SES - netfen.net

SES
* Çevremizdeki varlıkların sesi havada yayılarak kulağımıza gelir.
Ses havada yayılmasaydı varlıkların sesini duyamazdık.
SESİN OLUŞMASI VE YAYILMASI:
Titreşen maddelerin bulunduğu ortama yaydığı enerjiye ses denir.
* Titreşen her madde az veya çok ses çıkarır.
* Ses, dairesel dalgalar halinde etrafa yayılır. Tıpkı suya atılan
bir taşın meydana getirdiği dalgaların etrafa yayıldığı gibi.
* Sesi göremeyiz. Sesi ancak duyarak algılayabiliriz. Örneğin;
okullarımızdaki zil seslerini algılayarak içeri girer ya da
teneffüse çıkarız.
* Uzayda sürekli gök taşları birbirine çarpmasına, Güneş’te ve diğer
yıldızlarda patlamalar olmasına rağmen bu çarpışma ve patlamaların
sesini duyamayız. Bu sesleri duyamayışımızın sebebi sesin boşlukta
yayılmamasıdır.
Sesin yayılması için katı, sıvı ve gaz ortam gereklidir. Ses, boşlukta
yayılmaz. Dolayısıyla 2. resimdeki ses duyulmaz.
SES KAYNAKLARI
Titreşerek ses üreten varlıklara ses kaynakları denir. Ses
kaynakları doğal ve yapay olmak üzere ikiye ayrılır.
1 – Doğal Ses Kaynakları
Dışarıdan bir etki ya da insan müdahalesi olmadan ses
çıkaran kaynaklara doğal ses kaynağı adı verilir. İnsan sesi, hayvan
sesleri,rüzgâr ve su sesleri doğal seslerdir.
SESİN ŞİDDETİ
Aynı ses kaynağının ürettiği sesin farklı uzaklıklardan farklı
şekillerde duyulmasını sağlayan özelliğe “sesin şiddeti” denir.*
Sesin yayılmasında ortam etkilidir. Ortamın farklılığı sesin şiddetini
etkiler.
IŞIK İLE SES ARASINDAKİ FARKLAR
IŞIK
SES
Işık ışınları boşlukta, havada,
saydam maddelerde yayılır.
Ses, katı, sıvı ve gaz maddelerde
yayılır. Havasız ortamlarda
(boşlukta) yayılmaz.
Işık ışınları doğrular boyunca
yayılır.
Ses dalgaları dairesel dalgalar
halinde etrafa yayılır.
Opak maddelerden geçemez
Opak maddelerde de yayılır
Işık ışınlarının hızı büyüktür.
Yayıldığı ortama göre gösterir
farklılık
Ses dalgalarının yayılma hızı,
ışık ışınlarının yayılma hızından
daha küçüktür. Ses dalgaları da
yayıldığı ortama gör farklılık
gösterir.
2 – Yapay Ses Kaynakları
İnsanlar tarafından üretilen ve ses çıkarması için insan
etkisi gereken ses kaynaklarına, yapay ses kaynağı adı verilir. Müzik
aletleri, otomobiller ve bazı elektronik cihazlar yapay ses
kaynaklarıdır.
SESİN YAYILMASI
Madde taneciklerden oluşur. Katı, sıvı ve gaz maddelerde ses
yayılırken taneciklerden biri titreştiğinde diğer taneciklerinde
titreşmesine neden olur. Böylece, titreşen tanecikler diğer taneciklere
enerji aktarır.
* Bir maddeyi oluşturan taneciklerdeki titreşimlerin aktarılma süresi,
o maddedeki sesin yayılma hızını belirler.
* Tanecikler arasındaki uzaklık arttığında tanecikler arasındaki
etkileşim azalacağından titreşim aktarımı da yavaşlar.
* Bundan dolayı ses, en hızlı katı ortamlarda, en yavaş gaz
ortamlarda yayılır.
NOT : Ses; katı, sıvı ve gaz ortamlarda yayılır. Ses, boşlukta
yayılmaz.
* Kulağını tahta masaya dayayan bir öğrenci, başka bir öğrenci
masaya vurduğunda oluşan sesi duyar. Bu örnek bize sesin katılarda
yayılabileceğini gösterir.
* Denizlerde yaşayan bazı canlılar, sesin suda yayılma özelliği
sayesinde iletişim kurarlar.
Örneğin, yunus ve balinalar çeşitli sesler çıkararak haberleşirler.
* Balinalar hem karada hem suda yaşasalardı, suda daha rahat
haberleşirlerdi. Çünkü sıvılarda ses gazlara göre daha hızlı yayılır.
IŞIK İLE SES ARASINDAKİ BENZERLİKLER
* Ses de ışık gibi enerji türüdür.
* Farklı kaynaklar tarafından oluşturulabilir.
* İkisi de bir engelle karşılaşmadığı sürece her yöne yayılır.