Darbelere karşı koruma Likit sıçramalara, gaz, toz, erimiş metal veya


Darbelere karşı koruma

Likit sıçramalara, gaz, toz, erimiş metal veya yüksek sıcaklığa karşı koruma

UV ışınları, iyonize edici radyasyon ve elektrik arklarına karşı koruma

Laser ışınlarına karşı koruma

Bilgisayar ortamında (ekranlı araçlar) koruma
Göz koruma ekipmanları yukarıda bahsi geçen tehlikeler ve yaratacağı riskler doğrultusunda sınıflandırılmış
olup, doğru işte doğru koruma ekipmanının kullanımı büyük önem taşımaktadır. Sitemiz forumunda yeni
çıkacak taslak çalışmasının da bulunduğu mevcut "Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması
Hakkında Yönetmelik" içeriğinde ise göz ve yüz koruyucular şu şekilde sınıflandırılmıştır:

Gözlükler

Kapalı gözlük (dalgıç tipi gözlük)

X-ışını gözlüğü, lazer ışını gözlüğü, ultra-viyole, infrared, görünür radyasyon gözlükleri

Yüz sperleri

Ark kaynağı maskeleri ve baretleri (elle tutulan maskeler, başa veya koruyucu başlıklara bağlanabilen
maskeler)
Burada altı çizilmesi gereken bir konu ise görme, işitme ve solunum organlarımızın yüz bölgesinde
bulunması itibariyle çok çeşitli karma koruyucu ekipmanların varlığıdır. Bu ekipmanlar sayesinde örneğin,
yüz ve göz koruma ile solunum korumanın aynı anda sağlandığı maskeler gibi çeşitli karma koruyucu
donanımları daha detaylı incelenmek üzere bir başka yazımıza bırakıp, ağırlıklı olarak göz koruma
konusunu detaylı incelemeye çalışacağız.
Göz ve Yüz Koruma Standardizasyonu
Göz koruma ekipmanlarında (iş gözlükleri) koruyucu lens ve çerçeveden istenen temel özellikler hafif,
darbeye dayanıklı, net bir görüntü sağlaması ve uzun ömürlü olmasıdır. Piyasada bulunan pek çok ürünün
polikarbonat (mühendislik plastiği olup, elyaf takviyesi ile dayanıklı elektrik kutularında kullanıldığı gibi,
biberon, otomobil farı ve bnzeri pek çok alanda kendine yer bulmuş termoplastik malzeme) esaslı olmasının
temel nedeni de kırılgan cam ile kıyaslandığında üretiminin daha kolay ve düşük maliyetli olması dolayısıyla
uygun fiyatlı olması, darbelere karşı kabaca 20 kat daha dayanıklı olmasının yanı sıra 3 kat daha hafif
olmalarıdır.
Ufacık bir toz parçası dahi akut konjunktiviteye ya da hızla fırlayan sert bir parçacık retina yırtıklarına, görme
kayıplarına neden olabilir. Bu tür risklerin olduğu işlerde çalışanların kullanacağı göz koruyucular mutlaka
standartlara uygun olarak üretilmiş olmalıdır. Gözlüğün lensi EN 166 standardına uygun üretilmeli, yani
optik olarak nötr olmalıdır.
Darbe dayanıklılığı testi sonucunda ne lens kırılmalı, ne de lens çerçeveden çıkmalıdır. Bu test 6 mm
çapında çelik bir topun 3 farklı hızda çerçevelenmiş lense atılması ile yapılır.
Likit sıçramalara, gaz, toz, erimiş metal veya sıcaklığa karşı koruma da lensler asetat, ve polikarbonat
malzemelerden imal edilmektedir. Nem emici anti-mist kaplama, aşınma ve kimyasallara direnci sağlamak
için karboglas kaplama, sıcaklığa karşı koruma sağlamak için çift lens kaplama (içte asetat, sıcaklığa engel
olmak için arada şoklanmış hava tabakası, dışta polikarbonat kaplama) yapılan koruyucu gözlüklerde PVC
kaplı çerçeveler hafifliği ve esnekliği sağlamak için tercih edilmektedir.
Ultraviyole ışınları keratokonjuktiviteye, kızıl ötesi ışınlar da denilen iyonizan radyasyon ve kaynak ışınları
ise gözün daha derinlerini etkileyerek katarakta ve retinal yanmalara neden olabilir. Korunmada önemli olan
maruz kalınan ışınların özelliklerine göre standartlara uygun üretilmiş filtre edici lensler kullanmaktır.
Laser ışınları, metal, kumaş, plastik, kağıt kesme, sıralama işleri ve tip alanında cerrahi, göz bölümlerinde
yaygın olarak uygulanmaktadır. Düşük yoğunlukta dahi olsa gözde retina üzerinde hücreleri yok ederek
siyah noktalar oluşumuna, yoğun etkilenmede görme kaybına yol açan laser ışınlarında korunmada
polikarbonat lenslerin emici pigmentlerle kombinasyonundan elde edilen göz koruyucular kullanılmaktadır.
Bilgisayar ekranları sürekli kullanım ve ışığın yanlış yönden gelmesi gibi nedenlerle göz yorgunluğuna ve
bas ağrısına sebep olabilir. UV ışınlara karşı %100, mavi ışığa karşı % 96 ve kızılötesi ışınlarına karşı % 90
filtre edilmiş lensli gözlükler özellikle tavsiye edilmektedir.
Yüz siperleri olarak da sıcaklığa karşı dirençli polyester, hafifliği ve dayanıklılığı nedeniyle tercih edilen
elyaf, poliamid zytel ve deri malzemeler kullanılmaktadır.
Gözlük Seçim Kriterleri ve KKD Üzerindeki İşaretlemeler
Tüm göz koruma donanımı üreticileri lens ve çerçevelerinin standartlara uygunluğu konusunda bağımsız
kuruluşlara test ettirmeli ve CE işareti ve üretici logolarını ürün üzerine işaretlemelidir. Burada CE işareti,
ürünün kullanıcı sağlık ve güvenliği ve çevre sağlığı açısından Avrupa Standartları gerekliliklerini
karşıladığını ifade eder. Şimdi, gözlük üzerindeki rakam ve işaretler neyi ifade eder sorusuna yanıt
arayalım.Böylece çalışma ortamımızda bulunan tehlikelere karşı en uygun göz korumayı sağlayabiliriz.
Çerçeve Üzerindeki İşaretlemeler
Gözlük çerçeveleri çoğunlukla iç kısmında ya da her iki yanında bazı harf ve rakamlar içerir. Tüm iş güvenlik
gözlüğü çerçeveleri EN166 standartlarında olmalıdır. Bu işaretleri içermeyen gözlüklerin kullanılmaması
daha yerinde olacaktır. Şimdi çerçeve üzerindeki bu rakam ve harflerin test sonuçlarına göre hangi
seviyeleri ifade ettiğine göz atalım.
Çerçevenin şekli ve tasarımına ilişkin işaretlemeler
3 ? sıvı damlama ve sıçramalarına karşı koruma sağlar. Çoklukla gözlerin etrafının çepeçevre kapalı olduğu
tipte gözlüklerde bulunur.
4 ? iri toz taneciklerine (5 mikron ve üzeri) karşı koruma sağlar.
5 ? ince toz taneciklerine (5 mikron ve altı) karşı koruma sağlar.
Çerçevenin dayanıklılığına ilişkin işaretlemeler
S ? 12 mt/s hızla hareket eden küçük nesnelerin oluşturacağı darbelere dayanıklı.
F ? 45 mt/s hızla hareket eden küçük nesnelerin oluşturacağı darbelere dayanıklı.
B ? 120 mt/s hızla hareket eden küçük nesnelerin oluşturacağı darbelere dayanıklı.
A ? 190 mt/s hızla hareket eden küçük nesnelerin oluşturacağı darbelere dayanıklı.
T ? yüksek sıcaklıklardaki darbelere karşı dayanıklı.
Çerçeveler yukarıda tarif edilen işaretlemelerin kombinasyonunu içerebileceği gibi resimli örnekteki gibi
sadece akredite edilmiş (onaylı) üreticinin logosunu ve EN166 işaretlemelerinin bir kısmını içerebilir.
Örneğin yukarıdaki fotoğrafta görülen çerçeve EN166 standartlarında olmakla beraber gerekli rakamları
içermediğinden
sıvı
sıçramaları,
küçük
nesne
ve
tozlara
karşı
koruma
garantisi
vermiyor.
Ancak F ve T harfleri ile 45 mt/s'den düşük hızlarla hareket eden küçük nesnelere karşı yüksek sıcaklıklarda
dahi koruma garantisi veriyor.
Lens Üzerindeki İşaretlemeler
Çerçevelerin aksine lensler EN166, EN169, EN170 ve EN172 gibi daha fazla sayıda güvenlik standartlarını
sağlayabilirler. Çeşitli sebeplerden dolayı üreticiler tüm bu standartları lens üzerine basmak zorunda
olmayıp, sadece sağladıkları standartların seviyelerini işaretleyebilirler. Fakat burada da solar veya UV
radyasyonuna karşı koruma derecesi, optik kalitesi ve mekanik dayanımının yanısıra üreticinin logo ve CE
işareti zorunludur.
Radyasyona karşı koruma işaretlemeleri
2 ? UV koruması (EN170). 2 rakamı filtrenin renk tanımasını etkileyebileceğini ifade eder.
2C veya 3 ? UV koruması (EN170). 2C (eskiden 3) bulunması halinde filtrenin düzgün renk tanımı
yapılabilmesine imkan tanıdığı garantilenir.
4 ? IR (Kızılötesi) koruması (EN171). Örneğin sıcaklıktan koruma.
5 ? Solar koruma (EN172). %100 UV güneş parlama koruması var fakat IR (kızılötesi) koruma yok.
6 ? Solar koruma (EN172). %100 UV güneş parlama koruması ve IR (kızılötesi) koruma sağlar.
Lens karartma filtresi (ışık geçirgenliği) işaretlemeleri
1.2 ? Yüzde 74,4 oranından fazla ışık geçirgenliği sağlar. (%100'den az)
1.7 ? Yüzde 43,2 oranından fazla fakat 58,1 oranından az ışık geçirgenliği sağlar.
2.5 ? Yüzde 17,8 oranından fazla fakat 29,1 oranından az ışık geçirgenliği sağlar.
3.1 ? Yüzde 8,0 oranından fazla fakat 17,8 oranından az ışık geçirgenliği sağlar.
Optik kaliteyi ifade eden işaretlemeler
1 ? Sınıf 1 yüksek optik kalite. Sürekli kullanıma uygun, ışık kırma gücü ± 0.06 diyoptri.
2 ? Sınıf 2 orta optik kalite. Nadiren kullanıma uygun, ışık kırma gücü ± 0.12 diyoptri.
3 ? Sınıf 3 düşük optik kalite. İstisnai durumlarda kullanıma uygun, ışık kırma gücü ± 0.25 diyoptri.
Lensin dayanıklılığına ilişkin işaretlemeler
F ? 45 mt/s hızla hareket eden küçük nesnelerin oluşturacağı darbelere dayanıklı.
B ? 120 mt/s hızla hareket eden küçük nesnelerin oluşturacağı darbelere dayanıklı.
A ? 190 mt/s hızla hareket eden küçük nesnelerin oluşturacağı darbelere dayanıklı.
T ? yüksek sıcaklıklardaki darbelere karşı dayanıklı.