Dinde Reformcuların atalarından Muhammed Abduh

Dinde Reformcuların atalarından Muhammed Abduh
Açıklama: Dinde Reformcuların atalarından Muhammed Abduh
Kategori: ABDUH
Eklenme Tarihi: 23 Kasım 2015
Geçerli Tarih: 19 Temmuz 2017, 03:44
Site: Reddiyeler.com - Ehli sünnet itikadı üzerine site
URL: http://www.reddiyeler.com/detay.asp?haberID=329
Dinde reformda Abduh Ekolü`nün rolü!..
İslam âlemindeki dinde reform hareketleri hep İngiliz sömürge idâreleri altındaki
ülkelerde …
Merhum Mehmet Oruç
Sık sık; dinde reform, dinde yenilik, dinde güncelleme, dinde değişiklik yapılmak
istendiğinden bahsediyoruz. Bu düşünceyi İslam dünyasına yayan Muhammed
Abduh ve onun ekolüdür. Bunun için bu ekolü ve fikirlerini ve perde arkasında
kimlerin bulunduğunu iyi bilmemiz lazımdır…
Avrupalı İslam karşıtları, asırlardır güç kullananak yaptıkları mücadelede istedikleri
neticeyi alamayınca mücadele metotlarında değişikliğe gitmeye karar verdiler.
Asırlardır Müslümanların birlik ve beraberliğini sağlayan, Ehl-i sünnet mezheplere ve
âlimlere ve bunların kitaplarına itimadın devam etmesi halinde İslama bir zarar
veremeyeceklerini anlamışlardı.
KALE İÇERİDEN FETHEDİLİYOR
Bunun için öncelikleri Ehl-i sünnet âlimlerinin koyduğu esasları yıkmakla işe
başladılar. Bu yıkım işini de ancak Müslümanların içinden birileri yapabileceği için,
içeriden adam ayartmaya, satın almaya ve Müslüman kılığında kendi casuslarını
yetiştirmeye yöneldiler. Bu işin öncülüğünü yapan da İngilizlerdi.
İslam âlemindeki dinde reform hareketleri hep İngiliz sömürge idâreleri altındaki
ülkelerde filizlenmiştir. Bu hareketin belli başlı öncüleri Afganistan`da Cemâleddin
Efganî(1839-1897); Mısır`da Muhammed Abduh(1849-1905) ile Reşîd Rızâ(1865-1935);
Hindistan`da Sir Seyyid Ahmed Han(1817-1898), Şiblî Nûmânî(1857-1914) Pakistan`da
Muhammed İkbâl(1877-1938) olmuştur.
Bu zararlı, yıkıcı akımın yayılmasında en etkili olan Muhammed Abduh`tur. Hocası,
üstadı olan Cemaleddin Efgani ile Paris`te ve daha sonra Beyrut`ta Urvetu`l-Vüska
adlı dergiyi çıkarttılar. Derginin, İslam dünyasında Arap milliyetçiliği fikirlerinin
uyandırılmasında, Osmanlıdan ayrılmalarında büyük tesiri oldu.
Daha sonra Abduh, reformcu fikirlerinden dolayı İngilizlerin desteği ile Mısır Baş
Müftülüğü`ne atandı. Mısır Baş Müftüsü olarak edindiği etkin konum sayesinde dinde
reform fikirlerini sadece Mısır`da değil, tüm İslam dünyasına yaydı.
Bütün bunlar, kendi gayretiyle değil dış desteklerle olmuştur. Beyrut mason locası
başkanı Hannâ Ebî Râşid 1961`de yayınladığı (Dâire-tül-me`ârif-ül-masoniyye)
kitabında bu desteği şöyle ifade etmektedir: “Cemâleddîn-i Efgânî, Mısırda mason
locası reîsi idi. Âlimlerden ve devlet adamlarından üç yüze yakın üyesi vardı. Ondan
sonra, üstâd Muhammed Abduh reîs oldu. Abduh, büyük bir mason idi. Bunun,
masonluk ruhunu Arab memleketlerine yaydığını kimse inkâr edemez.
ETKİ ALANI GENİŞ…
Abduh Ekolü`nün fikirleri bütün İslam ülkelerini etkisi altına almıştı. Çünkü, her
türlü propaganda ve istismar yolu kullanıldığı için bilerek veya bilmeyerek çok kimse
bu fikirlere büyük ilgi gösterdi. H. Mehmet İmamoğlu, “İslam Modernizminin
Öncüleri ve Kur`an Yorumları• adlı makalesinde her kesimde görülen bu ilgiyi şöyle
ifade ediyor: Efgani`nin fikirleri, Muhammed Abduh vasıtasıyla İslam dünyasında
yayılmıştır. Batıcı, Türkçü, İslamcı olarak farklı ideolojilere mensup birçok Osmanlı
münevveri onun sohbet ve yazılarından, ya doğrudan yahut da dolaylı olarak
faydalanmış ve etkilenmişlerdir. Bazı Yeni Osmanlılar, Jön-Türkler, M. Emin Yurdakul,
Yusuf Akçura, Ahmet Ağaoğlu gibi Türkçüler, Mehmet Akif gibi `İslamcılar.` Abdullah
Cevdet gibi dinsizler, Seyyid Bey, Şemseddin Günaltay gibi değişimci/yenilikçi
şahıslar bunlar arasındadır. Mesela Cemâleddin Efgani hakkında eski başbakanlardan
Şemseddin Günaltay, `Şeyh, Peygamber kadar şâyân-ı hürmet; ona itiraz edenler Ebu
Cehil kadar lânete müstehaktır` demiştir.
Listeye; Mevdudi, S.Kutup, Hamidullah ve Fazlurranman`ı da ilave etmezsek, bunlara
haksızlık etmiş oluruz.
Bugün Abduh Ekolü değişik fikir akımlarına mensup hemen bütün Türkiye aydınlarını
tesiri altına almıştır. Dini yayınlarda bu fikirlere geniş yer verilmektedir. Yarın da,
Abduh Ekolü`nün belli başlı fikirlerini ele almak istiyorum.