İdeoloji-Bilim İlişkisi

SİYASAL İDEOLOJİLER
Öğrenme Hedefleri
 İdeoloji ile sosyal bilimlerin arasındaki
ilişkiyi analiz edebilir
 İdeoloji ile siyaset felsefesi arasındaki ilişkiyi
çözümler
 İdeolojilerin gerçek politik hayatla ilişkisini
sorgular
 İdeolojilerin tek boyutluluğunu sorgular
 İdeolojiler hakkında genel bir fikir edinir
İçindekiler
 YENİ İDEOLOJİ TARTIŞMALARI
 İdeoloji-Bilim İlişkisi
 İdeoloji-Siyaset Felsefesi İlişkisi
 İdeoloji Hakkında İkaz Noktaları
 İdeoloji Konusunun Sınırları
YENİ İDEOLOJİ TARTIŞMALARI
 İdeoloji konusunda en kalıcı tema, hâlâ
‘hakikat (ya da bilim) ile ideoloji’ arasındaki
keskin zıtlıktır. İdeolojiyi tartışan birçok kişi
kendileri için, ideolojik olmayan bir
nötrlük/tarafsızlık iddiasındadır. İdeoloji ile
bilim arasındaki ayrımı sürdürmeye
çalışmak, özellikle Anglo-Amerikan
yaklaşımın ayırt edici özelliği olmuştur.
İdeoloji-Bilim İlişkisi
 Özellikle de sosyal bilimlerde bilimsel temel arayıcılık,
ideolojiyi karakterize eden daha subjektif, duygusal
değerler ve inançlardan ayrı tutulmalıdır.
 İdeolojilerin tekabül ettiği hiçbir harici temel yoktur.
İdeolojiler ‘teoriler’e bağlı kalırlar; bu nedenle
mantıkları döngüseldir ve dünya önünde
sınanamazlar.
 Oysa, teori harici temel olgularla yanlışlanabileceği
için, bilimin kendine özgü bir istikameti vardır.
İdeoloji-Bilim İlişkisi
 Birçok filozof bugün, gerçekte bilimsel teorilerin
de büyük ölçüde döngüsel olduğu iddiasında
bulunuyor. Teori, gerçekliğin karakterini belirler.
Olgular, teorilerle oluşturulur.
 Can alıcı nokta, bilimsel teorinin hem anlamının
hem de iç tutarlılığının bilimsel bir cemaatin
sosyal kabulüyle ölçülmesidir.
 Bilimlerdeki bu gelişmeler, sosyal bilimlerde
bazen hâlâ bilimle ideoloji arasına çekilen
farazi kesin sınır çizgilerini kabul edilemez hale
getirmiştir.
İdeoloji-Siyaset Felsefesi İlişkisi
 Felsefe etik açıdan tarafsız, kesin, mantıksal,
kavramsal analizle işler. O dünyayla ilgili olarak
doğru önermelerin doğasını analiz eder. Buradaki
anahtar varsayım, bu tür bilgiyi yalnızca doğa
bilimlerinde bulabileceğimizdir.
 Ahlâk, estetik ya da din gibi ideoloji de başka bir
bilimsel-olmayan, değer-yönelimli teorileştirme
biçimidir. ideoloji, iddia eder, buyurur, ancak
tartışmaz. Eleştirel analiz yapmaktan çok,
eylemleri teşvik eder ve duygusal olarak ikna eder.
İdeoloji-Siyaset Felsefesi İlişkisi
 Bir kavramı öğrenmek, onun özünü kavramak ya da bir
zihnî imaja hâkim olmak değil, herkesin emrine
âmâde bir dildeki kullanımlarını anlamaktır. Bu
yüzden kavramlar dünyadaki belli nesnelere tekabül
etmezler.
 Bu eğilimin bir sonucu, ideolojileri ‘hayat tarzları’ ya
da ‘dil oyunları’ olarak tekrar dolaşıma sokmaktır.
ideoloji, dünyanın tahrif edilmiş imajı değildir; dil ve
eylem dünyasının parçasıdır.
 Bu anlayış, kesin yöntemi ve analizi terk etmese de,
ideoloji ile felsefe arasında kesin bir ayrım yapmayı
engeller.
İdeoloji Hakkında İkaz Noktaları
 İdeolojiler insanlar için hem tasvir etme hem de
buyurma iddiasındadırlar.
 İdeoloji eleştirilerinden biri, ideolojilerin, fazla basit ve
eylem-yönelimli ve çok daha az kendi kendini-eleştirel
ve katı olduklarıdır.
 Martin Seliger’in bilgece ideoloji incelemesi
ideolojinin temel ve etkin düzeyleri arasında bir ayrım
yapar.
 Genellikle aynı fikri, argümanı, tekniği ya da düşünürü
farklı neden ve sonuçlarla, görünüşte birbirine çok
yabancı ideolojiler kullanabilmektedir.
İdeoloji Konusunun Sınırları
 İlkin, bu metin ideoloji konusundaki dersler için
tasarlanmıştır. Böyle bir ihtilaflı alanda, katkıda
bulunamasa bile, yorumlama gücü kazandırabilir.
 Her bölümde, belli terminolojiyle (yani, faşizm,
liberalizm vs.) ilgili bir giriş ve incelemeyi bahis
konusu ideolojinin kaynağı ve tarihine kısa bir bakış
izliyor.
 Sonra bunu ideolojiyi karakterize eden çok daha genel
ve formel temaları içine alan bir kısımlar serisi izliyor.
 Her bölüm bazı kısa eleştirel yorumlarla son buluyor.