İş ve enerji 7.sınıf konu özeti

İŞ VE ENERJİ
Günlük hayatımızda iş kelimesini çok farklı anlamlarda kullanırız. Örneğin: bulaşık yıkamak, ders çalışmak,
işe gitmek bizi yoran eylemlerdir.
Genel anlamda bir emek harcayıp yorulduğumuz, karşılığında bir şey alıp verdiğimiz her şeyi ‘İŞ’ olarak
tanımlarız.
Fakat bilimsel anlamda iş tanımı biraz daha farklıdır.
İŞ: Bir kuvvetin bir cismi, kuvvet doğrultusunda hareket ettirmesidir.
Yandaki
resimde
Yandaki
öğrenci
resimde
kapıyı ittiriyor ancak kapı
kapıyı
hareket
hareket ediyor. Uyguladığı
Uyguladığı
hareket
etmiyor.
kuvvet
ettiremediği
çekiyor
öğrenci
kuvvet
cismi
cismi
ve
kapı
hareket
ettirdiği için ve hareketin
için
öğrenci ne kadar yorulursa
doğrultusu
kuvvetin
yorulsun bilimsel anlamda iş
doğrultusu ile aynı olduğu
yapmış sayılmaz.
için öğrenci hiç yorulmasa
bile iş yapmış sayılır.
Yandaki resimde çantasını sırtında taşıyan çocuk fiziksel anlamda iş
yapmış sayılmaz çünkü öğrencinin çantayı yukarı kaldırmak için
uyguladığı kuvvet dikey doğrultulu ancak çantanın hareketi yatay
doğrultuludur.
Ancak çantasını çekerek götüren çocuk fiziksel anlamda iş yapmış
sayılır çünkü öğrencinin çantayı çekmek için uyguladığı kuvvet yatay
doğrultuludur ve çantanın hareketi de yatay doğrultuludur.
Asansör içinde sırtında çanta taşıyan kişi fiziksel anlamda iş
yapmış sayılır çünkü asansörün hareketi dikey doğrultudadır ve
kişinin çantayı yukarı kaldırmak için uyguladığı kuvvet de dikey
doğrultudadır.
Merdivende sırtında çanta ile çıkan kişi fiziksel anlamda iş yapmış
sayılır çünkü kişinin çantayı yukarı kaldırmak için uyguladığı kuvvet
dikey doğrultuludur ve hareketin yönü de dikey doğrultuludur.
1
Not: 1- Fiziksel anlamda iş yapılabilmesi için cisim uygulanan kuvvet doğrultusunda hareket etmeli.
Not: 2- Yapılan iş; kuvvet ve alınan yol ile doğru orantılıdır. Yani cisme ne kadar çok kuvvet
uygulanıyorsa ve cisim kuvvet doğrultusunda ne kadar yol alıyorsa yapılan iş bu iki faktörün çarpımına
eşittir.
Not: 3- İşin birimi Joule ’dür. Sembolü W’ dir.
Aşağıdaki resimde yapılan eylemlerden hangilerinde fiziksel anlamda iş yapılmıştır?
Eğik düzlemde iş:
Aşağıdaki eğik düzlemler yapılan işleri karşılaştıralım.
Bu eğik düzlemlerin tümünde arabanın alacağı yollar ve uygulanacak kuvvet eşit olduğu için yapılan iş eşit
olacaktır.
2
Enerji
İş yapabilme gücüne ENERJİ denir.
Günlük işlerin gerçekleşmesi için enerjiye
ihtiyaç duyulur.
Trenin hareketi için, evde yemek yapabilmek
için, ışıkların yanası için enerji gereklidir.
Not: Enerji birimi iş birimi ile aynıdır yani
Joule ‘dür.
Farklı türde enerjiler vardır. Aşağıdaki resimde bu enerji türlerinin bazıları yer almaktadır.
Bizim dersimizde inceleyeceğimiz iki türlü enerji vardır:
1- Hareket enerjisi (Kinetik enerji)
2- Çekim potansiyel enerjisi
3
Hareket enerjisi (Kinetik enerji)
Cisimlerin hareketinden dolayı sahip olduğu enerjidir. Hareketli cisimler kesinlikle kinetik enerjiye
sahiptir.
Uçan bir kuş, pistte giden uçak, ağaçtan düşen elma kinetik enerjiye sahiptir.
Şekildeki resimde koşucuların kütleleri aynı
olmasına rağmen hızı fazla olan koşucunun
kinetik enerjisi de fazladır çünkü kinetik enerji
hız ile doğru orantılıdır.
Yani hız artarsa kinetik enerji de artar.
Şekildeki resimde araçların hızları aynı olmasına
rağmen kütlesi büyük olanın kinetik enerjisi daha
fazladır çünkü kinetik enerji kütle ile doğru
orantılıdır.
Yani kütle artarsa kinetik enerji de artar.
4
5