarıdır. Deniz seviyelerindeki artış; -özellikle küçük ada ülkeleri ve deniz seviyesine yakın ülkelerde- daha büyük fırtınalar yaşanması, su baskınları ve kıyı şeridinin dalgalar tarafından daha fazla tahrip edilmesi riski anlamına gelmektedir. Aşırı hava olaylarının sağlık ve insan yaşamı üzerinde etkisinin yanı sıra çevresel ve ekonomik etkileri de olacaktır. Gelecek on yılda iklim sistemlerinde beklenen değişikliklerin birçok ülkenin kalkınma sürecine derin etkileri olacak. 2007/2008 İnsani Gelişme Raporu2 da iklim değişikliğinin sadece bir gelecek senaryosu olmadığının altını çiziyor. Kuraklığa, sellere ve fırtınalara artan sıklıklarda maruz kalma, şimdiden fırsatları yok ediyor ve eşitsizliklere sebep oluyor. Diğer yandan, dünyanın, geri dönüşü olmayan ekolojik yıkım ve bu yıkıma bağlı sosyoekonomik tahribatların kaçınılmaz olduğu bir noktaya doğru ilerlediğine dair çok kuvvetli bilimsel 1 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çereçeve Sözleşmesi http://unfccc.int/essential_background/convention/background/items/2853.php 2 İnsani Gelişme Raporu 2007/2008, UNDP, http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2007-2008/ Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 5 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) kanıtlar bulunmaktadır. İklim değişikliği çok açık bir noktaya işaret ediyor: şimdiki neslin insani gelişiminde benzersiz olumsuz değişimler ve gelecek nesiller için büyük riskler. İklim değişikliğiyle mücadelede birbirini tamamlayan iki temel yöntem geliştirilmiştir: • • İklim Değişikliği Azaltımı: Sera gazı emisyonlarını azaltma veya bu emisyonlardan kaçınma, İklim Değişikliğine Uyum: Hassas ülkelerin, sektörlerin ve toplumların, iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı dirençlerini arttırma. Uyum, toplumların belirsiz gelecekle daha iyi başa çıkmalarını sağlayacak bir süreçtir. İklim değişikliğine uyum, iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini azaltmak için gerekli düzenlemeleri ve değişiklikleri yapma yoluyla doğru önlemlerin alınmasını gerektirir (veya olumlu etkilerin kullanılmasını). Uyum, iklim değişikliğine karşı hassasiyeti azaltmada son derece önemli bir rol oynayacaktır ve gelecek on yılda ortaya çıkacak kaçınılmaz etkilerle başa çıkmanın tek yoludur. Bugün sera gazı salımlarını kessek bile, halihazırda değişen atmosferik koşullar ve dolayısıyla iklim değişikliğinin etkileri kalacaktır. Bu yüzden dünyanın da şimdiden taahhüt ettiği uyum, iklim değişikliğinin kaçınılmaz etkileriyle mücadelede tek yoldur ve ayrıca hassas sektörlerde ekonomik faaliyetleri düzenlemek ve değişen iklim koşullarında sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek için de bir fırsat sunmaktadır. 1.2. İklim Değişikliğinin Türkiye’ye Etkileri Türkiye’nin Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne resmen 2007 yılında sunduğu Birinci Ulusal Bildirim, geçmiş ve tahmini iklim eğilimleri üzerine özel çalışmalar sunmaktadır. Ocak 2007’de sunulan İklim Değişikliği üzerine Birinci Ulusal Bildirim’e3 göre; Türkiye’nin batı illerinde kış yağışları son elli yılda önemli ölçüde azaldı. Buna karşılık sonbahar yağışları Orta Anadolu’nun kuzey bölgelerinde artış gösterdi. Bu değişimlerin altında yatan meteorolojik mekanizmalar yeterince anlaşılmamaktadır. Yaz ve ilkbahar yağışları ise herhangi bir eğilim göstermemiştir. Geleceğe yönelik yapılan simülasyonlar4 Ege ve Akdeniz kıyıları boyunca toplam yağışta tahmini bir düşüş ve Türkiye’nin Karadeniz kıyısı boyunca da bir artış göstermektedir. Yağışlarda en keskin mutlak düşüşlerin güney batı kıyısında olması bekleniyor. Son elli yılın yaz sıcaklıkları (ortalama ve maksimum) Türkiye’nin batı illerinde artış gösterirken, kış sıcaklıkları genelde kıyı bölgelerinde düşüş göstermiştir. Yaz sıcaklıklarındaki bu artışa kentlerde görülen adacık olayının (kent sıcaklıkları) sebep olup olmadığı henüz belli değildir. Simülasyonlar Türkiye için ortalama yıllık sıcaklık artışının 21005 yılına kadar 2-3°C olacağını öngörüyor. Ülkenin batı yarısında, yaz sıcaklıklarının 6°C’ye kadar artması bekleniyor. Su sıkıntısı Türkiye’nin birçok bölgesinde şimdiden kendini hissettirmektedir ve başta tarım olmak üzere birçok sektörde hızla artan talep dolayısıyla bu sıkıntı artmaktadır. Türkiye’nin 3 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne sunulan Birinci Ulusal Bildirim http://unfccc.int/resource/docs/natc/turnc1.pdf 4 Tüm simülasyonlar RegCM3 bölgesel iklim modeli kullanarak yapılmıştır. 5 Onol, B. ve Semazzi, F.H.M. 2007. Doğu Akdeniz’de İklim Değişikliği Simülasyonlarının Bölgeselleştirilmesi (Regionalisation of Climate Change Simulations over Eastern Mediterranean). Journal of Climate. Submitted. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 6 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) özellikle iç bölgeleri 2007’de yaşanılan en sıcak yaz sonrası ciddi şekilde kuraklıkla karşı karşıya. Başkent Ankara’da yaşanılan su sıkıntısı nedeniyle de su kesintileri yapılmaktadır. Galler’in iki katı büyüklüğünde bir alana sahip olan ve Ankara’nın güneyinden Akdeniz’e kadar uzanan geniş Konya Ovası ise bir zamanlar Türkiye’nin tahıl ambarı olarak biliniyordu. Yağışsız geçen bir yaz ve son on yıldaki iklim değişikliği etkilerinden sonra, onlarca göl kuruyarak yerel toplumlara ve doğal yaşama çok ciddi sonuçları beraberinde getirdi. Su kaynaklarında tahmin edilen değişikliklere uyum sağlamak için tüm sektörlerde son derece etkin su koruma girişimleri gerekecektir. Ayrıca sulamada ve su dağıtım sistemlerinde ise teknolojik değişimler gerekecektir. Bu kapsamda, doğal kaynakların korunması için sanayinin de uygun çevresel önlemler alması gerekmektedir. Yüksek sıcaklıklar, artan evapotranspirasyon ve azalan yağışlar da Türkiye’deki hayvancılığı önemli derecede azaltacaktır. Otlakların sürdürülebilirliği şimdiden çok ciddi bir baskı altındadır. Türkiye’nin toplam arazi alanının %85’inden fazlası ‘çölleşme riski’ taşımaktadır5. Türkiye BM Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi’ne taraftır ve toprak kaybını önlemek ve bozulan alanları eski haline getirmek için Toprak Kaybı ve Çölleşmeyle Mücadele Ulusal Eylemi’ni (NAP) başlatmıştır. Yerel ekonominin iklim değişikliğine uyum sağlaması için bu programın önemli ölçüde genişletilmesi gerekmektedir. Türkiye’de 30 milyondan fazla insan kıyı bölgelerinde yaşamaktadır. Bu bölgelerdeki altyapı ve tarım arazileri, Ulusal Deniz Seviyesi Gözlem Sistemi tarafından yılda yaklaşık 4-8 mm olarak ölçülen deniz seviyesi yükselmelerine karşı hassas konumdadır. Akdeniz Bölgesi’nin kıyı alanlarında, yeraltı sularının giderek daha fazla çıkarılması suyun azalmasına ve birçok kıyı akiferinin deniz suyuyla dolmasına sebep olmaktadır. Bununla birlikte başta Orta ve Doğu Karadeniz, Ege Bölgesi’nin kuzeyi ve Akdeniz Bölgesi’nin doğusu olmak üzere Türkiye’nin kıyı şeritleri günümüzde kıyı erozyonu ve sellerden olumsuz etkilenmektedir. Özellikle bu bölgelerde deniz seviyesinde gerçekleşecek bir yükselme mevcut sorunların boyutunu daha da arttıracaktır. Kuraklık, seller ve heyelanlar gibi doğal afetler, Türkiye’nin iklimi değiştikçe sıklıklarını arttıracaktır. Kuraklık giderek ulusal bir kriz olarak tanınmaya başlandı ve kuraklık tahminlerini geliştirmek ve kuraklıkla mücadelede çiftçilere destek olmak üzere Konya Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından bir ‘Kuraklık Merkezi’ oluşturuluyor. Avrupa ve Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleriyle karşılaştırıldığında, Türkiye bugüne kadar sel ve heyelanlarda Gayrisafi Milli Hâsılasına (GSMH) oranla en büyük kayıpları vermiştir. Nisan 2002-Mart 2007 yılları arasında İnsan ve Doğa Araştırmaları Enstitüsü (RIHN, Kyoto, Japonya), Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ve Çukurova Üniversitesi tarafından Akdeniz’in doğu kıyısında kurak bir bölge olan Seyhan ve Ceyhan Nehri Havzaları’nda “İklim Değişikliği Etkilerinin Kurak Bölgelerdeki Tarım Üretimi Üzerine Etkileri” (ICCAP) başlıklı bir iklim değişikliği çalışması yapılmıştır. Bu çalışma kapsamında tarımsal üretim sisteminin toprak ve su yönetimine ilişkin kapsamlı bir değerlendirme ve incelemesi yapılarak bölgesel iklim, hidroloji ve tarımsal ekonomi arasındaki ilişki incelenmiştir. Ayrıca bölgedeki tarımsal verimliliğin arkasındaki itici unsurların belirlenmesi amacıyla da sistemin iklim değişikliğine hassasiyeti konusunda bütüncül bir değerlendirme yapılmıştır. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 7 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) ICCAP çerçevesinde yapılan iklim modelleri, havza boyunca sıcaklıkların 2070 yılına kadar 2-3.5°C kadar artacağını öngördüğünü gösterdi. Ayrıca yağışların %25-35 oranında azalacağı ve beraberinde ekin üretiminde de düşüşler olacağı tahmin ediliyor. Yağış ve sıcaklıklardaki bu değişimler havzadaki farklı ekin türlerinin yerlerinin değişmesini gerektirecek. Bunlara ek olarak sulama için kullanılan su kaynaklarının, artan evapotranspirasyon ve azalan yağışların yanı sıra azalan kar yağışı ve ilkbaharda karların daha erken erimesi sonucu önemli ölçüde azalacağı öngörülüyor. Bu kapsamda ekin üretiminin havzanın kuzey bölümlerine ve yüksek rakımlara kayması ve bu durumun da sığır yetiştiriciliğini etkilemesi bekleniyor. İklim değişikliğine uyum ihracat ürünlerine (örneğin kestane, zeytin ve meyveler) yönelmeyi ve buğday üretim alanlarının azaltılmasını gerektirebilir6. ICCAP kapsamında yapılan yeraltı suları akışı ve modelleme çalışmaları Adana Ovası Akiferi’ndeki yeraltı suyu kaynaklarının iklim değişikliği yüzünden hacim ve kalite bakımından düşeceğini ileri sürüyor. Artan sıcaklıklar ve azalan yağışlar akiferin yeniden dolum seviyesini düşürecektir ve nüfus artışının yanı sıra yüzey suyu kaynaklarının azlığı nedeniyle akiferden daha fazla su alımı olacaktır. Akifer hacmindeki azalma ise denizden gelen tuzlu suyun akifere dolmasına yol açacaktır. Yeraltı su akışı modelleri, deniz suyunun 10 km iç kısımlara ulaşacağını öngörüyor7. 1.3. İklim Değişikliği ve Binyıl Kalkınma Hedefleri (MDGs) Eylül 2000’de yapılan Birleşmiş Milletler Binyıl Zirvesi’nde 191 ülke, Binyıl Bildirgesi’ni imzalayarak barış, güvenlik, kalkınma, insan hakları ve temel özgürlükler için benzersiz bir taahhütte bulundular. Binyıl Kalkınma Hedefleri (MDGs) Binyıl Bildirgesi’nde yer alan küresel eylemlerden yola çıkılarak konulmuştur ve uygulama için bir yol haritası niteliğindedir. Sekiz Binyıl Kalkınma Hedefi, yoksulluğu azaltmak ve yaşam standartlarını iyileştirmek için iddialı bir gündem oluşturuyor. Bu Hedefler, aşırı yoksulluğu yarıya indirmeden HIV/AIDS’in yayılımını durdurmaya ve küresel ortaklıklar geliştirmeye kadar değişiyor. Her Hedef 2015 yılına kadar ulaşılması gereken amaçları belirliyor. Binyıl Kalkınma Hedefleri şunlardır: • Hedef 1: Aşırı yoksulluğun ve açlığın ortadan kaldırılması • Hedef 2: Herkes için evrensel ilköğretim sağlanması • Hedef 3: Cinsiyet eşitliğinin teşvik edilmesi ve kadınların güçlendirilmesi • Hedef 4: Çocuk ölümlerinin azaltılması • Hedef 5: Anne sağlığının iyileştirilmesi • Hedef 6: HIV/AIDS, sıtma ve diğer hastalıklarla mücadele edilmesi • Hedef 7: Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması • Hedef 8: Kalkınma için küresel bir ortaklık geliştirilmesi 6 Çukurova Üniversitesi öğretim görevlisi Prof. Rıza Kanber’in 10 Eylül 2007 tarihinde BM kuruluşları ve hükümet paydaşlarına yaptığı sunum. 7 Ekmekçi, M., Tezcan, L., Atilla, A. Ö., Gürkan, D., Yalçınkaya, S.O., Namkhai, O., Soylu, M. E., Donma, S., Yılmazer, D., Akyatan, A., Pelen, N., Topaloğlu, F., İrvem, A., 2007, Seyhan Nehri Havzasında Tarım Güvenliği İçin Su Kaynakları Sistemlerinin İklim Değişikliklerine Karşı Duyarlılıklarının Araştırılması Projesi Sonuç Raporu, TÜBİTAK Proje No: TOVAG-JPN-09, Ankara, 90 s. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 8 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Binyıl Kalkınma Hedefleri’nin her biri yoksulluğun bir boyutunu ele alarak yoksulluğun ve yoksulluğun sürdürülebilir geçim kaynaklarına olumsuz etkilerinin olmadığı bir dünyayı amaçlar. Zaman kısıtlaması olan ve niceliği belirlenmiş olan Binyıl Kalkınma Hedefleri birbirlerini bütünleyen bir set olarak algılanmalı çünkü karşılıklı olarak birbirlerini desteklerler ve hedeflerden birine ulaşmak diğer tüm hedeflerde ilerleme kaydetmeye bağlıdır. Küresel boyutta, iklim değişikliği başta yoksulluk ve açlığı ortadan kaldırmak ve çevresel sürdürülebilirliği sağlamak olmak üzere Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne ulaşmada ciddi tehdit oluşturmaktadır. Yağışlarda görülen değişimlerin ve aşırı hava koşullarının; gıda güvenliği, borçlar, HIV/AIDS, çevresel bozulma, silahlı çatışma, ekonomik şoklar ve küreselleşmenin etkileriyle mücadele gibi halihazırda ciddi sorunlarla karşı karşıya olan yoksul ülkelere fazladan baskı yaratması muhtemeldir. İklim değişikliği, Binyıl Kalkınma Hedefleri ve ilgili ulusal yoksulluğun ortadan kaldırılması ve sürdürülebilir kalkınma amaçlarına ulaşmada bir tehdit oluşturmaktadır (Tablo 1). Örneğin iklim değişikliği, değişken yağış düzeni ve azalan ekin üretimi yoluyla gıda güvenliğine tehdit oluşturabilir ve açlığın artmasına yol açabilir. Dahası, iklim değişikliği doğal sistemlere ve kaynaklara, altyapıya ve çalışma verimliliğine olumsuz etki ederek ekonomik büyümenin yavaşlamasına ve dolayısıyla yoksulluğun artmasına sebep olabilir. Bu etkiler MDG 1’e (Birinci Binyıl Kalkınma Hedefi) ulaşmanın önünde bir tehdit oluşturmaktadır. Geçim kaynaklarının kaybolması, yerinden olma ve göç, eğitim olanaklarına erişimi azaltarak MDG 2’ye ulaşmanın önünde engel oluşturabilir. Doğal kaynakların yok olması ve azalan tarımsal verimlilik kadınların sağlığına bir yük getirerek karar verme süreçleri için gereken süreyi ve gelir getirici eylemleri azaltabilir ve cinsiyet eşitliği ve kadların güçlendirilmesi yönündeki çabalara tehdit oluşturabilir (MDG3). Vektör (taşıyıcılar) yoluyla bulaşan hastalıklarda artış, sıcaklığa bağlı ölümlerdeki artış ve içme suyunun nicelik ve niteliğindeki düşüş, sağlık sorunlarına sebep olacak ve MDG 4, 5, 6 ve 7’ye ulaşma çabalarını tehdit edecektir. Genel anlamda, iklim değişikliğinin; doğal kaynakların ve ekosistemlerin kalite ve verimliliğini olumsuz ve büyük olasılıkla geri döndürülemez şekilde etkilemesiyle ve çevresel sürdürülebilirliği tehdit etmesiyle, MDG 7’nin de gerçekleşmesini risk altına sokabilir. Küresel bir olgu olan iklim değişikliği, küresel ortaklıklar yoluyla toplu bir mücadele için çağrıda bulunmaktadır (MDG 8). İnsanların hassasiyetini azaltan ve uyum kapasitelerini arttıran iklim değişikliği stratejilerinin en yoksul ülkelerin yanı sıra yoksul bölgelerin de kabul etmelerine yardımcı olmak için acil girişimler gerekmektedir. Diğer yandan, sürdürülebilir enerji sistemleri ve toprak kullanımı politikaları ile atmosferdeki sera gazlarının giderek artan birikimini azaltacak diğer önlemleri içerecek uzun vadeli ekonomik kalkınma planlarının geliştirilmesi gerekmektedir. Önemli uyum önlemleri acilen alınmadığı takdirde, iklim değişikliğinin tahmin edilen etkileri, başta MDG 1 (aşırı yoksulluk ve açlığın ortadan kaldırılması), MDG 3 (cinsiyet eşitliğinin teşvik edilmesi ve kadınların güçlendirilmesi) ve MDG 7 (çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması) olmak üzere Türkiye’de Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne ulaşmayı tehdit edecektir. Bunun sebebi, iklim değişikliğinin özellikle suya erişimi (topraklarda, nehirlerde, barajlarda, göllerde ve yeraltı suyu rezervlerinde) azaltarak tarımsal üretim üzerinde yıkıcı etkileri olabileceğinden kaynaklanmaktadır. Azalan tarımsal üretimin zincirleme etkileri ise gıda üretiminde azalma, kırsalda kadın gruplarının güçsüzleşmesi ve kırsal peyzajın artan boyutlarda bozulması olacaktır. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 9 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Tablo-1. İklim değişikliğinin Binyıl Kalkınma Hedefleri üzerindeki riskleri MDG MDG 1: Aşırı yoksulluğun ve açlığın ortadan kaldırılması MDG 2: Herkes için evrensel ilköğretim sağlanması MDG 3: Cinsiyet eşitliğinin teşvik edilmesi ve kadınların güçlendirilmesi MDG 4, 5, ve 6: Çocuk ölümlerinin azaltılması, anne sağlığının iyileştirilmesi ve HIV/AIDS, sıtma ve diğer hastalıklarla mücadele edilmesi MDG 7: Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması MDG 8: Kalkınma için küresel bir ortaklık geliştirilmesi 1.4. İklim değişikliği riski Aşırı yoksulluk ve açlık sorununun çözümünü destekleyen tarımsal üretim ve gıda güvenliği, bol ve temiz su kaynaklarına erişim ve kazançlı iş, iklim değişikliğine hassasiyet göstermektedir. İklim değişikliği baskısı, tarımsal üretim ve su toplama gibi diğer geçim olanaklarına fazladan zorluk getirerek ailelerin çocuklarını okuldan almalarına sebep olmaktadır. Eğitimle ilgili hedeflere ulaşılabilmesi için geçim türlerinin gelecek iklimlere daha dayanıklı olması gerekmektedir. İklim değişikliği aynı zamanda altyapı üzerinde (örneğin okullar) tehdit oluşturmaktadır ve ailelerin yerlerinden olmalarına ve göç etmelerine yol açarak eğitim olanaklarını da aksatmakta ve sınırlandırmaktadır. Kadınların, iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı daha hassas olmaları daha olasıdır çünkü: • Yoksullar iklim değişikliği risklerine karşı daha hassas durumdalardır ve dünyanın yoksullarının büyük bir kısmını kadınlar oluşturmaktadır; • Kadınların, doğal kaynakların birincil kullanıcıları ve yöneticileri olmaları, birincil anlamda bakım sağlayanlar olmaları ve ücretsiz işlerde çalışmaları gibi geleneksel rolleri, iklim değişikliği tarafından en çok tehdit edilen doğal kaynaklara daha bağımlı oldukları anlamına gelmektedir. • Kadınlar, iklim değişikliğinin getirdiği zorlukları aşmada son derece önem taşıyan kaynak ve bilgiye erişim ve haktan yoksundurlar. İklim değişikliği, özellikle azalan gıda ve su güvenliği sebebiyle kötü sağlık koşullarında artış, sel ve kuraklık sebebiyle düşen su kalitesine bağlı olarak su kaynaklı hastalıkların baş göstermesi, vektör yoluyla ve hava yoluyla bulaşan hastalıkların yayılması için daha uygun koşullar ve artan sıcaklıklarla sıcaklık baskısı arasındaki doğrudan ilişki yoluyla sağlık koşullarını kötüleştirecektir. İklim değişikliği, çevresel sürdürülebilirliği de tehdit etmektedir çünkü iklim değişikliği ekosistem ilişkilerinde çok ciddi değişimlere sebep olacak, mevcut doğal kaynakların nitelik ve niceliğini değiştirecek ve ekosistem verimliliğini azaltacaktır. Gelişmekte olan ülkelerde, yoksullar gündelik yaşamlarını devam ettirebilmek için bu kaynaklara bağımlıdırlar. İklim değişikliği, Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne ulaşmada yaşanan mevcut sıkıntıları daha da kötüleştirmekle tehdit etmektedir. Kalkınma ve uyum için maddi kaynaklar bulma, yoksulların ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde arttırılmalıdır. UNDP/İspanya Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne Ulaşma Fonu 18 Aralık 2006 tarihinde, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Uluslararası İşbirliği’nden sorumlu İspanya Devlet Bakanı, BM sistemi yoluyla dört yıl boyunca seçilen sektör ve ülkelerde kilit önem taşıyan Binyıl Kalkınma Hedefleri ve ilgili diğer hedeflere ulaşmada kullanılmak üzere 528 milyon euro vermek için çok önemli bir anlaşmaya imza attı. Bu anlaşma 2007 yılının ilk çeyreğinde başlatılan UNDP/İspanya Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne Ulaşma Fonu’nun oluşturulmasının yolunu açtı. 2005 senesi kalkınma için uluslararası desteğin benzersiz bir şekilde arttığı bir dönem oldu. Aynı yıl düzenlenen BM Dünya Zirvesi’nde, dünya liderleri, Binyıl Kalkınma Hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak için gereken kaynaklar, ortaklıklar ve çabaların taahhüdü de dahil olmak üzere uluslararası platformda kabul edilmiş kalkınma hedeflerine ulaşmak için verecekleri desteği yinelediler. Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne Ulaşma Fonu yoksulluğu azaltma çabalarını destekleyerek, bireysel ve toplu hakları, kapasiteleri ve fırsatları güçlendirecek nitelikteki bir kalkınmayı teşvik etmektedir. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 10 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Fon, Binyıl Bildirgesi’nin kalkınma için küresel ortaklığı ve Mali Yardım Etkinliği Paris Deklarasyonu’nun çerçevesinde seçilen sektör ve ülkelerde, yüksek etkili ve replikasyon potansiyeli olan yenilikçi eylemleri desteklemektedir. Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne Ulaşma Fonu seçilen ülkelerde Hedefler’e ulaşmadaki ilerlemeyi aşağıdaki yollarla hızlandırmayı amaçlamaktadır: • • • • Seçilen Binyıl Kalkınma Hedefleri’nde önemli ve ölçülebilir bir etkisi olan politika ve programları desteklemek; Başarılı modellerin test aşamasını finanse etmek /modellerin ölçeğini büyütmek; Kalkınma çalışmalarında yeniliklere hız kazandırmak ve Paris Deklarasyonu Yardım Etkinliği’nin öngördüğü üzere yardımın kalitesini iyileştiren mekanizmaları uygulamaya koymak. Fon, söz konusu sektör ve ülkede, genelde özellikle çok boyutlu kalkınma zorluklarıyla mücadele etmek için BM’nin toplu gücünden yararlanılan ve katma değeri arttıran toplu BM faaliyetleri yoluyla BM kalkınma ve mali sistemi çerçevesinde uygulanmaktadır8. Türkiye’nin İklim Değişikliği’ne Uyum Kapasitesi’nin Geliştirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) da UNDP/İspanya Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne Ulaşma Fonu tarafından desteklenmektedir. 1.5. Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi BM Ortak Programı İklim değişikliği; Türkiye’de başta MDG 1 (Aşırı yoksulluğun ve açlığın ortadan kaldırılması), MDG 3 (Cinsiyet eşitliğinin teşvik edilmesi ve kadınlarının güçlendirilmesi) ve MDG 7 (Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması) olmak üzere Binyıl Kalkınma Hedefleri’ni tehdit etmektedir. Suya erişimin azalmasının (topraklarda, nehirlerde, barajlarda, göllerde ve yeraltı kaynaklarında) tarımsal üretim üzerinde yıkıcı etkileri olacağı gibi gıda üretiminde düşüş, kırsal kadın gruplarının etki ve gücünde düşüş ve kırsal peyzajın bozulması gibi zincirleme etkilere de sebep olacaktır. İklim değişikliğinin tüm olumsuz etkileriyle mücadele etmek için bir strateji ulusal gündemdedir. Türkiye’nin Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013)9, iklim değişikliği, daha temiz üretim, atık yönetimi ve su ve diğer doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı da dahil olmak üzere çevresel konuların öneminin altını çizmektedir. Türkiye’nin Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi (2006) de doğal kaynaklara dayalı kırsal kalkınmanın, kırsal ve kentsel farklılıkları ortadan kaldırmada öncelik taşıdığını vurgulamaktadır. Sonuç olarak, BM’nin önerilen program yoluyla Türk yetkililere iklim değişikliği konularında vereceği destek devam eden ulusal çabalara katkıda bulunacaktır. UNDP, özellikle Hükümet tarafından, Çevre ve Orman Bakanlığı ve Avrupa Komisyonu yoluyla, ülkenin başta sürdürülebilir kalkınma ve iklim değişikliği olmak üzere müdahale ve daha fazla yatırım gerektiren öncelikli alanlarını belirleme çabalarına destek olması istenmiştir. Türkiye’nin Birleşmiş Milletler Kalkınma Yardımı Çerçevesi 2006-2010 yıllarını kapsamakta ve demokratik ve çevresel yönetişimi üç çıktıdan biri olarak kabul etmektedir. 8 Fonla ilgili daha fazla bilgiye www.undp.org/mdgf. adresinden ulaşılabilir. 9 http://www.dpt.gov.tr/Portal.aspx?PortalRef=3 Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 11 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Ülkenin ihtiyaçlarına bir cevap olarak, Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi BM Ortak Programı ulusal paydaşlarla beraber geliştirilmiş ve Haziran 2008 yılında başlatılmıştır. Ortak Programın temel amacı Türkiye’de kırsal kalkınmayı ve kıyı alanları kalkınmasını tehdit edebilecek iklim değişikliği risklerini yönetmek için kapasite geliştirmektedir. Önerilen program, tam bir iklim değişikliği uyumu için üç boyutlu bir yaklaşım kullanacaktır: (i) iklim değişikliğine uyumu ulusal kalkınma planları çerçevesine entegre ederek; (ii) iklim değişikliğine uyumu yerel pilot çalışmalara entegre ederek; ve (iii) iklim değişikliğine uyumu tüm BM ülke programları çerçevesine entegre ederek. Diğer bir yöntemsel yaklaşım olarak, uyum kapasitesi gelişimi de uzun vadeli sürdürülebilirlik için mevcut bilgi, politika ve kurumsal çerçeve sistemlerini geliştirmede tüm seviyelerde uygulanacaktır (sistemsel, kurumsal ve bireysel). 1.6. Seyhan Nehri Havzası’nda Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı Uyum, toplumların kendilerini belirsiz bir gelecekle daha iyi mücadele etmelerini sağlayan bir süreçtir. İklim değişikliğine uyum, iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini azaltmak için doğru önlemleri alarak (veya olumlu etkileri kullanarak) uygun uyarlama ve değişiklikleri yapmayı gerektirir. Uyum sağlamaya yönelik birçok seçenek ve fırsat bulunmaktadır. Bunlar, kazıklar üzerine inşa edilen sele dayanıklı evler gibi teknolojik seçeneklerden kuraklık döneminde su kullanımını azaltmak ve üzerine böcek ilacı sıkılmış sivrisinek ağları kullanmak gibi bireysel düzeyde davranış değişikliklerine kadar değişebilir. Diğer stratejiler aşırı hava koşulları için erken uyarı sistemlerini, daha iyi su yönetimini, geliştirilmiş risk yönetimini, çeşitli sigorta seçeneklerini ve biyolojik çeşitlilik korumasını içermektedir. Sonuç olarak, iklim değişikliğine gelecekteki hassasiyet sadece iklim değişikliğinin kendisine değil izlenilen kalkınma yolunun türüne de bağlıdır. Genelde, düşük uyum kapasitesine sahip toplumlar, uzun vadeli iklim değişkenliği dahil olmak üzere mevcut iklim değişikliği belirsizliklerinin üstesinden gelmek için kaynakları sürdürülebilir olmayan şekillerde tüketme eğilimi göstermektedirler. Topluma Dayalı Uyum belirgin olarak, topluma kendi uyum kapasitelerini geliştirmeleri için olanak vermeye ve hassas toplulukların iklim değişikliğinin etkilerine karşı dayanıklılıklarını artırmaya odaklanan yenilikçi bir yaklaşımdır. Topluma Dayalı Uyum, uyum sağlama kapasitesinin iklim değişikliğine olduğu kadar geçim kaynaklarına da bağlı olduğu bölgelerde topluma dayalı uyum faaliyetleri, araştırmaları ve politikaların belirlenmesine ve uygulanmasına yardımcı olur. Topluma dayalı uyum, toplumların ve kurumlarının mevcut iklim değişkenliklerinin yanı sıra gelecek iklim değişiklikleriyle de mücadele edebilmeleri için uyum kapasitelerini arttırmalarını sağlar. Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) iklim değişikliğine uyum yaklaşımlarına; tarımsal uygulamalar, su yönetimi, gıda güvenliği, iklim değişikliğine bağlı afet riski yönetimi (özellikle kuraklık yönetimi), kıyı alanları gelişimi, doğal kaynak yönetimi ve veri ve bilgi yönetimi alanları kapsamında Topluma Dayalı Uyum ilkeleri sunarak yol gösterecektir. Yerel toplumlar, yerel planlama ve karar alma süreçlerine artan katılımları yoluyla mücadele ve uyum stratejilerini benimseyerek güçlendirileceklerdir. Program, katılımcı yöntemler uygulayarak yerel düzeydeki paydaşları (planlamacılar ve karar vericiler, kalkınmacılar ve yatırımcılar, yerel toplumlar ve en hassas gruplar) kamu-özel sektör ortaklığı çerçevesinde bir araya getirerek uyum önlemlerini finanse etmek amacıyla taahhütleri ve yerel kaynakları seferber edecektir. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 12 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) BM Ortak Programı, program dâhilindeki insan sistemlerine öncelik veren Uyum Politikası Çerçevesi’ni10 geliştirmek ve denemek için pilot bölge olarak Seyhan Nehri Havzası’nı seçmiştir. Programın diğer hassas bölgelerde replikasyonunu teşvik etmek için programın uygulanan yöntemleri, başarıları ve sonuçları, ilgili kuruluşlar ve uluslararası konferanslar ve çalıştaylardaki ulusal iklim değişikliği koordinatörleri ve yayınlar yoluyla geniş ölçüde dağıtılacaktır. Seyhan Nehri Havzası’nda toplumların iklim değişikliğine dayanıklılıklarını arttıran mevcut girişimler de geliştirilecektir. Bu bağlamda, topluma dayalı yaklaşım, yerel paydaşların projelerini hükümet ve BM örgütlerinin desteği ve kılavuzluğuyla yürütmelerini sağlayacaktır. Seyhan Nehri Havzası’na11 en uygun uyum projeleri, yerel paydaşların seçim kriterleri hakkında bilgilendirildikleri ve iklim değişikliğine uyum konusunda eğitildikleri şeffaf bir süreç ile seçilecektir. Yaklaşım çok yönlü olacak ve değişen iklim koşullarında tarımsal üretkenliği, ekosistem hizmetlerini ve doğal kaynakları sürdürebilmeyi amaçlayacaktır. Yaklaşım ayrıca kuraklık ve sellerdeki olası artışlara karşı hazırlıklı olmaya da odaklanacaktır. Kamu-özel sektör ortaklıkları bu sonucun kilit unsuru olacaktır. Kadınların, yoksulların ve dezavantajlı kırsal toplumların ihtiyaçlarına (örneğin ekosistem hizmetleri ve su kaynaklarına erişim sağlamak için engellerin kaldırılması) özel önem verilecektir. Bu ortak program altındaki Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı’nın amacı şöyle özetlenebilir: "İklim değişikliğinin olumsuz etkilerini azaltmak ve olumlu etkilerden azami faydalanmayı sağlayacak şekilde Seyhan Nehri Havzası’nda yaşayanların ve kurumların iklim değişikliğine uyum kapasitelerini geliştirmek ve Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne ulaşmayı güvence altına almak için kurumsal ve yönetsel bakış açısındaki değişimleri desteklemek ve belirli/yenilikçi uyum faaliyetlerini gerçekleştirmek". Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı Çerçevesinde Mali Olarak Desteklenecek Hibe Projelerinin Büyüklükleri Bu Hibe Programı çerçevesinde desteklenecek hibe projelerinin büyüklükleri en az 30.000 ve en fazla 140.000 Amerikan Doları tutarında olmalıdır. Proje bütçesinin %100’ü Hibe Programı kaynaklarından karşılanacaktır. 10 http://www.undp.org/climatechange/adapt/apf.html 11 İklim Değişikliği’nin Seyhan Havzası’na etkileriyle ilgili daha detaylı bilgi için: ICCAP (Kurak Alanlarda İklim Değişikliğinin Tarımsal Üretim Sistemlerine Etkisi) Projesi Final Raporu; Çukurova Üniversitesi-TÜBITAK-İnsan Çevre Araştırma Enstitüsü; http://www.chikyu.ac.jp/iccap/finalreport.htm Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 13 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) 2. UYGUNLUK KRİTERLERİ 2.1. Kimler Başvurabilir Bu bölüm, Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı’ndan yararlanabilecek kuruluşları ve onlarını tanımlamaktadır. Aşağıda şartlara haiz olan: • Kayseri, Niğde ve Adana illerinde kayıtlı olanlar (diğer bölgeler için lütfen Bölüm 3.2.5’e bakınız), • Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olanlar (başvuru sahiplerinin var olan uluslararası ortakları için geçerli değildir) • Tüzel kişilikler olan ve aşağıda belirtilen kurum ve kuruluşlar Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı’ndan yararlanabilirler: • Kamu kurumları veya • Sivil toplum kuruluşları (Topluma Dayalı Örgütler (CBOs), Sivil Toplum Örgütleri (CSOs), sanayi ve ticaret odaları, birlikler, iş destek örgütleri, özel sektör dernekleri, profesyonel dernekler, çiftçi dernekleri, federasyonlar, platformlar ve vakıflar dahil olmak üzere) veya • Kalkınma kooperatifleri, köy kooperatifleri, köy kalkınma kooperatifleri, tarım kooperatifler veya • Birlikler, su kullanım birlikleri, sulama birlikleri, belediye birlikleri veya • Yerel yönetimler – örneğin belediyeler, yerel yönetimler, köy idareleri, özel idareler, valilikler, yerel hükümet kurumları, il müdürlükleri ve yerel yönetim dernekleri veya • Bölgesel Kalkınma Ajansları, bölgesel kalkınma birlikleri veya • Üniversiteler veya • Araştırma enstitüleri/merkezleri Başvuru sahibi, lider kurum olarak faaliyet gösterir ve başvurusunun seçilmesi halinde sözleşme tarafı (“Faydalanıcı”) olarak nitelenecektir. Başvuru sahiplerinin, projenin hazırlığından ve yönetiminden ortaklarıyla beraber doğrudan sorumlu olmaları ve aracı olarak hareket etmemeleri gerekmektedir. Lütfen aşağıdaki hususlara dikkat ediniz: • İşbu Kavramsal Teklif Çağrısı’na gerçek kişiler başvuramaz. • Bu Kavramsal Teklif Çağrısı kapsamında kâr getirici faaliyetleri içeren teklifler kabul edilmez. • Havza dahilindeki farklı illerden farklı kurumların ortak olarak başvuru yapmaları Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 14 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) teşvik edilmektedir (bölgeler için lütfen Bölüm 3.2.5’e bakınız). • ‘Kavramsal Teklif Çağrısı’ kapsamında, başvuru sahibi birden fazla proje teklifi sunabilir ancak proje tekliflerinden sadece biri (seçim kriterlerine uyması halinde) desteklenebilir. • Hibe faydalanıcısı olarak tek bir tüzel kişiliğin imzalayacağı hibe sözleşmesinin toplam tutarı $140.000 Amerikan Dolarını aşamaz. Örneğin aynı tüzel kişiliğin farklı birimlerinin kendi proje tekliflerini sunmaları halinde, o tüzel kişilikle imzalanacak hibe sözleşmesinin azami tutarı $140.000 Amerikan Doları olabilir. Başvuru Yapılmasına Engel Hususlar Muhtemel Başvuru Sahipleri aşağıdaki hallerde kavramsal teklif çağrısına katılamazlar ve hibelerden yararlanamazlar: (a) İflas etmiş olanlar veya tasfiye halinde bulunan ve bu durumları nedeniyle işleri kayyum tarafından yürütülen, konkordato ilan ederek alacaklılar ile anlaşma yapmış, faaliyetleri askıya alınmış veya bunlarla ilgili bir kovuşturmanın konusu olanlar; veya ulusal mevzuatta veya yönetmelikte öngörülen benzer durumlarda olanlar; (b) Kesinleşmiş yargı kararı (yani temyizi mümkün olmayan bir karar) ile mesleki faaliyete ilişkin bir suç işlemiş olanlar; (c) Görevlerini ağır bir şekilde kötüye kullandıkları, Sözleşme Makamının haklı kabul edeceği herhangi bir yoldan ispat edilenler; (d) Türkiye’nin yasal hükümleri uyarınca, sosyal sigorta primi veya vergi ödemesi ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeyenler; (e) Dolandırıcılık, yolsuzluk, bir suç örgütü içinde yer almak suçlarından veya başka bir yasadışı faaliyetten dolayı kesinleşmiş yargı kararı ile mahkûm olanlar; (f) Bir satınalma prosedürüne veya diğer bir hibe yardımına ilişkin yükümlülüklere uymayarak, sözleşmeyi ciddi bir şekilde ihlal ettiği tespit edilenler; (g) Siyasi partiler ve bunlara bağlı yapılar; (h) Başvuru sahipleri veya tedarikçileri; mayınların etkin ve doğrudan olarak patent, geliştirme, montaj, üretim, ticaret ve imalatı veya mayınların imalatında kullanılan temel bileşenlerle ilgili faaliyetlerde bulunanlar; (i) Başvuru sahipleri veya tedarikçilerinin Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde belirtilen uygulamalarla çelişen faaliyet gösterenler (sözkonusu sözleşmede çocukların tehlikeli olabilecek veya çocuğun eğitim almasını engelleyecek veya çocuğun sağlık durumunu veya fiziksel, ruhsal, ruhani, ahlaki veya sosyal gelişimini tehlikeye düşürecek faaliyetlerden korunmasını öngören 32. Madde’de belirtildiği gibi). Kavramsal teklif çağrısının yapıldığı sırada aşağıdaki maddelerde belirtilen durumlarda bulunan başvuru sahipleri de kavramsal teklif çağrısına katılmaya veya hibe almaya hak kazanamazlar: (j) Çıkar ilişkisi içinde olanlar; Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 15 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) (k) Teklif çağrısına katılım koşulu olarak BM tarafından talep edilen bilgilerin temin edilmesi sırasında yanlış beyanda bulunanlar veya bu bilgileri temin edemeyenler; (l) Mevcut veya daha önceki teklif çağrılarının değerlendirilmesi sürecinde Teknik Danışma Komitesi’ni (TAC) veya herhangi bir BM örgütünü etki altında bırakmaya veya gizli bilgi elde etmeye teşebbüs edenler. Kavramsal Teklif Çağrısı Başvuru Formu’nun (Başvuru Sahibi’nin Beyanı, Ek-4) başvuru sahipleri, yukarıdaki (a)’dan (l)’ye kadar olan kategorilerin hiçbirine girmediğine dair beyanda bulunmalıdır. Ortaklıklar ve Ortakların Uygunluğu Başvuru sahipleri yalnız başlarına veya ortak olacakları organizasyonlarla hareket edebilir. Başvuru sahibi, Topluma Dayalı Uyum Hibesi Kavramsal Teklif Başvuru Formu’nda da belirteceği gibi, teklif edilen faaliyetin gerekliliğine göre yerel ve/veya ulusal bir kurumla veya kurumlarla ortaklık kurabilir. Topluma Dayalı Uyum Kavramsal Teklif Başvuru Formu’nda uygun bir şekilde gerekçelendirilmesi halinde, başvuru sahibi, teknik bilgi ve iklim değişikliğine yenilikçi uyum çözümlerinin değiş tokuşu için uluslararası bir kurumla ortaklık kurabilir. Başvuru sahiplerinin ortakları, projenin uygulamasında yer alabilir ve katlandıkları maliyetler, Topluma Dayalı Uyum Hibe Yararlanıcısı’nın katlandığı maliyetler gibi karşılanır. Dolayısıyla başvuru sahibinin ortakları da, başvuru sahiplerinin yerine 12 getirdikleri aynı uygunluk kriterlerine uymak zorundadır. . Lütfen aşağıdaki hususlara dikkat ediniz: • Havza dahilindeki farklı illerden oluşan ortaklıkların başvuru yapmaları teşvik edilmektedir (bölgeler için lütfen Bölüm 3.2.5’e bakınız). • Uygulama sırasında herhangi bir alt sözleşme (taşeronluk) gerektirecek bir faaliyetin, Kavramsal Teklif Başvuru Formu’nda belirtilmesi zorunludur. Taşeronlar; faydalanıcı ve taşeron arasında imzalanacak sözleşmeden önce, Faydalanıcılara Ek-4’te verilen Bildirim Mektubu’nu sunmak zorundadırlar. İştirakçiler ve taşeronlar ortak olarak sayılmazlar ve “Ortaklık Bildirgesi”ni imzalamak zorunda değillerdir. İştirakçi ve taşeronların rollerinin tanımı için lütfen Terimler bölümüne bakınız. 12 “Kayseri, Niğde ve Adana’da kayıtlı olan” olarak tanımlanan kriter, ulusal ortaklar için geçerli değildir. “Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan” ve “Kayseri, Niğde ve Adana’da kayıtlı olan” olarak tanımlanan kriterler, uluslar arası ortaklar için geçerli değildir. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 16 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) 2.2. Finansman Sağlanacak Konular Bu bölümde, destek sağlanacak faaliyet alanları açıklanmaktadır. 2.2.1. Genel Şartlar Topluma Dayalı Uyum Hibe Projesi kapsamında bir dizi ana faaliyet ve diğer yan faaliyetler öngörülmektedir. Hibe Projeleri Süresi Topluma Dayalı Uyum Hibe Projeleri 3 aydan kısa 12 aydan uzun olmamalıdır. Teklifi Sayısı ve Alınabilecek Hibe Tutarı Başvuru sahipleri, bu ‘Kavramsal Teklif Çağrısına’ birden fazla teklifle başvurabilirler. Hibeler her bir tüzel kişi için 140.000 $ ile sınırlıdır. Hibe Projelerinin Gerçekleştirileceği Alan Hibe projeleri, faaliyetleri yaygınlaştırma, bilgi ağı çalışmaları, uluslararası konferans/sergiler ile Türkiye’nin iklim değişikliği karşısında yüksek/düşük kapasiteye sahip bölgelerine düzenlenecek teknik geziler dışında Seyhan Nehri Havzası’ında yürütülecektir. (bkz. Türkiye tarafından UNFCCC’e yapılan13 Birinci Ulusal Bildirim). Başlıca hedef alanlar aşağıdaki haritada da belirtildiği üzere Seyhan Nehri Havzası içerisinde yer alan Niğde, Kayseri ve Adana illeridir. Kabul edilebilir şekilde gerekçelendirilmeleri halinde söz konusu havzaya komşu alanlardan gelen başvurular da değerlendirilebilecektir. 13 http://www.meteor.gov.tr/FILES/iklim/ulusalbildirimtr.pdf Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 17 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Şekil-1: Seyhan Havzası sınırlarını gösterir harita (yeşil bölge) Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 18 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) 2.2.2. Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı İçeriği ve Konular Uyum, belirsiz bir gelecek ile karşılaşan toplumların kendilerini bu belirsizlikle daha iyi başa çıkabilecek düzeye getirdikleri bir süreçtir. İklim değişikliğine uyum sağlayabilmek için iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini azaltmaya (veya olumlu etkilerini öne çıkartmaya) yönelik doğru önlemler alınması ve bu doğrultuda gerekli düzenleme ve değişikliklerin hayata geçirilmesi gerekir. Uyumun amacı iklim değişikliği ve değişkenliği karşısındaki etkilenebilirliğin ve dolayısıyla bunlardan kaynaklanan olumsuz etkilerin azaltılmasıdır. İmkan ve kabiliyetlerin iklim değişikliğinin olumlu etkilerinden istifade edebilmeye yönelik olarak geliştirilmesi de bu bağlamda değerlendirilmelidir. Topluma Dayalı Uyum, özellikle toplumların uyum kapasitelerini arttırmaları ve hassas toplumların iklim değişikliğinin etkilerine karşı dayanımlarını geliştirmeleri üzerinde odaklanan yenilikçi bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım çerçevesinde, uyum kapasitesinin iklim değişikliği kadar geçim kaynaklarına da bağlı olduğu bölgelerde Topluma Dayalı Uyum çalışmaları, çeşitli araştırma konuları ve politikalar belirlenerek hayata geçirilir. Bu ortak program çerçevesinde yer alan Toplum Odaklı Uyum Hibe Programı’nın hedefi,“İklim değişikliğinin olumsuz etkilerini azaltmak ve olumlu etkilerden azami faydalanmayı sağlayacak şekilde Seyhan Nehri Havzası’nda Yaşayanların ve kurumların iklim değişikliğine uyum kapasitelerini geliştirmek ve Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne ulaşmayı güvence altına almak için kurumsal ve yönetsel bakış açısındaki değişimleri desteklemek ve belirli/yenilikçi uyum faaliyetlerini gerçekleştirmektir.” Bu hedef doğrultusunda, Toplum Odaklı Uyum Hibe projeleri uyum kapasitesinin arttırılması ve yenilikçi ve tekrarlanabilir uyum faaliyetleri üzerinde odaklanmalıdır: Uyum Kapasitesinin Arttırılması: Uyum Kapasitesinin Arttırılması, iklim değişikliğine uyum sürecini destekleyecek şekilde bilginin ve şartların (yasal, kurumsal, idari) yaratılması; toplumlar ve sahip oldukları kurumların mevcut ve gelecekte karşılaşacakları iklimsel risklerin geçim kaynakları ve hayatlarını bağladıkları ekosistemler üzerindeki etkilerini önceden değerlendirmelerine olanak tanıyan; bu riskler karşısında önceden önlemler almak ve sürekli yenilemek suretiyle hareket edebilmelerini; ve ihtiyaç duyulan çalışmaları gerçekleştirmek için gerekli kaynakların toplanması yoluyla uyumu destekleyen şartların oluşturulmasını ifade eder. Uyum Çalışmalarının Gerçekleştirilmesi: İklimsel riskler karşısındaki etkilenebilirliğin azaltılması ya da fırsatların değerlendirilebilmesine dair çözüm önerilerinin, uygulanabilir olup olmadıklarının denenmesi ve elde edilen sonuçların yaygınlaştırılmasını (örneğin, ekosistem ve doğal kaynakların Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 19 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) dayanımlarını arttırarak geçimlerini bu kaynak ve ekosistemlerden elde eden toplumların iklim değişikliği karşısındaki etkilenebilirliklerinin azaltılması) ifade eder. Bu Kavramsal Teklif Çağrısı kapsamında önerilecek tüm hibe projeleri, Bölüm 1.1.5 ve 1.1.6’da anılan “MDG – F 1680: Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi konulu BM Ortak Program” nın hedeflerine uygun olmalıdır. Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı açısından önemli olacağı değerlendirmeye alınacak konu öncelikleri aşağıda listelenmiştir. Başvuru çağrısı, aşağıda belirtilmemiş olsa da BM Ortak Programı ve Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı genel hedeflerine katkıda bulunacak diğer temalara da açıktır. Teklifler, Başvuran Kuruluşların vizyon ve perspektifine bağlı olarak her iki gruptan (uyum kapasitesinin geliştirilmesi veya uyuma yönelik çalışmaların gerçekleştirilmesi) bir tanesine yönelik olabileceği gibi her iki gruptaki konuların birleşimi şeklinde de ele alınabilir. Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi • İklim değişikliği, iklimsel riskler ve iklim değişikliğine uyum konularının bir bütün olarak yerel/bölgesel politika çalışmaları, yerel/bölgesel kalkınma plan ve politikaları ile sektörel (tarım, su, sanayi vs.) karar mekanizmalarında ele alınmasının desteklenmesi • İklim değişikliğine uyum ve bununla ilgili su, sağlık, gıda güvenliği, yerel kalkınma, toplumsal cinsiyet vs. konuların uzun ve kısa vadeli karar mekanizmalarına dahil edilmesine yönelik olarak yönetişim mekanizmaları, tartışma platformları, birlik ve benzeri oluşumların hayata geçirilmesi veya geliştirilmesi • İklim değişikliğine özel bileşenleri bir araya getiren kırsal ve kentsel topluma dayalı uyum çalışmaları konusunda araştırmalar (toplum odaklı turizm için kaynak ihtiyacının belirlenmesi, çiftçi eylem araştırmaları, uyum teknolojilerinin geliştirilerek yerelde uygulanması vs.) yapılması • İklimsel risklerin azaltılması ve yerelde uyumun sağlanması için toplum/belediye/yerel yönetimler arasında ortak uyum projelerinin hazırlanması, desteklenmesi ve/veya uygulanması • İklim değişikliğinin geçim kaynakları üzerindeki risklerinin azaltılması maksadıyla geçim faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi veya farklı faaliyetlere geçilmesi • Kısa vadeli iklim değişikliğiyle mücadele mekanizmaları ve geleneksel/yerel bilgi kaynaklarının (aşırı/zararlı mevsimsel olaylar, yağış, vs.) belgelenerek paylaşılması • İklim değişikliğinden kaynaklanan riskler ve uyum ile ilgili eldeki mevcut bilgilerin yaygınlaştırılması ve sürdürülebilir karar alma mekanizmalarının hayata geçirilebilmesine yönelik olarak veri/bilgi toplanması • Bilgi sistemlerinin geliştirilmesi ve/veya iyileştirilmesi; iklimsel riskler ve uyum seçeneklerinin değerlendirilebilmesine olanak tanıyan izleme ve muhasebe sistemlerinin kurulması • Uyuma yönelik yönetim sistemlerinin oluşturulmasına yönelik iyi uygulama örneklerinin aktarımı ve bilginin yaygınlaştırılması • İklim değişikliğinden kaynaklanan risklerden etkilenebilecek tarım sektöründe çalışan kadınlar, belirli başka etkilenebilir sektörlerde çalışan işçiler, meslek grupları gibi hassas grupların değişmekte olan iklim şartlarına uyum sağlamalarına yönelik olarak durumlarının güçlendirilmesi Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 20 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) • • • • • • • • • İklim değişikliğinden kaynaklanan risklerden etkilenecek olan kadınların değişmekte olan iklim şartlarına uyum sağlamalarına yönelik olarak güçlendirilmesi Arazi/toprak kaynaklarının sürdürülebilir planlaması ve yönetiminin bütüncül bir yaklaşımla hayata geçirilmesi (insan yerleşimlerinin imarı, çevre ve turizm planlaması, ekolojik olarak tasarlanmış şehirler ve kentsel alanlar) Atık, ulaştırma, ormancılık, tarım, arazi kullanımı vs. alanlarda iklim değişikliğinden kaynaklanan değişikliklere uyum sağlayabilmeye olanak tanıyan ürün, süreç, uygulama ve programların yaygınlaştırılmasının teşvik edilmesi İklim değişikliğine uyum sağlama ve sürdürülebilir kalkınmanın (doğal kaynak kullanımı, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı vs.) desteklenmesi bağlamında sektörler arası işbirliğinin teşvik edilmesi Yenilikçi ve katılımcı uygulama/izleme/araştırma yöntemleri geliştirilmesi ve ilgili mesleki değişimin sağlanması İklim değişikliği ve uyum alanlarında eğitim-öğretim, toplum bilinçlendirme ve kapasite geliştirme faaliyetlerinin (görsel-işitsel materyaller, eğitim materyalleri ve rekabet vs.) paydaşlar (sanayi, iş dünyası, belediyeler, yerel yönetimler, yerel topluluklar vs.) dikkate alınarak desteklenmesi ve uygulanması Sigorta çözümleri geliştirilerek denenmesi ve iklim değişikliği karşısında etkilenebilir durumda bulunan altyapı ve kalkınma projelerinin bu değişikliklere hazırlanmasında doğacak ek masrafların tahmin edilmesi İklim değişikliğine uyum sürecinde kullanışlı olabilecek bir araç olması açısından karbon piyasalarından istifade edilmesi Toplumun çeşitli kesimleri ve sektörlerin (tarım, su, vs.) iklim değişikliği karşısındaki dirençlerinin arttırılması maksadıyla teknolojik seçeneklerin araştırılması ve/veya geliştirilmesi 14 Uyum Çalışmalarının Gerçekleştirilmesi • Tarım/Gıda Güvenliği İklimsel felaketler ve iklim değişikliğinin etkileri karşısında dirençli tarla yapıları ve gelişmiş tarımsal sistemler kurulması Farklı ürün ekimi, uygun tohum seçimi ve farklı ürün sistemlerinin desteklenmesi, ürünler arası geçiş ve tarımsal-ormancılık faaliyetleri İklim değişikliğine dayanıklı yeni ve alternatif ürünlerin uygulanabilirliğinin gösterilmesi Turba, çayır, otlak ve meraların korunması; ağaçlandırma ve diğer yenilikçi yaklaşımlarla meraların islah edilmesi Toprak ve kumlu toprak arazilerinin geliştirilerek verimliliklerinin arttırılması, bütüncül bir toprak verimliliği yönetim sisteminin uygulanması Yağışların azalma veya çeşitlenme eğiliminde olduğu bölgelerde yağış tutma ve depolama sistemlerinin kurulması veya mevcut sistemlerin geliştirilmesi Suyu tasarruflu kullanan tarımsal uygulamalar ve sulama tekniklerinin gösterilmesi (gece sulaması, damla sulama, basınçlı sulama sistemleri, programlı sulama, sürüm yapmama veya asgari oranda sürüm yapma, yağmurlama sulama, kuraklığa uyumlu ürün ekme ve ağaç dikme, mevsimlik tahmin yöntemlerinin kullanılması) 14 İklim değişikliğiyle başa çıkabilme ve uyumlanma konusunda farklı temalar için bkz. UNFCCC Yerel Stratejiler Veritabanı: http://maindb.unfccc.int/public/adaptation/; Uyum Öğrenme Mekanizmaları: http://www.adaptationlearning.net/resources/studies.php; ELDIS Toplum Odaklı Uyum Değişim İncelemeleri: http://www.eldis.org/index.cfm?objectId=6375FE8D-047C-510A-8232A1530000CC5A; ACCA Proje Pilot Uygulama Veritabanı: http://www.acccaproject.org/evolution/modules/knowledgebox/external2/index.php?kbid=5 Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 21 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) • Damla ve/veya basınçlı sulama sistemleri ve bunların bakımı gibi konularda iyi uygulama örnekleri ışığında kapasite geliştirme çalışmaları İklim şartlarına dayanıklı tarımsal uygulamalar ve ilgili ürünlerin kullanımına geçiş ile ilgili kapasite geliştirme çalışmaları Değişen iklim şartları ve pazar fırsatları karşısında tarımsal ürünler ve işleme teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi “İyi tarımsal uygulamalar” alanında planlama ve yönetmeliklerin uygulanması Değişen iklim şartlarına bağlı olarak mevcut ve gelecekte karşılaşılması olası tarımsal zararlı ve hastalıkların önceden tahmin edilerek önlemler alınması İklim değişikliği karşısında tarım sigortları, yeni ürünler ve tarımsal destekler için gelişmiş teşvik sistemlerinin denenmesi Bölgedeki tarımsal paydaşlar (üniversiteler, sanayi ve kamu kuruluşları, özel sektör, sivil toplum kuruluşları) arasında tarım sektörünün uyumuna yönelik etkin işbirliği ve eşgüdüm mekanizmalarının tesis edilmesi Alternatif enerji kaynaklarının (güneş enerjisi, rüzgar enerjisi, vs.) sulama amaçlı kullanımının denenmesi Su Kaynakları ve Kalitesi Politika mekanizmaları geliştirilerek uygulanması (örneğin iklim ve hava tahminlerinin yerel su yönetim sektöründe yararlanılması) Yerel/bölgesel düzeyde su/havza yönetiminin geliştirilmesine yönelik yasal değişiklik ve önerilerinin geliştirilmesi Yeni ekonomik araçlar oluşturulması ve/veya mevcut ekonomik araçların (su tarifeleri, indirimler, geri ödeme ve parasal teşvikler, vs.) iyileştirilmesi Teknik mekanizmaların (su dağıtım altyapısının iyileştirilmesi, ek depolama kabiliyetlerinin geliştirilmesi, vs.) gösterimi Alternatif su toplama ve depolama yöntemlerinin (yağmur hasadı, çatıdan yağmur suyu toplama, yeraltı sularının beslenmesi, mevsimsel akarsular üzerine küçük toprak barajlar yapılması gibi) gösterimi Uyuma ve sürdürülebilir su yönetimine yönelik önlem ve stratejilerin geliştirilmesi, farklı sektörlerdeetkin su kullanımının gösterimi Drenaj suları da dahil olmak üzere su ve atık suların yeniden kullanımının gösterimi Toprağın ve toprak yapısının su tutma kapasitesinin geliştirilmesi Ağaçlandırma, erozyon kontrolü, mera yönetimi, yamaçların teraslanması vs. yöntemler kullanılmak suretiyle su havzalarının korunması ve ıslah edilmesi Kuraklığa hazırlıklı olma ile ilgili önlemlerin alınmasının teşvik edilmesi Değişen iklim şartları karşısında suyun en iyi şekilde tahsis edilerek kullanımını temin etmek üzere hidroloji, su mevcudiyeti, su kalitesi ve su kullanımı konularında modelleme ve araştırmalar yapılması Değişen iklim şartları altında uygun su planlaması ile memba/mansap, ekonomik ve sosyal sektörler arasında yeterli su tahsisis yapılabilmesi için iklim değişikliğine dair risklerin değerlendirilmesi ve öngörülebilmesi için lapasitenin geliştirilmesi Tuzdan arındırma (desalinizasyon) ve deniz suyu kullanımının gösterimi İklim değişikliği ve su tasarrufu konularında toplum bilincinin arttırılmasına yönelik (radyo, televizyon, okul çocuklarına yönelik müfredata ilave programlar vs.) programlar hazırlanması Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 22 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) • • • Yeraltı su kaynakları ve yeraltı su kaynaklarının besleme alanlarının korunması Uyuma yönelik olarak su mevcudiyeti, su kalitesi ve su kullanımı konularında izleme mekanizmalarının oluşturulması/geliştirilmesi Sulak alanların arıtma kapasitesinin arttırılması, su kalitesinin arttırılmasına yönelik olarak doğal arıtma sistemlerinin kullanılması Arazi kullanım uygulamalarının yer altı ve yüzey sularının korunması doğurultusunda iyileştirilmesi Halk Sağlığı İklim değişikliğinin özellikle etkilenebilir sosyal kesimlerin (kadınlar, yoksullar, çocuklar, yaşlılar, engelliler, mevsimlik işçiler, vs.) sağlığı üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi Değişen iklim koşulları (sıcaklıkların artması, su elverişliliğinin düşmesi, vs.) karşısında sağlık ve hijyen şartlarının geliştirilmesi Kuraklık ve sel gibi vakalarda sağlığı ilgilendiren risklerin azaltılmasına yönelik önlem ve usullerin belirlenmesi İklim değişikliğine bağlı olarak artması muhtemel hastalıkların (vektörden bulaşan, su yoluyla bulaşan, solunum yollarını veya kalp-damar sistemini ilgilendiren hastalıklar) takibine yönelik sistemlerin oluşturulması, mevcut sistemlerin geliştirilmesi ve yerel strateji ve hastalıklarla mücadele mekanizmalarının geliştirilmesi İklim değişikliğine bağlı artacak sağlık risklerine dair planlama kapasitesinin geliştirilmesi; mevcut veya öngörülen sağlık risklerine dair sağlık görevlilerin/plancıların eğitilmesi Değişen iklim şartları karşısında hali hazırda devam eden koruyucu ve önleyici halk sağlığı hizmetlerinin geliştirilerek uyarlanması Afet Risk Yönetimi Sel ve kuraklıkla ilgili olarak etkili bir erken uyarı sisteminin oluşturulması ve uzun vadeli iklimsel tahminlerin duyurulması Küçük ölçekli sel önlem yapılarının kurulması ve bunların bakımının sağlanması Yerel ve bölgesel afet yönetim mekanizmaları ve bütüncül toplumsal/mahalli afet programlarının geliştirilerek uygulanması Mahalli/bölgesel afet yönetim kapasitelerinin geliştirilmesi (kuraklıkla ilgili bilgilerin yerel düzeyde paylaşımı, kuraklık döngü yönetiminin yerel kurum/kuruluşlar bünyesine alınması, orman yangını, sel ve kuraklıkla mücadele için mahalli toplulukların imkan ve kabiliyetlerinin arttırılması) İklime bağlı doğal afetlerin (orman yangınları, çığ, sel, kuraklık, vs.) belirlenerek gerekli çalışmalarla ilgili araştırmaların yapılması ve/veya risk hazırlık/önleme konularının yerel/bölgesel planlama çalışmaları kapsamına alınması İklim şartlarından kaynaklanan doğal afetlerin etkisinin azaltılmasına yönelik olarak uygun takip ve erken uyarı sistemlerinin oluşturulması İklimle ilgili doğal afetler karşısında hassas konumda olan toplum kesimlerinin (kadınlar, fakirler, vs.) belirlenmesi; ilgili risklerin azaltılmasına yönelik önlemlerin alınması; eğitim programları uygulanması ve bu risklerle mücadele açısından uygun kapasite geliştirme çalışmalarının gerçekleştirilmesi Havza ve Kıyı Yönetimi Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 23 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) • Deniz seviyesinin iklim değişikliğine bağlı olarak yükselmesi ve kıyısal erozyon gibi olgular karşısında iklim değişikliğine bağlı risk azaltma önlemlerinin kıyı yönetim uygulamaları kapsamına alınması İklim değişikliğinin yol açtığı arazi bozulması ve biyolojik çeşitlilik kaybının önlenmesine yönelik olarak iklim değişikliğinden kaynaklanan risk yönetiminin (kumul yönetimi, kumsal yönetimi, vs.) kurak ve yarı-kurak ekosistemler ve/veya kıyısal lagünler ve ilgili geçim kaynaklarının korunması ve sürdürülebilir kullanımı ile birleştirilmesi İklim değişikliğinden etkilenme olasılığı bulunan kıyı alanlarında sürdürülen faaliyetlere (kentleşme, deniz taşımacılığı, turizm, tarım, balık çiftlikleri) yönelik izleme mekanizmalarının gelecekteki karar alma süreçlerine destek olacak şekilde geliştirilmesi Arazi/toprak kaynaklarının sürdürülebilir planlaması ve yönetiminin bütüncül bir yaklaşımla hayata geçirilmesi (insan yerleşimlerinin imarı, çevre ve turizm planlaması, ekolojik olarak tasarlanmış şehirler ve kentsel alanlar) Sektörler arasındaki işbirliğinin iklim değişikliğine uyum ve sürdürülebilir kalkınmanın desteklenmesine yönelik olarak teşvik edilmesi İklim değişikliğine uyum sürecinin politikalara dahil edilmesini sağlamak açısından yerel/bölgesel yönetişim mekanizmalarının kurulması Doğal Kaynak Yönetimi İklime duyarlı ve önem arz eden ekosistemlerin, bu ekosistemlerden elde edilen kazanımların ilgili toplulukların iklim değişikliğine dayanımının arttırılması amacıyla tespit edilmesi Ekosistemlerin, bu ekosistemlerin sağladığı iklim düzenleme, sel yönetimi, gıda üretimi, geçim kaynakları gibi hizmetlerinin işlevselliğinin devamı açısından korunarak muhafaza edilmesi Doğal ekosistemlerle ilgili olarak su kalitesinin izlenmesi, sulak alan ekosistemleri için gereken asgari su miktarları ve biyolojik çeşitliliğin korunmasıyla ilgili uyum önlem ve mekanizmalarının geliştirilmesi Ormanlar, otlaklar, sulak alanlar, toprak gibi doğal sistemlere yönelik ekosistem hizmetleri anlayışının yerleştirilmesi Önemli ekosistemlerin iklim değişikliği karşısında sergileyeceği davranış ve değişimlerin tahmin edilerek bu ekosistemlere bağlı toplum kesimlerinin geçim kaynaklarının güvence altına alınması Değişen iklim şartları karşısında kıyılardaki bozulmaların, sulak alan ekosistemleri ve kumullar da dahil olmak üzere, eylem araştırmaları Meraların üretkenlik ve biyolojik çeşitliliğinin korunması, çayırlar ve çalılıklar dahil olmak üzere meraların kullanımının optimizasyonu Ağaçlandırma, bozulmuş arazilerin yeniden ıslahı, rüzgar erozyonuyla mücadele edilmesi Havza veya kırsal doğal kaynak kullanımı ve yönetiminin iyileştirilmesi İklim şartlarına dayanıklı yerel arazi kullanımı ve doğal kaynak yönetim planlarının geliştirilmesi veya iyileştirilmesi Önemli karbon yutak alanları, habitatlar ve iklime duyarlı biyolojik çeşitlilik unsurlarının korunması, sürdürülebilir kullanımı ve ıslahı Toprak kalitesinin karbon tutma seviyelerinin arttırılmasına yönelik olarak geliştirilmesi Ormanların korunması ve ağaçlandırma yoluyla karbon yutakları da dahil olmak üzere ekosistem hizmetlerinin desteklenmesi Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 24 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) • Orman yangınlarıyla mücadelede yereldeki ilgili kurum ve kuruluşlar arasında etkili bir koordinasyon ve işbirliğinin tesis edilmesi Güneş enerjisi ve rüzgar enerjisi gibi alternatif enerji kaynaklarının kullanılabilirliğinin gösterilmesi Ormanların korunması ve geliştirilmesine yönelik olarak enerji ormanlarının kurulması, kırsal alanlarda alternatif enerji kaynaklarının kullanılması Altyapı Kıyı ve tarımsal alanları, su havzaları ve kentsel/kırsal gibi alanlarda iklim değişikliğinin etkileriyle mücadelede küçük ölçekli altyapı önlemlerinin araştırılarak geliştirilmesi Geleneksel enerji kaynaklarından yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişe dair eylem araştırmaları İlgili Diğer Konular Kavramsal Teklif Çağrısı’na sunulacak tekliflerde aşağıdaki konulara da yer verilmelidir: • 15 Toplumsal Cinsiyet ve Yoksulluğun Azaltılmasıyla İlgili Konular : “İklim değişikliğinin farklı bölgeler, farklı nesiller, değişik yaş ve gelir grupları, meslek ve cinsler üzerinde farklı etkileri olacağı” Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli’nde (IPCC) ifade edilmiştir (IPCC, 2001). Panel’de aynı zamanda “iklim değişikliğinden kaynaklanan etkilerin gelişmekte olan ülkeler ve tüm ülkelerde yaşamakta olan yoksul kesimler üzerindeki etkilerinin orantılı olmayacağı” belirtilerek “sağlık hizmetleri, yiyecek, temiz su ve diğer kaynaklara erişimde karşılaşılan eşitsizliklerin daha da derinleşeceğine” işaret edilmiştir. Yoksul kesimler, çevresel değişiklikler karşısında daha hassastır. Toplumsal cinsiyet ve yoksulluk arasındaki ilişki incelendiğinde dünyadaki tüm yoksul insanların %70’inin kadın olduğu görülmektedir. Doğal afetler ve çevresel değişiklikler karşısında, kadın ve erkek geleneksel görev ve sorumluluklarına bağlı olarak değişik oranlarda etkilenmektedir. Türk toplumu gibi geleneksel toplumların karar verme mekanizmalarında azınlık konumunda olan kadınlar (ki belediye meclislerinin %2’si, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin %9.1’i kadındır) iklim değişiklikleri karşısında daha fazla korunmaya muhtaçtır. Kadınlar, iklim konusunda yeterli bilgiye gereğince ulaşamamakta ve hareket kabiliyetlerinin sınırlı olmasından ötürü gerekli şekilde eyleme geçememektedir. • 16 Ekosistem Hizmetleri ve Arazi Yönetimi İle İlgili Konular : Ekosistem hizmetleri, bir kavram olarak Binyıl Ekosistem Değerlendirmesi kapsamında geliştirilmiş olup (2001)17 değerlendirmede iklimsel düzenlemeler, sel yönetimi ve gıda üretimi gibi ekosistem hizmetleri tanımlanmıştır. Ekosistem 15 Toplumsal cinsiyetle ilgili konular için bkz: http://www.un.org/womenwatch/downloads/Resource_Guide_English_FINAL.pdf ; yoksulluk ve iklim değişikliğiyle ilgili konular için bkz: http://www.energyandenvironment.undp.org/undp/indexAction.cfm?module=Library&action=GetFile&DocumentAttachme ntID=1033 16 Ekosistem hizmetleri ve kalkınma ile ilgili konularda daha fazla bilgi için bkz: (1) http://www.energyandenvironment.undp.org/undp/indexAction.cfm?module=Library&action=GetFile&DocumentAtta chmentID=1732 ; (2) http://www.unpei.org/PDF/economics_exploring_the_links.pdf ; (3) http://www.wri.org/publication/world-resources-2008-roots-of-resilience 17 http://www.millenniumassessment.org/en/index.aspx Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 25 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) hizmetleri, çevre yönetimini kendi başına bir sektör gibi değil bütüncül bir sistem olarak değerlendirmesi sebebiyle iklim değişikliği karşısındaki zayıflıkların azaltılmasında yararlı bir yaklaşım olarak öne çıkmaktadır. İklim değişikliği ve ekosistem hizmetleri arasındaki ilişki iki şekilde ifade edilebilir: i) iklim değişikliği ekosistemleri olumsuz yönde etkileyebilir (örn: bir otlak alanının kapasitesi azalabilir) ve ii) dayanıklı ekosistemler iklim değişiklikleri karşısında tampon görevi görebilir. Örneğin, turbalık alanların sel ve kuraklıkları düzenlemek gibi önemli bir işlevi yerine getirdiği bilinmektedir. 2.2.3. Uygun Olmayan Hibe Projeleri Aşağıda belirtilen türdeki faaliyetler uygun değildir: • Sadece veya başlıca; çalıştay, seminer, konferans ve kongrelere katılım için bireysel sponsorluk içeren projeler; • Sadece veya büyük ölçüde çalışmalar ya da eğitim kursları için kişisel bursları içeren projeler; • Bir günlük ve tekrarlanmayan konferanslar, seminerler ve benzeri etkinlikler; • İdeolojik amaç güden, partizan niteliğinde veya siyasi partilerle ilgili projeler; • Bir politik görüşün propagandasını yaymak ya da ona hizmet etmek eğiliminde olan siyasi partileri destekleyen projeler; • Hibe amaçlı projeler (diğer kişi veya kuruluşlara hibe veya kredi ya da yardım amaçlı bağışlar vermek için hibenin (mali ya da aynî) kullanılması); • Başvuru sahibinin ya da (eğer varsa) başvuru sahibinin ortaklarının hali hazırda yürüttükleri faaliyetlerin özünü finanse etmek üzere hükümler içeren projeler; • Yerel idare de dâhil olmak üzere yetkili devlet kurumunun ya da devletin yönetim hizmetlerinin genel etkinlikleri kapsamına giren prıjeler; • Kâr getirici faaliyetler, kamu ya da özel işletmelerin kurulması ya da faaliyetlerini destekleyen projeler; • BM Ortak Programı ile sözleşmenin imzalanmasından önce başlatılan faaliyetler; • Devlet bütçesinden, diğer topluluk programlarından ve diğer fonlardan halen finanse edilen veya finansmanı sağlanma sürecinde olan projeler; • Münferit firmaların üretim kapasitelerini arttırma niyetinde olan faaliyetler; • BM örgütleri, AB fonları ve diğer uluslararası ve ulusal kurumlar tarafından hali hazırda verilen hizmetlerle benzer olan faaliyetler. 2.3. Hibe Programından Karşılanabilecek Maliyetler Bu bölüm, Hibe Projelerinin bütçelendirmesi için esas alınacak maliyet kalemlerini tanımlamaktadır. Topluma Dayalı Uyum Hibe Projeleri için sadece uygun maliyetler karşılanabilir. Uygun maliyetler aşağıda ayrıntılı olarak verilmektedir. Bu nedenle uygun olmayan maliyet kalemleri indikatif bütçe (Hibe Projeleri Dokümanı geliştirilmesi esnasında detaylandırılacak olan) hazırlanırken hesaba katılmamalıdır. Bu nedenle bütçe, hem bir maliyet tahmini hem Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 26 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) de “uygun maliyetler” için tavan niteliğindedir. Sözleşme Makamı‘na sunulmuş olan İndikatif toplam bütçe miktarları artırılamaz ancak kontrol aşamasında düşürülmesi yönünde karar alınabilir. Uygun maliyetler, götürü maliyetlere değil, gerçek maliyetlere dayandırılmalıdır. Hibe verilmesi yönünde yapılacak tavsiye kararı, sözleşmenin imzalanmasından önceki kontrol sürecinde (BM Ortak Programı tarafından yapılacak olan), bütçe değişikliği gerektiren herhangi bir sorun çıkmamasına bağlıdır. Kontroller, başvuru sahibinden ilave açıklama istenmesini ve BM Ortak Programı’nın bütçede indirime gitmesini gerektirebilir. Bu nedenle, başvuru sahibinin gerçekçi ve maliyet-etkin bir bütçe sunması kendi yararına olacaktır. 2.3.1. Uygun doğrudan maliyetler Topluma-Dayalı Uyum Hibesi Kavramsal Teklif Çağrısı çerçevesinde, aşağıdaki şartlara uyan maliyetler, uygun maliyetler olarak kabul edilmektedir: • Projenin yürütülmesi için gerekli olması; bu Rehber ekindeki Sözleşmede öngörülmüş ve iyi mali yönetim prensipleriyle uyumlu olması, özellikle paranın karşılığının alınmasını sağlaması ve maliyet etkinliği yaratması; • Faydalanıcı ya da Ortağı tarafından gerçek ödeme tarihine bakılmaksızın, projenin uygulama süresi içinde gerçekten yapılmış olması; bu nihai raporun, nihai harcama teyidinin ve nihai değerlendirmenin hazırlanması maliyetlerinin uygunluğunu etkilemez18. • Projenin uygulanma sürecinde gerçekleşmiş olması, projenin uygulanmasında kullanılan/sağlanan/gerçekleştirilen mal/hizmet/ işgücü maliyetleri. • Faydalanıcının ya da Ortağının hesaplarında ya da vergi belgelerinde kayıtlı olması, • Tanımlanabilir ve doğrulanabilir olması ve orijinal destekleyici belgelerle desteklenmesi gerekir. Bu koşullara ve sözleşme prosedürlerine bağlı olmak üzere; Faydalanıcı ve onun Ortakları tarafından yüklenilmiş uygun doğrudan maliyetler aşağıda belirtilmiştir: • Projede görevlendirilmiş personel ile ilgili olarak, maaşları ile birlikte sosyal sigorta ve ücretle ilgili diğer maliyetler. Maaşlar ve ilgili maliyetler, projenin gerçekleştirilmesi için zorunlu olduğunun ispatlandığı haller dışında, Faydalanıcının ve Ortaklarının normalde verdiği miktarlardan yüksek olmamalıdır; • Faydalanıcının veya Ortaklarının normalde verdiği ve piyasa standartlarında kabul edilen miktarlardan yüksek olmamak koşuluyla, projede görevli personel ve diğer kişilerin gündelik ve seyahat maliyetleri (harcırah); • Piyasa fiyatlarına uygun olması ve projenin gerçekleşmesi amacına hizmet etmesi koşuluyla, yeni ekipman ve malzeme alımı veya yeni/kullanılmış ekipman ve malzeme kiralanması ile hizmet alımı maliyetleri; • Sarf malzemesi maliyetleri; 18 Faydalanıcı’nın iştirakçilerine dair oluşan maliyetler uygun maliyetler değildir (seyahat masraflarıhariç). Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 27 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) • Alt yüklenici maliyetleri; • Sözleşme gereği doğrudan oluşan maliyetler (bilgi yayımı, projeye özel değerlendirmeler, denetim, çeviri, basım, sigorta maliyetleri vb.), ve mali hizmet maliyetleri (özellikle havale ve mali teminat maliyetleri) dahil olmak üzere; • Görünürlük maliyetleri 2.3.2. Uygun olmayan maliyetler Aşağıdaki maliyetler uygun maliyet değildir: • Borçlar ve zarar veya borç karşılıkları; • Kamu görevlilerinin maaşları19; • Proje hazırlık maliyetleri; • Hali hazırda gerçekleşmiş harcamalar; • Projeyle ilgisi olmayan harcamalar; • Faiz borçları; • Halihazırda başka bir kapsamda finanse edilen kalemler; • Arazi ve bina alımları; • Döviz kuru zararları; • Üçüncü taraflara verilen krediler. Mevcut ofislerin renovasyonu ve restorasyonuna dair maliyet kalemleri, proje faaliyetleriyle doğrudan alakalı olmadıkları sürece uygun maliyetler değildir. 2.3.3. Yedek Akçe Yedek akçe kalemi projeden beklenen çıktıların kalite ve başarısını riske atma olasılığı olan ve baştan öngörülemeyen şartlar nedeniyle oluşacak maliyetlerin kaşılanması için bütçeye eklenebilir. Yedek akçe miktarı, toplam uygun maliyetlerin %5’ini geçemez ve ancak Faydalanıcı’nın önceden yazılı olarak yapacağı başvuruya istinaden Sözleşme Makamı’nın yazılı izni ile kullanılabilir. Önemli Not: • Hibe sözleşmesi imzalandıktan sonra hibe projelerinin toplam bütçeleri üzerinde, fiyat ve kur dalgalanmaları veya Faydalanıcı tarafından faaliyetlerin yerine getirilmesi sırasında karşılaşılan masraflar sebep gösterilerek, herhangi bir ayarlama veya yeniden düzenleme yapılamaz.20. 19 Ilgili ulusal kanun hükümlerince 20 Lütfen Ek-5’de verilen Örnek Hibe Sözleşmesi’ne bakınız. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 28 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) 2.3.4. Uygun Dolaylı Maliyetler (Genel İdari Giderler) Faydalanıcı tarafından proje için yapılan genel idari giderleri karşılamak üzere projenin uygun maliyetler toplamının %7’sini aşmayan götürü tutar, dolaylı maliyetler olarak talep edilebilir. İdari giderler, proje faaliyetleri sırasında ortaya çıkan giderlerden ayrı olarak projenin gerçekleştirilmesi için gereken harcamaları ifade eder. Projenin operasyonuyla ilgili maliyetler doğrudan maliyetler olarak kabul edilmediğinden kira, ofis giderleri, mobilya, onarım (doğrudan proje faaliyetleriyle alakalı olmayanlar), iletişim, su, elektrik gibi maliyetler bu kalemden karşılanmalıdır. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 29 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) 3. HİBE PROJELERİNE BAŞVURULMASI, DEĞERLENDİRİLMESİ VE SEÇİMİ Hibe programına başvuru, değerlendirme, ön-seçim ve proje dokümanlarının geliştirilmesi ve başarılı bulunan teklif sahipleriyle sözleşmelerin imzalanması aşağıda belirtilen adımlarda gerçekleşecektir: A. B. C. D. Kavramsal Tekliflerin Sunulması Adım A-1: Kavramsal Teklif Çağrısı Adım A-2: Bilgilendirme ve Eğitim Toplantıları (Niğde, Kayseri ve Adana) Adım A-3: Çağrı süresi içerisinde ayrı ve kapalı zarflar içerisinde Kavramsal Teklif ve İndikatif Bütçelerin Sunulması Kavramsal Tekliflerin Değerlendirilmesi, Sıralanması ve Ön-Seçimin Yapılması Adım B-4: Açılış ve İdari Kontrol Adım B-5 Kavramsal Tekliflerin Ön-Değerlendirmesi Adım B-6: Teknik Değerlendirme ve Başvuruların Sıralanması21 Adım B-7: İndikatif Bütçe tekliflerinin açılması Adım B-8: Başvuranların (ve ortaklarının) Uygunluklarının Kontrolü Adım B-9: Ön-Seçimi Yapılan Kavramsal Tekliflerle İlgili Program Yürütme Komitesinin Onayının Alınması Adım B-10: Başarılı Bulunan Kurumların Bilgilendirilmesi Proje Dokümanlarının Geliştirilmesi Adım C-11: Proje Dokümanlarının Geliştirilmesi Adım C-12: Gözden Geçirme ve Nihai Kararın Verilmesi Sözleşmelerin İmzalanması Adım D-13: E. Hibe Sözleşmelerin İmzalanması Hibe Projelerinin Başlatılması Adım E-14: Hibe Projelerinin Başlatılması 21 Kavramsal Tekliflerin değerlendirilmesi ve hibe projelerinin seçilmesi esnasında UNDP kural ve kaideleri ile UNDP Etik İlkeleri geçerlidir. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 30 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Tablo-2. Hibe projelerinin seçimiyle ilgili geçici takvim Hafta 1 Adım A. Kavramsal Tekliflerin Sunulması 1. Kavramsal Teklif Çağrısı X 2 3 4 5 6 7 8 9 10 X X X X 2. Bilgilendirme ve Eğitim X X Toplantıları 3. Kavramsal Teklif ve X X X X İndikatif Bütçelerin Sunulması B. Kavramsal Tekliflerin Değerlendirilmesi, Sıralanması ve Ön-Seçimin Yapılması 4. Açılış ve İdari Kontrol X 5. Kavramsal Tekliflerin ÖnDeğerlendirmesi 6. Teknik Değerlendirme ve Başvuruların Sıralanması 7. İndikatif Bütçe tekliflerinin açılması 8. Başvuranların (ve ortaklarının) Uygunluklarının Kontrolü 9. Ön-Seçimi Yapılan Kavramsal Tekliflerle İlgili PMC Onayının Alınması 10. Başarılı Bulunan Kurumların Bilgilendirilmesi C. Proje Dokümanlarının Geliştirilmesi 11. Proje Dokümanlarının Geliştirilmesi 12. Gözden Geçirme ve Nihai Kararın Verilmesi D. Sözleşmelerin İmzalanması 13. Hibe Sözleşmelerin İmzalanması E. Hibe Projelerinin Başlatılması 14. Hibe Projelerinin Başlatılması X X X X X X X X X X X X Bu tabloda belirtilen zamanlar sadece fikir vermesi içindir ve kavramsal tekliflerin sayı ve içeriklerine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. 3.1. Başvuru Süreci Kavramsal Tekliflerin hazırlanması ve sunulması Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı’nın ilk kısmını oluşturur. Başvuru süreci aşağıda belirtilen adımlarda gerçekleşecektir: A. Kavramsal Tekliflerin Sunulması Adım A-1: Hibe Başvuru Kılavuzu Kavramsal Teklif Çağrısı Sayfa 31 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Adım A-2: Bilgilendirme ve Eğitim Toplantıları (Niğde, Kayseri ve Adana) Adım A-3: Çağrı süresi içerisinde ayrı ve kapalı zarflar içerisinde Kavramsal Teklif ve İndikatif Bütçelerin Sunulması Başvuru süreci ve zamanlamalarla ilgili açıklayıcı bilgiler ve önemli hususlar aşağıdaki bölümlerde açıklanmaktadır. 3.1.1. Adım A-1: Kavramsal Teklif Çağrısı Hibe çağrısı süresince çağrıyla ilgili prosedürler, kurallar ve uygunluk kriterleri (hibe programı kapsamında kimlerin başvurabileceği, hangi konuların değerlendirmeye alınacağı ve hangi tür maliyetlerin karşılanabilceği gibi konular dahil olmak üzere) geniş bir kitleye duyurulacaktır. 3.1.2. Adım A-2: Bilgilendirme ve Eğitim Toplantıları Kayseri, Niğde ve Adana olmak üzere üç ilde Bilgilendirme ve Eğitim Toplantıları yapılacaktır. Toplantı, Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı’na kavramsal teklifle başvurmak isteyen herkese açık olacaktır. Üç toplantı da aynı içerikte gerçekleştirilecek ve iklim değişikliğine uyum yanı sıra başvuru sürecine dair temel bilgiler aktarılacaktır. Toplantıların tam yeri ve zamanı aşağıda verilmektedir: İl Kayseri: Niğde: Adana: 3.1.3. Tarih 15 Haziran 2009; saat 13:00 16 Haziran 2009; saat 13:00 18 Haziran 2009; saat 13:00 Yer Kayseri Hilton Grand Hotel Niğde Adana Hilton Adım A-3: Kavramsal Teklif ve İndikatif Bütçelerin Sunulması 3.1.3.1. Başvuru Formları Başvuru Sahipleri, başvurularını bu Rehber ekinde yer alan Topluma Dayalı Uyum Hibesi Kavramsal Başvuru Formu (Ek-1) ve İndikatif Bütçe Formu (Ek-2, bütçe kalemleri ve finansman kaynakları) adlı formları doldurmak suretiyle iki ayrı kapalı zarfta ve Kavramsal Teklif teslim süresi içerisinde yapacaklardır. Topluma Dayalı Uyum Hibesi Kavramsal Teklif Formu A Zarfı içerisine ve İndikatif Bütçe Formu ise B Zarfı içerisine koyularak teslim edilecektir. Her iki zarf da mühürlü olacak, zarfların üzerinde ‘Zarf A’ ve ‘Zarf B’ ibareleri yer alacak ve zarflar, ikisi bir arada olacak şekilde ayrıca bir başka zarf içerisinde teslim edilecektir. Başvuru Sahipleri, dış zarf üzerine Kavramsal Teklif Çağrısı referansı olarak MDG-F 1680/CBA yazacaktır. Zarfların mühürlü ve/veya bu maddede belirtilen şekillerde işaretlenmemiş olması halinde Teklif’in yanlış adrese gitmesi ya da zamanından önce açılması nedeniyle BM Ortak Programı sorumluluk kabul etmez. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 32 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Başvuru formlarıyla ilgili birkaç önemli nokta: • Kavramsal teklif formu basit bir şekilde yazılmalıdır. • Başvuru sahipleri, başvurularını Türkçe ve İngilizce yapmalıdır. Kavramsal tekliflerin İngilizce’ye veya Türkçe’ye çeviri maliyetleri uygun maliyetler arasında değildir ve başvuru sahibine geri ödemesi yapılmayacaktır. • Türkçe ve İngilizce başvurular arasında bir çelişki durumunda İngilizce olan esas alınacaktır. • Sadece sunulan bilginin açık olmaması ve bu yüzden BM Ortak Programı’nın tarafsız bir değerlendirme yapmasına engel teşkil etmesi durumunda, başvuru sahibinden ek açıklama talep edilecektir. • El yazısı ile yapılan başvurular kabul edilmeyecektir. • İmzalı bir Bildirgesi (Başvuran Kurum Bildirgesi, Ek-4) olmayan başvurular kabul edilmeyecektir. • BM Ortak Programı, kavramsal tekliflerle ilgili ilave bilgi ve/veya destekleyici doküman talep edebilir. Gereğince değerlendirilebilmesi açısından başvuru formunu lütfen dikkatli ve okunaklı bir şekilde doldurunuz. Özellikle faaliyetin gerekçelendirilmesi ve faaliyet hedeflerine nasıl ulaşılacağı, takip eden süreçte elde edilecek kazanımlar ve faaliyetlerin program hedeflerine uygunluğu konularının gereğince değerlendirilebilmesi açısından başvurunun anlaşılır ve gerekli ayrıntıları içerir olmasına dikkat ediniz. Kavramsal Teklif Formu ve eklerinin önerilmekte olan Topluma Dayalı Uyum Hibe Projesi’yle ilgili tüm gerekli bilgileri içerdiğinden emin olunuz. İNDİKATİF BÜTÇE VE NİHAİ HİBE PROJESİ BÜTÇESİ HAKKINDA: Kavramsal Teklif Başvuru Dönemi Esnasında Yapılacak kontroller, başvuru sahibinden ilave açıklama istenmesini ve BM Ortak Programı’nın hibe tutarında indirime gitmesini gerektirebilir. Bu nedenle, başvuru sahibinin, bütçe miktarının azaltılabileceğini de göz önüne alarak, gerçekçi ve maliyetetkin bir indikatif bütçe sunması kendi yararına olacaktır. Gerçekçi bir bütçe sunabilmek ve kontrol sürecini kolaylaştırmak amacıyla, İndikatif Bütçe Tablosunun “açıklamalar” kısmına olabildiğince detaylı ve doğru bilgileri giriniz. Bütçenin açıklamalar kısmında verdiğiniz bilgiler, faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için gerekli olan (istenen mali katkıyı gerekçelendirebilmek amacıyla, Kavramsal Teklif Başvuru Formu Bölüm E) girdilere dayanmalıdır. Proje Dokümanlarının Geliştirilmesi Esnasında Nihai ödeme dışında kalan (nihai ödeme büyüklüğü Toplam Hibe Projesi bütçesinin %20’si olacaktır) ödeme dilimlerinin büyüklüğü ve zamanlaması Proje Geliştirme sürecinde ön-seçim listesine girmeye hak kazanmış olan Başvuru Sahipleri tarafından belirlenecektir. Önerilen bu ödeme dilimleri ancak BM Ortak Programı’nın onayını gerektirir ve bu ödeme dilimleriyle ilgili nihai karar BM Ortak Programı tarafından Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 33 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) veilecektir. Ödeme dilimleri, önerilen projenin çıktılarını (çıktılar, ana çıktılar olacak şekilde gruplanacak/listelenecektir) esas alacaktır. Sözleşme Makamı, ön-seçim listesine giren Başvuru Sahiplerinden önerdikleri ödeme dilimlerinin sayısı ve miktarını ve aynı zamanda ödemeye esas ana çıktıları değiştirmesini talep edebilecektir. Ayrıca, Sözleşme Makamı tarafından onayladıktan sonra Hibe Projelerinin uygulanması esnasında ödeme dilimlerinin sayısı ve miktarı, değiştirilemez. İlk Ödeme, İzleme ve Değerlendirme Uzmanı’nın proje bütçesinin bütünlüğü ve gerçekçiliği; faaliyetlerin zamanlaması ve ödeme dilimleriyle ilgili olarak hazırlayacağı teyid yazısına istinaden yapılacaktır. Ödemeler, Hibe Sözleşmesinin Ek-B’sinde (Hibe Sahipleri Performans Göstergeleri) belirlenen ilgili ana çıktıların tamamlanması ve BM Ortak Programının o ana çıktıyı onaylamasından sonra yapılacaktır. 3.1.3.2. Başvurular Nereye ve Nasıl Yapılacak Başvurular aşağıdaki adrese mühürlü zarf içerisinde (A ve B zarfları tek bir dış zarf içerisine yerleştirilmek suretiyle), taahhütlü posta, özel kurye veya elden teslim edilecektir. İlgi No.su ve teslimat adresi aşağıdaki gibidir: İlgi No.su: MDG-F 1680/CBA Adres: BM Binası, Birlik Mahallesi 2. Cadde No:11, 06610 Çankaya - Ankara Önemli Hatırlatma: • Sadece ön seçim listesine girmiş olan (Kavramsal Teklif Aşamasında) başvuru sahipleriyle Topluma Dayalı Uyum Hibe Proje Dokümanı hazırlamaları için iletişim kurulacaktır • Hibe almaya hak kazanan Başvuru Sahipleri BM Ortak Programı’nın internet veya www.iklim.mdgf-tr.org) sayfalarında (www.climate.mdgf-tr.org duyurulacaktır. Başvurularla ilgili birkaç önemli nokta: • Başka yollarla (örneğin faks ya da elektronik posta ile) gönderilen veya başka adreslere teslim edilen başvurular reddedilecektir. • Kavramsal Teklif Başvuruları bir tanesi “Asıl” bir tanesi de “Kopya” olarak üstüne yazılı iki kopya olarak basılı şekilde teslim edilmelidir. • Kavramsal Teklif Başvuruları (Kavramsal Teklif Başvuru Formu ve İndikatif Bütçeyi içerecek şekilde) ayrıca elektronik ortamda (CD-Rom) da teslim edilmelidir. Elektronik format, ekinde yer aldığı matbu belgelerle tam olarak aynı teklifi ve bilgileri içermelidir. Basılı ve elektornik kopyalar arasında bir çelişki durumunda asıl ibareli basılı kopya esas alınacaktır. • Dış zarfın üzerinde ilgi numarası (MDG-F 1680/CBA), başvuru sahibinin tam adı ve adresi ile "Not to be opened before the opening session" ve "Açılış toplantısından önce açmayınız" ibareleri yer almalıdır. • Tam ve uygun olmayan başvurular reddedilecektir. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 34 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) 3.1.3.3. Son Başvuru Tarihi Başvuruların alınması için son tarih 09 Temmuz 2009 mesai saati bitimidir (17:30). Lütfen aşağıdaki hususlara dikkat ediniz: • Son başvuru tarihinden sonra alınacak başvurular, posta damgasındaki tarih son başvuru tarihinden önceki bir tarih olsa ya da gecikme özel kargo şirketinden kaynaklansa dahi, otomatik olarak reddedilecektir. • BM Ortak Programı uygun gördüğü takdirde Kavramsal Teklif Çağrısı’nda gerekli resmi yazılı değişiklikler yapılmak suretiyle Tekliflerin teslim tarihini uzatabilir. Teslim tarihlerinde bu şekilde bir uzatma yapılması halinde UNJP ve olası Başvuru Sahipleri yeni teslim tarihine göre hareket etmekle yükümlüdür. 3.1.3.4. Tekliflerde Değişiklik ve Tekliflerin Geri Çekilmesi Kavramsal Teklifler, Sözleşme Makamı tarafından Başvuru Sahipleri’ne Topluma Dayalı Uyum Hibe Dosyası hazırlamaları yönünde resmi duyuru yapılana kadar geri çekilebilir. Başvuru Sahibi’nin başvurusunu geri çekeceği yönündeki bildirimi yazılı bir şekilde Sözleşme Makamı’na yapmalıdır. Başvuru Sahibi, başvurusunu geri çekeceği yönündeki bildirimi imzalı bir teyit nüshasıyla birlikte teleks veya faks yoluyla da gönderebilir. Kavramsal Teklif Çağrıları üzerinde teslim tarihinden sonra hiçbir değişiklik yapılamaz. 3.1.3.5. Tekliflerle İlgili Açıklamalar Kavramsal Teklif Çağrısı içeriğinde yer alan belgelerle ilgili olarak açıklama talebi olan Başvuru Sahibi talebini, Sözleşme Makamı’na (UNDP) yazılı olarak ve ilgili Kavramsal Teklif Çağrısı referans no.su açıkça belirtilmek suretiyle ilgili Kavramsal Teklif Çağrısı’nda belirtilmiş olan posta adresi veya faks numaralarından ulaştıracaktır. Kavramsal Teklif teslim tarihinden 7 (yedi) gün öncesine kadar yapılan açıklama talepleriyle ilgili olarak İhale Makamı’nın (UNDP) cevabı (ilgili konuda talep edilmiş olan açıklama, kaynak belirtilmemek koşuluyla) aşağıdaki internet sayfalarında duyurulacaktır: www.climate.mdgf-tr.org veya www.iklim.mdgf-tr.org. Başvuru Sahipleri yazılı bilgi taleplerinde aşağıdaki ilgi no.sunu belirtecektir: İlgi: Faks: Adres: 3.2. MDG-F 1680/CBA (0 312) 496 14 65 BM Binası, Birlik Mahallesi 2. Cadde No:11, 06610 Çankaya - Ankara Kavramsal Tekliflerin Değerlendirilmesi, Sıralanması ve Ön-Seçimin Yapılması Kavramsal Tekliflerin değerlendirmesi ve seçimi aşağıdaki sıra ile gerçekleştirilecektir: Adım B-4: Açılış ve İdari Kontrol Adım B-5 Kavramsal Tekliflerin Ön-değerlendirmesi Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 35 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Adım B-6: Teknik Değerlendirme ve Başvuruların Sıralanması22 Adım B-7: İndikatif Bütçe tekliflerinin açılması Adım B-8: Başvuranların (ve ortaklarının) Uygunluklarının Kontrolü Adım B-9: Ön-seçimi Yapılan Kavramsal Tekliflerle İlgili Program Yürütme Komitesinin Onayının Alınması Adım B-10: Başarılı Bulunan Kurumların Bilgilendirilmesi Başvuran kuruluşlar tarafından önerilen proje ve faaliyetleri ile Başvuran kuruluşun yeterliliği aşağıda belirtilen adımlar ve kriterler uyarınca yapılacaktır. 3.2.1. Adım B-4: Açılış ve İdari Kontrol Birinci adımda aşağıdaki tabloda (Tablo-3) belirtilen kriterler uyarınca bir İdari Değerlendirme yapılacaktır. Talep edilen bilgi ve belgelerden herhangi bir tanesinin eksik olması veya yanlış bilgi içeriyor olması, Kavramsal Tekliflerin reddedilmesiyle sonuçlanacaktır. Tablo-3. İdari Kontrol Tablosu Kriterler EVET HAYIR 1. Kavramsal Tekif Başvuru Formu (Zarf A) ve İndikatif Bütçe (Zarf B), Bölüm 3.1.1’de belirtilen başvuru teslim tarihinden önce, ayrı olarak kapalı zarflar içerisinde teslim edildi mi? 2. Kavramsal Tekif Başvuru gerekli şablonda (ilanda ifade edilen tüm gereklilikleri sağlar şekilde) sunuldu mu? 3.Başvuru Formları tarihli ve imzalı şekilde ve imza sahibinin tam adı ve ünvanı açıkça görünecek şekilde sunuldu mu? 4. Başvuru Sahibine Dair Beyanname başvuru sahibi tarafından dolduruldu ve imzalandı mı? 5. Başvuru sahibi Ek 5’te belirtilen gerekli yasal destekleyici belgeleri temin etti mi? 6. Ortaklık anlaşması (proje ortağı var ise) imzalandı mı ve noter tarafından onaylanmış orjinali Başvuru belgelerine eklendi mi? 7.Kavramsal Teklif Başvurusu hem Türkçe hem de İngilizce olacak şekilde ikişer kopya (1 orjinal ve 1 kopyası) şeklinde teslim edildi mi? 8. Önerilen Hibe Projesi Bölüm 2.2.1’de belirtilen Bölgede (Seyhan Havzasıözellikle Niğde, Kayseri ve Adana) mi uygulanacak? 9.Proje süresi 3-12 ay arasında mı? 10. Başvuru Sahibi, Bölüm 2.1’de verilen uygunluk kriterlerini karşılıyor mu? 3.2.2. Adım B-5: Kavramsal Tekliflerin Ön-değerlendirmesi Başvuru süresi içerisinde ulaşan ve bir önceki bölümde (3.2.1.) belirtilen hususları karşılayan Kavramsal Teklifler aşağıdaki esasları içeren bir değerlendirmeye tabi tutulacaklardır; • Başvuru sahibinin mali ve yönetsel kapasitesi, 22 Kavramsal Tekliflerin değerlendirilmesi ve hibe projelerinin seçilmesi esnasında UNDP kural ve kaideleri ile UNDP Etik İlkeleri geçerlidir. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 36 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) • Önerilen projenin konuyla ilgisi, • Yöntem, • Sürdürülebilirlik, • Beklenen çıktılar ve etkiler, Kavramsal Teklif, aşağıda yer alan Kavramsal Teklif Değerlendirme Formları’na (Tablo 4) uygun olarak toplam 140 puan üzerinden değerlendirilecektir. Kavramsal Teklifler ilk değerlendirmede sadece aldıkları puana göre sıralamaya tabi olacaktır. “Başvuru Sahibinin Kapasitesi” (Bölüm A, Tablo 4) adlı başlık altında yer alan kriterler Başvuru Sahibi’nin mali ve yönetsel imkan ve kabiliyetlerinin değerlendirilmesinde kullanılacaktır. Buna göre, Başvuru Sahibi: • Önerilen faaliyeti başarıyla yerine getirebilecek düzeyde idari kapasite, profesyonel yeterlilik ve niteliklere sahip olacaktır. Bu şartlar Başvuru Sahibi’nin tüm ortakları için de geçerlidir. • Yürütme süresince faaliyetlerin devamlılığını sağlayacak ve gerekmesi halinde finansmanına katılabilecek düzeyde yeterli ve düzenli mali kaynaklara sahip olacaktır. Teslim edilen tekliflerin belirlenmiş olan amaç ve öncelikler açısından kalitesinin yanı sıra Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı’nın toplam etkisini azami düzeye çıkaracak faaliyetler çerçevesinde gerçekleştirilecek pilot projeler, diğer kategorilerde yer alan kriterler ışığında (Bölüm B, C, D, E) değerlendirilecektir. Bu kriterler kapsamında faaliyetin uygunluğu, teklif çağrısında belirtilen amaçlara yönelik olup olmadığı, kalitesi, beklenen etkiler, sürdürülebilirliği ve etkinliği değerlendirilecektir. Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı kapsamında başvurusu yapılacak Toplum Topluma Dayalı Uyum Hibe Kavramsal Teklifleri öncelikle program ortaklarının personeli arasından seçilerek ve ilgili İş Tanımı uyarınca Program Yürütme Komitesi (PMC) tarafından onaylanacak uzmanlar tarafından değerlendirilecektir. Değerlendirme uzmanları, değerlendirmeden önce Tarafsızlık ve Gizlilik Bildirimi imzalayacaktır. Değerlendirme uzmanları tarafından hazırlanan başvuru değerlendirme sonuçları son değerlendirme ve sıralama için Teknik Danışma Kurulu’na (TAC) teslim edilecektir. Tablo-4. Kavramsal Teklif Değerlendirme Formu23 Kriterler A. Başvuru Sahibi Kapasitesi 1. Başvuru sahibi (ve ortakları) proje aktivitelerini başarılı şekilde tamamlama kapasitesini sergileyebiliyor mu? 2. Başvuru sahibi (ve ortakları) sektöründeki başka üst kuruluşlara ve/veya ağlara bağlı mı? (yaygınlaştırma ve tekrarlama olanağı) 3. Başvuru Sahibi (ve ortakları) belgelendiği gibi temiz bir hukuk ve tahkim geçmişine sahip mi? 4. Başvuru Sahibi, başarılı toplumsal faaliyet deneyime sahip mi veya başarılı olma Puan 23 Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı Kavramsal Teklif Başvuru Formu’nu gereğine uygun bir şekilde doldurmak için lütfen bu tabloyu dikkatlice inceleyiniz. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 37 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) kapasitesini sergileyebilmiş mi? 5. Başvuru Sahibi, Seyhan Havzası’nda bulunan diğer illerdeki kurumlarla ortaklık kuracak mı? B. Gerekçe 6. Teklif edilen proje, bu Kavramsal Teklif Çağrısı’nın hedefleri ve kavram notu bir veya birden fazla önceliğiyle alakalı mı? (Lütfen Bölüm 2.2.4’e bakınız) 7. Teklif edilen projenin hedefleri ile iklim değişikliğine uyum ilkonuları arasındaki bağlantı kurulmuş ve açıkça açıklanmış mı? 8. İklim kaynaklı tehdit, toplum veya ekosistem için ciddi bir problem teşkil ediyor mu ve proje bu tehdidi yeterli biçimde ele alıyor mu? 9. Teklif edilen proje, hedef alınan topluluk üzerindeki iklim değişikliği kaynaklı tehditleri azaltılacak mı? 10. Teklif edilen proje, ulusal ve/veya bölgesel politika ve stratejiler ile açık şekilde bağlantılandırılmış mı? (örneğin kırsal kalkınma stratejisi, bölgesel kalkınma planı ve benzeri ile) 11. Teklif edilen projenin çıktıları BM Ortak Programı altındaki Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı’yla ilişkili mi? 12. Teklif edilen proje toplumsal cinsiyet konusunu ele alıyor mu? 13. Teklif edilen proje ekosistem hizmetleri kavramını ele alıyor mu? 14. Teklif edilen proje bir veya birden fazla MDG’ye katkıda bulunma potansiyeline sahip mi? C. Yöntem 15. Önerile faaliyetler, proje hedefi ve beklenen çıktılara uygun ve gerçekleştirilebilir mi? 16. Teklif edilen proje ile, açık bir hedef ve bu hedefi gerçekleştirmek üzere mantıklı bir iş planı tanımlanmış mı? 17. Teklif edilen projede iklim kaynaklı tehditler ve problemler ile hedefler, faaliyetler ve beklenen çıktılar arasında açıkça bir bağlantı kurulmuş mu? 18. Teklif edilen proje “en iyi uygulama” örneği veya yenilikçi mi? 19. Teklif edilen çalışmalar tekrar edilebilir veya gösterim (demonstratsyon) amaçlı mı? 20. Projede yer alacak taraflar (nihai kadın ve erkek yararlanıcılar, hedef gruplar) ne kadar yeterince tanımlanmış ve stratejik olarak seçilmiş mi; ihtiyaçları yeterince tanımlanmış ve teklif kapsamında bu ihtiyaçlar uygun şekilde karşılsnmış mı? 21. Önerilen proje ile bireyler, gruplar, organizasyonlar ve toplumun kapasitesinin geliştirilmesine (görevlerini uygulamadaki becerilerinin geliştirilmesi, problemlerin çözülmesi ve hedeflerin belirlenmesi ve erişilmesi) katkıda bulunuluyor mu? 22. Önerilen proje ile yoksul kesim, engelliler gibi konuyla alakalı toplumsal grupların/paydaşların (bireyler, hane halkı, işyerleri, topluluklar, topluma dayalı organizasyonlar, devlet kurumları, politika yapıcılar gibi) katılımını sağlıyor mu? 23. Önerilen projeye dair muhtemel zorluklar/riskler doğru şekilde değerlendirilmiş mi; ve bu zorlukların üstesinden gelebilmek için yeterli hazırlık yapılmış mı? (Paydaşlara danışma, yedek planı gibi) D. Etki 24. Önerilen projenin hedeflenen gruplara somut ve ölçülebilir bir etkisi olacak mı? (etkilenen sosyal grupların sayısı, tesisin bölgesel önemi, yaratılan geçici/kalıcı iş olanakları, sosyal yararları, sağlanan eğitim fırsatları, hedef alandaki genel ekonomik kalkınmaya katkı gibi) 25. Önerilen projenin çarpan etkilerinin olması muhtemel mi? (Çalışmanın/çalışmanın sonuçlarının tekrar edilmesi ve genişletilmesi ve elde edilen bilgilerin yaygınlaştırıması) 26. Önerilen proje modeli, yerel, bölgesel ve/veya ulusal politikaya etkisi olacak Hibe Başvuru Kılavuzu Puan Puan Puan Sayfa 38 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) şekilde ölçek genişletmeye uygun mu? E. Sürdürülebilirlik 27. Önerilen projenin, hedeflenen problemin çözümüne somut ve sürdürülebilir bir katkı sağlaması bekleniyor mu? 28. Önerilen projenin, mali desteğin tamamlanmasından sonra proje sonuçlarının devamını sağlamaya yönelik potansiyeli var mı? Puan Puanlama: Değerlendirme kriterleri, bölümlere ve alt bölümlere ayrılmıştır. Her alt bölüme, aşağıdaki esaslara göre 1 ile 5 arasında bir puan verilecektir: • 1 = çok zayıf; • 2 = zayıf; • 3 = yeterli; • 4 = iyi; • 5 = çok iyi. Kavramsal Tekliflerin teknik değerlendirmeden alabilecekleri en yüksek puan 140’dır. Teknik değerlendirmenin %70’ini geçen Kavramsal Teklifler aldıkları puanlara göre sıralanacaktır. 3.2.3. Adım B-6: Teknik Değerlendirme ve Başvuruların Sıralanması Teknik Danışma Kurulu (TAC), proje uygulaması alanında teknik destek sağlamak maksadıyla Kavramsal Teklif Çağrısı’nda belirtilen alanlardaki bağımsız uzmanlardan oluşturulmuştur. TAC, Seyhan Nehri Havzası Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı çerçevesinde sunulan teklifleri, değerlendirme uzmanları tarafından değerlendirilmelerini takiben gözden geçirmekle yükümlüdür. TAC, idari ve/veya satın almayla ilgili konularda Program Yürütme Komitesi (PMC) ve Smözleşme Makamı’ndan (UNDP) destek alacaktır. TAC, değerlendirme uzmanlarının puanlaması veya tavsiyeleri üzerinde; veya değerlendirme uzmanları tarafından doldurularak imzalanmış olan değerlendirme tablolarında değişiklik yapamaz. TAC, değerlendirme uzmanlarınca hazırlanmış olan rapor ekseninde sıralamayı onaylayabilir. Bir teklifle ilgili olarak değerlendirme uzmanları tarafından yapılmış olan puanlamanın TAC tarafından uygun görülmemesi halinde, TAC üyeleri arasından belirlenecek üç kişi ilgili teklif için üç adet yeni değerlendirme tablosu hazırlar. Değerlendirme uzmanları tarafından önceden hazırlanmış olan ise, yapılan yeni değerlendirmeler neticesinde elde edilen yeni puanlama sonuçları esas alınmak suretiyle güncellenir. Buna benzer tüm kararlar kayıt altına alınarak Değerlendirme Raporu’nda belirtilecektir. TAC üyeleri tarafından hazırlanan değerlendirme tabloları, değerlendirme uzmanları tarafından hazırlanmış olan tablolarla birlikte muhafaza edilecektir. TAC kararları bağımsız ve yönlendirici niteliğindedir. TAC, son olarak finansal olarak desteklenmesi için Kavramsal Teklifler ve aldıkları puanı gösterir sıralı bir liste hazırlayacaktır. Tüm TAC üyeleri, tüm gözlemciler ve değerlendirme uzmanları değerlendirme öncesinde Tarafsızlık ve Gizlilik Bildirimi imzalayacaktır. Topluma Dayalı Uyum Hibesi Kavramsal Teklifleri’nin değerlendirme ve seçimi Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 39 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) indikatif bütçe miktarlarından bağımsız olarak teklifin kalitesi ve teknik yeterlilikler ışığında değerlendirilecektir. İndikatif bütçe tutarları, sadece BM Ortak Programı Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı için belirlenmiş olan mali sınırların aşılmaması açısından göz önünde bulundurulacaktır. 3.2.4. Adım B-7: İndikatif Bütçe Tekliflerinin Açılması Adım B-5 ve Adım B-6’da belirtildiği şekilde sadece teknik değerlendirme (Kavramsal Teklif Değerlendirmesi) neticesinde başarılı olan tekliflere ait İndikatif Bütçe Zarfları TAC ve Sözleşme Makamı (UNDP) tarafından açılacaktır. İndikatif Bütçeler, Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı için ayrılmış olan bütçe sınırlarının aşılmaması maksadıyla Hibe desteğinden yararlanacak Topluma Dayalı Uyum Hibe Projelerinin sayı ve bütçe bilgilerinin teyit edilmesinde kullanılacaktır. İndikatif Bütçeler, Başvuru Sahipleri’nin aldıkları teknik puanlarla eşleştirilecektir. İndikatif Bütçe miktarları, Kavramsal Teklif Değerlendirmesi’nde en yüksek puanı almış olan tekliften en düşük puanı almış olan teklife doğru, Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı için ayrılmış olan bütçe sınırına kadar listelenecektir. Kavramsal Teklif Değerlendirmesi’nde %70 barajı ve üzeri puan almasına rağmen Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı için tahsis edilmiş bütçe dışında kalan tekliflerden, herhangi bir değişiklik ihtiyacı olması halinde kullanılmak üzere, bir yedek liste oluşturulacaktır. 3.2.5. Adım B-8: Başvuranların (ve Ortaklarının) Uygunluklarının Kontrolü Sözleşme Makamı tarafından talep edilecek destek belgeler (bkz. Bölüm 2.1) ışığında yine Sözleşme Makamı ekiplerince gerçekleştirilecek olan Uygunluk Kontrolü sadece Kavramsal Teklifleri teknik değerlendirmeden geçmiş olan (Kavramsal Teklif Değerlendirmesi’nden teknik puanın 70% ve üzeri puan almış olan) ve bu Topluma Dayalı Uyum Hibesi Kavramsal Teklif Çağrısı toplam bütçe sınırları dahilinde bulunan Başvuru Sahipleri’ni kapsayacaktır. Başvuru Sahibi’nin beyanı (Ek-4) yine Başvuru Sahibi’nce teslim edilmiş olan orijinal destekleyici belgeleriyle karşılaştırılmak suretiyle tekrar kontrol edilecektir. Başvuru Sahibi, ortakları ve faaliyet Bölüm 2.1’de belirtilen kriterler ışığında kontrol edilecektir. Önemli Not: • Destekleyici belgelerdeki bir eksiklik veya Başvuru Sahibi’nin Beyanı ile destekleyici belgeler arasındaki uyumsuzluk durumu, sadece bu sebebe dayanılarak, başvurunun otomatik olarak reddedilmesine neden olabilir Yukarıda belirtilen incelemeyi takiben ve gerekli görüldüğü durumda reddedilen kavramsal teklifin yerini, mevcut mali kaynaklar içerisinde kalmak üzere, yedek listede ondan sonra en iyi dereceye sahip olan kavramsal teklif alacaktır. Bu yeni kavramsal teklif daha sonra başvuru sahibi ve ortaklarının uygunluğu bakımından incelenecektir. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 40 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) 3.2.6. Adım B-9: Ön-Seçimi Yapılan Kavramsal Tekliflerle İlgili Program Yürütme Komitesinin Onayının Alınması Teknik Değerlendirme (Adım B-5, Adım B-6), mali eşleştirme (Adım B-7) ve uygunluk kontrolü (Adım B-8) neticesinde başarılı olan (teknik yeterliliği %70 üzerinde olan) tüm geçici Kavramsal Teklifler, önceden belirlenmiş olan kavramsal teklif listelerini sonuçlandırabilmeleri için gerekli onay alınmak üzere Program Yürütme Komitesi’ne (PMC) teslim edilecektir. Başvurunun reddedilmesi veya hibe verilmemesi kararı, aşağıda belirtilen gerekçelere dayanaır: • Başvurunun, son başvuru tarihinden sonra alınması; • Başvuru eksiktir veya belirtilen idari koşullara uygun değildir; • Başvuru sahibi veya ortaklarından biri ya da birkaçı uygun değildir; • Proje uygun değildir (örneğin teklif edilen projenin Topluma Dayalı Uyum Hibe Programı kapsamında olmaması, teklifin izin verilen azami süreyi aşması, talep edilen mali katkının izin verilen azami mali katkıdan daha fazla olması vb.); • Proje, konuyla yeterince ilgili değildir ve/veya Başvuru Sahibinin mali ve işletme kapasitesi yeterli değildir; • Proje, seçilmiş olan diğer projelere göre teknik ve mali açıdan yetersiz görülmüştür; • Proje, olumlu görüş için gerekli kalite kriterlerini karşıladığı halde, benzer bir başka projeye daha yüksek puan verilmiştir; • Aynı başvuru sahibi tarafından birden çok teklif verilmiş olmasına rağmen bir tanesinin seçilmiş olması; • Talep edilen destekleyici belgelerin biri ya da birkaçı belirtilen son tarihten önce teslim edilmemiştir; • Bu Kılavuzda bulunan herhangi başka bir kritere uyulmamıştır. PMC tarafından onaylanan geçici Kavramsal Teklifler listenin son halini oluşturacak ve ilgili Başvuru Sahipleri’nden kapsamlı Nihai Proje Tekliflerini hazırlamaları istenecektir. 3.2.7. Adım B-10: Başarılı Bulunan Kurumların Bilgilendirilmesi Kavramsal Teklifleri mali destek için geçici olarak seçilmiş olan Başvuru Sahipleri yazılı olarak bilgilendirilmek suretiyle kapsamlı Proje Tekliflerini hazırlamaları istenecektir. 3.3. Proje Dokümanlarının Hazırlanması Kavramsal Teklifleri mali destek için geçici olarak seçilmiş olan Başvuru Sahipleri’nden Nihai Proje Tekliflerini hazırlamaları istenecektir. 3.3.1. Adım C-11: Proje Dokümanlarının Geliştirilmesi Nihai Proje Tekliflerinin hazırlanması sırasında uygun bütçeleme ve uygulama sırasında beklenen çıktıların elde edilmesini engelleyebilecek olası risklerin en aza indirilmesi Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 41 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) maksadıyla BM Ortak Programı tarafından görevlendirilecek olan bağımsız uzmanlar tarafından teknik destek sağlanacaktır. Başarılı bulunan Başvuru Sahipleri’ne kapsamlı Nihai Proje Teklifi şablonu resmi davet yazısıyla birlikte gönderilecektir. Nihai Proje Teklifleri’nde temel olarak aşağıdaki bilgiler yer alacaktır: • Aşağıdaki hususları kapsayan ayrıntılı Mantıksal Çerçeve Matrisi: o Ayrıntılı faaliyet ve alt-faaliyetlerin detaylandırılması ve beklenen sonuç ve çıktılara uygun mantıksal sıralaması o Ayrıntılı hedef, yöntemleri performans/izleme göstergeleri ve ilgili doğrulama o Riskler ve kabuller o Girdiler • Faaliyet Şeması (Önceden hazırlanmış olan zaman çizelgesi kontrol edilerek hazırlanacak gerçekçi iş planı) • Ayrıntılı Bütçe (İndikatif bütçe incelenerek faaliyetler ve bütçe arasında uyum gözetilerek hazırlanacak olan hibe proje bütçesi) Başvuru Sahibi, üzerinde anlaşılarak sonlandırılan Nihai Proje Tekliflerini Davet Mektubu’nda belirtilen süre içerisinde ve şablona uygun olarak Sözleşme Makamı’na (UNDP) teslim edecektir. Nihai Proje Teklifi, Davet Mektubu’yla birlikte Başvuru Sahibi’ne ulaştırılacaktır. NİHAİ HİBE PROJESİ BÜTÇESİ HAKKINDA: İndikatif bütçe miktarları, nihai Hibe Projesi Bütçeleri için temel olacaktır. Bu nedenle, başvuru sahibinin gerçekçi ve maliyet-etkin bir indikatif bütçe sunması kendi yararına olacaktır. Sözleşme Makamı, yapacağı kontroller sonucunda bazı konulara açıklık getirilmesini isteyebilir ve BM Ortak Programı, bütçenin düşürülmesini talep edebilir. Nihai ödeme dışında kalan (nihai ödeme büyüklüğü Toplam Hibe Projesi bütçesinin %20’si olacaktır) ödeme dilimlerinin büyüklüğü ve zamanlaması Proje Geliştirme sürecinde ön-seçim listesine girmeye hak kazanmış olan Başvuru Sahipleri tarafından belirlenecektir. Önerilen bu ödeme dilimleri ancak BM Ortak Programının onayını gerektirir ve BM Ortak Programı bu ödeme dilimlerinin büyüklükleri ve zamanlamasını değiştirme hakkına sahiptir. Ödeme dilimleri, önerilen projenin çıktılarını (çıktılar, ana çıktılar olacak şekilde gruplanacak/listelenecektir) esas alacaktır. Sözleşme Makamı, ön-seçim listesine giren Başvuru Sahiplerinden önerdikleri ödeme dilimlerinin sayısı ve miktarını ve aynı zamanda ödemeye esas ana çıktıları değiştirmesini talep edebilecektir. Ayrıca, Sözleşme Makamı tarafından onayladıktan sonra Hibe Projelerinin uygulanması esnasında ödeme dilimlerinin sayısı ve miktarı, değiştirilemez. İlk Ödeme, İzleme ve Değerlendirme Uzmanı’nın proje bütçesinin bütünlüğü ve gerçekçiliği; faaliyetlerin zamanlaması ve ödeme dilimleriyle ilgili olarak hazırlayacağı teyid yazısına istinaden yapılacaktır. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 42 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Ödemeler, Hibe Sözleşmesinin Ek-B’sinde (Hibe Sahipleri Performans Göstergeleri) belirlenen ilgili ana çıktıların tamamlanması ve BM Ortak Programı’nın o ana çıktıyı onaylamasından sonra yapılacaktır. 3.3.2. Adım C-12: Gözden geçirme ve Nihai Kararın verilmesi BM Ortak Programı tarafından görevlendirilecek bağımsız uzmanların desteğiyle hazırlanacak olan Nihai Proje Teklifleri, Sözleşme imzalanmasından önce PMC’ye son onay için teslim edilecektir. PMC’nin bu aşamadaki kararı nihaidir. PMC bu aşamada aşağıdakileri talep etme hakkına sahiptir: • Açıklama ve/veya kontrol talep etmek • Geçici olarak seçilmiş hibe projelerini onaylamamak 3.4. Sözleşmelerin İmzalanması PMC onayını takiben Sözleşme Makamı (UNDP) ve Başvuru Sahibi (Faydalanıcı) arasında imzalanacak olan Sözleşmeler ile (Ek-5: Hibe Sözleşmesi Örneği) sonlandırılacaktır. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 43 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) 4. BM ORTAK PROGRAMI TARAFINDAN TOPLUMA DAYALI UYUM HİBE PROJE BAŞVURUSU KABUL EDİLMESİ HALİNDE GEÇERLİLİK KAZANACAK PROJELERİN UYGULANMASIYLA İLGİLİ ŞARTLAR Pilot proje uygulamasına hak kazanan Faydalanıcı’ya (teklif sahibi) Sözleşme Makamı (UNDP) tarafından kullanılan standart sözleşme (bkz. Ek-6) örnek alınarak hazırlanan bir sözleşme verilecektir. Sözleşme’nin yürülüğe girmesi ile özellikle aşağıdaki hak ve yükümlülükler geçerlilik kazanacaktır: Hedeflerin Yerine Getirilememesi Yararlanıcı, Hibe Sözleşmesi Bölüm C’de belirtilen performans hedeflerini yerine getirmeyi taahhüt eder. Faydalanıcının, Madde 1.1’de belirtilmiş olan yükümlülüklerini ve Sözleşme Bölüm C’de belirtilmiş olan performans hedeflerini yerine getirememesi halinde İhale Makamı müteakip hibe desteklerini askıya alma hakkını kullanabilir. Bu durum (hibelerin askıya alınması), hedeflerin Faydalanıcı tarafından yerine getirilmesine kadar sürdürülebilir. Buna ilaveten, Sözleşme Makamı, Sözleşme’yi feshetme hakkını saklı tutar. Bu durumda, Sözleşme Makamı katkısı azaltılabilir ve/veya Sözleşme Makamı o güne dek yapılmış olan meblağın kısmen veya tamamen geri ödenmesini talep edebilir. Faydalanıcı, çıktıların yerine getirilmesi sürecinde karşılaşılan her türlü sorunla ilgili olarak Sözleşme Makamı’nı bilgilendirmekle yükümlüdür. Sözleşmede Değişiklik Yapılması ve Bütçenin Yeniden Düzenlenmesi Sözleşme’de yapılacak her türlü değişiklik Sözleşme Makamı’na (UNDP) yazılı olarak bildirilecektir. Sözleşme’de yapılması düşünülen değişikliklerle ilgili usüller ve sınırlamalar Uygulama ve İzleme Rehberi’nde duyurulur. Raporlama Raporlar Sözleşme’de belirtilmiş olan lisanda hazırlanarak teslim edilecektir. Raporlama gerekleri ve ilgili rapor şablonları söz konusu Topluma Dayalı Uyum Hibe Faydalanıcılarına Uygulama ve İzleme Rehberi ile birlikte teslim edilecektir. Ödeme Dilimleri Ödemeler, Hibe Sözleşmesi’nde belirtildiği şekilde birkaç dilim halinde, Ek-B’de belirtilen ana çıktıların (Faydalanıcı Performans Hedefleri) tamamlanması/elde edilmesi üzerine yapılır. Ödemeler ve ödeme dilimleriyle ilgili nihai karar, Sözleşme Makamı tarafından verilecektir. Ödeme dilimlerinin sayısı ve ödeme miktarları Son Ödemeler hariç olmak koşuluyla, Proje Teklifi Hazırlama sürecinde seçilmiş olan aday Başvuru Sahipleri tarafından belirlenecektir. Bu şekilde belirlenen ödeme dilim sayısı ve ödeme miktarlarını Sözleşme Makamı nihai hale getirecektir. Son Ödemeler, proje bitimini takiben Faydalanıcı’nın Nihai Raporu’nun onaylanmasıyla birlikte toplam Hibe Sözleşme Bütçesi’nin %20’si oranında gerçekleştirilecektir. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 44 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Son ödeme yüzdeleri, Faydalanıcı tarafından (yedek akçe de dahil olmak üzere) yapılmış harcamaların miktarına göre değişebilir. Son ödeme yapılmasındaki maksat önceki ödeme dilimlerinde Sözleşme Makamı tarafından yapılmış ödemeleri aşan harcamalardan doğan açığın telafi edilmesidir. Nihai Rapor’da belirtildiği haliyle yapılan harcamaların Sözleşme Makamı tarafından yapılmış olan ödemelerden az olması durumunda Sözleşme Makamı katkısı azaltılabilir ve/veya Sözleşme Makamı tarafından yapılmış olan ödemelerin kısmen veya tamamen geri ödenmesi talep edilebilir. Sonuç olarak, süreç proje bitimi ve son hesapların onaylanması ardından bitmiş sayılacaktır. Ödemeler, ABD Doları ($) üzerinden hesaplanarak Türk Lirası (TL) cinsinden ve ödemenin yapılacağı tarihte geçerli olan resmi BM kuru esas alınarak yapılacaktır. Önemli hatırlatma: • Ödemeler, ABD Doları ($) üzerinden hesaplanarak Türk Lirası (TL) cinsinden ve ödemenin yapılacağı tarihte geçerli olan resmi BM kuru baz alınarak Sözleşme Makamı ödemeleri için ayrılmış banka hesabına yapılacaktır. • Rapor şablonları, söz konusu Topluma Dayalı Uyum Hibe Faydalanıcılarına Uygulama ve İzleme Rehberi ile birlikte teslim edilecektir. Hesaplar Faydalanıcı, faaliyetleriyle ilgili uygun ve düzenli kayıtlar tutacak, sadece bu faaliyetlerde kullanılmak üzere şeffaf hesaplar kullanacaktır. Faydalanıcı, bu kayıtları hesapların kapanmasını takiben 5 (beş) yıl süreyle muhafaza edecektir. Alt Sözleşmeler Proje faaliyetlerinin gerektirmesi halinde Faydalanıcı, Sözleşme Makamı Satınalma 24 usullerine uygun olarak satınalma sözleşmesi (alt-sözleşme) yapabilir . Reklam-Tanıtım Sözleşme Makamı’nın (UNDP) geçerli tanıtım kuralları aşağıdaki gibidir: • UNDP veya BM resmi ambleminin kullanılması: Faydalanıcı bu kurumlar üzerinden tanıtımını yapamaz. Ayrıca, Yüklenici ticari ve diğer işlerinde UNDP veya Birleşmiş Milletler adını, kısaltmalarını ve/veya amblemlerini hiçbir şekilde kullanamaz. • Gizlilik: Sözleşme kapsamında Faydalanıcı tarafından elde edilen veya Faydalanıcı’ya teslim edilen her türlü harita, şema, çizim, fotoğraf, plan, rapor, tavsiye, tahmini veri, belge ve diğer her türlü veri Sözleşme Makamı’nın malı olup gizli belge olarak değerlendirilecek ve Sözleşme kapsamında yer alan işlerin bitiminde sadece Sözleşme Makamı tarafından yetkilendirilmiş bulunan kişilere teslim edilecektir. Faydalanıcı, Sözleşme Makamı ile olan ilişkisi sebebiyle elde ettiği ve Sözleşme Makamı’nın izniyle kamuoyuna duyurulmamış hiçbir bilgiyi Sözleşme Makamı dışındaki şahıs, makam veya Hükümet organlarına duyuramaz, bu tür bilgiler Faydalanıcı tarafından özel çıkarlar doğrultusunda kullanılamaz. Bu yükümlülükler, Sözleşme’nin feshedilmesiyle birlikte sona ermiş sayılmaz. 24 http://www.undp.org.tr/Gozlem2.aspx?WebSayfaNo=240 Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 45 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Görünürlük Kuralları Başarılı bulunan Faydalanıcılar BM Ortak Programı ve Program tarafından sağlanan desteğin görünürlüğünün sağlanması açısından her türlü iletişim materyali üzerinde BM Ortak Programı (UNJP) logosunu kullanacaktır. BM Ortak Programı tarafından finansman sağlanan projeler süresince kullanılacak olan basılı, görsel, elektronik ve diğer materyaller (sunumlar, bayraklar, davetiyeler, işaret, plaket vs.) üzerinde MDG-F (Binyıl Kalkınma Hedeflerine Ulaşma Fonu) logosu kullanılacaktır. Yukarıda anılan materyal üzerinde kullanılacak olan BM Ortak Programı (UNJP) logosu materyalin sol üst köşesinde veya şartların gerektirmesi halinde rapor, kitap, broşür, poster, el ilanı vs. basılı yayınların ön sayfasında alt-orta kısmında kullanılacaktır. Logolar tercihen beyaz zemin üzerinde yer alacaktır. Logo, www.climate.mdgf-tr.org veya www.iklim.mdgf-tr.org adreslerinden indirilebilir. Devlet kurumları, sivil toplum ve özel sektör kuruluşları gibi diğer paydaşlarla ortak yayınlar yapılması halinde kullanılacak tüm logolar ilgili yayının ön veya arka kapağında ve birbiriyle aynı hizada olacaktır. Tüm logolar görsel olarak eşit boyutlarda olacak, hiç bir logo paydaş kurum ve kuruluş logolarını gölgelemeyecektir. BM Ortak Programı standart tanıtımı her türlü iletişim materyali üzerinde yer alacaktır. Hibe veya Projesi almaya hak kazanan Faydalanıcıların www.climate.mdgf-tr.org www.iklim.mdgf-tr.org adreslerinde yer alan Türkçe standart tanıtım yazısını kullanmaları uygun olacaktır. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 46 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) 5. TERİMLER Uyum (Adaptation), iklimsel olayların sonuçlarını hafifletmek, bu olgularla başa çıkabilmek ve bu olaylardan yarar sağlamak yönündeki stratejilerin geliştirilerek 25 uygulanması ve iyileştirilmesini ifade eder. Uyum kapasitesi (Adaptive Capacity), bir sistemin karşı karşıya olduğu veya gelecekte karşılaşılması olası iklim değişkenlikleri karşısında, bu değişkenlerle başa çıkma kapasitesini arttırmak için kendi özellik ve davranışlarını düzenleme özelliğidir ve iklim değişikliği ve belirsizliğinin sistem yararına kullanılmasını da içerir. Bir sistemin uyum kapasitesi, sistem içerisinde uyum için kullanılmaya hazır kaynaklar ve bu kaynakların uyumlanma ihtiyacı karşısında etkin bir biçimde kullanılabilme kabiliyetini ifade eder. Uyum kapasitesi yaklaşımı (Adaptive Capacity Approach), uyum projelerine uygulanabilir olan kavramsal ve analitik yaklaşımlardandır. Projeler, bu yaklaşımı kullanarak mevcut uyum kapasitesine uygun bir sistem araştırması yapabilir, bu kapasiteyi arttırma (veya düşürme) yollarını değerlendirebilir ve böylelikle sistemlerini iklim değişikliği ve belirsizliği karşısında daha kabiliyetli kılabilir. Başvuru Sahibi (Applicant), resmi ve rekabetçi yollardan Topluma Dayalı Uyum Hibe Fonlarına başvuruda bulunan yasal kurum veya kuruluşları ifade eder. Başvuru sahipleri, kendileriyle sözleşme imzalanması halinde Faydalanıcı olarak adlandırılır. İştirakçiler (Associates), faaliyetlere katılabilen diğer kuruluşları ifade eder. Çalışmalar kapsamında İştirakçiler da fiilen görev almakla birlikte hibelerden harcırah ve seyahat masrafları haricinde mali açıdan yararlanamazlar. İştirakçiler’in Bölüm 2.1.1.’de belirtilmiş olan Uygunluk Kriterleri’ne uygun olmaları gerekli değildir. İştirakçiler, Topluma Dayalı Uyum Hibesi Kavramsal Teklif başvurusu esnasında tanıtılacaktır. İklim Değişikliği (Climate Change), zaman içerisinde doğal değişkenler veya insan etkinliklerine bağlı olarak iklimlerde meydana gelen değişiklikleri ifade eder (IPCC, 2001). İklim Değişikliğinin Etkileri (Climate Change Impacts), iklim değişikliğinin doğal ve insan sistemleri üzerinde görülen olumlu ve olumsuz sonuçlarını ifade eder (IPCC, 2001). (İklimsel) Riskler (Climate Related Risks), fiziksel olarak tanımlanmış tehlike arz eden durumlar ile bu tehlikelerle karşı karşıya bulunan sistemlerin etkileşiminin sonuçlarını, diğer bir deyişle bu sistemlerin ilgili riskler karşısındaki etkilenebilirlikleri veya (toplumsal) dayanıklılığı ifade eder. Risk, aynı zamanda bir olayı, bu olayın gerçekleşme olasılığını ve sonuçlarını da belirtir ki bu durumda risk, belirli bir iklimsel tehlikenin yine belirli bir sistemin bu risk karşısındaki etkilenebilirliğinin çarpımına eşittir. İklim Değişikliği Karşısındaki Etkilenebilirlik (Climate Change Vulnerability), bir sistemin iklim değişkenlikleri ve aşırılıklarını da kapsayan iklim olumsuzlukları karşısında dayanıksız ve mücadele kabiliyetinden yoksun olduğu seviyeyi ifade eder. Yedek Akçe (Contingency), şartlarda bir değişiklik olması halinde gerekli düzenlemelerin yapılabilmesi açısından bütçeye eklenen ek kalemi ifade eder. Yedek Akçe kullanım esasları Uygulama ve İzleme Rehberi’nde belirtilir. Yedek Akçe kabul edilebilir masrafların %5’inden fazla olamaz ve sadece Faydalanıcı tarafından uygun biçimde 25 İklim Değişikliği İçin Uyuma Yönelik Politika Çerçeveleri: Strateji, http://www.undp.org/gef/05/kmanagement/pub_practitioner.html Hibe Başvuru Kılavuzu Politika ve Önlemler, UNDP 2004, Sayfa 47 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) gerekçelendirilmiş bir yazılı talebin Sözleşme Makamı’na (UNDP) sunulması ve bu talebin Sözleşme Makamı’nca onaylanması halinde kullanılabilir. Başa Çıkabilme Sınırı (Coping Range), iklim değişikliği etkilerinin yararlı veya zararlı olmakla birlikte yine de dayanılabilir sınırlar içinde olmasını ifade eder. Kayıplar ve/veya zararlar karşısında dayanım sınırlarının aşılması halinde ilgili toplum (veya sistem) iklim değişikliklerinin sonuçları karşısında etkilenebilir veya dayanıksız kabul edilir. Mantıksal Çerçeve (Log-frame) Analiz Yaklaşımı, belirli çıktılar ve başarı göstergelerini de içerir şekilde proje hedefleri, amaçları ve faaliyetlerini gösteren bir proje planlama aracıdır. Genel Giderler (Overhead), proje faaliyetleri sırasında ortaya çıkan giderlerden ayrı olarak projenin gerçekleştirilmesi için gereken harcamaları ifade eder. Faydalanıcı, Topluma Dayalı Uyum Hibe Projesinin toplam uygun masraflarının %7’sini aşmamak kaydıyla dolaylı masraf belirtebilir. Dayanım (Resilience), belirli bir sistemin kendi özelliğini kaybetmeden kaldırabileceği değişiklik düzeyini ifade eder (IPCC, 2001). Alt-yüklenici (taşeron), hibe proje faydalanıcılarının gerçekleştirmekle yükümlü oldukları bazı faaliyetlerin yerine getirilmesinde sözleşme yaparak görevlendirebilecekleri alt yüklenicileri ifade eder. Alt-yükleniciler proje faydalanıcılarının ortağı veya iştirakçisi değildir. Alt-yüklenici kullanılmasını gerektirecek faaliyetlerin Kavramsal Başvuru’da belirtilmesi gerektiğini önemle hatırlatırız. Görünürlük Masrafları (Visibility Costs), basılı (broşür, poster, el ilanı, kitapçık, rapor, kitap, vs.), görsel (belgesel, spot film, vs.), elektronik (İnternet sayfası, e-bülten, vs.) ve sunumlar, armalar, bayraklar, davetiyeler, plaketler gibi diğer tüm tanıtım ve görünürlük materyalinin kullanımından doğan masrafları ifade eder. Genel kamuoyunun veya daha belirli kesimlerin bilgilendirilmesine yönelik basın konferansı, basın seyahatleri, kampanyalar da bu başlık altında değerlendirilecektir. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 48 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) 6. EKLER Ek-1: Kavramsal Teklif Başvuru Şablonu Ek -2: İndikatif Bütçe Şablonu Ek -3: Ortaklık Beyannamesi Ek -4: Başvuru Sahibinin Bildirim Mektubu Ek -5: Destekleyici Dokümanların Listesi Ek -6: Örnek Hibe Sözleşmesi Ek-7: Türkiye ve Binyil Kalkınma Hedefleri (Özet Bilgi) Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 49 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) EK-1: TOPLUMA DAYALI UYUM HİBESİ KAVRAMSAL TEKLİF BAŞVURU ŞABLONU Lütfen Dikkat: Kavramsal Başvuruların 10 sayfayı aşmamasına özen gösteriniz. A. Genel Bilgiler: Proje Başlığı: Projenin Adı Proje Sahası: Projenin gerçekleştirileceği yeri mümkün olduğunca ayrıntılı biçimde belirtiniz Proje Süresi Projenin ne kadar süreceğini belirtiniz Başvuruyu Yapan Kuruluş: Adı: Türü*: Adresi: Tel.: Faks: E-posta: (Varsa) İnternet adresi: İrtibat Bilgileri: Tel.: Faks: E-posta: Başvuruyu Yapanın Yasal Statüsü*: Varsa ortaklarınızın yasal statüsünü de belirtiniz Proje Paydaşları: Adı: (Varsa) Türü*: Adresi: (Varsa) İnternet adresi: Proje İş Ortakları: (Varsa) * Kuruluşun Türü (daha fazla bilgi için bkz. Rehber, Bölüm 2.1.): - Hükümet/Yerel İdare - Akademik veya Araştırma Kuruluşu - Vakıf - Belediye - Sivil Toplum Kuruluşu (STK) veya başka bir sivil oluşum - Özel Sektör - Diğer (Lütfen Belirtiniz) Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 50 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) B. Binyıl Kalkınma Hedefleri Kapsamı ve Kavramsal Teklife Uygun Temalar Kavramsal Teklifinizin aşağıdaki Binyıl Kalkınma Hedeflerinden hangisine/hangilerine katkıda bulunacağını belirtiniz (yan taraftaki kutuyu işaretleyiniz) MDG Hedef 1: Aşırı yoksulluk ve açlık ortadan kaldırılması MDG Hedef 2: Evrensel ilk öğretimin gerçekleştirilmesi MDG Hedef 3: Kadın-erkek eşitliğinin sağlanması ve kadınların konumunun güçlendirilmesi MDG Hedef 4: Çocuk ölümlerinin azaltılması MDG Hedef 5: Anne sağlığının iyileştirilmesi MDG Hedef 6: HIV/AIDS, sıtma ve diğer hastalıklarla mücadele edilmesi MDG Hedef 7: Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması MDG Hedef 8: Kalkınma için küresel bir ortaklık geliştirilmesi Kavramsal Tekliflerde ele alınacak konu/konular (Lütfen ilgili konunun/konuların yanındaki kutuları işaretleyiniz) Uyum Kapasitesinin Arttırılması: Uyuma Yönelik Faaliyetler: Tarım/Gıda güvenliği Su kaynakları ve kalitesi Toplum sağlığı Afet risk yönetimi Havza ve kıyı yönetimi Doğal kaynak yönetimi Altyapı Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 51 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) C. Başvuru Sahibiyle İlgili Bilgiler ve Başvuru Sahibinin Kapasitesi: Başvuru Sahibi kuruluşun (ve olması halinde ortak kuruluşun), projeye katkıları açısından güçlü olduğu noktaları, aynı ülkedeki/bölgedeki benzer girişimlerin uygulanması veya iklim değişikliğine uyum konularındaki geçmiş deneyimlerini de kapsayacak şekilde yazınız. Kuruluşlar arasındaki ortaklık, ortak kuruluşların kapasitelerini hangi yönleriyle etkileyerek güçlendirmektedir? Bu etkinin proje uygulamaları açısından ne gibi bir önemi bulunmaktadır? Örneğin, kuruluşunuz ve ortak kuruluşunuzun/kuruluşlarınızın toplumsal unsurlar ve ilgili paydaşlar ile geçmişte benzer ortak çalışmalar gerçekleştirip gerçekleştirmediğini, gerçekleştirildiyse bu ortak girişimlerin kapsamını belirtiniz. Ayrıca bkz. Uygunluk Kriterleri Bölüm A D. Proje Uygunluğu/Gerekçesi: Bu bölümde, önerilen projenin neden gerekli görüldüğünü aşağıdaki soruları teklifinizin konusuna uygun olarak cevaplayarak gerekçelendiriniz: • Başlıca iklimsel riskler ve iklimden kaynaklanan sorunlar/fırsatlar hangileridir? • Bu riskler ve sorunlara neden olan sebepler nelerdir? • Bu durum, hangi topluluk veya sosyal grupları (kadınlar, yoksullar, tarım işçileri, orman köyleri vs.) etkilemektedir? • Anılan rikler ve sorunlar nasıl ortadan kaldırılabilir, fırsatlar nasıl değerlendirilebilir? • Bu sorunun ortadan kaldırılmasının bahsedilen toplum/kitle açısından önemi nedir? • Mevcut şartlar Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne ulaşmayı veya bu yöndeki gelişmeleri nasıl engellemektedir? Lütfen proje faaliyetleri kapsamında odaklanılacak olan hedef kitleler veya sektörler ile proje faaliyetlerinin gerçekleştirileceği çalışma sahalarını/bölgeleri belirtiniz ve bunlarla ilgili sosyal, sektörel ve coğrafi durumu anlatınız. Projenin hedef kitlesi/kitleleri ve uygulama sahası henüz belirlenmemişse bu alanların belirlenmesinde kullanılacak kıstasların hangileri olduğunu belirtiniz. Ayrıca bkz. Uygunluk Kriterleri Bölüm B E. Yöntem: Bu bölümde proje çıktılarının proje hedeflerine ulaşmak yönündeki katkılarını ayrıntılı olarak belirtiniz. Bu bölüm, önerilen yöntemin açıklanacağı ve tablo halinde gösterileceği iki kısımdan oluşmaktadır. Her iki bölümde de doğrudan ve açık ifadeler kullanınız. Açıklama kısmında aşağıdaki hususlarda bilgi veriniz: • Projenin açık tanımı, açıklaması, temas ettiği Binyıl Kalkınma Hedefleri ve konu ve alt-konularla (Bölüm 2.2.2) ilişkisi. Proje hedefi (özellikle ilgili hedef gruplar için sağlanması beklenen yararlar) ortaya koyulan soruna yönelik olmalıdır. Önerilen proje hedefinin, proje kapsamının dışında kalan çabaların başarısına veya gerçekleşmesine bağlı olduğu hedefleri içermemesine dikkat etmeyi unutmayınız. • Önerilen ana faaliyetlerin proje hedefine katkısı nasıl olacaktır? Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 52 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) • Hedef kitleler projeden nasıl bir yarar sağlayacaktır? Projenin başarıyla uygulanabilmesi açısından düşünülen yönetsel/idari düzenlemelerle (proje yönetimi) ilgili bilgi veriniz. Tarafların, projenin yönetimi, faaliyetlerin gerçekleştirilmesi ve takibiyle ilgili görev ve sorumluluklarını ve faaliyetlerle ilgili olarak önceden yerine getirilmesi gereken hususlar ve ön-şartların neler olduğunu belirtiniz. Tablo kısmında aşağıdaki konularda bilgi veriniz: • Proje uygulama sürecinde hedeflerin yerine getirilmesine yönelik olarak ele alınacak başlıca proje faaliyetlerini (ana faaliyetler, atılacak somut adımlar) belirtiniz/sıralayınız. • Hedefler ve beklenen çıktıların (faaliyetlerin uygulanmasıyla ulaşılacak) neler olduğunu belirtiniz. • Faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için gerekli girdilerin neler olduğunu belirtiniz. • Uygulama sürecinde projenin karşılaşabileceği öngörülen sorunlar, engeller ve/veya riskleri, çevresel ve toplumsal sorunlar, engeller ve riskleri de kapsayacak şekilde açıklayınız. • Anılan faaliyetlerin kimin sorumluluğunda gerçekleştirileceğini belirtiniz. Gerekmesi halinde proje çıktıları ve faaliyetleriyle ilgili olarak aşağıdaki tabloya yeni satırlar ekleyiniz. Projenin Adı: Projenin Hedefi: Projenin Hedef Kitlesi/Kitleleri: Çıktılar Başlıca (Sonuçlar)* Faaliyetler** Gereken Girdiler*** Başlıca Riskler ve Kabuller **** Sorumlu taraf * Çıktılar (sonuçlar), bir faaliyet veya faaliyetler neticesinde elde edilen asıl ürün veya hizmeti ifade eder. Çıktılar, büyük oranda proje yönetiminin kontrolündedir. ** Planlanmış olan çıktıların elde edilmesi için yerine getirilmesi gereken (iş planına uygun) faaliyetleri/görevleri ifade eder. *** Girdiler masraf kalemlerinden ziyade çıktıların elde edilmesi açısından gerekli olan insan kaynakları, ekipman vs. ifade eder. Girdiler, Örnek Bütçe’de belirtilen masrafların hesaplanmasında kullanılacaktır. **** Riskler ve Kabuller, projenin başarısını etkileme (hatta belirleme) potansiyeli bulunan dış etkenleri ifade eder. Bu hususlar proje yönetiminin doğrudan kontrolü dışındadır. Ayrıca bkz. Uygunluk Kriterleri Bölüm C. F. Beklenen Etkiler: Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 53 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) Beklenen etkiler, uzun vadede daha kapsamlı hedeflerin elde edilmesine olan katkısını ifade eder. Projenizin hedef kitle/kitleler üzerinde beklenen etkisini, başka bir yerde tekrarlanıp tekrarlanamayacağını, ve/veya kapsamının genişletilip genişletilemeyeceğini belirtiniz. Önerilen belirli bir tekrarlama veya yaygınlaştırma stratejiniz varsa lütfen açıklayınız. Ayrıca bkz. Uygunluk Kriterleri Bölüm D. G. Projenin Sürdürülebilirliği: Sürdürülebilirlik, proje çıktı ve etkilerinin Topluma Dayalı Uyum Hibe Projesinin bitmesini takip eden süreçte de sürdürülmesini/devam etmesini ifade eder. Bu bölümde, önerilen projede elde edilen sonuçlar ve projenin etkilerinin mali desteğin bitmesini takip eden süreçte devamlılığının nasıl sağlanacağı anlatılacaktır. Projenizin elde edilen sonuçları ve kalkınmaya yönelik etkilerinin devamlılığını hangi özellikleri sağlayacaktır? Önerinizin mali, kurumsal, toplumsal veya politika zeminde sürdürülebilirliği nasıl sağlayacağını açıklayınız. Projenizin bu doğrultuda karşılaşması olası zorlukları belirtiniz. Ayrıca bkz. Uygunluk Kriterleri Bölüm E. H. Proje İş Planı: Başlıca Faaliyetler * Sorumlu taraf** Aylar 1 2 3 4 X X X X X 5 X 6 7 X X X X X 8 9 10 11 X *Ana faaliyetler Bölüm E’de belirtilmiş olan faaliyetlerle aynı olmalıdır. **Lütfen ilgili faaliyetin kimin sorumluluğunda gerçekleştirileceğini belirtiniz (örn. Başvuru Sahibi, Ortak Kuruluş veya bunlar gözetiminde çalışacak olan alt-yüklenici, vs.) I. Toplum Odaklı Uyum Hibe Projesi Kavramsal Teklif Ekleri: 1. 2. 3. 4. Örnek Bütçe (ayrı bir kapalı zarfta teslim edilecektir) Başvuru Sahibinin Beyanı Ortaklık Beyanı ve Ortakların Tanımı İlave Belgeler Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 54 / 70 12 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) EK-2: İNDİKATİF BÜTÇE ŞABLONU 1.1 Genel Maliyet Bölümleri* Malzeme, Teçhizat, Ekipman Maliyetleri Ekipman Alımı/Kirası 1.2 Mazleme, Teçhizat Maliyetleri 1.3 Diğer 1 2 Proje Personeli Maaşları 2.2 Ulusal Uzmanlar 2.3 Uluslararası Uzmanlar 2.4 Seyahat 2.5 Diğer Toplantı ve Eğitim Maliyetleri 3.1 Toplantı / Eğitim maliyetleri, (katılımcı seyahatleri, salon kirası vb. dahil) 3.2 Diğer 4 4.1 4.2 5 Sözleşmeler (3. Şahıslarla yapılan alt sözleşmeler dahil) Kurumsal Sözleşmeler (alt Sözleşmeler) Diğer Diğer Doğrudan Maliyetler 5.1 Basılı ve görsel malzemeler üretim maliyetleri 5.2 Çeviri maliyetleri 5.3 Posta maliyetleri 5.4 Ofis kira ve tadilat maliyetleri (gerekçelendirmek şartıyla) 5.5 Diğer 6 7 8 9 10 Açıklama** Personel 2.1 3 Toplam (USD) Toplam Doğrudan Maliyetler İhtiyat Akçesi (en fazla toplam doğrudan maliyetlerin % 5’i kadar) İhtiyat Akçesi dahil toplam doğrudan maliyetler Doğrudan Olmayan Maliyetler (İdari Maliyetler) (İhtiyat Akçesi dahil toplam doğrudan maliyetlerin %7’si) Toplam Talep Edilen Fon Miktarı * Başvuru sahipleri, proje maliyetlerini yukarıdaki bütçe şablonu çerçevesinde değerlendirmelidir. İlgili bütçe kaleminin içersinde bulunan “Diğer” kalemi altına giren maliyetlerin, ilgili “Açıklama” bölümünde UNJP’nin bilgisi için detaylandırılması gereklidir. ** Maliyetleri gerekçelendirmek üzere, gerek duyulan girdilere dayanarak (Kavramsal Teklif Başvuru Formu, Bölüm E.) “Açıklamalar” kısmına mümkün olduğu ölçüde detaylı ve doğru bilgileri giriniz. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 55 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) EK-3: ORTAKLIK BEYANI VE ORTAK BİLGİLERİ Önemli: Bu bildirim her bir ortak tarafından verilecektir. ORTAKLIK BİLDİRİMİ, ORTAK BİLGİLERİ ile beraber Kavramsal Teklif Başvuru Formu ekinde teslim edilecektir. 1. ORTAKLIK BEYANI Ortaklık, faaliyet kapsamında çalışan iki veya daha fazla kuruluş arasında ortak sorumlulukları da kapsayan bir ilişkidir. Faaliyetlerin sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilmesi açısından İhale Makamı tüm ortakların aşağıda belirtilen iyi ortaklık esaslarını onaylamalarını talep eder: 1. Tüm ortaklar Başvuru Formu’nu İhale Makamı’na teslim etmeden önce okuyarak faaliyet kapsamında üzerinde düşen görev ve sorumlulukları anlamış olmalıdır 2. Tüm ortaklar, standart Hibe Sözleşmesi’ni okuyarak hibeye hak kazanılması halinde sözleşme kapsamında kendilerine düşecek görev ve sorumlulukları anlamış olmalıdır. Ortaklar, Ana Başvuru Sahibi’ni UNDP ile Sözleşme imzalayarak proje uygulamaları çerçevesinde kendilerini temsil etmekle yetkilendirecektirler. 3. Başvuru Sahibi, ortaklarıyla düzenli olarak temasa geçerek faaliyetin ilerleyişi hakkında eksiksiz bilgilendirme sağlayacaktır. 4. İhale Makamı için hazırlanan teknik ve mali rapor nüshaları tüm ortaklara verilecektir. 5. İşle ilgili önemli (faaliyet, ortak vs.) değişiklik teklifleri İhale Makamına sunulmadan önce ortaklar tarafından onaylanmalıdır. Ortakların onayı olmaması halinde, söz konusu husus değişikliklerin İhale Makamının onayına sunulması sırasında belirtilecektir. İhale Makamına verilecek olan teklif içeriğini okuyarak onayladım İyi ortaklık esaslarına bağlı davranacağımı teyit ederim. Ad-Soyad: Kuruluş: Ünvan: İmza: Tarih ve Yer: Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 56 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) 2. ORTAK BİLGİLERİ Bu bölüm, Hibe Başvuru Kılavuzu, Bölüm 2.1 uyarınca her bir ortak kuruluş tarafından doldurulacaktır. Bu form, ortak sayısı kadar çoğaltılarak kullanılabilir. Ortak 1 Eksiksiz Yasal Adı (ticari adı) Tabiyeti Yasal Durumu Resmi Adresi İrtibat Noktası Telefon Faks E-posta Personel Sayısı İlgili Diğer Kaynaklar Önerilen faaliyet içerisindeki rolüyle ilgili deneyimleri Başvuru sahibiyle ortak çalışma geçmişi Önerilen faaliyetin hazırlanmasında görevleri ve katılım düzeyi Önerilen faaliyetin uygulanmasında görevleri ve katılım düzeyi Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 57 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) EK-4: BAŞVURU SAHİBİ’NİN BEYANI Aşağıda kendisi ve tüm ortaklarını temsil etmeye yetkili temsilcisinin imzası bulunan Başvuru Sahibi, Başvuru Sahibi’nin Hibe Rehberi, Bölüm 2.1’de belirtilen mali kaynak ve profesyonel yeterliklere sahip olduğunu, Başvuru Sahibi’nin faaliyetin hazırlanması, yönetimi ve uygulanmasıyla doğrudan sorumlu olduğunu ve aracı işlevi görmediğini, Başvuru Sahibi ve ortaklarının Hibe Rehberi, Bölüm 2.1’de belirtilen sözleşmelere taraf olmasına mani olacak bir durumları bulunmadığını ve benzer durumda olmamız halinde Hibe programı kapsamından çıkartılacaklarını kabul ettiğini, Başvuru Sahibi Hibe Başvuru Formu’nda yer alan ortaklık bildiriminde belirtilmiş olan yükümlülükler ve iyi ortaklık esaslarına uygun davranacağını, Seçilmesi halinde, Başvuru Sahibi İhale Makamı’nın isteği üzerine talep edilecek destek belgelerini derhal teslim edeceğini, Başvuru Sahibi ve (varsa) ortaklarının Hibe Başvuru Rehberi, Bölüm 2.1’de belirtilmiş olan uygunluk kriterlerine uyduğunu, Hibe için önerilmesi halinde Başvuru Sahibi, Hibe Başvuru Kılavuzu’na ekli Standart Hibe Sözleşmesi’nde (Ek-5) belirtilen sözleşme şartlarını kabul ettiğini, beyan eder. Başvuru Sahibi adına imzalayan: Adı-Soyadı: Ünvan: İmza: Tarih ve Yer: Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 58 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) EK-5: DESTEKLEYİCİ BELGELER LİSTESİ Başvuru Sahipleri, Başvurularıyla birlikte aşağıdaki destek belgelerini de vereceklerdir. Bu belgeler, Birleşmiş Milletler Ortak Programı (UNJP) tarafından Başvuru Sahibi ve ortaklarının uygunluklarının değerlendirilmesi maksadıyla talep edilmektedir. İstenmiş olan destek belgelerin orijinali veya noter tasdikli nüshaları teslim edilecektir. UNJP destek belgelerle ilgili olarak açıklama talep etme veya başka ilave belgeler de talep etme hakkına sahiptir. Gerekli belgeler aşağıda sıralanmıştır: 1. Başvuru Sahibi ve tüm ortaklara ait kuruluş bildirimi veya ortaklıkla ilgili hükümler 2. Başvuru Sahibi ve olması halinde tüm ortaklarına ait yasal sicil kaydı (noter tasdikli fotokopi) 3. Başvuru Sahibi ve olması halinde tüm ortaklarına ait vergi levhası (noter tasdikli fotokopi) 4. Başvuru Sahibi’ne ait güncel muhasebe bilgileri (kar-zarar hesabı ve hesapları kapatılmış olan bir önceki seneye ait bilanço) 5. Teslim tarihi itibarıyla vergilerin ödendiği veya sigorta primlerinin ödendiğini gösterir (orijinal) belge ve/veya Başvuru Sahibi ve olması halinde tüm ortakları tarafından hazırlanacak beyanat (Başvuru Formu, Bölüm IV) 6. Kanunlarca gerekli görülmesi halinde projenin uygulanması açısından gerekli olan yetki veya diğer ruhsatlar (fotokopi) 7. Projede görevlendirilecek personelin kişisel özgeçmişleri (CV) ve görev tanımları 8. Başvuru Formu ve ilgili belgeleri imzalayacak olan Başvuru Sahibi kuruluş ve ortaklarının vekaletnameleri Önemli Not Başvuru Sahipleri’nin, yukarıdaki belgelerden bazılarını ibraz edememeleri halinde bu belge/belgeler yerine geçebilecek ve yürürlükteki Türkiye Cunhuriyeti yasa ve yönetmeliklerince geçerliliği bulunan diğer yasal belge/belgeleri ibraz etmeleri gerekmektedir. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 59 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) EK-6: ÖRNEK HİBE SÖZLEŞMESİ UNDP VE FAYDALANICI ARASINDA SEYHAN HAVZASI’NDA TOPLUMA DAYALI UYUM HİBE PROGRAMI HİBE SÖZLEŞMESİ Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Faydalanıcı arasında MikroSermaye Hibe Sözleşmesi (Sözleşme) imzalanmıştır. UNDP’nin Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi konulu BM Ortak Programı ve aşağıda belirtilen hal ve şartlar çerçevesinde Faydalanıcı’ya finansman sağlamayı kabul etmesi ve Faydalanıcı’nın UNDP’den ve UNDP idaresi altında yukarıda anılan faaliyetler ve belirtilmiş olan şartlarda anılan finansmanı almak konusunda istekli ve hazırlıklı olduğu beyan etmesi üzerine, Taraflar aşağıdaki Sözleşme şartlarında mutabık kalmışlardır: I. Faydalanıcı’nın Sorumlulukları 1.1 Faydalanıcı, (ekli) Bütçe ve İş Planı’nda belirtilmiş olan faaliyetler ile takip edecek olan ödeme dilimleriyle ilgili güncellemeleri yapmayı, 2) UNJP’ye 3 (üç) aylık raporlar sunmayı ve 3) Yıllık Denetlenmiş Beyanname [Gelir Beyanı ve Bilanço] sunmayı kabul eder. Faydalanıcı’nın bir yükleniciden teknik destek alması halinde yüklenici de bu rapor ve beyanların geçerliliğini sağlamakla yükümlüdür. Bu Sözleşme uyarınca sağlanan fonlar yıllık performans hedeflerinde [Bölüm C] belirtilmiş olan sonuçların elde edilmesine yönelik kullanılacaktır. 1.2 Faydalanıcı Bölüm C’de belirtilmiş olan performans hedeflerine ulaşmayı kabul eder. Faydalanıcı’nın Madde 1’de belirtilen sorumluluklarını yerine getirememesi halinde UNJP’nin mikro-sermaye hibe desteğini askıya alması için zemin oluşacaktır. Hibe desteği, Faydalanıcı ilgili hedefi gerçekleştirinceye kadar askıda kalır. 1.3 Faydalanıcı, UNJP’yi belirtilen hedeflerin gerçekleştirilmesiyle ilgili olarak karşılaşılan her türlü sorun ve engel konusunda bilgilendirmeyi taahhüt eder. II. Süre 2.1 Bu Sözleşme [GÜN/AY/YIL OLARAK TARİH GİRİNİZ] tarihinden itibaren geçerli olup projenin öngörülen süresinin dolmasıyla birlikte [GÜN/AY/YIL OLARAK TARİH GİRİNİZ] tarihinde sona erecektir. Uzatma talep edilmesi halinde projenin yeni bitiş tarihi belirtilmek suretiyle taraflar proje süresini yazılı olarak karşılıklı uzatabilir. III. Ödemeler 3.1 UNDP, Faydalanıcı’ya [PARA BİRİMİ VE RAKAM VE YAZIYLA MİKTAR GİRİNİZ] tutarına kadar olan fonları aşağıda belirtilmiş olan proje bütçesine uygun olarak temin edecektir. Ödemelerin yapılması için Faydalanıcı Performans Hedefleri’nde [Bölüm C] belirtilen çıktıları elde etmiş olacaktır. Bu Sözleşme’nin imzalanmasını takiben [PARA BİRİMİ VE MİKTAR GİRİNİZ]. 3.2 yapılacaktır: Tüm ödemeler Faydalanıcı’nın bilgileri aşağıda verilmiş olan hesabına [BANKA ADI] Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 60 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) [BANKA YÖNLENDİRME NUMARASI] [YARARLANICI HESAP ADI] [YARARLANICI HESAP NUMARASI] [BANKA ADRESİ] 3.3 Madde 3.1’de belirtilen tutarlar, ödemenin yapılacağı tarihte geçerli olan resmi BM kuru üzerinden Faydalanıcı’ya ABD Doları cinsinden TL karşılığı olarak yapılacaktır. 3.4 Hibelerin ödeme miktarlarında, fiyat ve kur dalgalanmaları veya Faydalanıcı tarafından Sözleşme kapsamında yer alan faaliyetlerin yerine getirilmesi sırasında karşılaşılan masraflar sebep gösterilerek ayarlama veya yeniden düzenleme yapılamaz. IV. Kayıt, Bilgilendirme ve Raporlama 4.1 Faydalanıcı, bu Sözleşme kapsamında alınan hibelerle ilgili açık, geçerli ve eksiksiz kayıt tutmakla yükümlüdür. 4.2 Faydalanıcı, UNDP’nin Faydalanıcı’ya verilen hibelerle ilgili olarak hakkı olduğu üzere talep etmesi halinde her türlü bilgi veya kaydı, yazılı veya sözlü olarak, UNDP için derlemek, temin etmek ve kullanımına sunmakla yükümlüdür. 4.3 Faydalanıcı, Ek-1’de verilen şablon uyarınca, maaş, seyahat ve malzeme masrafları da dahil olmak üzere hibelerden yapılan harcamalar ile yapılan faaliyetlerde hedeflere yönelik kaydedilen ilerlemeyi gösteren nihai raporu Proje faaliyetlerinin tamamlanmasını takip eden 60 (altmış) gün içerisinde Tayin Edilen Kurum ve UNDP’ye sunacaktır. 4.4 Bu Sözleşmenin uygulanmasıyla ilgili her türlü iletişimde aşağıdaki adresler kullanılacaktır: UNDP: [MUKİM TEMSİLCİ ADI VE ADRESİ GİRİNİZ] FAYDALANICI: [YETKİLİ GÖREVLİ ADI VE ADRESİ GİRİNİZ] V. Genel Hükümler 5.1 [KISA AD GİRİNİZ] ile UNDP arasındaki Sözleşme, bu Sözleşme ve Eklerinden oluşmaktadır. Bu Sözleşme kapsamında yer alan hükümler karşısında, yazılı veya sözlü, bu Sözleşme konusuyla ilgili diğer tüm görüşme ve/veya akitler hükümsüzdür. 5.2 Faydalanıcı İş Planında belirtilmiş olan faaliyetleri gereğince ve etkili bir biçimde yerine getirmekle yükümlüdür. Faydalanıcı’nın yukarıdaki 1.1 Maddesi’nde belirtilen faaliyetlerin idare ve uygulamasını kontrol etmekle yükümlü olduğu ve UNDP’nin bu kontrol yetkisine müdahalede bulunmayacağı bu Sözleşmede açık bir şekilde ifade edilmiştir. Ancak, UNJP, yapılan işin kalitesi ve belirtilen hedeflerin başarıyla yerine getirilmesi yönündeki ilerleyişi denetleyebilir. Yönetim Komitesinin herhangi bir zamanda yapılan işin kalitesinden veya kaydedilen ilerlemeden memnun olmaması halinde UNJP, UNDP’ye (i) durumun düzeltildiği yönünde kanaat oluşuncaya kadar hibelerin askıya alınması, (ii) Sözleşmenin feshedildiğini Faydalanıcı’ya aşağıda yer alan Madde 6.8 uyarınca bildirilmesi yönünde tavsiyede bulunabilir. UNJP’nin işin kalitesi ve hedefler doğrultusunda kaydedilen ilerleme konusundaki kanaati, ödemelerin devamlılığı açısından Faydalanıcı için kesin, bağlayıcı ve nihaidir. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 61 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) 5.3 UNDP, Sözleşme içeriğinin yerine getirilmesiyle ilgili olarak hiç kimsenin hayat, sağlık, kaza, seyahat ve diğer hiçbir konuda sorumluluğunu kabul etmez. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmesinden sorumludur. 5.4 Faydalanıcı’nın görev ve sorumlulukları bu Sözleşme kapsamındaki hak ve şartlarla sınırlıdır. Bu bağlamda, Faydalanıcı ve Faydalanıcı adına hizmetleri yerine getiren personel bu Sözleşme çerçevesinden belirtilmemiş herhangi bir ikramiye, ödeme, tazminat veya yetki ünvan üzerinde hak sahibi değildir. 5.5 Faydalanıcı, bu Sözleşme hükümlerinin yerine getirilmesi sırasında meydana gelebilecek eylem ve ihmalkarlıklardan ve üçüncü taraflardan bu konularda gelebilecek şikayet ve talepler karşısında tek sorumlu olup üçüncü taraflardan gelebilecek şikayetleri karşısında UNDP’nin hiçbir sorumluluğu yoktur. 5.6 Faydalanıcı’ya UNDP finansmanıyla tedarik edilen varlıklar (ekipman) proje bitimine kadar UNDP’nin malı olup proje bitimini takiben bu varlıkların nasıl kullanılacağı da UNDP tasarrufundadır. Faydalanıcı’nın bu Sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirdiği ve anılan varlıkların projeye devrinin çıktıların sürdürülebilirliği açısından gerekli olduğuna karar verilmesi halinde UNDP, normal şatlar altında bıu varlıkları Faydalanıcı’ya devreder. Varlıklar, Sözleşme süresince İş Planında belirtilen maksatlar doğrultusunda kullanılır. 5.7 Bu Sözleşme, tarafların birbirini 30 (otuz) gün önceden yazılı olarak bilgilendirmesi üzerine feshedilir. Faydalanıcı harcanmamış olan hibe tutarını Madde 6.6. uyarınca UNDP’ye geri ödeyecektir. 5.8 Faydalanıcı, UNDP ve temsilcileri tarafından Sözleşmenin bu kısmında belirtilen ödeme dilimleri haricinde doğrudan veya dolaylı herhangi bir ödeme taahhütü verilmediğini teyit eder. Programla ilgili belgelerde toplam hibe miktarı belirtilmiş olmakla birlikte Faydalanıcı’ya yapılacak ödemeler Faydalanıcı’nın performans hedeflerini karşıladığı oranda yapılacaktır. Herhangi bir ödemenin UNDP’ye iadesi veya bu Sözleşmenin feshi halinde Faydalanıcı UNDP’nin kendisine karşı herhangi bir yükümlülüğü bulunmadığını teyit eder. 5.9 Tarafların veya taraflarca belirlenmiş olan yetkili temsilcilerin yazılı onayı olmadan Sözleşme üzerinde hiçbir değişiklik yapılamaz ve Sözleşme hükümleri geçerliliğini korur. 5.10 Sözleşmeyle ilgili veya Sözleşmeden doğan her tür iddia ve anlaşmazlık veya Sözleşmenin herhangi bir şekilde ihlali, karşılıklı uzlaşmayla halledilememesi durumunda yürürlükteki UNCITRAL Tahkim Usulleri’ne uygun olarak çözülecektir. Yukarıda bahsedilen karşılıklı uzlaşma sırasında tarafların mevcut anlaşmazlık, iddia veya ihtilafa sulh içerisinde uzlaşma aramaları halinde uzlaşma yürürlükteki UNCITRAL Uzlaşma Usulleri’ne uygun olarak yapılacaktır. İhtilafların tahkim yoluyla çözümü yoluna gidilmesi halinde tahkim kararı ne olursa olsun taraflar için söz konusu ihtilaf ya da iddia açısından bağlayıcı olacaktır. 5.11 Bu Sözleşme kapsamında yer alan veya bu Sözleşmeyle ilgili hiç bir konu Birleşmiş Milletler veya UNDP’nin herhangi bir imtiyaz veya dokunulmazlığından feragat etmesi anlamına gelemez. Aşağıda imzaları bulunan sırasıyla UNDP ve Faydalanıcı’nın yetkili temsilcileri bu Sözleşme Zabtını aşağıda belirtilen tarihlerde imzalamışlardır. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 62 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) UNDP adına: Adı: Ünvanı: Tarih: FAYDALANICI adına: Adı: Ünvanı: Tarih: Hibe Sözleşmesi Ekleri: A. Hibe Yararlanıcısı Kurum tarafından hazırlanmış Proje Bütçesi B. Hibe Yararlanıcısı Kurumun Performans Hedefleri C. Toplum Odaklı Uyum Hibe Projesi Tam Metni (Toplum Odaklı Uyum Hibe Proje Teklifi’nin tamamlanarak onaylanmasını takiben eklenecektir) Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 63 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) A. FAYDALANICI KURUMUN PROJE BÜTÇESİ Proje Numarası: Proje Başlığı: Faydalanıcının Adı: Sözleşme ile Bağlanmış Fon Miktarı: Sözleşme Tarihi: Tarih: PROJE BÜTÇESİ (USD) KAPSADIĞI DÖNEM ____________ -____________ Genel Maliyet Bölümleri 1 1.1 1.2 1.3 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 3 3.1 3.2 4 4.1 4.2 5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 6 7 8 9 10 Malzeme, Teçhizat, Ekipman Maliyetleri Ekipman Alımı/Kirası Mazleme, Teçhizat Maliyetleri Diğer Personel Proje Personeli Maaşları Ulusal Uzmanlar Uluslararası Uzmanlar Seyahat Diğer Toplantı ve Eğitim Maliyetleri Toplantı / Eğitim maliyetleri, (katılımcı seyahatleri, salon kirası vb. dahil) Diğer Sözleşmeler (3. Şahıslarla yapılan alt sözleşmeler dahil) Kurumsal Sözleşmeler (alt Sözleşmeler) Diğer Diğer Doğrudan Maliyetler Basılı ve görsel malzemeler üretim maliyetleri Çeviri maliyetleri Posta maliyetleri Ofis kira ve tadilat maliyetleri (gerekçelendirmek şartıyla) Diğer Toplam Doğrudan Maliyetler İhtiyat Akçesi (en fazla toplam doğrudan maliyetlerin % 5’i kadar) İhtiyat Akçesi dahil toplam doğrudan maliyetler Doğrudan Olmayan Maliyetler (İdari Maliyetler) (İhtiyat Akçesi dahil toplam doğrudan maliyetlerin %7’si) Toplam Talep Edilen Fon Miktarı ARA ÖDEME ÇIKTILARI (ANA ÇIKTILAR) Hibe Başvuru Kılavuzu Ödeme Dilimi 1*** İzleme ve Değerlendir me Uzmanı Oluru Ödeme Dilimleri*, ** Ödeme Ödeme Dilimi 2 Dilimi 3 2.1. 2.2. … 3.1. 3.2. … Ödeme Dilimi 4 4.1. 4.2. … Toplam**** Final Raporunun Teslimi ve Onayı Sayfa 64 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) * Ödeme dilimlerinin sayı ve tutarları Tam Proje Teklifi Geliştirme aşamasında şartlı olarak seçilen başvuru sahipleri tarafından belirlenecektir ve Birleşmiş Milletler Ortak Programı’nın onayına ve düzeltmelerine tabidir. ** Ödemeler, Ek B’de belirtilen ilgili ana çıktıların tamamlanmasını takiben yapılacaktır (Alıcı Kurum Performans Hedefleri) ve Birleşmiş Milletler Ortak program’ın onayına tabidir. *** İlk Ödeme, İzleme ve Değerlendirme Uzmanı’nın proje bütçesinin bütünlüğü ve gerçekçiliği; faaliyetlerin zamanlaması ve ödeme dilimleriyle ilgili olarak hazırlayacağı teyid yazısına istinaden yapılacaktır **** Ödemeler, Amerikan Doları’nın Türk Lirası’na çevrilerek, para transferinin yapıldığı gün geçerli olan BM döviz kuru tarafından yerel kur ile ödenecektir. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 65 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) B. FAYDALANICI PERFORMANS HEDEFLERİ Ana Çıktılar* İlgili Ödeme Dilimi** Temel Durum Hedefler Göstergeler Başarı *Projenin çıktılarına uygun olarak, Tam Proje Teklifi’nin yanı sıra Ödeme Dilimlerinde belirtildiği gibi ** İş planına uygun olarak, Nihai Proje Teklifi’nin yanı sıra Ödeme Dilimlerinde belirtildiği gibi Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 66 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) EK-7: TÜRKİYE VE BİNYIL KALKINMA HEDEFLERİ Türkiye’nin ulusal kalkınma öncelikleri, ülkenin sürmekte olan reform sürecine dâhil edildi ve 2000 yılındaki BM Binyıl Zirvesi’nde dünya liderlerinin benimsediği Binyıl Bildirgesi’ndeki taahhütleri yansıtıyor. Türkiye, Binyıl Bildirgesi’nin insanların yaşamlarında gerçek ve hatırı sayılır bir fark yaratacak kalkınmaya yönelik güçlü bir çerçeve oluşturduğunun farkında. Bildirge, 2015 yılına kadar yoksulluğu ve eşitsizliği önemli ölçüde azaltacak ve insanların yaşamlarında gerçek ve hatırı sayılır bir fark yaratacak bir kalkınmayı hedefliyor. Bu küresel çerçeveyi benimseyen Türkiye, herkes için sürdürülebilir ve adil bir kalkınma yaratacak bir yolda kararlı bir biçimde ilerlerken, Avrupa Birliği’ne katılma sürecini de başarıyla tamamlayacak. Haziran 2005’te yayımlanan Türkiye’nin ilk Binyıl Kalkınma Raporu, ağırlıkla Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı’nın, UNDP dahil, Birleşmiş Milletler’in Türkiye’deki kuruluşlarının sağladığı teknik destekle işbirliği içinde hazırlandı. Dışişleri Bakanlığı ayrıca, kamu-özel sektör kurumları ve sivil toplumun katıldığı bir süreç sonunda, aynı konuda bir analiz hazırlayarak, bunu Eylül 2005’te New York’ta yapılan BM Zirvesi’ne sundu. Bu ilk analizler, Türkiye’nin 2015 yılına kadar Binyıl Kalkınma Hedefleri’ni yerine getireceğini ve hatta aşacağını ortaya koyuyor. Aynı zamanda, bu genel tablonun arkasında, aşağıda belirtilen belirli zorluklar da yok degil: • • • • Yoksulluk ve açlığın ortadan kaldırılması (Hedef 1) Cinsler arası eşitlik (Hedef 3) Çocuk ölümlerinin azaltılması (Hedef 4) Doğum sırasındakı anne ölümlerinin azaltılması (Hedef 5) Ayrıca rapor, hâlâ yoksulluk, eğitim ve sağlıkla ilgili bölgesel ve cinsiyetler arası eşitsizlik gibi zorlukların üstesinden gelmesi gerektiğine dikkat çekerken, Türkiye’deki göstergelerin genel olarak olumlu olduğunun altını çiziyor. İklim değişikliği sadece yukarda belirtilen konularda değil, şu anda olumlu gözüken bazı hedefleri de tehdit edebilecektir. Önemli uyum önlemleri acilen alınmadığı takdirde, iklim değişikliğinin tahmin edilen etkileri, başta MDG 1 (aşırı yoksulluk ve açlığın ortadan kaldırılması), MDG 3 (cinsiyet eşitliğinin teşvik edilmesi ve kadınların güçlendirilmesi) ve MDG 7 (çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması) olmak üzere Türkiye’de Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne ulaşmayı tehdit edecektir. Bunun sebebi, iklim değişikliğinin özellikle suya erişimi (topraklarda, nehirlerde, barajlarda, göllerde ve yeraltı suyu rezervlerinde) azaltarak tarımsal üretim üzerinde yıkıcı etkileri olabileceğinden kaynaklanmaktadır. Azalan tarımsal üretimin zincirleme etkileri ise gıda üretiminde azalma, kırsalda kadın gruplarının güçsüzleşmesi ve kırsal peyzajın artan boyutlarda bozulması olacaktır. Aşırı Yoksulluğu ve Açlığı Ortadan Kaldırma 1990 yılından bu yana aşırı yoksulluk içinde yaşayan insan sayısında bir düşüş gözlense de, bugün küresel çapta 980 milyon insan hala günde bir doların altında yaşamını sürdürüyor. Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne ulaşmada, Türkiye’nin geçtiğimiz yıllarda kaydettiği en çarpıcı başarı yoksulluk seviyesini düşürmede gözlendi. Günde bir dolara geçinme olarak tanımlanan yoksulluk, 2002’deki yüzde 0.2 oranına karşılık 2006’da yüzde 0.01’e düşerek hemen hemen ortadan kaldırıldı. Türkiye’deki gıda yoksulluğu 2002’de yüzde 1.35 iken bu Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 67 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) oran da 2003 yılında yüzde 1.29’a düşürüldü. Türkiye’de bir açlık sorunu yok, daha çok yoksulluğa bağlı yetersiz beslenme sorunu var. Beş yaşın altında çocuklarda, yaşına göre zayıf çocuk oranı 1998 yılında yüzde 8.3 iken bu oran 2003 yılında yüzde 3.9’a düştü. Herkes için Evrensel İlköğretim Sağlamak Okula gitmeyen çocukların sayısını düşürmede ilerleme kaydedilmiş olsa da, ilköğretime kayıt oranı oldukça düşük. Kayıt verilerine göre 2005 yılında okulda olması gereken küresel çapta 72 milyon çocuk okula kayıtlı değildi ve bu sayının yüzde 57’sini kız çocukları oluşturuyor. Türkiye’de 1990-1996 dönemine kıyasla 1997 ve 2001 yılları arasında hem kızlar hem de erkekler arasında okula kayıt oranlarında önemli bir artış görüldü. 1997’den sonra net kayıt oranları, kızlar için yüzde 11, erkekler için yüzde 6 arttı. Diğer yandan, 15-24 yaş grubunda okur-yazarlık oranı 2003 yılında yüzde 96.6’ya ulaştı. İki cinsiyet arasındaki mevcut farklılıklar, kadınlara daha fazla dikkat gösterilmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Bu konuda, Eğitim Bakanlığı’nın geçmişte başlattığı ve hala sürdürdüğü bazı girişimleri var. 2003 yılında başlatılan “Haydi Kızlar Okula” kampanyası Türkiye’nin en dezavantajlı 10 ilini kapsıyordu. Kampanya 2004’te 33 ili ve 2005’te ise 53 ili kapsayacak şekilde genişletildi. Bugün ilköğretim yaşındaki çocukların yaklaşık yüzde 10’u okula gitmiyor ancak Türkiye’nin 2015 yılına kadar yüzde yüz kayıt oranına ulaşmaması için hiçbir neden bulunmuyor. Cinsiyet Eşitliğini Teşvik Etmek ve Kadının Güçlendirilmesini Sağlamak Dünyanın okur-yazar olmayanlarının üçte ikisini kadınlar oluşturuyor ve Güney ve Batı Asya’da maaşlı elemanların her beşinin sadece biri kadın. Bu son 15 yıldır değişmeden kalmış bir gerçek. Küresel olarak, ücretsiz aile çalışanlarının yüzde 60’ı kadın, bu da onların iş güvencesi ve sosyal sigortadan yoksun oldukları anlamına geliyor. Türkiye, ilköğretimde cinsiyet eşitsizliğini ortadan kaldırma hedefine ulaşmış olsa da, cinsiyet ayrımı hala üzerinde durulması gereken bir sorun. Ülkede ikinci öğretime devam etmeyen kızların oluşturduğu pay çok büyük. Türkiye’de 2000 yılında genel okur-yazarlık oranlarında önemli bir artış gözlense de erkeklerin okur-yazar olmayan oranı yüzde 6.1 iken kadınların yüzde 19.4. Türkiye, ciddi bir cinsiyet temsili ayrımının göründüğü siyasette de cinsiyet eşitliğine ulaşmada hala uzak kalmış durumda. Meclisteki kadın milletvekillerinin sayısı Kasın 2002’de 24’ten Temmuz 2007’de 50’ye ulaşarak ikiye katlanmış olsa da bu sayı 550 üyelik bir meclis için hala çok düşük. 2003 UNDP verilerine göre Türkiye kadın temsilinde 175 ülke arasında 96. sıradaydı. Çocuk Ölümlerini Azaltmak 2007 Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporu’na göre 2005 yılında 10.1 milyon çocuk, çoğu önlenebilir sebeplerden 5. yaşlarını doldurmadan öldü. Son on üç yılda ölümlerde önemli ölçüde bir düşüş yaşanmış olsa da Türkiye’de de 5 yaş altı ölüm oranları ve bebek ölümleri diğer Avrupa ülkelerine kıyasla yüksek. Küresel boyutta, kızamık önlenebilir hastalıklar arasında çocuk ölümlerinin başında geliyor. Kızamıkla mücadelede Türkiye önemli başarılar kaydetti. HUIPS TDHS 2003 verilerine göre 1993 yılında Türkiye’deki çocukların yüzde 77.9’u kızamığa karşı aşılanmıştı. Bu oran 2003 yılında yüzde 79.4’e yükseldi. Ancak 2015 yılına kadar hedef çocukların en az yüzde 95’ine bağışıklık kazandırmak. Türkiye’de şu an aşılama ve daha iyi sağlık hizmetleriyle ilgili çeşitli projeler ve kampanyalar sürüyor. Anne Sağlığını İyileştirmek Gelişmekte olan ülkelerde anne ölüm oranları kabul edilemez ölçülerde yüksek. Dünyada her yıl 500 bin kadın hamilelik komplikasyonları ve doğum sırasında tedavi edilebilir ya da önlenebilir sebeplerden hayatını kaybediyor. Türkiye’de anne ölüm oranlarını belirlemek Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 68 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) için yeterli bilgi mevcut değil ancak 1997 yılında yapılan “Anne Ölümleri ve Nedenleri” başlıklı bir çalışma, anne ölüm oranlarını her 100 bin kadında 49 olarak gösterdi. Türkiye’de anne ölümlerinin çoğunluğu doğum sırasında gerçekleşiyor. Gerçekte tüm anne ölümlerinin yarısı doğum sırasında ve dörtte biri doğum sonrası dönemde gerçekleşiyor. Türkiye’de anne ölümlerini arttıran tıbbi sebepler arasında yüksek doğurganlık, doğum öncesi yetersiz bakım ve beslenme, sağlık hizmetlerinin yetersiz kullanımı ve kadınların düşük statüsü geliyor. HIV/AIDS, Sıtma ve Diğer Hastalıklarla Mücadele 2006 sonunda çoğu Afrika’nın güneyinde olmak üzere dünyada 39.5 milyon insanın HIV ile yaşadığı belirlendi. Aynı verilere göre 2006 yılında Doğu Asya ve Bağımsız Devletler Topluluğu en hızlı enfeksiyon oranına sahip olmak üzere 4.3 milyon insana HIV virüsünün bulaştığı belirlendi. Sıtmayı önlemek için alınan tedbirler de son yıllarda yaygınlaştırıldı. Türkiye’de sıtmaya dayalı hiçbir ölüm kaydı bulunmuyor. Türkiye’deki HIV/AIDS yaygınlığı ise makul ölçülerde ve Doğu Avrupa’da görülen oranlardan daha düşük. Ancak vakalarda görülen düzenli artış acil önem gösterilmesi gereken potansiyel bir risk olduğunu ve konuyla ilgili farkındalığın arttırılması gerektiğini gösteriyor. Diğer yandan Türkiye’nin tüberkülozla/veremle mücadelede gösterdiği çabalar son on yıllarda başarıyla sonuçlandı ve şimdi ülke hastalığın hem önlenmesinde hem de tedavisinde gerekli donanıma sahip. Çevresel Sürdürülebilirliği Sağlama Dünyada bir milyardan fazla insanın temiz ve güvenli suya erişimi yok. Diğer yandan, ormanlık alanların tarımsal arazilere dönüştürülmek üzere yokolması endişe verici bir boyutta artıyor. Buna sera gazlarının salımı eklenince iklim değişikliği kaçınılmaz oluyor. Türkiye’de 1980’li yılların sonlarından itibaren çevresel konularda bilinç düzenli olarak artıyor. Çevresel sorunlarla ilgili olarak yeni kanunlar koyma ve sorun çözme yaklaşımının kurumsallaşması konusunda ilerleme kaydedildi. Ancak bu olumlu gelişmelere rağmen çevresel yönetim sistemlerinin uygulamasında bazı eksiklikler var. Şu anda Türk yasal yapısının çevreyle ilgili bölümleri Avrupa Birliği yönergelerini de dahil edecek şekilde önemli değişikliklerden geçiyor. Bu değişiklikler çevrenin gelişmesine uzun vadede katkı sağlayacak. Türkiye, Montreal Protokolü’nün Beşinci Maddesi gereği kloroflorokarbonların (CFCs) kullanımını, anlaşmaya taraf olan birçok ülkeden önde durdurdu ve buna bağlı olarak 1997 yılında UNDP’den özel başarı ödülü aldı. Güvenli içme suyu konusunda son veriler güvenli içme suyuna erişimin 1994-2002 yılları arasında yüzde 83.1’den yüzde 93.6’ya çıktığını gösteriyor. Ayrıca Türkiye nüfusunun güvenli sağlık hizmetleri kullanan oranı ise 1994 yılında yüzde 67.4 iken bu oran 2003 yılında yüzde 86.5’e yükseldi. Ancak Türkiye’nin hala çevresel politikalarını, ekonomik ve sosyal politikalarına dahil etmesi gerekiyor. Kalkınma için Küresel Bir Ortaklık Kurma Küresel ortaklıklar geliştirme, yoksulluğu azaltma ve sürdürülebilir kalkınma için çok önemlidir. Bu, ayrımcı olmayan ticaret ve mali bir sistem kurmayı içerir ve bu yolla en az gelişmiş ülkelerin ihtiyaçlarına cevap verir. 1980’lerin başlarından itibaren, Türkiye daha dışa dönük bir ekonomik kalkınma stratejisi için yoğun bir reform süreci başlattı. Kamu sektörü, mali sektör ve özel sektör olmak üzere her üç sektörde reformlar gerçekleştirildi. Türkiye, 2004’te yüzde 10 büyüme olmak üzere üç yıllık bir dönemde ekonomisini yüzde 25 büyüterek en hızlı gelişen ülkeler arasına girdi. Türkiye ayrıca Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerine ve bölgedeki diğer ülkelere de önemli ölçüde yardım sağladı. Bağımsızlığını yeni kazanmış ülkelerin ekonomik ve sosyal ilerlemeleri için teknik destek sağlayan Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı (TİKA) 1992-2004 yılları arasında 2956 maddi ve teknik Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 69 / 70 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi BM Ortak Programı (MDG-F 1680) destek projesi tamamladı. Türk özel sektörünün de gelişmekte olan birçok ülkede doğrudan yatırımı bulunuyor. Tüm veri ve rakamlar “2007 Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporu” ve “2005 Türkiye Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporu“ndan alınmıştır. Hibe Başvuru Kılavuzu Sayfa 70 / 70
