tatlısu balıkları

TATLISU BALIKLARI
Türkiyedeki Tatlısu Balıklarının Bilimsel ve Türkçe Adları
ACIBALIK
Bentopelajik (Taban-yüzücü), potamodromdur (nehirde
akıntıya karşı göç eden). Havuz, göl, bataklık, çamurlu sular
ve nehirlerin körfezlerinde yaşar.
Kayıtlara geçmiş maksimum boyu 11 cm, maksimum yaşı 5
yıldır.
Bitkiler ve böceklerin küçük larvalarıyla beslenir.
Rhodeus amarus
Bitterling, Bouvire
AFANYUS
(Dalaba balığı, Dişli Sazancık)
Üremesi, Nisan ayından Haziran ayına kadar sürer. Dişi balık,
boru şeklinde uzamış yumurtlama kanalıyla tatlısu midyesinin
manto boşluğuna yumurtalarını bırakır. Erkek balık da midye
kabuğu içine spermlerini döker.
İç Anadolu'nun batısı, Akdeniz Bölgesi'nin kuzeyi, Ege
Bölgesi'nin doğusunda kalan alanlar ve göller bölgesinde
yaşayan Türkiyenin endemik (yerli ve başka yerde
bulunmayan), Taban-yüzücü (bentopelajik) türdür.
Maksimum boy uzunluğu 15 cm. dir.
Aphanius anatoliae
Dislisazancik Baligi,
Anatolienkärpfling
Durgun göl suları, akarsularda bitkili alanları tercih eder,
üreme yine bu alanlarda gerçekleşir. Yaşam alanında bol
oksijenli ve temiz sulara gereksinim duyar.
Kirlilik nedeniyle nesli tehlike altında olabilir.
ANKARA ÇAMURBALIĞI
Hakkında yeterli veri yoktur.
Oxynoemacheilus angorae
Angora loach, Angora
Schmerle, Loche De Angorea
Taban-yüzücü (bentopelajik),
akıntıya karşı göç eden)
BIYIKLI BALIK
potamodromdur.
(nehirde
Kayıtlara girmiş maksimum ağırlık 12 kg, maksimum uzunluk
120 cm, ortalama uzunluğu 30 cm.dir. Yaşam süresi 15 yıl
veya daha fazladır.
Barbus barbus
Barbel, Barbe, Barbeau
BODUR YAYIN
Hemen dağ eteklerindeki ovalarda hızlı akan ve çakıllı büyük
nehirlerde bulunur. Yetişkinler genellikle sığ sularda gün
boyunca ağaç veya köprü altı gibi yerlerde saklanır.
Alacakaranlık ve şafak sırasında aktiftir.
Yumurtlama göçleri yapar. Hızlı akan sularda, bazen gölerde
çok sığ sularda ürer. Erkekler genellikle 1-2 yıl, dişiler 2-5
yılda ilk cinsel olgunluğu erişir. Su sıcaklığı 15 ° C ulaştığında,
Mayıs-Temmuz arasında, nadiren Eylül ayına kadar
yumurtlar.
Geniş ve düz bir kafası, maksillada 4 adet, mandibulada 4
adet bıyık vardır. Olumsuz şartlara çok dayanıklıdır.
Vücudunun nemli tutulması halinde su dışında 3 gün
yaşayabilir.
Maksimum 2 Kg'a ulaşabilir. Yaşam süresi 10 yıl veya daha
fazladır.
Ictalurus melas
Black bullhead, Zwerg Wels
ÇAPAK
(Tahta balığı, çapak balığı)
Omnivor beslenir (hem etçil, hem otçul). Geceleri aktiftir. Çok
oburdur. Neredeyse herşeyi yutar. Küçük bireyler kabuklular
ve su böcekleriyle, yetişkin bireyler balıkla beslenir.
Çevresel koşullara bağlı olarak, 1-3 yıl da cinsel olgunluğa
erişir. Genellikle otlu veya çamurlu sığlıklara Mayıs ya da
Haziran başında yumurtlar. Fincan tabağı şeklindeki kazdığı
yuvaya yumurtlar. Erkek balık yumurtaları korumak için
yuvayı bekler.
Maksimum boyu 82 cm ve ağırlığı 6 kg olabilen, taban-yüzücü
(benthopelajik), ırmak-göçer (potamadrom) olup *acı-suda
da yaşayan sazangil bir balıktır. Karadeniz’de bulunur.
*Acı-su: Tatlı-su ve deniz sularının karışım alanındaki az tuzlu
(%o 5 - % 18) su. Karışık tuzlu sınır yaşam alanıdır. Denizel
ve
karasal
sulardan
tamamıyla
farklıdır.
Abramis brama
Carp bream, Brachse, Bréme
DAĞ ALABALIĞI
Gri renkli olup baş ve yanal çizgi üzerinde siyah benekleri
vardır. Alt kısım beneksiz, solungaç kapağı önündeki leke
belirgin, yanal çizgi üzerinde 115-119 pul sırası ve 10-12 adet
nokta
benek
bulundurur.
Sırt yüzgeci siyah lekeli ve serbest kenarları düzgündür. Anüs
Salmo trutta macrostigma
yüzgeci sırt yüzgecinden daha küçük, kuyruk yüzgeci çatallı
Wandersaibling, Omle
ve uçları yuvarlaktır. Siyah beneklerin yan çizgi altına inmeyişi
Chevalier
ve omur sayısının 57’nin altında oluşu ile diğer alt türlerden
ayrılır.
25 cm.den küçüğünün
avlanması yasaktır.
Çoruh havzası, Ege bölgesi ve Konya Ereğlisi’nde görülür.
Bilimsel olarak dünyamızın son buzul çağında dağ göllerinde
kalıp,
geliştiği
teorisi
vardır.
IUCN Kırmızı Listede
soyu kritik tehlikede tür
Boyu 40-60 cm'den 1 m'ye, ağırlığı da 1-3 kg'dan 14 kg'a
olabilir. 3-4 yaşında olgunlaşıp göllerin buzla kaplandığı Ekim
- Ocak aylarında yumurtalarını çakıllara bırakır. Dişileri kg.
ağırlığına yaklaşık 3.500 yumurta bırakır. Çok lezzetli etinin
yanısıra, sertlik ve çevikliği ile avcılığı da değerlidir. IUCN
Kırmızı Listesinde "soyu kritik tehlike altında" türdür.
DERE ALABALIĞI
Dere alabalığının yaşam alanlarını dağ yamaçlarından hızla
akan bol oksijenli ve soğuk dereler ve dağlık bölgelerin aşağı
kısımları oluşturur.
Bu ekotipin ortalama ağırlıkları 2,3–3,2 kg arasında değişir.
Vücut rengi bölgesel olarak değişim gösterebilir. En belirgin
özelliği vücutlarındaki kırmızı beneklerin balık büyüdükçe
kaybolmadan aynen kalmasıdır.
Salmo trutta fario
Brown trout, Bachforelle,
Truite De Rivire
Maksimum uzunluk 100 cm, ortalama uzunluğu 20 cm.
yayınlanan maksimum ağırlığı 20 kg, rapor edilmiş maksimum
yaşı 8 yıldır.
25 cm.den küçüğünün
avlanması yasaktır.
Genellikle dağ ve alt dağlık bölgelerde hızlı akan sularda
bulunur. Bentik omurgasızlar, böcek larvaları, böcekler ve
yumuşakçalarla beslenirler. Bunlara ek olarak, yetişkin balık
ve kurbağalar da besinleri arasındadır.
DERE KAYABALIĞI
Taban-yüzücü (bentopelajik), maksimum uzunluk 20.0 cm,
yaygın uzunluğu 12 cm, yayınlanan maksimum ağırlık 220 g
ve
rapor
edilen
maksimum
yaş
8
yıldır.
Gobio gobio
Gudgeon, Gründling, Goujon
Tabanı kumlu nehir ve göllerde, küçük derelerde, hızlı akan
nehirlerde yaşar. Sürü oluşturur. Böcek larvaları,
yumuşakçalar ve küçük kabuklularla beslenir. Gün boyunca
aktiftir. Gıcırtıya benzeyen sesler çıkartır. Bu yaydığı ses,
diğer balıklarla iletişim içindir.
DİKENCE
Tatlısu ve tuzlu suda yaşar. Taban-yüzücü (bentopelajik),
anadromdur(yukarı göçer). Bulunduğu derinlik aralığı 0 - 100
m. dir.
Rapor edilmiş maksimum boy uzunluğu 11 cm, yaygın
uzunluk 5,1 cm, rapor edilmiş maksimum yaşı 8 yıldır.
Gasterosteus aculeatus
aculeatus
Three-spined stickleback,
Dreistachliger Stichling
Stichling, Épinoche à trois
épines
EĞREZ
(Kavinne Balığı, çiçek balığı)
Vimba vimba
European vimba, Zährte,
Vimbe
GAMBUSYA
Tatlısuların haliç ve körfezlerinde, nadiren denizlerin tatlısuya
karıştıkları yerlede bulunur. Genellikle çamur veya kum
üzerinde sığ bitki örtüsüne sahip alanlarda sürüler oluşturur.
Temmuz-Ağustos aylarında denizin derin yerlerine toplu
göçler
yapar.
Solucanlar, kabuklular, larvalar, suya düşen böcekler ve
küçük balıklar ile beslenirler. Kendi yavru ve yumurtalarını da
yediği gözlemlenmiştir.
Taban-yüzücü (bentopelajik) ve yukarı göçer(anadrom)
türdür.
Kayıtlara geçmiş maksimum uzunluk 50 cm, yaygın uzunluğu
20 cm, yayınlanan maksimum ağırlığı: 1,4 kg ve maksimum
yaşı:
15
yıldır.
Cinsel olgunluğua erişim boyu 12.5 cm, yaş 3-4 dür. MayısTemmuz döneminde yumurtlamak için sığ, hızlı akan dere ve
nehirlerin çakıllı kesimlerine göç yapar.
Tatlısu ve tuzlu suda yaşar. Taban-yüzücü (bentopelajik),
anadromdur(yukarı göçer). Bulunduğu derinlik aralığı 0 - 100
m. dir.
Rapor edilmiş maksimum boy uzunluğu 11 cm, yaygın
uzunluk 5,1 cm, rapor edilmiş maksimum yaşı 8 yıldır.
Gambusia affinis
Mosquitofish, Gambusie,
Gambusia
Ekolojik sakıncalı tür
Tatlısuların haliç ve körfezlerinde, nadiren denizlerin tatlısuya
karıştıkları yerlede bulunur. Genellikle çamur veya kum
üzerinde sığ bitki örtüsüne sahip alanlarda sürüler oluşturur.
Temmuz-Ağustos aylarında denizin derin yerlerine toplu
göçler yapar.
Solucanlar, kabuklular, larvalar, suya düşen böcekler ve
küçük balıklar ile beslenirler. Kendi yavru ve yumurtalarını da
yediği gözlemlenmiştir.
GÖK KUŞAĞI ALABALIK
Anavatanı Kuzey Amerikadır. Yetiştirilmek üzere dünyaya
yayılmış, bu arada ülkemize de getirilmiştir. Çiftliklerde
üretimi yapılmaktadır. Kafeslerden kaçmaları sonucu baraj
gölleri ve nehirlerimize de yayılmıştır.
Temiz, oksijeni bol sularda yapay yemler veya küçük
balıklarla beslenebilen, yetiştirilmeye en çok uyum gösteren,
tuzlu deniz suyuna ve 26 derece ısıya kadar toleransı olan bir
alabalık türüdür.
Salmo gairdneri
Oncorhynchus mykiss,
Steelhead trout,
Regenbogenforell,
Truite arc-en-ciel
25 cm.den küçüğünün
avlanması yasaktır.
Dünyanın en hızlı yüzen 10 balığı arasındadır (8m/sn). İstilacı
bir karakter gösterir. Hastalıklara dayanıklılığı, güçlü yapısıyla,
diğer balıklara üstün rekabeti vardır.
Erkekler 2, dişileri 3 yılda olgunlaşıp yaklaşık 1.000-5.000
yumurta verir. Denizde yetiştirilenleri daha çabuk büyüme
gösterir.
Olta avcılığı çok keyif veren, saldırgan bir balıktır. Doğal ve
yapay yemlerle avcılığı yapılır. Hareketli, sabit her türlü yeme
saldırır.
GÖL ALABALIĞI
Tabansal (demersal), potamodromdur (nehirde akıntıya karşı
göç eden).
Kayıtlara girmiş maksimum boy uzunluğu 140 cm, yaygın
uzunluğu 90 cm, yayınlanan maksimum ağırlığı 50 kg, rapor
edilmiş maksimum yaşı 7 yıldır.
Salmo trutta lacustris
Lake trout, Seeforelle,
Truite De Lac
25 cm.den küçüğünün
avlanması yasaktır.
Temiz, bol oksijenli göl ve hızlı akan nehirlerde yaşar.
Türkiye'de Kuzeybatı Anadolu, Abant ve Yedigöllerde
bulunmaktadır.
Kabuklulur, özellikle diğer omurgasızlar ve küçük balıklarla
beslenir.
İlk cinsel olgunluğa erişim yaşı dişilerde 3-5 yıl, erkeklerde 47 yıldır. Eylül-Ekim aylarında nehirlerde yumurtlar.
GÖRDEK
Taban-yüzücüdür (bentopelajik). Maksimum boy 45 cm,
ortalama boyu 18-20 cm.dir. Kayıt edilmiş maksimum ağırlık
2.55 kg (Finlandiya'da). Yaşam süresi 25 yıldır.
Çevre açısından seçici değildir. Çeşitli göl ve nehirlerde yaşar,
sığ bitki örtüsü ve sıcak suyu olan bölgelerde bulunur.
Küçük yumuşakçalar, kabuklular, böcekler ve yosunla
beslenir. Güneşli günlerde çakıl ve su bitki örtüsü açık sığ
sularda yumurtlar. Diğer balık türleriyle melezler oluşturabilir.
Rutilus rubilio
Rovella, South European
roach, Südeuropäische
Plötze, Gardon blanc
Dünya üzerinde geniş bir yayılım alanına ve geniş uyumluluk
yeteneğine
sahiptir.
GÜMÜŞ
(Aterina balığı, gümüş balığı)
Tatlı ve tuzlu sularda yaşar. Tabansal (demersal) ve
*amphidromdur. Sık sık tuzlu sularda ve daha düzensiz
tatlısularda bulunan bir çok euryhaline (Tatlısu- tuzlu su
oranlarını
tolore
eden)
türdür.
Maksimum boy uzunluğu 20 cm, rapor edilen maksimum yaşı
2
yıldır.
Atherina (hepsetia) boyeri Zooplanktonlar ve küçük dip canlılarıyla beslenir. Üreme
dönemi, Şubat-Ağustos arasındadır. Balık unu yapımında
Big-scale sand smelt,
değerlendirilir.
Ährenfisch, Éperlans
*Amphidrom: Nehir ağızlarında doğan larvalar önce denizde
büyürler. Cinsel olgunluğa ulaşınca, yumurtlamaya tatlısulara
dönerler
Sayfanın hazırlanmasında yararlanılan kaynaklar
TATLISU BALIKLARI
Türkiyedeki Tatlısu Balıklarının Bilimsel ve Türkçe Adları
GÜMÜŞ SAZAN
Hypophtalmichthys
molitrix
Silver carp, Silberkarpfen,
Carpe argentee
Rahatsız edildiğinde
yapmasıyla ünlüdür.
sudan
dışarı
yüksek
sıçramalar
Uzakdoğuda yaygın yetiştirciliği yapılan, ülkemiz ve Avrupaya
yetiştiriciliği ve alg sahası kontrolü amacıyla Amur nehrinden
getirilmiş
Sazangil
balıktır.
Aşılandığı ülkelerde ekolojik sorunlara yaratttığı bildirilmekte
birlikte, dünyada yılda 1 milyon tonluk insan besini olarak
taze tüketimi ve alg kirliliğini azaltması nedeniyle ekonomik
ve
ekolojik
değeri
olan
türdür.
Taban-yüzücü
akıntıya
(bentopelajik),
karşı
potamodromdur
göç
(nehirde
yapar).
Rapor edilmiş maksimum boy uzunluğu 105 cm, ortalama
uzunluğu 18 cm, rapor edilmiş maksimum ağırlık 50 kg. dır.
Sıcak ve yavaş akan nehirlerde, göllerin haliç ve körfezlerinde
fitoplanktonlar,
zooplanktonlarla
beslenir.
Nehirde
yumurtlama için yukarı göç yapar.
• Bu balıkların görüldüğü sular derhal Bakanlığın en
yakın il veya ilçe tarım müdürlüklerine bildirilmelidir.
• Bu grup balıkların avlanmasında boy ve sayı
limiti yoktur, kapalı sezon bulunmamaktadır.
• Bu balıkların canlı yem olarak kullanılması, bir
içsudan başka bir içsuya taşınması yasaktır.
GÜMÜŞİ HAVUZBALIĞI
(İsrail sazanı, Çin sazanı, Japon Aslında ilgisi olmadığı halde bugün adı "İsrail Sazanı olarak"
literatürümüze girmiştir. Trakya bölgesinde bulunduğu
sazanı)
bilinen bu tür ülkenin diğer bölgelerine de yayıldığı
kaydedilmiştir (Şaşı ve Balık 2003). Üreme ve büyüme
potansiyelinin yüksek olması bulunduğu ortamda baskın
olmalarına neden olmaktadır.
Diğer sazan türleri ile fiziksel benzerliklerinden dolayı
karıştırılabilmekte ve bu yolla da yayılabilmektedir.
Carrasius sp
Cyprinus gibelio
Ekolojik tehlikeli, istilacı
tür
Bu tür balıklandırma çalışmaları ile de bir bölgeden başka
bir bölgeye taşınabilmektedir.
Zamanında yapılan öngörülmemiş hatalar sonucu doğaya
salınması ya da kaçmasıyla bu balık türü, bugün
içsularımızın en büyük ekolojik sorunu haline gelmiştir.
İstilacı karakteriyle, diğer türleri tehdit etmektedir ve hızla
yayılmaktadır. Akademik çevrelerce hızlı önlemler alınması
önerilmektedir.
Bilinen özellikleri; zor doğal şartlara dayanıklılığı, yılda
birden fazla kereler üremesi, başka türlerle melezleşmesi,
diğer balıklarla besin, barınma rekabetidir.
Eti yenilmekle birlikte, genel oluşmuş kanıya göre "lezzetsiz
ve çok kılçıklı" olarak nitelendirilmektedir.
Havuz balığı ile Sazan Hibriti
İNCİ BALIĞI
(İnci Kefali)
Sazangillere ait bir balık türüdür. Taban-yüzücü (bentopelajik)
ve
ırmak-göçerdir
(potamadrom).
Yüzeyde sürü oluşturur. Nisan-Mayıs aylarında göle göçer.
Derin
otlu
yerlerde
yumurtlar.
Alburnus alburnus
Türkiye’de tespit edilen diğer türler şunlardır: Alburnus
apolyont (Apolyont Gölü), Alburnus akili (Beyşehir Gölü),
Alburnus albidir (Sapanca Gölü), Alburnus nasreddini (Eber
Bleak, Ukelei, Ablette
Gölü), Alburnus tarichi (Van Gölü), Alburnus escherichi
(İçanadolu
suları).
İsmi, pullarının yapay cam inci yapımında kullanılmasından
kaynaklanmaktadır.
Kibar bir vücut yapısı ve yukarıya yönelik bir ağzı vardır.
Boyları 15-20 cm, çok nadir 25 cm olur. Sırtları yeşilimsi-gri
renkli ve yanları gümüş rengi olur. Yüzgeçlerinin rengi
sırtından
biraz
daha
koyudur.
Planktonlar, kurtlar, böcek larvaları ve su yüzeyindeki
sinekleri avlayarak beslenir.Olta balıkçılığında, Sudak balığı
avı için yem olarak çok uygundur.
KADİFE BALIĞI
(Yeşil sazan)
Tabansal
(demersal),
potamodromdur.
(Irmak
göçer).
Maksimum boy uzunluğu 70 cm, yaygın uzunluğu 20 cm,
rapor edilmiş maksimum ağırlığı 7,5 kg, maksimum yaşam
süresi
20
yıldır.
Tinca tinca
Tench, Schlei fische, Tanche
26 cm.den küçüğünün
avlanması yasaktır.
Genellikle sığ, yoğun bitki örtüsü olan göl ve körfezlerde
yaşar. Düşük oksijen sınırlarına ve tuzluluğa dayanıklıdır.
Yumuşakçalar, bitkisel maddeler, kabuklular ve böcekler,
özellikle severek chironomidlerle (bir tür sivrisinek benzeri su
sineği) beslenir. Bazen yavru ve küçük balıkları da avlar.
2-3 yıl arası cinsel olgunluğa erişir. Su içinde yoğun bitki
örtüsü arasına yumurtlar. Çoğunlukla 22-24 °C, en az 19 °C
üzerindeki sıcaklıklarda, Haziran-Temmuz aylarında, uygun
sıcak hava devam ederse dişi yılda 1-9 kere, her 11-15 günde
bir yumurtlar.
KARABALIK
(Gelinbalığı, sekizbıyık)
Yayına (Silurus Glanis) benzeyen ve onunla aynı grupta fakat
farklı ailede (Clariidae=hava soluyan yayınlar) yer alır. Vücut
uzundur, yayın balığına benzer fakat sırt yüzgecinin daha
büyük ve ağızda 4 çift bıyığın bulunuşu ile ondan ayrılır.
Bentopelajik (taban-yüzücü), potamodromdur (nehirde
akıntıya karşı göç eden). 0-80 m derinlik aralığında bulunur.
Clarias gariepinus
North African catfish,
Afrikanischer Raubwels,
Poisson-chat nord-africain
Kayıtlara geçmiş maksimum uzunluğu 170 cm, yaygın
uzunluğu 90 cm, maksimum ağırlığı 60 kg, maksimum yaşı 8
yıldır.
Karabalık, Clarias Gariepinus Güney Afrika’daki Orange
35 cm.den küçüğünün avlanması
yasaktır.
Nehri’nden başlayarak, tüm Afrika, Ortadoğu ve Türkiye’de
yayılış gösterir. Ülkemizde Antalya’dan Hatay’a kadar olan
sahil kuşağındaki durgun ve akarsularda rastlanır.
Hatay bölgesinin en büyük su kaynağı Asi Nehrinde, bol
miktarda bulunmaktadır. Yine neredeyse tamamen
kurutulmuş olan Amik gölü ve ovası ençok bulunduğu yerler
arasındadır. Göl kurutulmadan önce bahar ve kış aylarında
genişleyip yaz aylarında daralmaktayken kuruyan ve gölün
çekildiği alanlardaki ufak su birikintilerinde binlercesini
toplamak mümkündü.
Bu bölgede doğadan yavru toplanarak yetiştiriciliği
yapılmaktadır. Karabalık Dünyada "Afrika Kedi Balığı" olarak
tanınmakta ve Afrika’da 1970’li yıllardan bu yana ticari
potansiyeli ile dikkat çekmektedir.
Solungaç boşluğunun üzerinde, kafatasının içinde her iki
yanında yer alan organ ve nemli derisi sayesinde doğrudan
güneş ışığına maruz kalmadığı ve derisi kurumadığı sürece
şaşılacak kadar uzun süreler belirli miktarda atmosferik
havayı soluyarak hayatta kalabilirler.
KARABURUN
Taban-yüzücü (bentopelajik), potamodromdur (akıntıya karşı
göç eden). Tabanı kaya veya çakıllı olan orta ölçekli nehirler
ve
hızlı
akan
sularda
yaşar.
Kayıtlara geçmiş maksimum boy uzunluğu 50 cm, ortalama
yaygın uzunluğu 25 cm, rapor edilmiş maksimum ağırlığı 2.7
kg (Fransa), ortalama ağırlık 500 gr, maksimum yaşı 15
yıldır.
Chondrostoma nasus
Sneep, Weißfisch, Hotu
KAYABALIĞI
Tabansaldır (demersal). Akdeniz, Karadeniz, Azak ve Hazar
denizlerine dökülen nehirlerin ağızları ve kolarında yaşar.
Ekonomik ve sportif avcılık değeri yoktur.
Proterorhinus marmoratus
Tubenose goby,
Marmorierte Grundel
KEREVİT
(Kerevit, tatlısu istakozu, göl
istakozu)
Avrupa sularında yaşar. Türkiye’de göller bölgesinde,
Sapanca ve İzmit göllerinde ekonomik değeri yüksek canlı
olarak
avlanmaktadır.
Rengi açık esmerdir. Dikkati çeken özelliği uzun makasıdır.
15 cm boya ulaşabilir. Temiz, berrak suları sever. Gündüz
tabana gömülür ya da taşların altına saklanır. Alacakaranlıkta
ve
gece
aktiftir.
Her şeyi yer. Sucul canlılarla ve balık kadavrasıyla beslenir.
Dişi, yumurtaları ve yavruları, yumurtadan çıkıp yüzene kadar
Astacus leptodactylus
ard kısmında taşır.
Galician crayfish, broadfingered crayfish, freshwater
crayfish
KIZILKANAT
Taban-yüzücü (bentopelajik), potamodromdur (ırmak-göçer).
Kayıtlara geçmiş maksimum boy uzunluğu 51 cm, yaygın
uzunluğu 20 cm, maksimum ağırlığı 2.1 kg, maksimum yaşı
19
yıldır.
Besin yönünden zengin, bol bitki örtüsü olan ova nehirleri, göl
ve göletlerde yaşar. Plankton, karasal böcekler ve bitki
materyalleriyle
beslenir.
Scardinius
erythrophthalmus
Rudd, Rotfeder, Rotengle
3 ya da 4 yılda cinsel olgunluğa erişir. Diğer balıklarla melez
oluşturur. Yavaş büyüyen bir türdür. Çevresel şartlara göre
bodur bir popülasyon oluşabilir.
Taban-yüzücü (bentopelajik), potamodromdur (ırmak-göçer).
KOCA AĞIZ
(Akbalık)
Aspius aspius
Asp, Rapfen, Aspe
Kayıtlara girmiş maksimum boy uzunluğu 120 cm, yaygın
uzunluğu 55 cm, maksimum ağırlığı 9 kg, maksimum yaşı 11
yıldır.
Büyük ve orta ölçekli ova nehirleri ve büyük göllerde bulunur.
Güçlü akıntıları ve hızlı akan nehirleri tercih eder. Küçük
bireyler kıyılara yakın sürüler oluşturur. Yetişkin bireyler,
derinlerde ve yalnız kalmayı tercih eder.
Hızlı ve çevik bir avcıdır. Küçük bireyler plankton ve
kabuklularla, yetişkin bireyler balıklar ve su kuşlarıyla
beslenir.
Yaşı
ilerledikçe
yırtıcılığı
artar.
Nisan-Haziran döneminde nehir içinde yumurtlama göçü
yapar.
Karadeniz ve Hazar denizine akan nehirlere has bir balıktır.
LEVKİT
Taban-yüzücü (bentopelajik), anadromdur (yukarı göçer). Acı
suya
girer.
Tuzluluğa
toleransı
vardır.
Rutilus frisii
Kutum, Black Sea Roach,
Perlfisch
Maksimum boy uzunluğu 70 cm, yaygın boyu 60 cm, kayıt
edilmiş maksimum ağırlığı 8 kg ve maksimum yaşı 12 yıldır.
Cinsel olgunluğa erişim yaşı 4-5 yıl, boyu 43-50 cm dir.
Büyük nehir ağızlarında ve onlar bağlı göllerde yaşar.
Bentik omurgasızlar, kabuklular ve yumuşakçalarla beslenir.
Tabansal (demersal), göçmendir (anadrom). Bulunduğu
derinlik
aralığı
1-30
m'dir.
LEVREK
Perca fluviatilis
European perch, Eurasian
perch, Flussbarsch,
Perche Fluviatile
18 cm.den küçüğünün
avlanması yasaktır.
Cinsel erginliğe erişim boy aralığı 11-23,4 cm, Cinsel
erginliğe erişim erkek 2-4 yıl, dişi 1-2 yıl, Kayıtlı maksimum
boy uzunluğu 60 cm, Yaygın uzunluğu 25 cm, Kayıtlı
maksimum ağırlığı 4.8 kg, Kayıtlı maksimumu yaşı 22 yıl
(ortalama 6 yıl yaşıyor.)
Geniş yaşam alanına yayılır. Orta ölçekli nehir ağızları,
lagünler, her türlü gölde yaşar. Ağırlıklı olarak gün doğumu
ve batımında beslenen bir gündüz beslenicisidir.
Çok atak ve fırsatçıdır. Her türlü kabuklu, yumuşakça küçük
balıkla
beslenir.
Kısa yumurtlama göçleri yapar. Enlem ve yükseklik bağlı
olarak,
Şubat-Temmuz
döneminde
yumurtlar,
Ticari balıkçılığı önemlidir. Olta balıkçılığında da popüler bir
balıktır.
MİNİ İNCİ BALIĞI
Tabansal (demersal), potamodromdur (nehirde akıntıya karşı
göç
eden).
Kayıtlı maksimum boy uzunluğu 14 cm, yaygın boyu 7 cm,
kayıtlı maksimum yaşı 11 yıldır (Ortalama 4-5 yıl yaşar).
Phoxinus phoxinus
Elritze, Vairon
Büyük ova nehirleri, hızlı akan dereler, oligotrofik* göller,
soğuk ve bol oksijenli küçük yayla gölleri kapsayan geniş bir
yelpazede yaşar.
Alg türleri, bitki artıkları, yumuşakçalar, kabuklular ve
böceklerle beslenir.
2 yaşında cinsel olgunluğa ulaşır. 10 üzerindeki sıcaklıklarda
Nisan-Haziran döneminde nehirde akarsuyun, gölde
dalgaların yıkadığı temiz çakıllık bölgelere yumurtlar.
Oligotrofik* : Düşük besin düzeyi, derin sulardaki büyük
miktarlarda çözünmüş oksijen, duru soğuk su ve sınırlı bitki
yaşamı olan göller.
NOKTALI İNCİ BALIĞI
Taban-yüzücü (bentopelajik), potamodromdur.(akıntıya karşı
göç
eden)
Kayıtlı maksimum boy uzunluğu 13 cm, yaygın uzunluğu 9
cm, kayıtlı maksimum ağırlığı 30 gr.dır.
Alburnoides bipun
ctatus
Alandblecke, Spirlin
Bol oksijenli hızlı akan nehirler ve derelerde yaşar. Böcek
larvaları, böcek ölüleri ve kabuklularla beslenir. Küçük gruplar
halinde hızlı akan çakıllıklı derinliklere yumurta bırakır. Baraj
inşaatları, alabalık yetiştiriciliği ve kirlilk nedeniyle soyu
tehlike altındadır. Ticari değeri yoktur. yem olarak veya
akvaryumculukta değerlendirilir.
Tabansal (demersal), potamodromdur (akıntıya karşı göç
eden).
OT SAZANI
Ctenopharyngodon idella
Grass carp, Weisser Amur,
Grasfisch, Carpe Eteno
Koruma altındadır ve
avlanması yasaktır.
Kayıt edilmiş maksimum boy uzunluğu 150 cm, yaygın
uzunluğu 10.7 cm, kayıtlı maksimum ağırlığı 45 kg ve
maksimum
yaşı
21
yıldır.
Göl, gölet, havuz ve büyük nehirlerde yaşar. Yüksek su
bitkileri, sualtı otları, böcekler ve diğer omurgasızlarla
beslenir.
Asya kökenlidir, Çin, Amur Irmağı, Doğu Sibirya. Herbivor bir
türdür. Tatlısularda akuatik makrofitlerin kontrolü amaçlı
birçok ülkeye yayılmıştır. Üreme potansiyeli yüksektir.
Triploid
türleri
genellikle
biyolojik
kontrol
amaçlı
kullanılmaktadır. Ergin bir birey kendi ağırlığının 100 katı
kadar
bitki
tüketebilir.
Bu türün bulunduğu ortamda biyoçeşitliliği etkilediği
bulunmuştur. Akuatik makrofitlerin yoğun olarak tüketilmesi
sistemdeki besin tuzu miktarını etkilemekte dolayısıyla trofik
etkileşimleri
değiştirmektedir.
Fitoplankton
miktarındaki
değişimlere
bağlı
olarak
zooplankton miktarında ve kompozisyonunda da değişimler
olmaktadır.
Ayrıca, aşılandığı ülkelere bir tür parazit tenya
(Bothriocephalus opsarichthydis) getirdiği ve ekolojik etkileri
olduğu rapor edilmiştir.
TATLISU BALIKLARI
Türkiyedeki Tatlısu Balıklarının Bilimsel ve Türkçe Adları
Dünyadaki balık aileleri içinde en fazla türe sahip olan aile
sazangiller (cyprinidae) ailesidir. Sazan balığı, taşıma ve
aşılama
yoluyla
dünyaya
yayılmıştır.
SAZAN
(Sazan, Avrupa Sazanı, Pullu
Sazan, İsrail sazanı, Aynalı
sazan, Kral Sazan)
Cyprinus carpio
Common carp, Karpfen,
Carpe commmune
40 cm.den küçüğünün
avlanması yasaktır.
Ilıman iklim bölgelerinin ekonomik öneme sahip türü olan
sazan balıkları, sıcağı sevmesinin yanında soğuğa da
dayanıklı bir balık türüdürler. Kirlilik ve su ısısı farklarına karşı
da çok dayanıklıdırlar. Sazan, geniş bir ısı toleransına
sahiptir. Az miktarda oksijene gereksinim duyar ve bulanık
suları
tercih
eder.
20°C’nin üzerinde iyi gelişme gösterirler. 1°C su sıcaklığına
ve ani sıcaklık değişikliklerine maruz kaldığında da
yaşayabilirler. Sazan balıkları %5 tuzlulukta ve 5-9 arasındaki
pH’larda
büyümektedir.
Omnivor beslenir (hem bitkisel, hem hayvansal besinler).
Besinlerini bentik su hayvanları, planktonlar, bitki parçaları ve
bitkisel artıklar oluşturur. Dipteki küçük su canlılarını çamurla
birlikte alıp çamuru geri atar. Bu yüzden çamur içinde oyuklar
açar. Büyük sazanların bazı küçük balıkları yedikleri de
gözlenmiştir.
15 derece ve üstü bahar aylarında sığ sularda bitki örtüsü
içine yumurtalarını rastgele bırakır. Yumurta bırakan dişiyi en
az üç erkek balık takip ederek yumurtaları döller. Bir hafta
sonrasında yumurtadan çıkan yavrular bir süre kendi sarı
kesesi içinde kapalı beslenir. Daha sonra dışarı çıkan
savunmasız yavru sazanlar Sudak, Levrek gibi balıklara
sıkça
hedef
olurlar.
Sazan diğer olta balıklarından daha özgün beslenme
alışkanlıklarına sahiptir. Bitki, yumuşakça, kabuklu, diğer
balıkların yumurtaları veya yavruları, algler, solucanlar gibi
her türlü yemle beslenir. İhtiyatlı yemlenen bir balıktır.
Çevresinde ani değişiklik veya yem gördüğünde ihtiyatlı
davranır ve o yeme hemen atlamaz. Sabır ve zamana ihtiyaç
olan
avcılığı
vardır.
Ticari,
amatör
avcılığı
ve
yetiştiriciliği
önemlidir.
Kayıt edilen en yaşlı bireyi 20 yıllık olmasına karşın
sazanların çok daha uzun yaşadığı bilinmektedir. 47 yıldan
fazla yaşam yılı ve 75 kilodan fazla ağırlıkta olabilir. Dünya
rekoru Sazan (Kaynak), Lac de St Cassien-Fransa'da 1987
yılında yakalanan 34 Kg ağırlığında bir balıktır.
AYNALI SAZAN
Pullu sazana görünüm olarak çok benzer. Dağınık ve seyrek
pul yapısı ile pullu sazandan görünüm olarak ayrılır.
Cyprinus carpio
Mirror Carp, Spiegelkarpfen,
Carpe miroir
40 cm.den küçüğünün
avlanması yasaktır.
Kayıtlara girmiş maksimum uzunluk 120 cm, ortalama
uzunluk 45- 65 cm, maksimum ağırlık (Avrupa) 42 kg 637 gr,
ortalama ağırlığı 2,7 -6.8 kg, Yaşam süresi 9-45 yıl arasıdır.
Ancak, kayıtlara geçmiş 45 +yıl yaşamı olanları vardır.
Yaşam alanı, beslenme ve üreme karakterleri pullu sazanla
benzerlik gösterir. Yetiştiriciliği yapılmaktadır. Sportif
balıkçıkta da önemi olan bir balıktır.
ÇIPLAK SAZAN
(Pulsuz sazan)
Derisinde yok denecek kadar az pul bulunan bir sazan
türüdür. Pullu ve aynalı sazanla benzer karakter gösterir ve
onlara göre daha yavaş büyür.
Cyprinus carpio
Leather carp, Lederkarpfen,
Carpe cuir
SOMON
(Som balığı)
Karadeniz’de yetiştiriciliğinin denendiği ancak başarısız olan
ve o yıllardan sonra dilimize "Somon" adıyla da giren Atlas
Okyanusu’nda
yaşayan
Alabalıkgil
bir
türdür.
Boyu maksimum 150 cm ve ağırlığı 47 kg kadar olabilir.
Bilinen en yaşlı birey 13 yıllıktır. Taban-yüzücü (bentopelajik)
ve yukarı-göçerdir (anadromdur). Deniz, acı-su ve tatlı-suya
girer. Ticari balıkçılığı ve yetiştiriciliği çok önemlidir.
Salmo salar
Atlantic salmon, Lachs,
Saumon
Genç bireyler tatlısuda 1-6 yıl kaldıktan sonra denize göçerler.
Denizde 1-4 yıl geçirirler. Eşeysel (cinsi) olgunluğa ulaşanlar
doğdukları tatlı-suda yumurtladıktan sonra yeniden denize
dönerler. Ancak bunların büyük çoğunluğu yumurtlama
sonrasında ölür. Tatlısudaki büyüme yavaştır. Denizde daha
hızlı büyürler.
Somon ile Denizalası arasındaki farklar
1. Somon'un kuyruk çatalı içbükey, D.alasında dış
bükey ya da
düze yakın.
2. Somon'un kuyruk sapı ince, D.alasının daha
kalın.
3. Somonun yanal çizgisinin altında siyah noktalar
yok.
4. Somon'un gözü, altçene plakası hizasının
önünde.
5. Somonun başı daha sivri, D.alasının daha
yuvarlak ve küt.
SUDAK
(Alman Ievreği, akbalık, dişli
balık)
Küçük Çekmece, Sapanca, Ladik, Eğirdir, Marmara ve
Seyhan baraj gölleriyle, Bafra, Terme ve Samsun
yörelerinde
yaygın
olarak
bulunmaktadır.
Yüzücü (pelajik), yaşam derinlik aralığı 2 - 30 m,
genellikle 2-3 m, potamodromdur (göçer). Yumurtlama
için kısa göçler yapar. Cinsel olgunluğa ilk erişme boyu
28-46 cm dir. Max. boyu 1 m. ortalama 50 cm,
kayıtlara geçmiş maksimum ağırlık 20 kg, yaşı: 17
yıldır.
Stizostedion lucioperca
Pike-perch, Zander, Sandre
26 cm.den küçüğünün
avlanması yasaktır.
Etinin lezzetli oluşu yüzünden büyük bir ekonomik
önem taşır. Fakat beslenmesi tamamen diğer canlı
balıklara dayandığı için kültür şartlarında yapay üretimi
yapılamaz. Ancak, diğer balıkların çok bulunduğu doğal
göllere aşılanarak stoklar daha ekonomik şekle
dönüştürülebilir.
Bu amaçla, memleketimizin bazı doğal göl ve barajlara
adı geçen balıklarla aşılanarak iç sularımız daha verimli
hâle getirilmiştir. Bununla beraber, bu balıklann doğal
sularımıza aşılanması bir taraftan da kötü sonuç ortaya
koymuştur. Zira göldeki diğer formların tüketilmesi
sonucu gıda zincirinde bir kopukluk meydana gelmiş,
dolayısıyla doğanın dengesi bozulmuştur.
Vücut ince uzun yapılı olup küçük ktenoid pullarla
örtülüdür. Başı daha sivridir ve uzunluğu standart
vücut boyunun 1/4’ü kadardır. Üst çenenin arka ucu,
gözün arka kenarından indirilen düşey çizgiye kadar
uzanır. Ağızda iyi gelişmiş, sivri uçlu köpek dişleri
bulunur. Solungaç kapaklarının üzeri genellikle çıplaktır
ve solungaç kapağının sonunda diken şeklindeki uzantı
yoktur. Özellikle erkeklerde, baş ile I. sırt yüzgeci
arasında kalan sırt bölgesi hafif tümsektir. Kuyruk
yüzgeci az girintili ve loplarının ucu yuvarlaktır.
Vücudun genel rengi parlak beyaz olup sırt kısmı
griyeşil, yan taraflar ve karın bölgesi ise, gümüş,
beyazıdır. Vücudun yanlarında ve özellikle yan çizginin
üstünde kalan bölgede, sayıları 10-12 arasında değişen
kahverengi-esmer benekler bulunur. Sırt ve kuyruk
yüzgeçlerinin ışınları arasındaki zarlar üzerinde, düzenli
sıralanmış kahverengi benekler vardır.
Bu tür, genel olarak tatlı ve az tuzlu sularda
yaşayabilir. Tatlı su formları, akarsuların aşağı
havzalarında ve özellikle büyük göllerde bulunur. Hazar
ve Azak denizinde tuzlu sudayaşayan formu
bulunmaktadır. Pusu avcısıdır. Turna balığı gibi çok
yırtıcı olmakla beraber, yutabildiği balıklar daha küçük
boyludur. Yırtıcı olan bu balığın başlıca gıdasını özellikle
sazan
türü
balıklar
oluşturur.
Yumurtlama devresi Nisan-Haziran ayları arasıdır.
Cinsel olgunlaşma 3-4 yaşında gerçeklesir. Yumurtalar
dişi balık tarafindan çakıllı-kumlu zeminlerdeki taşlar ve
bitki kökleri üzerine yapıştırılır. Bir dişi balık vücut
ağırlığının her kg’ı için 1-1.5 mm çapında 200.000
kadar yumurta verebilir. Ticari ve amatör avcılık değeri
yüksektir.
TAHTA BALIĞI
(Abdalca)
Marmara, Ankara, Batı Anadolu ve Karadeniz havzalarında
ılıman sığ ova gölleri, yavaş akan büyük nehir ve kanallarda
yaşar. Kumlu nehir altında genellikle çok boldur.
Demersal (tabanda yaşayan), potamodrom (Akarsuyun kendi
içerisinde veya bir gölden akarsuya göç eden) türdür.
Blicca bjoerkna (sino.
Abramis bjoerkna)
Silver bream,
Halbbrachsen, Brème
bordelière
10 yıldan fazla yaşar. Kayıt edilmiş maksimum uzunluk 36
cm. ortalama boyu 20 cm.dir. Kayıtlara geçmiş en fazla
ağırlığı
1
Kg.dır.
Mayıs-Temmuz ayları arasında batık bitki, kök ve hatta sığ
çakıllıkların
alt
kıyısı
boyunca
yumurtlar.
Bentik omurgasızlarla genelde geceleri beslenir. Ticari avcılık
değeri yoktur.
TAŞALTI BALIĞI
Orta ölçekli nehirlerin, küçük derelerin soğuk, berrak ve hızlı
akan sularında ve soğuk göllerin çakıllı veya kayalık
kıyılarında
bulunur.
Tabansaldır (demersal). Kayıtlara geçmiş maksimum boyu 18
cm, ortalama uzunluğu 10 cm, maksimum yaşı 10 yıldır.
Besinleri bentik omurgasızlar, balık yumurta ve larvalarıdır.
Cottus gobio
Bullhead, Groppe, Koppe,
Chabot
TAŞISIRAN BALIĞI
2-4 yıl arasında ilk cinsel olgunluğa erişir. Mart-Nisan
aylarında yumurtlar. Çakıllı diplere yumurtalarını bırakır. Bir
tek erkek birey birçok dişinin yumurtasını dölleyebilir. Erkek
balık kuluçka süresince yumurtaları korur.
Küçük ova derelerinden itibaren büyük nehirlerde, kanallar,
hendekler, körfezler ve kum tabanlı göllerde yaşar.
Tabansal ve göçmendir. Kayıt edilmiş maksimum uzunluk
13.5 cm, ortalama uzunluk 5 cm, maksimum yaş 5 yıldır.
Geceleri avlanır. Küçük organizmalar ve hayvanlarla beslenir,
bu arada avlarıyla birlikte kumlarıda ağzına alarak çiğner.
Cobitis taenia
Spined loach, Steinbeisser,
Dorngrundel, Loche De Rivire Nisan-Temmuz arası yumurtlar. 18°C üzerindeki sıcaklıklarda
yapışkan yumurtalarını taşlara, köklere, bitki saplarına bırakır.
Doğa dengesi yönü ile değerlidir.
Nehirlerin alt parçaları, kıyı gölleri, nehir ağızlarında ve
denizlere komşu tatlı-tuzlu su bölgelerinde yaşar.
TATLISU KOLYOZU
Yüzücü
(pelajik)
ve
potamodromdur
(göçmen).
Kayıt edilmiş maksimum boy 40 cm, yaygın boy erkek
balıklarda
20
cm,
dişilerde
28
cm.dir.
Chalcalburnus chalcoides
Danube bleak, Kislarischer
hering
TATLISU KEFALİ
(Tatlısu kefali, Ak Kefal, Ak
balık, Kepenez, Kasna)
Ağırlıklı olarak planktonik kabuklular, karasal böcekler ve
küçük
balıklarla
beslenir.
Kuvvetli akan nehirlerde çakıllı bölgelere yumurta bırakır.
Çakıl ve taşlara yapışan yumurtaların olduğu bölgeyi dişi ve
erkek balık bekleyerek korurlar. Yumurtalardan larvalar
çıktıktan bir süre sonra yetişkin balıklar deniz, göl ya da nehir
ağızlarında geri göç ederler.
Kumluk ve yavaş akan ova nehirleri, bu nehirlerin kıyılarında
bulunan büyük göllerde, çay ve derelerde yaşar. Akarsular
soğurken
göllere
yumurtlama
göçü
yapar.
Kayıt edilmiş maksimum boy 60 cm (erkek), ortalama yaygın
boyu: 30 cm, maksimum ağırlık: 8 kg, maksimum yaş: 22
yıldır.
Squalius cephalus (sin.
Leuciscus cephalus)
European chub,
Döbel, Chevaine
İlk cinsel olgunluğa erişim boyu 7-30 cm, İlk cinsel olgunluğa
erişim boyu yaşı erkeklerde 4-6 yıl, dişilerde 3-4 yıldır. Yıl
boyunca
birden
çok
zamanda
yumurta
bırakır.
20 cm.den küçüğünün
avlanılması yasaktır.
Küçükleri sucul ve karasal materyallerle, erişkinler balıkla
beslenir. İnci balığı (alburnus alburnus) ile verimli melezler
oluşturur. Amatör olta avcılığında popüler bir balıktır.
TATLISU SARDALYASI
Clupeonella Abrau Muhlisi ve Clupeonella Abrau Abrau aynı
aileden Sardalya türleridir. Clupeonell abrau muhlisi,
Türkiye'nin endemik (yalnız Türkiye bulunan, yerli) türüdür.
Clupeonella abrau abrau ise, Rusya'nın denizle bağlantısı
olmayan Abrau gölü ile Türkiyede Marmara Denizi ile
bağlantılı Apolyont gölünde yaşamaktadır.
1. Clupeonella abrau
muhlisi
(Türkiyenin endemik türü)
2. Clupeonella abrau
abrau)
Clupeonella Abrau Muhlisi, Türkiye'ye endemik (yerli ve
başka yerde olmayan), pelajik tatlı su türüdür. Max. boyu 8
cm olabilir. Su yüzeyinde sürüler haline dolaşır. Küçük pelajik
kabuklular
ve
sazan
yumurtalarıyla
beslenir.
Clupeonella abrau abrau, Rusya'nın Novorossiisk bölgesi
yakınında, deniz seviyesinden 84 metre yükseklikte ve
denizle bağlantısı olmayan Abrau gölü ile Türkiyede Marmara
Denizi ile bağlantılı Apolyont gölünde yaşamaktadır. Pelajik
ve göçmen olmayan türdür. Kayıtlara geçmiş max. boyu 9.5
cm, max. yaşam süresi 2 yıldır.
Sığ, besin maddeleri açısından zengin olan ötrofik göller, ova
ve dağ eteği nehirlerde yaşar. Balık bolluğu ötrofikasyona
bağlıdır. Derin göllerde tatlısu levrekleri (Perca fluviatilis) ile
içiçe
yaşayabilir.
TRAKYA LEVREĞİ
Kayıt edilmiş maksimum boy 25 cm, ortalama yaygın boyu 12
cm.dir. Maksimum ağırlık 400 g, maksimum yaş 10 yıldır.
Karanlık ortamlarda yaşamak için gelişmiş duyu sistemlerine
sahiptir. Başında bulunan yüksek hassasiyetli kanallar ve
yanal çizgisini kullanarak gece karanlıkta beslenebilir.
Bulanıklık, kirlilik ve tuzluluğu tolore edebilir (% 12 tuzluğa
kadar).
Gymnocephalus cernua
Ruffe, Kaulbarsch, Gremille
Zooplakton
ve
balıklarla
beslenir.
İlk cinsel erişkinlik yaşı 2-3 yıl, boyu 12-13 cm.dir. Dişiler
genelde erkeklerden daha hızlı büyür.
Yumurtlama genellikle su sıcaklıkları 6°C ulaştığınızda başlar.
Nisan
ve
Temmuz
ayı
boyunca
sürer.
Turna balığı avında yem olarak kullanılır.
TURNA BALIĞI
Tabana yakın (demersal) ırmak-göçer (potamadrom) balık
olup 0-30 m’ler arasında yayılır. Ekonomik değeri yüksektir.
Dolaykutupsal
olup
tatlı
sularda
bulunur.
Erkek 137 cm, 28 kg ve dişi 150 cm ve 35 kg olabilir. 30 yıl
Esox lucius
Northern pike, Horned pike,
Pike, Hecht, Broche
40 cm.den küçüğünün
avlanması yasaktır.
kadar yaşar. Cinsel olgunluğa erişim boyu 25-63 cm dir.
Çokça farklı bölge sularına aşılanmış ve önemli ekolojik
sorunlara yol açmıştır. Genellikle tek dolaşır. Çoğunlukla
balıkla
beslenir,
yamyamdır.
Yetiştiriciliği sorunlu olup çoğu kez yapılamamaktadır. Yapay
yem almaz. Asalak taşıması nedeniyle iyi pişirilmeden
yenmemelidir.
Türkiye, Ortadoğu ve İrandaki nehirlerde, küçük çamurlu
derelerde, küçük göletlerde ve termallerde yaşayan,
Cyprinidae ailesinden taban-yüzücü (bentopelajik), göçmen
olmayan tatlısu balığıdır.
YAĞLI BALIK
(Kangal Balığı, doktor balığı)
Türkiyedeki balıklar için rapor edilmiş maksimum boy 13 cm,
maksimum ağırlık 39 gr (Kara ve Alp 2005), İranda rapor
edilmiş maksimum boy 24 cm, maksimum ağırlık 129 gr
(Esmaeili ve İbrahimi 2006) dır.
Yumurtlama zamanları bölgesel farklılıklar göstermektedir.
Yumurtlama temiz ve çakıllı nehir tabanına, Dicle nehrinde
Mayıs-Haziranda (Ünlü 2006), Sivas ve iç Anadoluda Mayıs
ayında (Yazdanpanah 2005) ve mevsimsel değişimlerine
bağlı
olarak
Temmuz
ayına
kadar
sürmektedir.
Garra rufa
Kangal fish, Doctor fish.
Sivas ilimizin Kangal ilçesinde termallerde insan ölü derisini
yiyerek, bazı deri hastalıklarını (Sedef ve bazı deri
hastalıkları) tedavi etmesiyle ünlüdür.
Koruma altına alınmış
türdür.
Dişleri yoktur. Suyun etkisiyle
dudaklarının
özel
yapısıyla
yumuşamış
emerek
yaraları
kemirir.
Yurt dışında birçok ülkeye götürülmüş, çoğaltılmış "Doktor
Balık" olarak lanse edilmiş ve ticari meta olarak
kullanılmaktadır. Ancak, balığın tedavi edici özelliğinin etkili
olabilmesinin Türkiyedeki termallerdeki suyun kimyasal
yapısıyla yakın ilişkisi olduğu bildirilmektedir. Amerikaya da
götürülmüş. Ancak, şimdilerde birçok eyalette kullanımı
yasaklanmıştır.
YAYIN
(Karabalık, atbalığı, galyanos,
gılyanus, yılanus, çılpık, çapak,
ağzıbüyük, kelebek)
Büyük veya orta ölçekteki nehirler ve bitki örtüsü fazla
olan göllerde (Kızılırmak, Yeşilırmak, Meriç, Menderes,
Seyhan, Ceyhan, Fırat, Dicle, Sakarya Nehirlerinde,
baraj göllerinde ve daha küçük sularda) yaşayan yayın
balığı, dev mersin balıklarının yumurtlamak için
denizlerden tatlı sulara girmesi dışında, tatlı suların en
büyük ve uzun ömürlü yırtıcı balığıdır.
Taban-yüzücüdür (bentopelajik). Yaşam derinlik aralığı
0-30 m dir. Göçmen değildir.
Cinsel olgunluğa ilk erişim yaşı 2-3 yıl, Cinsel
olgunluğa ilk erişim boyu 86-108 cm.dir. Maksimum
uzunluk 500 cm, ortalama uzunluğu 300 cm,
maksimum yayınlanan ağırlık 306 kg ve rapor edilmiş
maksimum yaş 80 yıldır.
Silurus glanis
Wels catfish, Wels, Loup
90 cm.den küçüğünün
avlanması yasaktır.
Yumurtlama Nisan ayında başlar. Yumurtadan larvalar
çıkana kadar yayın balığı yumurtaları bekler.
Rengi yaşadığı suya göre gri, petrol yeşili; karnı ve
yanları kirli sarıdır, sırtında iri siyah lekeler vardır
bazen bu siyah renk balığın genel rengine hâkim de
olabilir. Pulsuzdur, derisi kaygandır.
Gözleri gece avlanan hayvanların büyük çoğunluğunda
olduğu gibi vücuduna oranla küçüktür. Üst çenesinde
iki uzun alt çenesinde dört daha kısa olmak üzere
toplam üç çift duyu organı (bıyık) vardır.
Çenelerindeki bıyık şeklindeki duyu organları oldukça
iyi gelişmiştir ve ayrıca kafa kısmından başlayarak
vücudu boyunca uzanan bir duyu hattı ile suda oluşan
en ufak titreşimleri dahi hisseder. Sudaki hareketlerden
oluşan titreşimler yayının hemen deri altındaki duyu
organlarına derideki gözenekler vasıtası ile ulaşır, deri
altındaki duyu organlarının bulunduğu kanal balığın
boyunca uzanır.
Ayrıca yayın balığının koku alma duyusu da çok
gelişmiştir. Bu duyularla donanmış yayın balığı
rahatlıkla avlanır. Küçük balıklar, kerevit, solucan,
kurbağa, su kuşları gibi gıdalarla beslenirler. Avını
bütün yutar. Genelde gece yemlenir. Nadiren gündüz
avlandığı görülmüştür.
Yayın balığının ağzı çok büyüktür ve kesici diş yoktur,
alt ve üst çenesinde sıralar hâlinde batıcı içe dönük
daha çok avı tutma görevi yapacak dişler vardır. Alt
çenesini hafifçe uzun olması sebebiyle dipten
beslenmeye pek müsait olmayan bir yapısı olmakla
beraber dipten de beslenir.
Herşeyi yutmak gibi bir eğilimi vardır. Yakalanan
balıkların midesinden ayakkabı, teneke kutu, ölmüş
kedi veya kedi köpek çıktığı çok görülmüştür. Suda
yüzen kuşlara ya da kümes hayvanlarına da saldırdığı
bilinir.
Ticari ve amatör avcılık değeri yüksektir.
Gizemli bir balıktır. Hem tatlısu hem denizde yaşar. Yavru
yılan balığı ile yetişkin yılan balıkları arasında adeta iki farklı
türmüş gibi farklılıklar vardır. Yeterince nem olduğunda
karada
da
uzun
süre
yaşayabilir.
Yılan balığı larvaları Batı Atlantik Okyanusu'nda, Sargasso
Denizi'nde bulunmuş. Ancak, yetişkinlerin varlığı ve nasıl
yumurtladığına
tanıklık
edilmemiştir.
Bu
nedenle
yumurtladıktan
sonra
öldüğü
varsayılır.
YILAN BALIĞI
Tabansal (demersal) aşağı-göçer (katadrom) bir balıktır. 0700
metre
derinliklerde
rastlanır.
Kemikli balıklardan olup, dişisi maksimum 150 cm boy ve 4-6
kg ağırlığında, ortalama 600 gr-2 kg dır. Belirlenen en yüksek
yaşı
85
yıldır.
Ekonomik yönden önemlidir. Eşeysel olgunluğa erişim boyu
dişi balıkta 70-90 cm, erişim yaşı 5-10 yıldır.
Anguilla anguilla
Eel, European eel, Flussaal,
Anguilla
50 cm.den küçüğünün
avlanması yasaktır.
Tatlı-sularda büyür ve batı Atlas Okyanusu'nun Sargasso
Denizi denilen kısmında Bermuda ve Bahamalar arasında kış
sonu ilkbahar başında yumurtlar. Bu, belirli bir konumda, bu
türün üreme aşaması gerçekleştirmek için yönlendirildiği tek
alandır. Leptosefal kurtçukları (larvaları) Gulf akıntısı ile
Avrupa kıyılarına taşınır. 1 ila 3 yıl süren bu 6000 kilometrelik
uzun yolculuktan sonra larvalar 7 santimetre uzunluğuna
ulaşmıştır ve delta alanlarına girer. Tatlı-suya girmeden önce
"Cam yılan balığı" olarak adlandırılan, küçük yılan balıklarına
dönüşürler.
Balıkların erkekleri tatlı-suda 6-12 yıl, dişileri 9-20 yıl
geçirdikten sonra şekil değişikliğine uğrayarak cinsi olgunluk
çağına geçerler. Erin bireyler göç esnasında beslenmezler.
Yumurtlama göçüne yönelmiş bireylerin karınları gümüşi
parlak, gözleri büyümüş, derileri koyu renklidir. Her türlü
besin ve kadavra ile beslenirler. Tabanda, taşların altında ya
da çamur içerisinde barınırlar.