9. SINIF KONU ANLATIMI 46 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-8 BİTKİLER ALEMİ BİTKİLER ALEMİ Çok hücreli ökaryot canlılardır. Koloroplast içerirler ve fotosentez ile inorganik maddeleri organik madde haline getirerek beslenirler. Fotoototrofturlar. Karasal yaşamın oksijen ve besin kaynağıdırlar. Selüloz içeren hücre çeperleri vardır. Depo polisakkaritleri nişastadır. Toprağa bağlı olduklarından aktif olarak hareket etmezler. Sinir sistemleri ve duyu organları yoktur. Büyümeleri sınırsızdır. Tohum oluşturma özelliklerine göre iki şekilde sınıflandırılırlar. BİTKİLER ALEMİ TOHUMSUZ (ÇİÇEKSİZ) BİTKİLER DAMARSIZ TOHUMSUZ BİTKİLER DAMARLI TOHUMSUZ BİTKİLER TOHUMLU (ÇİÇEKLİ) BİTKİLER AÇIK TOHUMLU BİTKİLER KAPALI TOHUMLU BİTKİLER MONOKOTİL (TEK ÇENEKLİ BİTKİLER) DİKOTİL (ÇİFT ÇENEKLİ BİTKİLER) 1) TOHUMSUZ BİTKİLER Tohumlu bitkilere göre gelişmemiş bitkilerdir. Tohum, meyve gibi üreme yapıları yoktur. Spor oluşturarak metagenez ile ürerler. İletim demetlerinin varlığı ya da yokluğuna göre sınıflandırılırlar. a) Damarsız Tohumsuz Bitkiler İletim demetleri yoktur. Gerçek kök, gövde ve yaprakları bulunmaz. En bilindik örnekleri KARA YOSUNLARIdır. Karasal ortama uyum sağlamışlarsa da nemli yerlerde yaşarlar. Boyları birkaç cm geçmez. Kök yerine toprağa tutunmalarını sağlayan RİZOİT yapıları bulunur. Rizoit; bitkiyi toprağa bağlar ve topraktan su ve mineral alınmasını sağlar. b) Damarlı Tohumsuz Bitkiler İletim demetleri vardır. Gerçek kök, gövde ve yaprakları bulunur. En bilindik örnekleri EĞRELTİ OTLARIdır. Eğrelti otlarının çok fazla türü vardır. Birkaç cm boylu olanlarından birkaç metre olanlarına kadar çeşit mevcuttur. Eğrelti otlarının yaprağı birçok yaprakçıktan oluşmuştur. Yaprakların alt kısımlarında spor keseli bulunur. Buradan dağılan sporlar yeni eğrelti otlarının oluşmasını sağlarlar. Eski çağlarda eğrelti otu ormanları vardır. Bu bölgelerin bataklığa dönüşmesi ile günümüzde kömür yatakları oluşmuştur. 2) TOHUMLU BİTKİLER Tohum oluşturabilen bitkilerdir. İletim demetleri vardır. Gerçek kök, gövde ve yapraklara sahiplerdir. Tohumun, içinde bulunan embriyoyu uygun olmayan çevre şartlarından koruması çok büyük bir alana yayılmalarına neden olmuştur. Tohumsuz bitkilere göre karasal ortama çok daha iyi bir şekilde uyum sağlarlar. Tohum yapılarının meyve yaprağı ile kapalı ya da açık olmasına göre iki şekilde sınıflandırılırlar. a) Açık Tohumlu Bitkiler Bu bitkilerin tohumları meyve ile örtülü değildir ve tohum açıkta bulunur. Bu nedenle açık tohumlu adını alır. Yaprakları genellikle iğne şeklindedir. Meyve yapıları yoktur. Çok yıllık ve ağaç formunda olan bitkilerdir. Yapraklarını bir anda dökmezler. Bu nedenle her zaman yeşil kalan bitkilerdir. Eski çağlarda dünyaya hakim olan bitki sınıfıdır. Günümüzde 800e yakın türü tanımlanmıştır. Tohumlar kozalak üzerinde açıkta bulunur. Bu nedenle kozalaklı bitkiler de denir. Çam, ladin, göknar, servi, ardıç, sedir, mazı, porsuk… b) Kapalı Tohumlu Bitkiler Tohum, meyve içinde bulunduğu için kapalı tohumlu adını alır. En belirgin özellikleri farklılaşmış çiçek ve meyveleridir. Çiçekler; tohumu oluşumunda görev alır ve eşeyli üreme yapılarıdır. Çiçeklerin rengi, kokusu ya da şekli üreme sırasında önemlidir. Çiçek içerisinde bulunan erkek üreme organının ürettiği polenler su, hava ve hayvanlar yardımı ile taşınır. Bu sayede çok geniş alanlara yayılabilirler. Dünyaya hakim olan bitki topluluğudur. Otsu ve odunsu formları vardır. Tek, çift ve çok yıllıklı bitkiler olabilirler. Embriyonun beslenmesini sağlayan çenek sayılarına göre sınıflandırılırlar. Aşağıdakilerden hangisi kara yosunlarının özelliklerinden değildir? Bitkilerin; A) Yaşam döngülerinde eşeyli ve eşeysiz üremenin birbirini takip etmesi 2. Tohumla değil, sporla çoğalma B) Fotosentez yapma 4. Gerçek kök, gövde ve yaprak taşıma C) Gerçek köklere sahip olmama D) İletim sistemi bulundurmama Özelliklerinden hangileri kara yosunları ile eğrelti otlarının ortak özelliklerindendir? E) Tohum üretme A) 1 ve 2 1. İletim demeti bulundurmama 3. Çiçek oluşturmama D) 1, 2 ve 3 B) 2 ve 3 C) 3 ve 4 E) 2, 3 ve 4 1. Gerçek kök, gövde ve yapraklara sahip olma 1. Glikoz sentezleme 2. Su, mineral ve organik maddeleri iletim sisteminde taşıma 2. Ökaryot hücreli olma 3. Tohumla üreme 4. Hücrelerinde nişasta depolama Yukarıdakilerden hangileri eğrelti otları ve tohumlu bitkilere ait olup kara yosunlarında bulunmayan özelliklerdendir? 5. Yer değiştirme hareketi yapamama A) Yalnız 1 B) Yalnız 3 A) 1 ve 2 D) 1 ve 3 E) 2 ve 3 C) 1 ve 2 3. Sporla çoğalma Yukarıdakilerden hangileri hem bitkiler hem de mantarlar aleminin ortak özellikleridir? D) 3, 4 ve 5 B) 1 ve 5 C) 2, 3 ve 5 E) 1, 2, 3 ve 4