üstün zekalı öğrencilerin tanılanması
advertisement
ÜSTÜN ZEKALI ÇOCUKLAR Üstün zekalı bireyler bir grup olarak homojen bir yapıya sahipmiş gibi gözükseler de, normal bireylerin oluşturdukları gruptan daha heterojendirler. Normal öğrencilerin oluşturduğu bir grupta zeka dağılımı genellikle 90-110 arası olduğu halde, üstün zekalı bireyler arasında zeka dağılımı 130 ve üzeridir. Normal bir grup içinde 20 puanlık bir zeka farkı olurken, üstün zekalıların oluşturduğu bir grupta bu fark 100 puan ve daha yukarısı olabilmektedir. Kendi aralarında bu kadar farklılık gösteren bu grubun hangi özelliklerinin temel alınarak uygun eğitim olanaklarının hazırlanması oldukça zordur. Gerçekte üstün zekalı birey kimdir Üstün zeka rakamlarla açıklanabilirmi Eğitim programları hazırlanırken bu çocukların hangi özellikleri baz alınacak Onlar için geliştirilen eğitim programlarının türleri ve özellikleri neler olacak Bunlara ders verecek öğretmenler de mi üstün zekalı olacak Hangi araç kullanılırsa kullanılsın gerçek üstün zekalı bireyler tanılanabilecek mi Gibi bir çok konu üstün zekalı çocukların eğitimlerinde tartışılmaktadır. ÜSTÜN ZEKANIN TANIMI 20. yüzyılın başlarında üstün zeka ile deha aynı anlamda kullanılmıştır. Örneğin, psikolog Lewis Terman, 140 ve üstü IQ’sü olan çocukları dahi sınıfına yerleştirmekteydi. Liberal tanımlarda üstün zeka kavramına daha geniş bir perspektiften bakılır ve üstün zekanın rakamlarla belirlenmesinin zor olduğuna inanılır. Bu tür yaklaşımda üstün zeka herhangi bir performans alanında gösterilen yüksek potansiyel ya da üst düzey kapasite olarak nitelendirilir. Örneğin Marland Raporuna göre altı alanda üstün zekalı olunabileceği vurgulanmıştır. Bunlar; Genel zihinsel yetenek Özel akademik yetenek Yaratıcı veya üretken düşünce Liderlik yeteneği Sanat yeteneği Psikomotor yetenek 21. yüzyıla doğru üstün zeka teriminin yerine üstün yetenek teriminin kullanıldığı göze çarpmaktadır. Akranlarına göre olağanüstü düzeyde başarı ya da başarı potansiyeli gösteren çocuk üstün yetenekli olarak kabul edilmiştir. Bu çocukların, zihinsel, yaratıcılık ya da sanatsal alanlarda yüksek performans kapasitesi gösterdiklerinin, sıra dışı liderlik kapasitesine sahip olduklarının veya akademik alanlarda olağanüstü başarı gösterdikleri vurgulanmıştır. Amerika'da Üstün zekalı çocuklar derneği, üstün zekalı çocuğu “ bir ya da daha fazla alanda olağanüstü performans gösteren ve olağanüstü potansiyeli olan birey” olarak tanımlamıştır. ÜSTÜN ZEKA KURAMLARI Çoklu Zeka Kuramı: Howard Gardner’a göre bilişsel yetenekler birbirinden tamamen bağımsız olmalarından dolayı üstün zeka da bilişsel alanlara göre çeşitlilik gösterebilir. Bilişsel yeteneklerin birbirinden bağımsızlığı, beyin travması ya da felç geçirip de beynin sadece bazı fonksiyonlarını yitiren kişilerde ve olağanüstü belleğe sahip fakat diğer bütün bilişsel fonksiyonları çok geri olan savant kişilerde görülebilmektedir. Ancak bir yeteneğim kullanımı başka bir yetenekten etkilenebilir. Örneğin, matematik problemlerinin önemli bir kısmının çözümü dil becerilerini de gerektirmektedir. Sözel ifadelerin matematik problemlerinin çözümlerinde önemli bir rol oynadığı bilinmektedir. Gardner, Aklın çatıları adlı kitabında çoklu zeka kuramını ortaya atmıştır. Çoklu zeka kuramı sekiz alanda ele alınabilir. Dilsel Zeka: Yazılı ve sözel dili kullanabilme, yeni diller öğrenebilme, kişisel amaçları için dili kullanabilme. Mantıksal-Matematiksel Zeka: matematiksel problemleri analiz edebilme, bilimsel yollarla araştırabilme ve çözebilme. Ancak çoklu zeka kuramının bu boyutu kendi içinde çelişmektedir. Çünkü mantık bilişsel bir işlem olup yalnızca matematik gibi bir bilgi alanına indirgenemez. Fen bilimlerinde de, dil bilimlerinde de, sosyal bilimlerde de mantıksal düşünme becerileri kullanılır. Görsel-Uzamsal Zeka: İmgelerle ve üç boyutta düşünebilme, nesneleri zihinde görebilme. Denizcilerin, pilotların ve satranç oyuncularının bu alanda güçlü bir zekaya sahip oldukları söylenebilir. Müziksel Zeka: Ses, nota ve ritimleri tanıyabilme, ayırt edebilme ve yeniden yorumlayabilme. Bedensel-Kinestetik Zeka: Vücut dili olarak da adlandırılır. Jest ve mimikleri kullanabilme, vücut uzuvları ile beyin arasında koordinasyon sağlayabilme. Kişilerarası Zeka: Başka bireyleri tanıyabilme, onların duygularını, davranışlarını, kültürel alt yapılarını anlayabilme ve etkili iletişim kurabilme. Politikacı liderler, dini liderler, örgüt liderleri ve satış elemanlarının bu tür bir zekaya sahip olması beklenir. İçsel-Kişisel Zeka: Kişilerin kendi duygu, düşünce, yargı ve zihinsel dünyalarını tanıyabilme ve davranışlarını yönetebilme kapasitesi. Psikologlar, filozoflar ve şairlerin bu tür bir zekaya sahip oldukları söylenebilir. Doğacı Zeka: canlı ve cansız nesneleri tanıyabilme, kavrayabilme ve sınıflayabilme. Biyologlar, ekolojistler ve diğer doğabilimcilerin doğacı zekasının yüksek olduğu düşünülebilir. İnsanların farklı alanlarda zeki olabileceğini iddia etmek hümanistçe ve zekice bir yaklaşımdı. Elitizme karşı tepkili olan yirminci yüzyılın eşitlikçi bireyleri, bu kuramı çok insancıl bulmuşlardır. Başarılı Zeka Kuramı: Sternberg’e göre zeka, yaşadığımız toplum içinde çevreye uyum sağlayabilme, çevreyi değiştirebilme ya da uygun çevreyi seçebilme davranışlarımızda kendini gösterir. Günlük yaşamımızda iç içe olduğumuz durumlar, çözmek durumunda kaldığımız sorunlar ya da yapmamız gereken vazifeler üç türlü zeka kullanımını gerektirir. Örneğin bir ürünün pazarlanması, öncelikle Müşterilerin ihtiyaçlarının analizi (Analitik düşünme) Satış stratejisi yaratılması (yaratıcı düşünce) Ürünün değeri konusunda müşterileri ikna etme (Pratik düşünce) Becerilerini gerektirir. Türlerin en azından birinde iyi olduğu müddetçe ya da bu zeka türleri arasında iyi bir denge kurulabildiği sürece yaşamda başarılı olabilirler. Analitik Zeka: Fikirleri, sorunları, olayları analiz edebilme, yargılayabilme, kritik edebilme, neden-sonuç ilişkileri içinde karşılaştırabilme ve değerlendirme. Yaratıcı Zeka: yeni düşünceler üretebilme, çok sayıda ve değeri olan fikir üretme, özgün davranabilme, problemlerin varlığını fark edebilme ve keşfedebilme, yeni ürünler yaratabilme ya da var olanı geliştirip değiştirebilme. Yaratıcı öğrenciler öğretmenler tarafından pek fark edilmezler hatta sıra dışılıkları yanlış anlaşılabilir. Zeka: gerçek yaşam problemlerini, ekonomik, ergonomik ve akılcı yollarla çözebilme ve fikirlere uygulama alanı bulabilme kapasitesidir. Pratik zeka, yaşadıkça ve deneyimle gelişen bir zihinsel kapasitedir. Pratik Üçlü Halka Üstün Zeka Kuramı: Bu kuramı ortaya atan Renzulli’ye göre üstün zeka, Ortalama üstü genel ve özel yetenek Yaratıcı yetenek Motivasyon ‘un etkileşimi ve beraber çalışması ile ortaya çıkmaktadır. Üstün zekalı olabilmek için her üç yetenek alanında da yüksek potansiyele sahip olmaya gerek yoktur. Örneğin, olağanüstü başarı göstermiş çoğu bilim insanlarının ve sanatçıların ortaöğretimdeki başarı dereceleri ilk %1’lerde değil, ilk %20’lerde, IQ düzeyleri ise olağanüstü olmaktan ziyade normalin biraz üzerinde (110-120) olduğu saptanmıştır. Renzulli, üstün zekalı öğrencileri, okulda üstün zekalılar ve yaratıcı üretkenler olarak iki alt gruba ayırmıştır. Okulda üstün zekalı öğrenciler genel olarak IQ ve başarı testlerinde, derslerde yüksek başarı göstermektedirler. Yaratıcı üretken öğrenciler ise sınıf ortamında fark edilmeyebilirler. Çünkü çoğunun akademik başarıları diğer grup kadar yüksek değildir. Hatta bu öğrenciler sıra dışılıkları nedeniyle problem öğrenci olarak görülebilirler. Ortalama Üstü yetenek: Ortalama üstü genel ve özel yetenek olmak üzere iki türden oluşur. Genel yetenek soyut düşünme, bilgiyi hatırlama ve yorumlama, deneyimle öğrenilenleri yaşamdaki yeni durumlarda kullanabilme gibi zihinsel özelliklerdir. Sözel yetenek Sayısal yetenek Görsel yetenek ve hafıza örnek olarak verilebilir. Genel yeteneğin bütün düşünsel alanlarda kullanılabilirliğinin aksine özel yetenekler daha sınırlı ve çok özel alanlarda uygulanır. Bu tür yetenekler gerçek yaşamda kullanılan yeteneklerdir. Matematik, bale, resim, heykeltıraşlık, fotoğrafçılık özel yeteneğe örnek olarak verilebilir. Motivasyon: Kendine güven, işe adanmak, azim, istek, ilgi, önemli problemleri tanıyabilme ve çözebilme yeteneğine sahip olma inancı ve yüksek standartlar belirlemek. Bunların yanı sıra bir alana karşı duyulan derin ilgi ve kendini iş ile bütünleştirme, olağanüstü buluşların ve başarıların gerçekleşmesinde rol oynayan en önemli etkenlerdir. Yaratıcılık: Akıcı, esnek, orijinal düşünme, merak, risk alma ve yeni deneyimlere açık olma gibi bireysel özellikleri kapsar. ERKEN ÇOCUKLUK YILLARINDA ÜSTÜN ZEKALI ÇOCUK Bebeklikte Üstün Zeka: Erken ve üst düzey dil gelişim Dikkat ve güçlü hafıza Yeni objelere karşı yüksek ilgi düzeyi Çevresel uyaranlara karşı uyanık olma Daha sonraki yıllardaki zeka düzeyi ile ilişkili olan bebeklik döneminin karakteristik üstün zeka göstergeleridir. Bu çocuklar daha ilk aylarda Uzun dikkat süresi Az uyuma Aktiflik Bakıcılarını tanıma ve onlara gülümseme Gürültüye karşı aşırı tepki ve öfkelenme Olağanüstü hafıza Hızlı öğrenme Dil gelişiminin ilk aylarda başlaması Kitaplara karşı olağanüstü ilgi Meraktan dolayı aşırı soru sorma Uyaranlara karşı tepkisel olma Bu özelliklerden en az dörtte üçünü gösteren bebeklerin ileride üstün zekalı olma olasılığı çok yüksektir. İlerleyen Yıllarda Üstün Zeka: Bu yıllarda üstün zekalı çocuklar zeka testleri ile tanılanırlar. Ancak bu çocuklara kesinlikle üstün zekalı diyebilmek için çocukluk yıllarında; Henüz 3-4 veya daha erken yaşta okumaya başlamak Okumaya başladıktan kısa süre sonra yazmaya başlama 3-4 veya daha erken yaşta basit matematik problemleri çözebilme On yaşından önce müzik, matematik ve yaratıcı yazın gibi alanlarda yetişkin performansı göstermek Bu özelliklerden bir kaçını göstermesi gerekir. Deha Çocuklar: Deha çocuklar bir yada daha fazla alanda erken yaşta olağanüstü hızlı gelişim gösteren ve muhteşem denecek düzeyde özel yeteneğe sahip olan çocuklardır. On yaşına kadar ya da daha öncesinde herhangi bir alanda yetişkin düzeyinde gösterilen performans, bu çocukları diğer üstün zekalı çocuklardan ayıran önemli bir özelliktir. Bu çocuklara çoğunlukla matematik, müzik, satranç, resim ve bazen yaratıcı yazın alanında rastlamak mümkündür. Normal düzeyde üstün zekalı olduğunu düşündüğümüz çocuklar sahip oldukları yeteneklerinin bir kısmını doğumla getirdikleri, bir kısmını ise yaşamla geliştirdikleri halde, deha çocukların özel yeteneklerini doğumla getirdikleri düşünülmektedir. Üstün Zekalı Çocukların IQ Düzeylerine Göre Sınıflandırılması Ruf, üstün zekalı çocukları IQ düzeylerine göre beş gruba ayırmıştır. Standart zeka, yetenek ve başarı testlerinde üst %90-98’lik dilimde olan çocuklar. Diğer çocukların anaokulunun sonlarına doğru kazandıkları becerileri anaokuluna başladıkları dönemde kazanırlar. Standart zeka, yetenek ve başarı testlerinde üst %98-99’luk dilimde olan çocuklar. Diğer çocukların anaokulunun sonlarına doğru kazandıkları becerileri dört yaşlarında tamamlarlar. Standart zeka, yetenek ve başarı testlerinde üst %98-99’luk dilimin daha üst düzeylerini kapsar. Bu düzeydeki çocuklar 3-4 yaşlarında iken okulöncesinde kazanılan becerilerin çoğunun gelişimini tamamlarlar. Standart zeka, yetenek ve başarı testlerinde üst %99’luk dilimin içindedirler. Bu düzeydeki çocuklar 3-4 yaşlarına kadar okulöncesinde kazanılan becerilerin çoğunun gelişimini tamamlarlar. Standart zeka, yetenek ve başarı testlerinde üst %99’luk dilimin üst kesimini oluştururlar. Okulöncesinde kazanılan becerilerin büyük çoğunluğunun2-3 yaşlarına kadar kazanırlar. ÜSTÜN ZEKALI ÇOCUKLARIN IQ DÜZEYLERİNE GÖRE YAYGIN OLARAK GÖSTERDİKLERİ ÖZELLİKLER I.Düzey Önemli bir kısmı iki yaşından önce renkleri tanıyabilir ve sayıları ezbere sayabilir Bulmacalara karşı ilgi gösterirler Üç yaşına kadar sayıları, harfleri ve renkleri bilir ve karmaşık düzeyde konuşmaya başlar Dört yaşına kadar basit toplama ve çıkarma işlemlerini yapabilirler Beş yaşından önce okuma-yazmayı öğrenirler Altı yaşına gelince basit kitapları okuyabilirler II.Düzey 15-18 aylıkken birçok kelime bilirler 12-20 aylıkken sayıları tanırlar Çoğu üç yaşına kadar karmaşık konuşmayı öğrenir 3-4 yaşlarında harfleri, kelimeleri ve sayıları yazabilirler 5.5 yaşında basit kitapları okuyabilirler III.Düzey Çoğu bir yaşından önce kitaplara yoğun ilgi gösterir Onaltı aylık olana kadar zengin bir kelime dağarcığına sahip olurlar ve kendilerini ifade edebilirler Bir yaşından önce renkleri, şekilleri, rakamları ve harfleri tanırlar Neredeyse hepsi 17-24 aylık olana kadar bütün alfabeyi öğrenirler Çoğu 3-4 yaşına gelene kadar, atlayarak, geriye doğru saymaya ve basit toplama çıkarma işlemleri yapabilirler Altı yaşına gelene kadar kitapları zevk alarak ve bilgi edinmek için okurlar IV.Düzey Daha bir aylıkken okunan kitaplara ilgi gösterirler Çoğu 12-15 aylıkken harfleri ve sayıları tanır İki yaşından önce kendilerine okunan kitapları ezberleyebilir 3-4.5 yaşlarında bilgisayar kullanmaya başlar 3.5-4.5 yaşlarında kitap okumaya başlayabilir Hepsi altı, altı buçuk yaşlarında iken gençler için yazılmış bölümlü kitapları okuyabilir V.Düzey Hepsi iki yaş düzeyinde yetişkin düzeyinde konuşmaya başlarlar 10-14 aylıkken harfleri ve sayıları tanır ve anlamını bilir Hepsi iki yaşına gelene kadar bazı levhaların üzerindeki ve kitaplardaki kelimeleri okuyabilir. Hepsi dört yaşından önce soyut matematik kavramlarını ve temel matematik işlemlerini anlayabilirler Hepsi altı yaşlarında iken bulundukları düzeyin altı sınıf daha üst düzeyde okurlar ÜSTÜN ZEKALI ÖĞRENCİLERİN TANILANMASI Tanılama, öğrencilerin zeka düzeyleri, yaratıcı yetenekleri ve motivasyonları gibi bireysel özelliklerine ilişkin olarak bilgilerin toplandığı ve bu bilgiler doğrultusunda öğrencilerin zihinsel kapasiteleri ve potansiyelleri hakkında kararların alındığı bir süreçtir. Tanılamada İlkeler Üstün zekalı öğrencileri tanılamak için kullanılan tanılama sistemi, hem öğrencilerin gereksinimlerini karşılayacak hem de program amaçlarıyla örtüşecek nitelikte olmalıdır. Bu tür bir sistemin bir takım ilkeleri olması gerekir. Bu ilkeler şöyledir: Yarar Bilimsellik: tanılamada kullanılan araçların üstün zekalı öğrencileri doğru tanılayıp tanılamadığı bilimsel araştırmalarla kanıtlanmış olmalı Kapsamlılık: farklı türde yetenek profillerine sahip öğrenciler tanılanabilmelidir. Eşitlik: Bazı öğrencilerin üstün zekalı olmadığı düşünülüp ön taramadan mahrum bırakılması tanılamada eşitlik ilkesi ile çelişir. Erken Tanı: Tanılamak amacıyla yapılan taramalar olduğunca erken başlamalıdır. Mümkünse okulöncesi dönemde başlanmalıdır. Süreklilik: bazı öğrenciler ilk tanılamada gerçek performanslarını gösteremeyebilirler. Eğer çocuk hızlı gelişim dönemini henüz yaşamamışsa uygulanan zeka testinde üstün zekalı olarak tanılanması pek olası değildir. Uygun araç: tanılama sürecinde kullanılan tarama araç ve yöntemleri eğitim programlarının amaçları ve içerikleri ile uyumlu olmalıdır. Örneğin, bir matematik programına üstün zekalı öğrenciler seçilirken tarama ve tanılama aracı matematik yeteneği ile ilgili olmalıdır. Ortak karar: bir öğrencinin üstün zekalı olup olmadığına bir ekip ya da komisyon karar vermelidir. Tanılama Sürecinin Aşamaları: Tarama/Aday Gösterme: tanılama uygulamalarının ilk basamağı var olan öğrenci kitlesinin zeka veya özel yetenek düzeylerinin taranması ile başlar. Örneğin, bir okuldaki öğrencilerin tamamı grup yetenek testi veya grup IQ testi alabilir. Bu testlerde üst düzey performans gösteren öğrenciler tanılamada ikinci aşamaya geçerler. İkinci aşama daha spesifiktir ve öğrencilerin üstün zekalı olup olmadığına bu aşamada toplanan bilgiler temel alınarak karar verilir. Ayrıca yetenek testleri kullanmak yerine öğretmenlerin ve velilerin görüşlerine de başvurulur. Öğretmenler ve veliler aday gösterdikleri öğrencileri bir ölçeğe göre puanlarlar. Bu ölçek örnek alınarak çocukların üstün zihinsel özellikler gösterip göstermediklerini saptayabilirler. Tarama aşamasında aday gösterilen öğrencilere ait dereceleme ölçekleri alan uzmanları tarafından incelenir. Buradan elde edilen bilgilere göre hangi öğrencilerin bir sonraki aşamaya geçeceğine karar verilir. Test Aşaması: Aday gösterilen öğrenciler ya grup zeka testi ya da bireysel zeka testi alırlar. Öğrenci sayısı çok olursa, sadece grup zeka testleri kullanılabilir. Burada başarılı olan öğrencilere bireysel zeka testi uygulanabilir. Karar Alma: Öğrencilerin bireysel özellikleri hakkında toplanan bütün bilgiler bu aşamada incelenir ve bir komisyonca değerlendirilir. Komisyon öğrenciler hakkında “programa kabulü uygundur” ya da “programa kabul koşullarını karşılayamamıştır” şeklinde karar verilir. ÜSTÜN ZEKALI ÖĞRENCİLERİN EĞİTİMLERİNDE ÖĞRETİM STRATEJİLERİ Tam zamanlı gruplama türlerinin uygulandığı okullarda üstün zekalı öğrenciler sabahtan akşama kadar haftanın her günü ve bir öğretim yılı boyunca derslerin hepsini aynı sınıfta alırlar. Bu sınıflar sadece üstün zekalı öğrencilerden oluşan homojen sınıflar olabileceği gibi normal öğrencilerle karışık heterojen bir sınıf da olabilir. Bu tür gruplara okul içinde okul ve özel sınıf modelleri örnek verilebilir. Yarı zamanlı gruplamaların yapıldığı okullarda ise üstün zekalı öğrenciler gün ün belli saatlerinde veya haftanın belirli günlerinde bir sınıfta toplanırlar. Buna kaynak odası modeli örnek olarak gösterilebilir. ÖĞRETİM STRATEJİLERİ Grup Tam Zamanlı Yarı Zamanlı Homojen Sınıflararası özel sınıf Tam özel sınıf Kısmen özel sınıf Özel okul XYZ grup Özel sınıf içinde benzer Kaynak Odası Derse dayalı tekrarlı grup Sınıf içi benzer yetenek grubu grup Heterojen Okul içinde okul Derleme sınıf Normal sınıfta öğretim Sınıf i,çi karışık yetenek grubu Sınıf içi çok düzeyli gruplar Okul İçinde Okul: Tam zamanlı bir gruplama modelidir. Özellikle öğrenci sayısı az olan ve birbirine yakın okulların bulunduğu şehirlerde ve öğrenci sayısı çok fazla olan büyük okullarda uygulanması uygun olan bir modeldir. Öğrenci sayısı az olan okullardaki bu öğrencileri merkezi bir okulda toplayarak onlara eğitim vermek son derece ekonomiktir. Öğrenciler bu okullarda homojen sınıflarda olabileceği gibi heterojen sınıflarda da olabilirler. Okul içinde okul modeli, yeteri sayıda üstün zekalı öğrencisi bulunan bir okulda sadece kendi öğrencileri için de uygulanabilir. Bu durumda üstün zekalı öğrenciler ayrı bir binada homojen sınıflarda toplanırlar. Okul içinde okul modeli hem ekonomik olması bakımından hem de öğrencilere tam zamanlı eğitim olanakları sağlaması bakımından üstün zekalı öğrenciler için uygun bir eğitim modeli olarak düşünülmektedir. Özel Okul: Bu tip okullara sadece üstün zekalı öğrenciler kabul edilirler ve bu öğrenciler tüm eğitimlerini bu okullarda alırlar. Fen liseleri buna örnek olarak verilebilir. Özel okul uygulaması farklı biçimlerde yapılabilir. Bazıları anaokulundan üniversiteye kadar olan bütün dönemi kapsayabilir. Bazıları ise anaokulu, ilköğretim ve lise eğitimine yönelik olabilir. Araştırmalara göre özel okul modeli üstün zekalı öğrencilerin eğitimlerinde akademik olarak en etkili olan modellerden biridir. Tam özel Sınıf: Aynı sınıf düzeyinde üstün zekalı öğrencilerin oluşturduğu tam zamanlı ve homojen bir gruplama türüdür. Bu sınıflarda eğitim alan öğrencilerin akademik başarılarında önemli gelişmeler olmaktadır. Ancak bu sınıflar öğrencilerin benlik algılarını olumsuz yönde etkilemektedir. Kısmen Özel Sınıf: Aynı sınıf düzeyinden üstün zekalı öğrencilerin oluşturduğu homojen gruplama türüdür. Ancak bu öğrenciler bazı dersleri- çoğunlukla matematik, fen ve dilbilgisi gibi akademik dersleri- özel bir sınıfta alırken beden eğitimi ve resim gibi dersleri normal sınıflarda alırlar. Kısmen özel sınıflarda eğitim alan üstün zekalı öğrencilerin akademik başarılarında, kritik ve yaratıcı düşünmelerinde önemli gelişmeler olduğu saptanmıştır. Kısmen özel sınıf uygulaması, sosyal, duygusal ve fiziksel olarak normal gelişim içinde olan fakat zihinsel olarak hızlı gelişim gösteren üstün zekalı öğrenciler için ideal bir öğretim yolu olabilir. XYZ Gruplaması: Öğrenciler akademik başarılarına veya yetenek düzeylerine göre belirli kurlara ayrılırlar. Öğrenciler XYZ gruplarına ayrılarak farklı sınıflarda eğitim alırlar. Ancak bu model günümüzde çok fazla uygulanmamaktadır. Yüksek akademik başarı gösterenler üst gruba normal ve normal altı olanlar ise alt gruba yerleştirilirler. Bu tür gruplamada üst %20’lik grup X, ortadaki %60 Y sınıflarına, tabandaki %20 ise Z sınıflarına yerleştirilir. Bu model bazı özel ve devlet okullarında örtülü bir şekilde dershaneler tarafından ise kullanılan bir modeldir. Derleme Sınıf: Bu tür bir gruplamada bir okuldaki üstün zekalı öğrenciler tanılanarak kendi sınıf düzeyindeki diğer öğrencilerle birlikte aynı sınıfa yerleştirilirler. Genel olarak bu sınıfların üçte biri veya dörtte biri üstün zekalı öğrencilerden oluşur. Derleme sınıflarda uygulanan eğitim-öğretim etkinlikleri üstün zekalı öğrencilerin öğrenme özelliklerine gereksinimlerine paralel olarak farklılaştırılmadıkça ve bu sınıflarda üstün zekalı öğrencilerin eğitimi konusunda deneyimi ve bilgisi olan öğretmenler görev almadıkça üstün zekalı öğrencilerin başarılarında önemli bir artış beklenmemelidir. Derse dayalı yeniden Gruplama: Bu tür gruplamalarda öğrencilerin belirli bir sınıfları yoktur. Öğrencilerin hangi dersi hangi sınıflarda alacağı yetenek düzeylerine ve başarı seviyelerine göre belirlenir. Örneğin kağıt üzerinde beşinci sınıfta olan bir öğrenci matematiği altıncı sınıftan, fen bilgisini yedinci sınıftan, Türkçeyi sekizinci sınıftan, sosyal bilgileri de beşinci sınıftan alabilir. Bu tamamen öğrencinin mevcut başarı düzeyine bağlıdır. Bu tür uygulamaların yapıldığı okullarda bir derste hem 10 yaşında hem de 15 yaşında öğrenciye rastlamak mümkündür. Bu sınıflar benzer yetenek düzeyindeki öğrencilerden oluştuğu için homojen olurken biyolojik, sosyal ve duygusal gelişim bakımından son derece heterojen olabilir. Bu sınıflarda öğretmenler bireyselleştirilmiş eğitim yerine grubun özelliklerine ve gereksinimlerine göre eğitim uygularlar. Hızlandırılmış sınıflar arası Sınıf: Bu sınıflar hızlandırılmış, sınıf atlamış üstün zekalı öğrencilerden oluşur. Bu sınıflar farklı sınıf düzeylerinden gelen öğrencilerden oluşur. Örneğin bu tür bir yedinci sınıfta, hem dördüncü, hem beşinci hem de altıncı sınıftan gelen üstün zekalı öğrencileri bulmak mümkündür. Bu sınıflar üstün zekalı öğrencilerin akademik gelişimlerini olumlu yönde etkileyebilir ancak, akranları ile aynı sınıfta bulunma ve onlarla arkadaşlık kurma olanağını kaybetmektedirler. Kaynak Odası: Öğrenciler haftada bir veya birkaç kez normal sınıflarından alınarak ayrı bir sınıfta ya da okul binası içinde bir odada zenginleştirilmiş eğitim etkinliklerine katılırlar. Kaynak odalarına gelen öğrencilerin aynı sınıf düzeyinde olmalarına gerek yoktur. Öğrenciler kaynak odada uzman bir öğretmenle çalışırlar. Kaynak oda programı hazırlanırken kaynak oda öğretmeni ve sınıf öğretmeni eşgüdümlü çalışmalıdır. Üstün zekalı öğrencilerin kaynak odada bulunduğu saatlerde sınıf öğretmeni diğer öğrencilerle yeni konulara başlamamalıdır. Kaynak oda genellikle ilköğretimin ilk kademesinde uygulanan bir modeldir. Sınıf İçi Benzer Yetenek Grupları: bazı derslerde yetenek düzeylerine göre küçük gruplara ayrılarak benzer yetenek profiline sahip öğrencilerin aynı gruplara yerleştirilmesi sınıf içi benzer yetenek gruplamasıdır. Öğretmen bir grupla ders yaparken diğer grup öğretmenin vermiş olduğu görevi yaparlar. Bu tür çalışma daha çok matematik, fen bilgisi ve okuma derslerinde yapılır. Bu çalışmada her gruba uygun etkinlik ve materyal hazırlanmalıdır. Bu uygulamaların öğrencilerin akademik ve sosyal gelişimleri üzerinde olumlu etkileri vardır. Bu tür gruplarda öğrenciler liderlik özelliklerini geliştirebilir, samimi arkadaşlıklar kurabilirler. Sınıf İçi Karışık yetenek Grupları: En yaygın kullanılan gruplama türüdür. Bu gruplamada öğrenciler yetenek düzeylerine bakılmaksızın bazı derslerde kendi tercihlerine veya öğretmenin seçimine göre üç ile beş kişilik gruplara ayrılırlar. Farklı yetenek profiline sahip öğrenciler aynı grup içinde işbirlikçi bir ortamda birbirlerinin zayıf yönlerini telafi ederek çalışırlar. İşbirlikçi karışık yetenek grupları öğrencilerin çoğunun sosyal gelişimini ve özellikle üstün zekalı çocukların liderlik özelliklerinin gelişimini olumlu yönde etkilemektedir. Bu tür grup çalışmalarında grup amaçlarının ve grup üyelerinin yükümlülüklerinin iyi belirlenmesi gerekir. Sınıf İçi Çok Düzeyli Gruplar: karışık yetenek gruplama türüdür. Öğretmenler, öğrencileri belirli düzeylere ayırarak her bir gruba bir üst düzey, birkaç tane ortalama ve bir de düşük performans gösteren öğrenci koyarlar. Bu gruplama türünde de bazı öğrenciler işbirlikçi çalışmaktan ziyade işi tamamen çalışkan öğrencilere bırakabilirle. Bunu engellemek için grup üyesi sorumluluğunun iyi belirlenmesi gerekir. SONNNNNNNNNN
