Tedarik Zinciri Yönetimi -Temel Kavramlar-

Tedarik Zinciri Yönetimi
-Temel Kavramlar-
Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN
Neden?


Bir ișletme sistemi için en kilit etken MÜȘTERİdir.
Müșteri açısından ișletmeleri etkileyen güncel etkiler:

Müșteri sayısı artmaktadır.


Müșteri beklentileri artmaktadır.



Fiyat baskısı (maliyet baskısı)
Kalite baskısı
Müșteri beklentileri çeșitlenmektedir.


Miktar baskısı
Çeșit baskısı
Müșterilerin coğrafi dağılımı genișlemektedir.

Dağıtım baskısı
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Neden?





İșletmeler, daha düșük üretim maliyetlerini sağlayabilmek ve
daha kaliteli üretim girdilerini elde edebilmek için ișletme dıșı
tedarikçilere yönelmektedir.
Tedarikçi ve müșteri sayısının artması, çok düzeyli karar verme
sorunlarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Ulusal ve uluslararası düzeyde rekabetin artması, hem
müșterilerin seçeneklerini arttırmakta, hem de ișletmelerin
tedarikçi seçeneklerini zenginleștirmektedir.
Müșterilerin farklı noktalarda farklı gereksinimlerle ișletmelerin
karșısına çıkması, esneklik sağlama ihtiyacının artmasına neden
olmaktadır.
Bilgi teknolojilerinin çeșitlenmesi ve gelișmesi kolaylaștırıcı bir
unsur haline gelmektedir.
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Neden?




Müșteri gereksinimlerinin çeșitlenmesi yığın üretim
uygulamalarının yerini daha özelleșmiș ürünlerin üretimine
odaklanmaya bırakmasına neden olmaktadır.
Hem üretim așamasında hem de ürünlerin müșteriye
ulaștırılması așamasında daha hızlı, ucuz ve kaliteli çalıșabilme
arayıșı tedarikçi ve müșteri ilișkilerini çeșitlendirmektedir.
İșletmeler için pazara oldukça hızlı bir biçimde yeni ürünler
sunabilme becerisi olușturma gereksinimi önem
kazanmaktadır.
Üretim sistemi içerisinde yalnızca bir bölümün
performansını üst düzeye çıkarmanın sistemin tamamının
olası en iyi performansını sağlamayacağı gerçeği anlașılmıștır.
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Mal ve hizmetlerin tüketiciye arz edilmesini sağlayan
ekonomik sistem, dört temel pazar fonksiyonunu içerir:





Üretim
Dağıtım
El değiștirme
Tüketim
Bu fonksiyonlar birbirini izleyen ve tamamlayan bir
yapıdadır.
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Kavramı


Araștırıp bulma, sağlama, elde etme.
İșletme için gerekli kaynakların elde edilebilme
olanaklarının araștırılması, bu kaynakları sağlayabilecek
uygun seçeneklerin (tedarikçilerin) belirlenmesi, bu
tedarikçilerden kaynakların sağlanması
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri




Hiçbir ișletme ya da iș birimi kendi ürünlerin üretiminde
ve dağıtımında tek bașına tam bir denetime sahip değildir.
Tüm ürün sunum sürecinde yer alan diğer ișletmelerin
katılımı ve farklı taraflar arasındaki etkileșimler büyük
önem tașımaktadır.
Bir ürünün sorumluluğu ve rekabet edebilirliği yalnızca bir
ișletmeye değil, bir bütün olarak o ürüne ait tedarik
zincirine bağlıdır.
İșletmeler yasal olarak birbirinden bağımsız olsa bile,
ekonomik olarak birbirlerine oldukça bağımlı bir birlik
olușturmaktadır.
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri

Tedarik zincirleri temel olarak bir ürünün ilk hammadde
așamasından son tüketiciye ulașana kadar izlediği yolda, o
ürünün üretimine katkı yapan tüm tarafları içine alan
üretim sistemleri olarak düșünülmektedir.
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri

Bir ürünün hammadde halinden müșteriye teslimine kadar
gerçekleștirilen tüm faaliyetler:
 hammaddelerin ve bileșenlerin tedariki
 imalat ve montaj
 depolama ve stok kontrolü
 sipariș verilmesi ve yönetimi
 tüm dağıtım kanallarına dağıtım ve müșteriye teslim
faaliyetleri
 tüm bu faaliyetleri izlemek için gerekli bilgi sistemleri
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri Tanımları





Malzemelerin satın alınmasını, ara mamullere ve mamullere
dönüștürülmesini ve mamullerin müșterilere dağıtılmasını
sağlayan tesis ve dağıtım seçenekleri ağı (Ganeshan ve
Harrison, 1995)
Ürün ya da hizmetleri pazara sunan ișletmeler topluluğu
(Lambert, Stock ve Ellram, 1998)
Bir ürünün hammadde halinden müșteriye teslimine kadar
gerçekleștirilen tüm faaliyetler (Lummus ve Vokurka,1999)
Müșteri isteğinin yerine getirilmesinde doğrudan ya da dolaylı
olarak yer alan tüm așamalar (Chopra ve Meindl, 2003).
Tedarik zinciri yalnızca imalatçı ve tedarikçilerini değil, aynı
zamanda tașımacıları, depoları, perakendecileri ve müșterileri
de içine alır.
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri


Son tüketiciye ürün ve hizmet biçiminde değer üreten
süreç ve faaliyetlerde bulunan, alt akıș ve üst akıș
bağlantılarla bağlı bir ișletmeler ağıdır (Christopher, 2005).
Tedarik zinciri içerisindeki herhangi bir noktadan ele
alındığında alt akıș (downstream) tarafı müșterileri,
üst akıș (upstream) tarafı ise tedarikçileri temsil
etmektedir.
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri

Tedarik zinciri iki ana bölümden olușur:


Örgüt içi bölümler
Dıș ortaklar





Tedarikçiler
Müșteriler
Tașımacılar
Üçüncü taraf ișletmeler
Bilgi sistemi sağlayıcıları
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri

Her ișletme bir ya da daha fazla tedarik zinciri içerisinde
yer alır ve her tedarik zincirinde farklı bir rol oynar.
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri


Bir tedarik zincirinde çok sayıda tedarikçi ve müșteri
düzeyleri olabilmektedir.
Bu durum, bir tedarik zincirinin tanımlanmasında iki temel
soruyu gündeme getirir:
1)
2)
Kaç düzeyde tedarikçi ve müșteri zincir kapsamına alınacak?
Bu tedarikçi ve müșterilerle kurulacak tedarik zinciri
ilișkilerinin detay düzeyi ne olacak?
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri
Geri dönüşüm, yeniden üretim, dönüşler
Bilgi/planlama/faaliyet bütünleşmesi
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri

Tedarik zincirlerinde dört temel süreç söz konusudur:




Müșteriden siparișin alınması.
Üretim için gerekli hammadde ve bileșenlerin tedarikçilerden
temin edilmesi.
Ürünün üretimi.
Müșteri siparișinin yerine getirilmesi
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri


Tedarik zincirlerinin kapsamı ve düzeyi ișletmeler arasında
farklılık göstermekle birlikte, tüm üretim ve hizmet
ișletmelerinde mevcuttur.
Tedarik zincirleri boyunca yalnızca fiziksel ürün akıșı söz
konusu değildir. Ayrıca bilgi, belge ve para akıșı gibi akıșlar
da mevcuttur.
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri



Tedarik zincirinin tüm katılımcıları birbirinden etkilenir. Bu
nedenle yalnızca ișletme içi bütünleșmeyi (entegrasyon)
sağlamak yeterli değildir.
Tüm zincirin bütünleșmesini sağlamak ve zincirdeki
malzeme, bilgi ve para akıșını eșgüdümlemek gereklidir.
Bu akıșların düzeyi ve bașarısı, tedarik zinciri
katılımcılarının ișbirliği ve bütünleșmesi açısından
belirleyicidir.
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri Yönetimi



Tedarik zincirleri içerisindeki ilișki ve faaliyetleri
bütünleșik bir bakıș açısıyla değerlendirebilecek bir
yönetim yaklașımı gerekmektedir.
Tedarik zinciri yönetimini tanımlamada en önemli unsur,
bütünleșik bir yönetim anlayıșı olduğunun vurgulanmasıdır.
Yoğun rekabet karșısında bağımsız birimlerin
yeteneklerinin bir araya getirilmesi ve eșgüdümlenmesi en
üst düzeyde rekabet avantajı sağlama konusunda
ișletmelere yardımcı olacaktır.
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri Yönetimi-Tanımlar



Tedarik zincirinin davranıșlarını etkilemek ve istenen
sonuçları almak için yapılanlar (Hugos, 2006)
İșletmelerin ve bir bütün olarak tedarik zincirlerinin uzun
dönem performansının iyileștirilmesi amacıyla geleneksel
ișletme fonksiyonlarının ve bu fonksiyonlardaki taktiklerin
belirli bir ișletme ve tedarik zincirinde yer alan ișletmeler
içerisinde sistemli ve stratejik olarak eșgüdümlenmesi
(Mentzer vd., 2001)
Hizmet edilen pazar için en iyi yanıt verme ve etkinlik
karmasını elde etmek amacıyla üretim, stok, yerleșim ve
tașımanın tedarik zinciri katılımcıları arasında
eșgüdümlenmesi (Hugos, 2006)
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri Yönetimi
TZY
Rekabetçilik
Müșteri hizmeti
BÜTÜNLEȘME
EȘGÜDÜMLEME
Bilgi ve iletișim
teknolojilerinin
kullanımı
Ortak seçimi
Ağ örgütlenmesi ve
örgütler-arası ișbirliği
Sürece odaklanma
Liderlik
İleri düzey planlama
TEMELLER:
Lojistik, pazarlama, yöneylem araştırması, örgütsel teori, satınalma
ve tedarik, …
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri Yönetimi



Müșteri taleplerinin karșılanması için tedarik zincirindeki
örgütsel birimlerin bütünleștirilmesi ve materyal, bilgi ve
finansal akıșlarının eșgüdümlenmesi iși
İșletmelerin, rekabet edilebilir fiyatlarla yüksek kaliteli
malzemeleri ve bileșenleri sağlayabilmeleri için
tedarikçilerle birlikte çalıșabilme yeteneği
Tedarikçiler, nakliyeciler, ișletme içi bölümler ve ișletmeler
arasında bağlantıyı kurarak, tedarik zincirindeki tüm
faaliyetlerin eșgüdümlenmesini sağlamak
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri Yönetiminin Tarihsel
Gelişimi
Așamalar
Yönetim
Örgütsel Tasarım
1960’lı Yıllar
Depolama ve
Ulaștırma
Dağınık lojistik faaliyetler
Lojistik faaliyetler arasında zayıf
bağlantı
Lojistik yönetimi üzerinde düșük
kontrol ișletme bașarısını etkiler
Satıș-Pazarlama
Depolama
Stok denetimi
Ulaștırma etkinliği
1980’li Yıllar
Toplam Maliyet
Lojistiğin merkezileștirilmesi
Toplam maliyet yönetimi
Süreç optimizasyonu
Bir rekabet avantajı olarak lojistik
Merkezileșmiș lojistik faaliyetler
Büyüyen lojistik yönetimi kontrolü
Bilgisayar uygulamaları
1990’lı Yıllar
Entegre Lojistik Lojistik planlama
Yönetimi
Tedarik zinciri stratejileri
İșletme faaliyetleri ile bütünleșme
Süreç kanalları ile bütünleșme
Lojistik faaliyetlerde genișleme
Tedarik zinciri planlama
Toplam kalite yönetimi için destek
lojistik yönetim faaliyetleri
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri Yönetiminin Tarihsel
Gelişimi
Așamalar
Yönetim
Örgütsel Tasarım
2000’li Yıllar
Tedarik Zinciri
Yönetimi
Stratejik tedarik zinciri bakıș açısı
Extranet teknolojisinin kullanımı
Kanal güçlerini ortak bir güç olarak
kullanmak için tedarik zincirinin
toplam kalite yönetimi
göstergelerinde ișbirliği yapmak
Ticari ortaklık
Sanal örgüt
Talepteki değișimler
Kıyaslama ve yeniden yapılanma
2000 Yılı ve Sonrası
E-Tedarik Zinciri Tedarik zinciri yönetimi kavramına
Yönetimi
Internet’in uygulanması
Düșük maliyetli anında veri tabanı
paylașımı
Elektronik bilgi
Tedarik zinciri yönetimi
senkronizasyonu
Tedarik zinciri ağı ile ticaret
ortaklığı yapmak
.com eklentisi vb. piyasa
değișiklikleri
Örgütsel çeviklik ve ölçülebilirlik
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri Yönetimi

Tedarik zinciri yönetiminin ișlevini iki bașlık altında
toplamak mümkündür:


Ürünlerin tedarik zinciri boyunca tedarikçiden müșteriye kadar
olan akıșını sağlamak
Satıș tahminleri, satıș verileri, tutundurma faaliyetleri, üretim
programları, stok düzeyleri, sipariș bilgileri gibi gerekli bilgilerin
paylașımını sağlamak
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri Yönetimi



Tedarik zinciri yönetimi kavramının kritik noktası, tüm
tedarik zincirini eșgüdümleyebilmek için, zincirdeki her
düğüm noktasındaki, yani iki zincir üyesinin karșılașma
noktasındaki bağlantı ve ilișkilerin yönetilmesidir.
Böylece müșteri isteklerine yanıt verebilme yetisinin
geliștirilmesi ve toplam maliyetlerin düșürülmesi
hedeflenmektedir.
Tedarik zinciri yönetiminde kilit nokta, tüm sürecin tek bir
sistem olarak ele alınmasıdır.
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri Yönetimi

Tedarik zinciri içerisinde dört temel yönetim düzeyi söz
konusu olabilir:




İșletmenin giriș ve çıkıș sınırları arasındaki malzeme ve bilgi
akıșında yer alan ișletme fonksiyonlarını bütünleștiren iç tedarik
zincirinin yönetimi
Yakın tedarikçilerle olan iki taraflı ilișkilerin yönetimi.
Bir tedarikçi, tedarikçinin tedarikçisi, bir müșteri, bir müșterinin
müșterisi vb. șekilde bir ișletmeler zincirinin yönetimi
Son müșteri tarafından istenen ürün ve hizmet paketlerinin
sağlanmasına katılan birbiriyle ilișkili bir ișletmeler ağının
yönetimi
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri Yönetimi

Tedarik zinciri yönetimi içerisinde bütünleștirilebilecek
ișletme süreçleri;







Müșteri ilișkileri yönetimi
Müșteri hizmet yönetimi
Talep yönetimi
Sipariș yerine getirme
İmalat akıșı yönetimi
Satın alma
Ürün geliștirme ve ticarileștirme
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri Yönetimi

Bir tedarik zincirinin etkin bir șekilde yönetilebilmesi için
hem müșteri hizmet düzeylerinde hem de zincir
içerisindeki ișletmelerin iç ișlem etkinliklerinde eșzamanlı
iyileșmeler gereklidir.

Müșteri hizmet düzeyi




Yüksek sipariș yerine getirme oranları
Yüksek zamanında teslimat oranları
Çok düșük oranda müșteriden geri dönen ürün
İç etkinlik


Stoklar ve diğer varlıklar için yüksek yatırım geri dönüș oranı
İșlem ve satıș giderlerinin düșürülmesi için yollar bulunması
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan
Tedarik Zinciri Yönetimi

Her ne kadar her tedarik zinciri için pazar talebi ve ișlem koșulları
farklılık gösterse de, tedarik zinciri açısından her durumda temel
düzeyde geçerli olan beș karar noktası söz konusudur:





Üretim: Pazarda hangi ürünler isteniyor? Hangi ürünlerden, ne kadar ve
ne zaman üretilmelidir?
Stok: Tedarik zinciri içerisindeki her așamada hangi stoklar
bulundurulmalıdır? Hammadde, yarı mamul ve mamul olarak ne kadar
stok bulundurulmalıdır?
Yerleșim: Üretim tesisleri ve depolar nerede olmalıdır? Üretim ve
depolama için en maliyet etkin yerler neresidir? Mevcut tesisler mi
kullanılacaktır, yoksa yeni tesisler mi kurulmalıdır?
Tașıma: Stoklar, tedarik zincirinin bir noktasından diğerine nasıl hareket
ettirilmelidir?
Bilgi: Ne kadar veri toplanmalıdır ve ne kadar bilgi paylașılmalıdır?
Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan