F İ Z İ K

FİZİK
GİRİŞ
Fizik dersi her üç lisenin müfredat programında da okutulmaktadır.
Doğa bilimler ve matematik bilişim lisesinde fizik dersinin haftalık ders
saati 3, genel lisesinde ise 2 dir. Söz konusu liseler için iki ayrı müfredat
programı düzenlenmiştir. Birinci müfredat programı doğa bilimler ve
matematik bilişim (enformatik) liseleri için, ikinci müfredat programı ise
yalnız ve yalnız genel lisesi için düzenlenmiştir. On birinci sınıf müfredat
programlarının hiçbirinde onuncu sınıf müfredat programlarında yer alan
üniteler tekrarlanmaz. On birinci sınıfta fizik dersi yeni ünite ve alt
ünitelerle devam eder. Söz konusu ünite ve alt ünitelerde yar alan fizik
olayları daha ayrıntılı bir şekilde incelenir ve ispatları yapılır. On birinci
sınıfta dersler anlamlı, uygulamalı, analiz ve sentez ya da öceki yıllarda
öğrenilen farklı fizik derslerin değerlendirmesi düzeyinde yapılmalıdır.
Doğa bilimleri ve bilişim lisesi ve genel lise arasında fizik olayların
incelenmesi arasında farklar vardır. Söz konusu liselerin müfredat
programları arasında en önemli fark haftalık ders saati ve öğrencilerin
matematik dersinin tanımaları oluşturur.
UZAK HEDEFLER
On birinci sınıf müfredat programının amacı:
Öğrenciler:
 doğa olayları ile ilgili edindikleri bilgi ve becerileri anlamaları ve
esas kanunlarını doğru olarak anlatabilmeleri,
 doğa kanunlarını analitik şekilde yazabilme, çıkarabilme, anlatabilme ve becerilerini geliştirebilmeleri, olaylar ile ilgili bağlantıların problemlerin çözümlerinde uygulayabilmeleri, grafik olarak
gösterebilmeleri ve ölçü birimlerinin günlük hayata uygulama
sınırlarını anlayabilmeleri,
207
 bilimsel sonuçlara ulaşmada ve doğa kanunlarını anlamada deney
yapma metodlarından yararlanarak yeteneklerini geliştirebilmeleri, miktar kavramının esas metodlarını belirleme yeteneğini
kazanabilmeleri, denel olarak olaylarla ilgili fonksiyonel bağıntıları belirleyebilmeleri, fziğin çağdaş teknolojideki önemini anlamaları, başka sözlerle öğrenciler kendi aklını kullanabilmeleri
gerekir.
GENEL VE ÖZEL HEDEFLER
Öğrenciler:
1. Doğa kanunlarını analitik şekilde yazabilmeleri, geçerlilik sınırlarını anlayabimleri, fiziksel büyüklükler ve birimler arasındaki
ilişkileri bilmeleri,
 İdeal akışkan ve gerçek gazların, elastik cisimlerin esas kanunlarını ve fiziksel büyüklükler arasındaki ilişkiyi kavrayabilmeleri,
 Titreşim ve dalgaların karakteristik büyüklüklerini kavramaları,
ayrıca titreşim ve dalga hareketi arasındaki farkı kavrayabilmeleri,
 Fizik halerini belirleyen karakteristik büyüklükleri kavramaları,
fotomotri ile ilgili vizüel ve enerji boyutlu büyüklükleri ve
birimlerini yazabilmeleri,
 Elektrikle ilgili kanunları (elektrik akımı, magnetiksel alan,
elektro magnetik indüksiyon ) analitik şekilde yazabilmeleri ve
birimlerini kavrayabilmeleri,
2. Cisimlerin esneklik ve ortamların elektrik ve magnetik özelliklerini ayrıca, elektrik ve magnetik alanlar, elektrik yükleri arasındaki etkileşmeyi kavramaları,
 Hook esneklik kanunu ile verilen fiziksel büyüklükleri ayrıca
maddenin polarma, dielektrik ve magnetik özelliklerini ayırd
edebilmeleri,
 Günlük hayattan maddenin esneklik ve termik genleşmelerine
ait örnekler verebilmeleri,
 Maddenin elektrik ve magnetik özelliklerini belirleyen fiziksel
büyüklükler arasındaki farkları denel olarak gösterebilmeleri,
208
3. Edindikleri bilgi ve becerileri bağımsız olarak problemlerin
çözümünde, günlük ve pratik hayatta uygulayabilmeleri,
 İdeal akışkanlar, titreşim hareketleri, elektrik alan, elektrik akımı, magetik alan ve elektromagnetik indüksiyona ait problemleri çözebilmeleri,
 Elektrostatik alan ve elektrik akımın yaptığı işi ayrıca elektrik
ve magnetik alanın yoğunluğunu hesap edebilmeleri,
 Doğru ve alternatif akıma ait elektriksel güç problemleri
çözebilmeleri ve birimleri kavrayabilmeleri,
 Denel olarak katı cisimlerin genleşme ve sıkışmasını öğrencinin önerdiği basit bir aygıtla gösterebilmeleri gerekir.
4. Denel veri ve ölçmelerin, grafik çözümlerin analitik ve numerik
analiz metodunu kullanarak fizik kanunlarını doğru olarak ispatlarında kullanabilmeleri,
 Doğru ve alternatif akım devrelerin çeşitlerini ve aralarındaki
farkı bilmeleri,
 Denel olarak Hook ve Ohm kanunu ispatlamaları, verileri
grafik olarak göstermeleri,
 Doğru ve alternatif akım kaynakları arasındaki farkı bilmeleri,
 Düz ve küresel aynalarda; ince kenarlı mereceklerde; büyüteç
ve mikroskopta büyütme, görüntü kavramlarını bilmeleri gerekir.
5. Bazı özel fizik olaylar için kanun, teorem ya da kural halinde
ispat edebilme haline gelebilmeleri,
 Aynı şekilde titreşim ve alternatif akımı, harmonik (sinüsoidal)
hareketi ve grafik olarak gösterebilmeleri,
 Elektromagnetik alan ile elektrik ve magnetik enerji
anlamaları,
 RLC alternatif akım devrelerinde, direncin (R ), indüktansın
(L) ve kapasitansın (C) etkilerini, ayrıca empedans kavramını
anlamaları,
 Faradey’in indüksiyon kanununu magnetik akının değişimi
olarak yazabilmeleri,
6. Denel ölçme sonuçlarının doğruluğunu, eldesini, kurallarını,
fiziksel büyüklükler arasındaki ilişkileri anlamaları,
 Yer magnetik alanının önemini ve ozon tabakasının delinmesinde, ”sera” olayının bir sonucu olan küresel ısınmanın
209
kutuplardaki buzların erimesinde yaratacağı “katastrofu”
anlamaları,
 mekanik enerji, elektriksel alanın yaptığı iş, elektriksel iş ve
magnetik alanını yaptığı iş birimi J ( joul ) olduğu anlamaları,
 kinetik enerji, elektrik enerjinin yoğunluğu, özündüksiyonlu
elektrik devrelerinde magnetik enerjinin farklı şekilde görüldüğünü anlamaları,
 mekanik, elektrik, magnetik ve elektromagnetik indüksiyon
enerji türlerinin korunduğunu anlamaları gerekir.
FİZİK
Fen lisesi (haftalık 3, yıllık toplam 105 ders saati)
Matematik - bilişim liseleri (haftalık 3, yıllık toplam 105 ders saati)
Kategoriler
I. KUVVET VE
CİSİMLERİN
HAREKET
Öngörülen
ders saati
(%)
I.1. Hidrostatik,
Hidrodinamik ve Esneklik
10
9,5
I.2. Uniform ortamlarda
peryodik hareketler
6
15,2
9
8,6
28
26,6
22
21
6
5,7
Alt kategoriler
II. DÜZENSİZ
(KAOTİK )
II.1.
HAREKERTLER
Fiziki haller
VE TERMİK
OLAYLAR
III.1 Elektriksel yük ve
akım
III. ELEKTRİK
III.2 Elektromaqgnetik
VE
indiksiyon
MAGNETİZMA III.3 Elektromagnetik
dalgalar ve Ratdyotekniğin
esaslari
7
IV. OPTİK
I V.1 Fotometri
Toplam: 98 *
Not: 7 ders laboratuvar çalışmalar için öngörülmüştür.
*
210
6,7
93,3
KATEGORİLER
I. KUVVET VE
CİSİMLERİN
HAREKETİ
ALT
KATEGORİLER
I.1.
HİDROSTATİK,
HİDRODİNAMİ
K VE ESNEKLİK
PROGRAM İÇERİĞİ
I.1.1. İdeal ve gerçek
akışkanlar
İdeal ve gereçek akışkanların
özelikleri,kanunları ve
orneklerde uygullaması.Torriçeli
teoremi, akışkanların hızını ve
debisini ölçen aygıtlar.
İdeal akışkan (Newton ve Stoks)
kanunları ve uygullaması.
I.1.2. Esnek ( elastik )
cisimlerin özelilkeri
Hook kanunu .Cisimlerin
uzaması, hacmi ve dik kesitler.
I. KUVVET VE
CİSİMLERİN
HAREKETİ
I.2. HOMOJEN
ORTAMLARDA
PERYODİK
HAREKETLER
I.2.1. Titreşim hareketi
Titreşim hareketi. Titreşim
hareketinin esas özellikleri ve
enerjisi. Serbest titreşimlere ait
örnekler ve zoruna titreşimler
I.2.2. Dalgalar
Dalga kaynağı. Dalga çeşitleri
ve özellikleri. Dalgaların
KAZANIMLAR
Öğrenciler:
1. süreklilik ve Bernulli
denkleminine ait günlük hayatan örnek
ve uygulamalar problemler çözerek
bulmaları,
2. viskoz ( sıvıların iç sürtünmesi)
akışkanlara ait Newton ve Puazel
kanununun, ayrıca bilyelerin viskoz
sıvılardaki hareketine ait Stoks
kuvvetinin tanımını bilmeleri,
3. sıvılarda bilyenin düşme
hareketinden yararlanark w viskozluk
katsayısının tayinini bilmeleri,
4. telin görsel uzamasından
yararlanarak, grafikten Hook
kanununun ispatını yapmaları gerkir.
Öğrenciler:
1. Titreşim hareketine ait örnekler
vermeleri; ses dalgaları, kaynakları ve
çeşitlerine ait örnekleri vermeleri,
2. Titreşim hareketinin enerjisini, ses
dalgalarının enerjisini ve şiddetini
hesap edebilmeleri,
3. Matematik sarkacın peryodunu
ölçerek yerçekimi ivmesinin ( g ) tayin
DERSLER
ARASI İLİŞKİ
Matematik :
Lineer ve
karesel
fonksiyonlar.
Lineer
denklemler.
Matematik:
Lineer
fonksiyonlar
Karesel
fonksiyonlar.
fonksiyonlar
Trigonometri.
Geometri
211
yansıması, kırılması ve girişimi.
I.2.3. Ses
Ses kaynağı ve özellikleri.
Dopler olayı. Ultra ve enfra ses
II. DÜZENSİZ
(KAOTİK)
HAREKETLER
VE TERMİK
OLAYLAR
II.1. FİZİKİ
HALER
III. ELEKTRİK
VE
MAGNETİZMA
III.1.
ELEKTRİKSEL
YÜK VE AKIM
212
yapabilmeleri,
4. Katı sıvı ve gaz halleri için dalga
hızlarını veren matematik bağıntıları
yazabilmeleri ve bağıntılarda yere alan
fizksel büyüklükleri bilmeleri,
5. Tıpta, tarımda, endüstride, trafikte
ve yaşam ortamının korunmasında
ultrasesin uygulamasını söylemeleri
gerekir
II.1.1. Fiziki haler
Öğrenciler:
Molekülerarası kuvvetler. Katı
ve sıvıların genleşmeleri. Faz
değişimleri. Buharlaşma.
Kaynama.Yoğunlaşma. Erime ve
katılaşma.Uçunum.Üçlü nokta.
Kritik sıcaklık. Havanın nemi.
1. Sıvı – gaz; kristal – sıvı; kristal –
gaz; ve suyun faz değişimlerini
gösteren faz diyagramlarının
açıklamasını yapabilmeleri,
2. Günlük hayattan katı cisimlerin
genleşme ve sıkışması, ayrıca katı
cisimleri genleşme ve sıkışmasından
doğan zararlara ait örnekler vermeleri,
3. Uçunum olayını ve üçlü noktayı
denel olarak göstermeleri,
4. Buz ve üzerine oturtulan ağırlıklar
yardımıyla buzun erime noktasının
değişmesini denel olarak göstermeleri
gerekir.
III.1.1. Elektrostatik
Öğrenciler:
Elektrostatiğin esas kavramları.
1. Elektriksel gerilimin (potansiyelin)
Meteoroloji:
Fiziki halerin
tayini için
meteorolojide
kullanılan
aygıtlar.
Matematik:
Denklemler.
Lineer
Elektriksel alan ve potansiyel
(gerilim) arasındaki ilişki
Elektrostatik alanın
enerjisi.Dielektrik ortamlar ve
elektrik alanı. Dielektrik
polarması.
III. 1.2. Elektrik akımı
Elektrik akımın tanımı.
Elektromotor kuvveti. Basit ve
bileşik elektrik devrelerin esas
kanunları. Elektriksel iş ve güç.
Termoelektronik emisyon ve
katod tüpü.Gazlarını
iyonizasyonu Plazam.
III.1.3. Magnetik alan
Doğal mıknatısın magnetik alanı.
Yer’in magnetik alanı. Elektrik
akımın magnetik alanı. Magnetik
kuvvetler. Magnetik alan
vektörü. Magnetik kuvvet
kanunu ve uygulaması.
İletkenlerin içindeki magnetik
indüksiyton. Homojen magnetik
alanlarda yüklü parçacıkların
hareketi. Magnetik alan ve
ortamlar.
tanımının ve noktasal yükün
potansiyel kavramını bilmeleri,
2. Gerilim (voltaj) ve potansiyel
arasındaki farkı ayırd edebilmeleri,
potansiyel ve elektrik alan arasındaki
ilişkiyi yazabilmeleri,;
fonksiyonlar.
Kesirler.
Kare köklü
sayılar
Trigonometri .
3. Boşlukta (vakumda) ve
dielektriklerde elektrik enerjinin nasıl
hesap edildiğini bilmeleri;
4. Ohm kanununu ve Kirşhov
kurallarını uygulayabilmeleri ayrıca
dirençlerin taplama kurallarını
bilmeleri;
5. Paralel akımlı teler (hareketli
yükler arasıdaki etkileşme) yardımıyla
akım birimi amperin (A) tanımını
bilmeleri;
6. Elektrik yükü, elektrik akımı ve
magnetik alan birimlerini gösteren
fiziksel birimlerin listesini
yapabilmeleri;
7. Magnetik alan vektörü yardımıyla
akımlı telin ve akımlı telerin magnetik
alanını tayinini yapabilmeleri gerekir.
213
III.
ELEKTROMAG
NETİK
İNDÜKSİYON
II.2.
ELEKTROMAG
NETİK
İNDÜKSİYON (
EMİ)
Öğrenciler:
Matematik:
1. Sabit iletkenlerde magnetik akının
( flüksün ) değişimine ait örnek
vermeleri,
2. Faradey’in elektromagnetik
indüksiyon kanununu enerjinin
korunumu olarak anlamaları,
3. Düzgün magnetik alanda bir
bobinin 30o lik dönmesi halinde
alternatif akım şiddetinin ve gerilimin
değişim gösterdiğini anlatması,
4. Dirençli, indüktanslı ve
kapasitanslı alternastif akım devreleri
için Ohm kanununu ayrı ayrı ve karma
olarak faz farkını incelemesi,
5. Alternatif ve doğru akımın gücünü
veren matematik bağıntının eldesini
anlatmalı ve aralarındaki farkı
anlaması gerekir.
Lineer
denklemler.
Köklü
çokluklarla
yapılan işlemler.
Trigonometri.
III.3.1. Elektro magnetik alan
Öğrenciler:
Matematik:
Elektriksel titreşim devresi.
Elektromagnetik alanın enerjisi.
Elektro magnetik dalgaların hızı.
1. Elektromagnetik spektrumun
sıralamasını siyah tahtaya çizmel ve
spektrumu dalga boyuna göre ayırd
Karesel
fonksiyonlar.
Lineer
III.2.1. Elektromagnetik
indüksiyon
Elektromagnetik indüksiyon (
E.M.I) elede etme yolları.Lentz
kanunu. Enerji korunum
kanunundan yararlanark Faradey
kanununun eldesi. İniksiyon
katsayısı. Magnetik alanın
enerjisi.
III.2.2 Alternatif akım
Alternatif akımın gerilimi ve
akım şiddeti. Alternatif akım ve
gerilim etkin
(efektif) değerleri. Dirençli (R),
indüktanslı (L), kapasitanslı (C)
ve RLC-li alternatif akım devreleri. Alternatif akımın gücü.
Alternatif akım jeneratörleri.
Transformatörler.Üç fazlı
alternatif akımların tanımı.
Elektrik enerjisinin uzaklara
nakli.
III. ELEKTRİK
VE
MAGNETİZMA
214
II.2. ELEKTRO
MAGNETİK
DALGALAR
( EM). RADYO
TEKNİĞİN
ESASLARI
Elektro magnetik spektrum.
etmesini bilmesi,
denklemler
III.3.2. Radiotekniğin esasları
2. Elektro magnetik dalgalar eşit
enerjili elektrik ve magnetik
alanlardan meydana geldiğini ayrıca
sentezini yapabilmeleri,
Köklü
çokluklarla
yapılan işlemler.
Radyo verici.
Radyo alıcı
Sinyalerin amplifikasyonu.
Televiyonunu çalışma ilkesi
IV. OPTİK
IV.1.
FOTOMETRİ
IV.1.1.
Fotometrik büyüklükler
Radyan ve katı açının tanımı
Görsel ( vizuel ) fotometrik
büyüklükler.Gerçek fotometrk
büyüklükler.
3. Radyo alıcı, radyo verici ve
sinyalerin triod lamba ve transistör ile
amplifikasyonu açıklayabilmeleri
gerekir.
Trigonometrik
fonksiyonlar.
Öğrenciler:
Matematik:
1. Dercenin radyana ve radyanın
derceye dönüşümünü bilmeleri,
Kesirlerle
yapılan işlemler.
İzdüşümün
anlamı. Görsel
sanat Gözün
duyarlılığı.
Mavi renklerin
soğuk, kırmızı
renklerin ise
sıcak renkler
olarak
açıklanması.
2. Görsel ve gerçek fotometrik
bağıntıları ayrıca fotometrik
büyüklüklerin tanımlarını ve
birimlerini teker teker yazmaları
gerkir.
215
SEÇMELİ DERSLER (SD)
PROGRAM İÇERİĞİ
1. Dalgaların üst üste binme ilkesi
2. Eğik ve yatay atış
3. Faradey elektroliz kanunları
4. Hareketli yükler arasındaki etkileşme
5. Siklotron.
6. Elektronun spesifik yükünün tayini
7. Magnetik alanda plazam
8. Betatron
HEDEFLER
- Seçmeli dersler fizikten bilgilerin
farklı alanlarda ilereletmek isteyen
öğrenciler için düzenlenir.
Öğrencilerin isteği üzerine
öğretmen söz konusu dersleri örgün
eğitime alabilir.
LABORATUVAR ÇALIŞMASI (7)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Hook deneyi
Matematik sarkacı yardımıyla yerçekimi ivmesinin tayini
Vizkozluk katsayısısnı tayini
Rezonans yardımıyla ses dalgaların hızının tayini.
Ohm deneyi
Vitston küprüsü deneyi.
Trasistörlerin özellikleri
FİZİK
Kategoriler
I. Kuvvet ve
cisimlerin
hareketi
II. Düzensiz
( kaotik )
harekertler ve
teermik olaylar
III. Elektrik ve
magnetizma
IV. Optik
*
Genel lise (haftalık 2, yıllık toplam 72 ders saati)
Öngörülen
ders saati
7
(%)
10
13,8
5
6,9
III.1 Elektrik yükü ve akımı
16
22,2
III.2. Elektromagnetik indüksiyon
12
16,6
III.3. Elektromagnetik dalgalar ve
radyo tekniğin esasları
IV.1. Fotometri
IV.2. Geometrik optik
4
5,5
4
9
5,5
12,5
Toplam 67*
92,7
Alt kategoriler
I.1. Hidrostatik,hidrodinamik ve
esneklık
I.2. Homojen ortamlarda peryodik
hareketler
II.1. Fiziki haler
Not: 5 ders laboratuvar çalışması için öngörülmüştür
216
9,7
KATEGORİLER
I. KUVVET VE
CİSİMLERİN
HAREKETİ
I. KUVVET VE
CİSİMLERİN
HAREKETİ
ALT KATEGORİLER
I.1. HİDROSTATİK,
HİDRODİNAMİK ve
ESNEKLİK
I.2. HOMOJEN
ORTAMLARDA
PERYODİK
HAREKETLER
PROGRAM İÇERİĞİ
KAZANIMLAR
İdeal ve gerçek akışkanlar
Öğrenciler:
Süreklilik denklemi. Sıvıların
akış hızı
Bernuli denklemi ve
uygullaması.
Sıvıların iç sürtünmesi
(viskozluk).
Stoks kanunu.
Hook kanunu. (katı cisimlerin
uzaması, hacmi ve dik kesitleri)
1. Süreklilik ve Bernulli
denkleminin problemlerin
çözümünde kullanabilmeleri,
2. Aalitik olarak sıvıların
viskozluğunu (sıvıların iç
sürtünmesini) bilyelerin viskoz
sıvılardaki hareketinden
yararlanarak tayin edebilmeleri,
3. Cisimlerin görsel uzamasını
ve esnek cisimlerin özelliklerini
betimlemeleri gerekir.
Titreşim hareketi. Titreşim
hareketinin esas özellikleri ve
enerjisi. Serbest titreşimlere ait
börnekler ve zoruna titreşimler
Dalga çeşitleri ve özellikleri.
Dalgaların yansıması ve
kırılması.
Ses kaynağı ve özellikleri.
Dopler olayı. Ultra ve enfra ses
DERSLER
ARASI
İLİŞKİ
Matematik:
Lineer
fonksiyonlar.
Karesel
fonksiyonlar ve
lineer
denklemler.
Öğrenciler:
1. Titreşim hareketine, dalga
çeşitlerine ve ses kaynaklarına
ait örnekleri vermeleri,
2. Matemetik sarkacın
peryodunu öçerek yerçekimi
ivmesinin ( g ) tayin
yapabilmeleri,
3. Katı sıvı ve gaz halleri için
dalga hızlarını veren matematik
bağıntıları yazabilmeleri ve
bağıntılarda yer alan fiziksel
Matematik:
Lineer
fonksiyonlar
Karesel
fonksiyonlar.
fonksiyonlar
Trigonometri .
Geometri
217
büyüklükleri bilmeleri,
4. Tıpta, tarımda, endüstride,
trafikte ve yaşam ortamının
korunmasında ultrasesin
uygulamasını söylemeleri
gerekir
II. DÜZENSİZ
(KAOTİK)
HAREKETLER
VE TERMİK
OLAYLAR
II.1. FİZİKİ
HALER
III. ELEKTRİK
VE
MAGNETİZAMA
III.1. ELEKTRİKSEL
YÜK VE AKIM
218
II.1.1. Fiziki haler
Öğrenciler:
Katı ve sıvıların genleşmeleri.
Buharlaşma.
Kaynama.Yoğunlaşma.Erime.ve
katılaşma. Uçunum.Üçlü nokta.
Havanın nemi.
1. Sıvı – gaz; kristal – sıvı;
kristal – gaz; ve suyun faz
değişimlerini gösteren faz
diyagramlarının açıklamasını
yapabilmeleri,
2. Günlük hayattan katı
cisimlerin genleşme ve
sıkışması, ayrıca katı cisimleri
genleşme ve sıkışmasından
doğan zararlara ait örnekler
vermeleri,
3. Cisimlerin sıkışma ve
genleşmesini kendilerinin
önerdiği basit bir deney ile
göstermeleri gerekir.
Elektrostatiğin esas kavramları.
Elektrostatik alanın enerjisi.
Dielktrik ortamlar ve elektrik
alanı. Diektriklerin polarması.
Öğrenciler:
1. Elektriksel gerilimin
(potansiyelin) tanımının ve
noktasal yükün potansiyel
Matematik:
Lineer
denklemler.
Kimya:
Yanma
sonucunda katı
halden
doğrudan
doğruya
buharlaşan
maddelerin
tayini
Matematik:
Denklemler.
Lineer
fonksiyonlar.
Kesirler.
Elektrik akımın tanımı. Basit ve
bileşik elektrik devrelerin esas
kanunları. Elektriksel iş ve güç
Doğal mıknatıs ve alanı. Yer’in
magnetik alanı. Elektrik akımın
magnetik alanı. Magnetik
kuvvetler. Magnetik alan
vektörü. Magnetik alan ve
ortamlar.
III. ELEKTRİK
VE
MAGNETİZMA
III.2. ELEKTRO
MAGMNETİK
İNDÜKSİYON
Elektro magnetik indüksiyon
elde etme yolları. Faradey’in
elektro magnetik indüksiyon
kanunu. Lentz kanunu.
Özindüksiyon katsayısı.
Magnetik alanın enerjisi.
Alternatif akımın gerilimi ve
akım şiddeti. Dirençli (R),
indüktanslı (L), kapasitanslı ve
(C) li alternatif akım devreleri.
Alternatif akımın gücü.
Transformatörler.Üç fazlı
alternatif akımların tanımı.
Elektrik enerjisinin uzaklara
nakli.
kavramını bilmeleri,
2. Boşlukta (vakumda) ve
dielektriklerde elektrik enerjinin
nasıl hesap edildiğini bilmeleri,
3. Ohm kanununu ve Kirşhov
kurallarını uygulayabilmeleri
ayrıca dirençlerin ser ve paralel
taplama kuralarınıu bilmeleri,
4. Paralel akımlı teler (hareketli
yükler arasıdaki etkileşme)
yardımıyla akım birimi amperin
(A) tanımını bilmeleri,
Öğrenciler:
1. Akının (flüksün) değişimine
ait örnekler vermeleri,
2 Faradey’in elektromagnetik
indüksiyon kanununu makaranın
içine hızla sokulan ve çıkartılan
mıknatıs deneyine dayanarak
anlatmaları,
3 Dirençli (R), indüktanslı (L)
ve kapasitanslı (C) alternatif
akım devreleri için Ohm
kanununu ayrı ayrı incelemesi,
4 Alternatif ve doğru akımın
gücünü veren matematik bağıntının eldesini anlatmalı ve aralarındaki farkı anlaması gerekir.
Kare köklü
sayılar
Trigonometri.
Matematik:
Lineer
denklemler
Köklü
ifadelerle
yapılan işlemler
Trigonometri..
219
III. ELEKTRİK
VE
MAGNETİZMA
IV. OPTİK
220
III.3.
ELEKTROMAGNETİK
DALGALAR VE
RADYOTEKNİĞİN
ESASLARI
IV.1. FOTOMETRİ
Elektriksel titreşim devresi.
Elektro magnetik dalgaların
hızı.Elektro magnetik spektrum.
Öğrenciler:
Matematik:
1. Elektromagnetik dalgaların c
yayılma hızının boşlukta
hesaplamasını
2. elektromagnetik spektrumun
dalga boyuna göre ayırd
etmesini ve sıralamasını bilmesi,
3. Radyo alıcı, radyo verici ve
sinyalerin triod lamba ve
transistör ile amplifikasyonu
açıklayabilmeleri gerekir.
Karesel
fonksiyonlar
Lineer
denklemler
Köklü
çokluklara
yapılan
işlemler.
Trigonometrk
denklemler
Fotometrik büyüklükler
Öğrenciler:
Matematik:
Gerçek fotometrk büyüklükler.
1. Görsel ve gerçek fotometrik
büyüklükleri ve birimlerini teker
teker siyah tahtada yazmaları ve
adlandırmaları gerekir.
2. Aditif ve aditif olmayan
fiziksel büyüklüklere örnekler
bulmaları gerekir.
Kesirlerle
yapılan
işlemler.
İzdüşümün
anlamı. İşitsel
ve görsel sanat
Gözün
duyarlılığı.
Mavi renklerin
soğuk, kırmızı
renklerin ise
sıcak renkler
olarak
açıklanması.
Radyo verici.
Radyo alıcı
Sinyalerin amplifikatörü.
Televiyonunu çalışma ilkesi
IV. OPTİK
IV.2. GEOMETRİK
OPTİK
Geometrik optiğin esas
kanunları.
Düz ve küresel aynalar, ince ve
kalın kenarlı merceklerde
görüntünün tayini, görüntü
boyunun hesabı, büyüteç ve
mikroskop.Işığın prizmada
kırılması.
Öğrenciler:
1. Düz, küresel ayna, ince ve
kalın kenarlı mercek, büyüteç ve
mikroskopta geometriğin esas
kanunlarını uygulayabilmeleri,
2. Düz, küresel, ince ve kalın
kenarlı merecek, büyüteçte ve
optik mikroskopta görünümün
çizimini yapabilmeleri,
3. Işık prizmasında minimum
sapmayı hesap edebilmeli, ışığın
renklere, ayrılmasını ve
renklerin sırasını bilmeleri
gerekir.
Matematik:
Lineer
denklemler ve
orantı
Geometri.
Üçgenler,
üçgen çeşitleri
ve benzerlikler.
221
SEÇMELİ DERSLER
1. Titreşim hareketinin enerjisi
2. Elektriksel alan ve gerilim
arasındaki ilişki
3. Termoelektronik emisyon ve
katod tüpü
4. Plazma
5. Homojen ortamlarda yüklü
cisimlerin hareketi
6. Enerjinin korunumu kanunundan
yararlanarak Faradey indüksiyon
kanunun eldesi
7. Alternatif akımın etkin değerleri
8. Paralel yüzlü camlarda ışığın
kırılması
- Seçmeli dersler fizikten
bilgilerin farklı alanlarda
ilerletmek isteyen öğrenciler
için düzenlernir.
Öğrencilerin isteği üzerine
öğretmen söz konusu
dersleri örgün eğitime
alabilir
LABORATUVAR ÇALIŞMALARI
1.
2.
3.
4.
5.
Matematik sarkacı yardımıyla yerçekimi ivmesinin tayini
Viskozluk katsayısının tayini
Rezonans yardımıyla havada ses hızının tayini
Ohm deneyi
Vitston köprüsü yardımıyla bilinmiyen dirençlerin tayini ( Vitston
köprüsü )
PRATİK ÇALIŞMALAR
Fizik bir teorik ve denel bilimidir. Fizikte tüm analitik metodların
doğruluğu denel metodlarla ispat edilmesi gerekir. Denel olarak ispat
edilmiyen bir fizik olayından söz edilemez. Genel olarak deneyler okul
laboratuvarlarında yapılır. Eğer okulda laboratuvar yoksa, öğretmen
pratik çalışmalar için öngörülen tüm materyali başka okulardan ödünç
alarak derse getirmesi gerekir. Bazı pratik çalışmalar için öğretmen
deney için gerekli tüm ölçü aygıtlarını sağlaması gerekir.
Fen ve matematik bilişim lisesi için yılda 7 pratik dersi öngörülmüştür. Pratik derslerin süresi 1 ders saatidir. Genel lisesi için ise 5
pratik çalışması öngörülmüştür. Pratik çalışmaların adlandırması müfredat programının sonunda verilmiştir.
222
KAYNAKLAR VE DERS KİTAPLARI
On birinci sınıf müfredat programının içeriği gerçekleşmesi için her
üç lise için de geleneksel ders kitapları yanında internetten alınan bilgilere de yer verilmesi önerilir.Yardımcı kitap olarak da halen kullanılmakta olan kitapların kullanılması, internetten ulaşılan yeni eğitim metodların yanında denel öğretm metodlardan da yararlanılması önerilir.
METODOLOJİK YÖNERGELER
Deneyimler, farklı metodlarla gerçekleştirilen eğitimin çok daha
başarılı olduğunu göstermektedir. Bu nedenle fizik bilimi eğitimi bir çok
eğitim metoduyla gerçekleşmesi gerekir. Burada birkaç eğitim metodundan söz edilecektir.
 Ders açıklama metodu
 Konuşma (diyalog) metodu
 Gösteri (domostrasyon) metodu
 Laboratuvar çalışma metodu
Yukarıda söz konusu olan metodlar yanında gereksinmeye göre
öğretmen çağdaş öğretim metodu olan “ öğrenci merkezli eğitim” metodunu da kullanabilir. Ders içeriğine göre, bir kaç metdun kullanılmasıyla
öğrencilerde dersin akıcılığını ve derse karşı duyulan ilgiyi artırır.
Örneğin bir doğa olayının analitik anlatımını deneyle, pratik uygulamayla
ve konuyla ilgili problemler çözerek yapılırsa öğrenciler, beceriler yaşayarak öğrenirler. Bu tür çalışma, öğrencilerin belleğini pozitif olarak
etkiler.
Dersler:
 İndüktif (Tümevarım) ve
 Deduktif
Olmak üzere çalışma metodlarıyla gerçekleşmelidir.
İndüktif (Tümevarım) metodunda olaylar basitten bileşiğe, bilinenen
bilinmiyene, yakından uzağa, somuttan soyuta doğru anlatılır. ”Bir
öğretmen derse kendinin ne bildiğiyle değil, öğrencinin ne bildiğiyle
başlamalıdır”. Örneğin magnetik alanın varlığı ve özellikleri akımlı telin
etrafında demir tozların çemberler şeklinde dizildiğini esas alarak
anlatılır. Daha sonra da deneyin analitik açıklaması yapılır.
223
Deduktif (tümden gelen) metodunda olayların analizi genelden
sonuca doğru yapılır. Örneğin deduktif metodunu Bernuli denkleminden
çıkan sonuçlar, Kirşho kanunun bir uygulaması olan dirençlerin toplanasında kullanılır. Deduktif metod genel olarak kanun ve teoremlerden
çıkan sonuçların uygulamasında kullanılır.
BİLGİ DEĞERLENDİRMESİ
Öğrencilerin bilgi değerlendirmesi için aşağıdaki kriterler göz
önünde bulundurulmalıdır:
I. Yazılı sınav
Birinci yarı yıl ve yıl sonunda birer yazılı sınav yapılması
öngörülmüştür. Yazılı sınavda öğrenciler soru ve problemleri çözmeye
uğraşacaktır. Öğretmen yazılı sınavda öğrencilere derste çözülmüş ya da
çözülmemiş birkaç sorular sorar. Öğretmenin sınavda çözülmemiş soru
ve problemlerin sormasının amacı öğrencilerin dersi anlayıp
anlamadığını öğrenmesi ve değerlendirmesidir. Yalnız bu şekilde
öğrencilerin öğrenme, dersleri benimseme, beceriklik, anlama ve
düşünme şekli anlaşılmış olur.
II. Projeler tekniği: Öğrencilerin yaratıcılık, bilimsel çalışma ya da
pratik çalışma alışkanlığı
Proje tekniği, öğrencilere yaratıcılık, bilimsel çalışma alışkanlığı ve
poroblem çözme gücü kazandırmak amacıyla uygulanan bireysel ya da
küçük grup öğretim tekniğidir.
Projeler öğretmen ya da öğrenciler tarafından sunulur. Öğrenciye
proje verilirken öğretmen öğrencilere rehberlik yapmalıdır. Öğrenciler
öğretmenden konkre problemler örneğin, çözülmemiş problem, herhangi
bir fızik olayın anlatımı ya da basit bir elektromıknatıs, elektromotor,
periskop gibi aygıtın yapımı şeklinde sorular alır.
III. Sözlü değerlendirme
Bazı öğrenciler dersleri çalışmalarına karşın derslerde etkin değilirler; derste ikili konuşmalara katılmazlar, çekingendirler. Bu nedenle
224
öğretmen söz konusu öğrencilerin bilgi değerlendirmesini klasik metodarla yapması gerekir. Klasik değerlendirme metodu ikili (diyalog) konuşma şeklinde olmalıdır ve tüm sınıfın katılmamasına dikkat edilmelidir.
IV. Test sınavı
Birinci ve ikinci yarı yılın son haftasında kitaplar kapalı olmak
şartıyla test yapılır.Testin içeriğini yarı yılda ve yılın sonunda okutulan
tüm dersler oluşturur. Öğrenci test sınavında kopya yapamaz.Test
soruların sayısını öğretmen belirler.
V. Ev ödevi
Öğretmen öğrencilere sürekli ev ödevi verir. Ev ödevi çalışması
öğrencileri derse karşı sürekli etkin olmasını sağlar. Ev ödevlerin içeriği
sayısal problemlerin çözümü, bir çizelgeye değerlerin yerleştirmesi,
herhangi bir çizim ya da pratik çalışma şeklinde olabilr.
VI. Etkinlik değerlendirmesi
Öğretmen, öğrenciyi başta bir yandaş olarak görmesi gerekir. Daha
sonra öğretmen ve öğrenci arasında bir ikili konuşma süreci gerçekleşmeli. Öğretmen bu şekilde öğrencinin ders anlatımı kazanma becerisine
ne oranda ulaştığını değerlendirir. Bu şekilde öğrenci öğretmenle birlikte
ders etkinliğini sürdürmekte ve fizik kanunlarını ispatlama becerisini
kazanır. Öğrencilerin bazıları aynı bir fizik problem için farklı sonuçlar
elde edebilir. Bazı öğrenciler sayısal problemlerin çözümünde sürekli
olarak etkindir ve sınıftaki problem çözme eylemine sürekli olarak katılırlar. Öğretmen öğrencilerin bu çeşit etkinliklerinden yararlanarak başarıları hakkında öğrenciyle birlikte ya da bağımsız olarak karar verir.
VII. Okuldaki laboratuvar etkinlikleri
Fizik laboratuvarı var olan okullarda öğretmen müfredat programına
göre deneyleri gerçekleştirir. Laboratuvarda öğretmen herhangi bir fiziksel büyüklüğün ya da olayla ilgili ölçmeler gerçekleştirir. Laboratuvardaki çalışmalar sırasında bazı öğrenciler çalışmalarda daha etkindir.
225
Bu öğrenciler deneyleri bağımsız yapabilir, öğretmenlerine de yardımcı
olurlar. Öğrencilerin bu tür davranışları öğretmen tarafından değerlendirmesi gerekir.
Öğrencilerin bilgi değerlendirmesi yukarıda belirtilen etkinliklere
dayanmalıdır.
KAYNAKÇA:
Müfredat programlarına göre ders kitapları yayınlanıncaya kadar
öğrenciler piyasada var olan lise kitaplarından yararlanabilir.
Fizik lise - 1 MEB Yayınları İstanbul 2002
Fizik lise - 2 MEB Yayınları İstanbul 2002
Fizik lise – 3 MEB yayınları İstanbul 2002.
226