MUTASYON-MODİFİKASYON Bir gende meydana gelen

MUTASYON-MODİFİKASYON
Bir gende meydana gelen değişimlere MUTASYON denir.
Mutasyonlar:

Eşey hücrelerinde gerçekleşirse: kalıtsaldır, nesilden nesile aktarılır.

Vücut hücrelerinde gerçekleşirse: kalıtsal değildir, sadece o bireyde görülür.
Mutasyon sebepleri:
A-Radyasyon
B-Kimyasal maddeler
C-PH derecesi ( asitlik bazlık derecesi )
D-Sıcaklık
E-Besinlerdeki katkı maddeleri
F-Ateşli hastalıklar
1
www.fendersi.gen.tr
Çevre etkisiyle vücut hücrelerinde görülen ve kalıtsal olmayan değişikliklere MODİFİKASYON denir.
Modifikasyonlar:

Vücut hücrelerinde olduğu için kesinlikle yavru canlıya geçmez yani kalıtsal değildir.
Modifikasyon sebepleri:
A- Ortam sıcaklığı
B- Işık
C- Nem oranı
D- Beslenme genlerin işleyişini değiştirerek modifikasyona sebep olur.
Modifikasyon örnekleri:
Arı kovanından çıkan larvalar, arı sütü ile beslenirse kraliçe arı, bal özü
ile beslenirse işçi arı gelişir.
Çuha çiçeği 15-20 0C sıcaklıkta kırmızı renkte, 30-35 0C
sıcaklıkta beyaz renkte çiçek açar.
Himalaya tavşanının beyaz tüyleri kazınıp, kazınan yere
buz konursa yeni çıkan tüyler siyah renkte olur.
Spor yapan insanların kaslarının gelişmesi.
2
www.fendersi.gen.tr
Aynı özellikteki iki bitkiden ışıklı ortamda bulunan iyi gelişir, karanlık
ortamda bulunan az gelişir.
Aynı genotipe sahip tek yumurta ikizleri farklı ortamlarda büyütülürse
vücut özellikleri, zekâ ve kültür düzeyleri ile davranış ve kişilikleri
farklı olur.
(ABD'li iki kadın, yıllar sonra tek yumurta ikizi olduklarını öğrendi.)
Sirke sineğinin kanadı 16 0C sıcaklıkta düz, 25 0C sıcaklıkta kıvrık olur.
(Kıvrık kanatlı sinek 16 0C de tutulursa kanadı düzleşir).
Çekirgeler 16 0C sıcaklıkta benekli, 25 0C sıcaklıkta beneksiz
olur.
Ortanca ve kartopu bitkisinin asitli toprakta yetişeninin kırmızı
çiçek, bazik toprakta yetişeninin mavi çiçek açması.
Ten rengimizin yaz aylarında daha koyu, kış aylarında daha açık olması.
3
www.fendersi.gen.tr
GENETİK MÜHENDİSLİĞİ
Farklı organizmaların genetik materyalinden genlerin ayrılıp kesilmesi, birleştirilmesi, aktarılması ve
üzerinde değişiklik yapılması ile ilgilenen bilim dalı GENETİK MÜHENDİSLİĞİ dir.
Genetik Mühendisliğinin Amacı ve Yapılan Çalışmalar:
1- Canlıların özürlerinin giderilmesini sağlamak.
2- İnsandan insana ya da hayvandan insana doku ve organ naklinin yapılması.
• Domuza insan geni nakledilerek domuzun insanlarınki ile aynı organlara sahip olması ve bu organların
insanlara nakledilmesi amaçlanmaktadır.
3- Canlıdan canlıya veya hücreden hücreye gen naklinin yapılması ile ya da genlerde yapılan değişiklikler
sonucu yeni canlı türlerinin ve üstün özellikli canlıların elde edilmesi.
4- Canlıların sahip oldukları özelliklerin geliştirilmesini sağlamak.
• Daha verimli ve dayanıklı hayvan ve bitki türlerinin ve ürünlerinin elde edilmesi.
• Sebze ve meyve tohumlarının genleri oynanarak daha dayanıklı, daha verimli ve besin gücü daha
yüksek olan ve daha hızlı büyüyebilen bitkilerin yetiştirilmesi.
• Zararlı böceklere karşı dirençli bitkiler elde edilmesi. Böylelikle tarımda kullanılan böcek öldürücü
ilaçlara gerek kalmamaktadır.
• Mikroplara ve böceklere karşı dirençli olacak şekilde geliştirilmiş bitki çeşitlerinin oluşturulması.
5- Canlıların ömürlerinin uzatılmasını sağlamak.
• Sirke sineğinin genleri değiştirilerek ömürleri uzatılabildi. Ömür uzunluğunu belirleyen genlerin
değiştirilmesiyle ömürlerin uzatılması amaçlanmakta.
6- Bedensel ve kalıtsal hastalıklarının tedavi edilmesini sağlamak.
• İnsanlarda cüceliğe sebep olan büyüme hormonunun eksikliğinin giderilmesi. Büyüme hormonu eksikliğini
gidermek için büyüme hormonunu sentezleyen gen, bir bakteriye aktarılarak, bakterinin bu hormonu
üretmesi sağlanabilmektedir.
• Kanser, AİDS, şeker, yüksek–hiper–tansiyon, renk körlüğü, hemofili gibi. DNA’daki gen dizilişinin
bilinmesi ile bu hastalıkların ne zaman ortaya çıkacağı bilinebilir ve hastalık genleri çıkarılarak canlı
hastalıklardan kurtulabilir.
7- İnsanların hastalıklardan korunmasının sağlanması.
• Antibiyotikler, hormonlar gibi kimyasal maddelerin üretiminde kullanılmak üzere bazı bitkilerin genetik
yapısı değiştirilmektedir.
8- Alkolizm, madde bağımlılığı, suça yatkınlık gibi sorunların, insanın genetik yapısının değiştirilmesi ile
ortadan kaldırılmaya çalışılması.
9- DNA parmak izinin çıkartılmasını ve kullanılmasını sağlamak.
4
www.fendersi.gen.tr
10- Genetik kopyalama (klonlama) yapılmasını sağlamak.
11- Gen tedavisi uygulamasının yapılmasını sağlamak.
12- Endüstri ve tarımda, bitki ve hayvan ıslahının (iyileştirilmesinin) sağlanması.
13- Yapay döllenme yapılması.
14- Vücut dışında döllenme (tüp bebek) yapılması.
15- İnsan zekâsının geliştirilmesi ve daha zeki nesillerin yetiştirilmesi.
16- Yeni ekolojik enerji kaynaklarının elde edilmesi.
17- Çevre kirliliğine yol açan maddelerin belirlenmesi ve yok edilmesi (ekoloji ile ilgili).
18- Kimyasal ve biyolojik silahlar ve savaşlara karşı konulması.
19- Canlı vücudu için gerekli olan protein, vitamin ve hormonların ucuz, kolay ve fazla miktarda üretilmesi.
20- İnsanın genetik şifresinin çözümlenmesi.
NOT:1- İlk genetik mühendisliği uygulamaları bitkilerin direncini artırmak amacıyla yapılmıştır. İlerleyen
yıllarda DNA parmak izi, klonlama, gen tedavisi gibi çalışmalarla bu alandaki araştırmalar devam etmiştir.
5
www.fendersi.gen.tr
BİYOTEKNOLOJİ
Biyolojinin teknolojiye uygulanmasına BİYOTEKNOLOJİ denir.
Biyoteknoloji uygulamaları sağlıkta, çeşitli hastalıkların tedavisinde, gıda sanayinde, veterinerlikte endüstri
ve tıp alanlarında kullanılır. Bunun için Biyoteknolojik yöntemlerle, canlı hücreleri kullanarak çeşitli
maddeler üretilir.
Biyoteknoloji ve Biyoteknoloji Uygulamalarının Sağladığı Yararları :
1- Endoskopi cihazıyla sindirim sistemi hastalıkları teşhis edilmiştir.
2- Plastik cerrahide yapay kol ve bacak ile diz ve kalça eklemleri yapılmıştır.
3- Yapay böbrek ve akciğer (diyaliz makinesi ve solunum cihazı) yapılmıştır.
4- Tahlil yapabilen cihazlar yapılmıştır.
5- Şeker (diyabet) hastalığının tedavisinde kullanılan insülin hormonunun bakteriden üretilmiştir. (Daha
önce hayvanlardan elde ediliyordu. Zor ve pahalı olduğu için sınırlıydı. Biyoteknoloji ile bakterilerden insülin
üretilmesi sağlanmıştır).
6- Hastalıkların tedavisinde (enfeksiyonlara karşı) kullanılan aşı üretildi.
7- Besin değeri yüksek sebze meyvelerin, süt verimi yüksek ineklerin, yumurta verimi yüksek tavukların
üretilmesi sağlandı.
8- DNA’daki genlerin değiştirilmesi ve çıkartılması gerçekleştirildi. (Kalıtsal hastalıkların tedavisi ve
domuzdan organ nakli için).
9- Gıda sanayinde meyve suyu, süt ürünleri, sirke, alkol, vitamin tabletlerinin üretilmesi sağlandı.
10- Özel koşullara dayanabilen ve vücudu koruyabilen elbiseler, araçlar üretildi. (Yangın, astronot elbisesi).
11- Böcek ilacı, deterjan, parfüm gibi kimyasal maddeler üretildi.
12- Kimyasal silahlar yapıldı.
13- Kirli sularda yaşayan bakteriler, kirli suyu temizleyebilen canlılar haline getirildi.
14- Herhangi bir vitaminin herhangi bir organda üretilmesi sağlandı.
15- Kanser, AIDS gibi birçok hastalığın tedavisi ve önlenmesinde kullanılacak genetik ürünlerin elde
edilmesi sağlandı.
16- Büyüme geriliğine ya da bulaşıcı hastalıklara karşı proteinlerin üretilmesi sağlandı.
17- Hasar görmüş beyin hücrelerinin ve omuriliğin onarılması sağlandı.
18- Vitamin tabletleri, meyveli yoğurt üretimi yapıldı.
6
www.fendersi.gen.tr