23-Elektrik_Spot

ELEKTRİK İŞLERİNDE İSİG
Küçük gerilim: Anma gerilimi 50 V altında olan gerilimdir.
Tehlikeli Gerilim: Doğru akımda 50, alternatif akımda 120 V üzerinde olan gerilimdir.
Alçak Gerilim: 1000 V ve altında olan gerilim
Yüksek Gerilim: 1000 V üzerinde olan gerilim.
Kuvvetli Akım Tesisleri : Elektrik üretimi, depolanması ve transferi yapılan tesislerdir.
Elektrik iç tesisi: Kuvvetli akım tesisleri hariç evlerde park bahçelerde kullanılan tesisler.
Elektrik tesisleri can ve mala zarar vermeyecek şekilde yapılmalı ve işletilmelidir. İnsanların
yanlışlıkla ulaşabilecek tesislerin gerilim altındaki bölümleri kişilerin doğrudan veya araç ile
dokunulmasını önleyecek gerekli tertibatların alınması gerek.
Elektrik tesisleri bakım onarım ya da işletme esnasında kolay ulaşılabilecek şekilde açık olarak
düzenlenmeli, tesis bölümlerin yetkili eleman kolay ulaşabilmeli, bakım ve onarım kolay olmalı.
Bakım ve onarım gerilim altında yapılmaz, gerilim devre dışı bırakılmalı ama topraklama devam
etmeli. Yüksek gerilimli tesislerde akım, gerilim kesilmeden hiç bir çalışma yapılmaz. .
Alçak gerilimde de yapılacak çalışmalarda gerilim kesilmeli, alçak gerilim tesislerinde gerilimin
kesilmesi sorunlara neden oluyorsa aşağıdaki önlemler ile çalışma yapılmalı.
 Yalıtkan bir eşya üzerinde durulmalı
 Yalıtkan eldiven ve yalıtkan aletler kullanılmalı
 Çıplak yalıtkanlar etrafında çalışırken mutlaka yalıtkan baret takılmalı, yalıtkan ayakkabı ve
iş elbisesi giyinmeli.
 Nötr teli dahi çalışkan kendini tüm iletkenlerden izole etmeli.
Gerilim altındaki tüm elektik devreleri, makine ve cihazların bakım ve onarımı bu işle
görevlendirilen yetkili teknik elemanlar tarafından veya gözetimi altında yapılmalı. Yer altı
kablolarında yapılacak işlemlerde elektrik kesilmeden hemen sonra üzerinde çalışılacak
kabloların tüm iletkenleri kısa devre edilmeli ama topraklama devam etmeli. Kısa devre ve
topraklama çalışma alanına en yakın yerde ve her iki uçta yapılmalı. Çalışma alanının tekrar
gerilim altına girmesini önlemek için tüm ayırıcı ve kesiciler açık vaziyete kilitlenmeli ve
üzerlerine uyarı levhaları konmalı.
Elektrik tesislerinde işletme bakım ve onarımında yetkili kişilere işin yeri, süresi önemini ,
uyulacak kurallara ilişkin yazılı talimat verilmeli.
Yüksek gerilim tesislerine başkalarının girişi yasaklanmalı, kapılar kilitli olmalı, üzerinde uyarı
levhaları olmalı.
Elektrik işlerinde kullanılan tüm aletler ( neon lambalı ıstaka, eldiven, ayakkabı, giysiler,
yalıtkan sehpalar, sigorta pensleri ) her zaman kullanıma hazır bakımlı uygun halde saklanmalı.
Yüksek gerilim tesislerinde bulunan hücreler, kesici,ayırıcı, sigortaların üzerinde kumanda
etikleri alanların yazılı olması gerek ve görünür olmalı.Açık hava gerilim tesisleri etrafında en
az 180 cm. yükseklikte duvar yada tel olmalı.
Yüksek gerilim altında yapılan çalışmalar en az 2 kişi tarafından yapılmalı.
Yüksek gerilim altında yapılan çalışmalarda:
 Yazılı bir görev emri ve çalışma müsaade formu olmalı.
 Yüksek gerilimde gerilim kesme ve açma işlemi tutanakla yapılmalı.
 Tüm ayırıcı ve kesiciler açık durumda kilitlenmeli.
 Akım her yerden kesilmeli.
 Gerilim kesildikten sonra çalışma alanını besleyen ek bir enerji kaynağı olup olmadığı
araştırılmalı ve devre dışı bırakılmalı.
 Kesici ayırıcı ve fazın açık olduğu tek tek kontrol edilmeli. Kilitleme tertibatı yoksa
ayıracın yanına bir nöbetçi bırakılmalı.
Topraklama, kısa devre çalışması, alandaki tüm çalışmalar bitikten ve çalışana haber
verilince kaldırılmalı.
Gerilim altındaki başka hat tellerine temas tehlikesine ve indüksyon akımı oluşumuna karşı
her türlü tedbir alınmalı.
Alçak ve yüksek gerilimin her ikisinin bulunduğu direklerde yapılan çalışmalarda her iki akım
kesilmeli.
Yüksek gerilim sigortaları, ancak ayırıcısı açılıp kilitlendikten sonra ve topraklama olduğu
zaman kısa devreden sonra değiştirilmeli.
Hava hatlarının olduğu yerlerde mümkün oldukça bomlu inşaat makinaları, vinçler
kullanılmamalı kulanılacak ise gerekli önlemler alınmalı, sürücü bilgilendirilmeli.
Enerji hatlarının bakımı mümkün oldukça gündüz yapılmalı, gece yapılacaksa projektörler ile
aydınlatma yapılmalı.
Fırtınalı yağmurlu havalarda bakım yapılmamalı, yapılacaksa izolasyon önlemleri alınmalı,
indüksyon akımına dikkat edilmeli.
Ağaç direklere çıkılmadan önce sağlam olup olmadıkları kontrol edilmeli. Direğe çekiç ile
vurulup tok sese bakmalı. Ya da donma durumunda bu bizi yanıltabilir, direk dibi 20 cm.
kazılıp sağlamlığı kontrol edilmeli.

ELEKTRİK İÇ TESİSLERİ:
Aydınlatma tesisi: İş yerinde ışıkların bir arıza sonucu sönmesi durumunda işletmede yedek
bir besleme olmalı. Gece vardiyasında yeterli aydınlatma ve otomatik yanma düzenekleri
olmalı.
 FİŞ-PRİZ sistemi: İşletmede kullanılan fişler farklı gerilimli prize girmeyecek şekilde olmalı.
 Fiş-priz sistemleri yalıtımı düzgün olmalı.
 Yüksek amperajlı prizlerde mutlaka priz üzerinde bir şalter olmalı
 Elektrik makine bağlantıları: Elektrik makine bağlantılarındaki koruyucular çalışma ortamına
uygun olmalı Nemli , yağlı ve rutubetli yerlerdeki makine bağlantılarını uygun koruyucu içine
almalı Makinalar titreşimde korunmalı.
 Elektrik Şalteri:1) Elektrik şalteri kendiliğinde yada yanlışlıkla dokunmayla makinayı
çalıştırmayacak ama kolay ulaşılabilir yerde olması gerekir.2) Bir tezgahın üzerinde çeşitli
yerlerde çalışan işçi için birden fazla başlatma ve durdurma düğmesi bulunmalı.3) Bir
tezgahın birden çok yerinde birden fazla işçi çalışması durumunda tezgahta birden fazla
durdurma tek çalışma düğmesi olmalı.4) Çalışma düğmesi yeşil durdurma düğmesi kırmızı
olmalı.5) Makıne düğmeleri başka yerden kumanda ediliyorsa çalışması ve durması sesli yada
ışıklı ikazlarla olmalı.
 Elektrik Sigortaları: Doğru ya da alternatif akımlı sigortalar mutlaka kapalı bir kutu içinde
olmalı. 32 A üzerindeki sigortalarda en az bir şalter ya da anahtar ile kontrol edilmeli.
Şalter ya da anahtarla akım kesilmeden tablo açılmayacak tablo kapanmadan şalter
açılmamalı. Sigortalar değiştirilmeden önce gerilim dışı bırakılmalı ve gerilim yokluğu
kontrol edilmeli. Sigorta devre dışı bırakılamıyorsa kesiciler ile devrenin kesilmesi gerek.
Elektrik tesislerinde orijinal olmayan, yamanmış ya da tek sarılmış sigorta kullanılmamalı.
 Gerilim altındaki bölmeler: Alternatif akımda 50 V , doğru akımda 120 V üzerinde
olan akımların devreleri yalıtılmış olmalıya da doğrudan dokunmaya karşı korunmalı.
Kullanılan tüm ekipman araç ve gereçler KKD ler yalıtkan olmalı ve uygun yerlere

uyarı levhaları konmalı. Bakım onarımı yapılacak makine ya da elektrik devrenin
elektriği kesilmeli , akımı kesen şalter anahtar açık vaziyete kilitlenmeli üzerine
uyarı levhası konmalı, gerilim yokluğu tespit edildikten sonra çalışma yapılmalı.
 Tevzi Tabloları: İşyerlerinde çalışanların ulaşabileceği yerde olan tevzi tabloları
saçtan yapılmış kapalı bir kutu içersinde olmalı ve kilitli tutulmalıdır. Tevzi tabloları
Elektrik iç tesisi yönetmeliğine görev hazırlanır. Altında istifleme yapılmaz. Ön ve
arka kısımları izole bir malzeme ile kaplı olmalı. Tevzi panolarının metal gövde ve
gerilim altında olamayan tüm aksanlarının mutlaka topraklanması gerek.
Gerilimi 1000 V. Geçmeyen tablolarda şalter, anahtar, sigorta kablolar kolay ulaşılabilir ve hemen
müdahale yapılacak şekilde olmalı.
Gerilimi 1000 V. Üzerinde olan tevzi tabloların yüksek gerilimle çalışan aletlerin metal aksanları
mutlaka topraklanmalı.
 Kondansatör ve transformotör: Bunların bulunduğu bölmeler gerek suni gerek doğal olarak
iyi havalandırılması gerek . Kondansatörler şarj kalıntısı kalmayacak şekilde bağlanması ve
kontrol edilmesi üzerine uyarı levhalar olmalı.
 Akümültör tesisi :İyi havalandırılan bölmelerde olmalı ve kıvılcım yapmayan suni
havalandırma sistemleri kullanılmalı.
 Seyyar iletkenler: İşyerlerinde mümkün oldukça kullanılmamalı. Kullanılması durumunda
gerekli önlemler alınmalı. Kullanılacakları yerlerde yeteri sayıda topraklanmış priz olmalıdır.
Taşınabilir iletkenlerin dış koruyucu kısmı iyi yalıtılmış malzeme ile kaplanmış olmalı
bükülmeyle içindeki metal kıvrılmamalı. Elektrik kaynak makinelerinin üzerinde mutlaka
şalter olmalı. Kaynak makine teçhizatı topraklamış ya da iyi yalıtılmış olmalı, kablolar iyi
tespit edilmiş olmalı. Makinenin temizliği bakımı ya da yer değiştirmesi durumunda elektriği
kesilmelidir.
İnşaat işlerinde kullanılan araçlar düşük gerilimli olmalı, ya da güvenlik transformatörleri olmalı
ve çift yalıtkan olmalı. Şantiyelerde kullanılan seyyar iletkenler ezilmeye, suya, mekanik
zorlamalara dayanıklı olmalı. İnşaat çalışmasının altında ya da hava hattı olması durumunda
çalışma esnasında gerekli önlemler alınmalı.
PATLAYICI PARLAYICI ORTAMLAR.
Parlayıcı patlayıcı ortamların oluştuğu işyerleri “Tehlikeli bölge planı” oluşturmalı.
Parlayıcı patlayıcı ortamların sürekli oluştuğu bölgeler” 0 Tehlike bölgesi”
Parlayıcı patlayıcı ortamların ara sıra oluştuğu bölge” 1 Tehlike bölgesi”
Parlayıcı patlayıcı ortamların arıza sonucu oluştuğu yada oluşmadığı bölgeler “ 2 Tehlike
bölgesi “denir . Bunların dışında kalan bölgeler tehlikesiz bölge denir. 1. Bölgede kullanılan
araçlar alev almaz türden korumalı olmalı. Yüksek gerilime sahip araçlar 1. Bölgede
kullanılmamalı.
Sigortalar böyle bölgelerde dışarıda olmalı ya da özel yalıtılmış alev sızdırmaz kutularda olmalı.
STATİK ELEKTRİK ÖNLEMLERİ
Parlayıcı patlayıcı ortamların oluştuğu bölgelerde mutlaka statik elektriğe karşı önlem almalı.
Nemlendirme, iyonizasyon ve topraklama yapılmalı, statik elektriği ileten malzeme
kullanılmamalı. Par-pat sıvıların bulunduğu depolar ve iletim boru donanımları statik elektriğe
karşı topraklanmalı. Par-pat madde dolumu ve boşaltılması esnasında araç ile depo arasına
topraklama hattı olmalı. Metal tozların taşındığı yerlerde statik elektrik dedektörü olmalı.
Tabanca ile boyama yapılan yerlerde cihazların topraklaması yapılmalı. Tanklar dolumdan sonra
bir süre dinlendirilmeli. Par-pat ortamlarda elektrik tesisatı ex-prof olmalı, böyle ortamlarda
acil durumlarda yangın ve aydınlatma hariç tüm tesisin elektriğini kesen en az 3 adet durdurma
butonu olmalı. Deprem bölgelerinde bulunan par-pat işyerlerinde deprem anında duyarlı
dedektörler olmalı (aydınlatma ve yangın hariç tüm elektrik sistemini kesen).
Paratoneller yılda 1 TAEK tarafından kontrol edilmeli ve par-pat tesislerinde mutlaka
bulunmalı. Kuvvetli akım tesisleri üretim depolama tesisleri 2 yılda 1 ; enerji nakil hatları 5
yılda 1 mutlaka peryodik kontrolden geçmeli . Ölçüm sonuçları kayda alınmalı. Seyyar iletkenler
6 ayda 1 kontrol edilmeli . Makinaların gövde topraklanması yılda 1 , yer değişimi durumunda
hemen topraklama kontrolü yapılmalı . Elektrik iç tesisleri yılda 1 peryodik kontrolden geçmeli.
Kaçak akım rölyesi: Elektrikli el aletlerinde meydana gelen bir kaçağın tehlikeli gerilim
seviyesine gelmeden elektik devresini kesen kaçak akım rölyesi iş güvenliği elmanıdır.
 1-36 kV lık ( izin verilen en yüksek gerilim) işletme gerilimli hava hatlarında yapılara en
küçük yatay uzunluk 2 m. Olmalı.
 Şebeke akımı ile yedek elektrik üretim aygıtını ayıran elemana envarsör şalter denir.
 Kaçak akım rölyesi faz şase ve topraklama arızası durumunda kişinin elektriğe
çarpılmasını önler . Evde kullanılan kaçak akım rölyesinin çalışma akım eşiği 30A. Olmalı .
 Elektrik ekipman bakımında ilk önce şalter indirilmeli sonra topraklanma yapılmalı.
 80-100 A. Kalp durması için çarpılma eşiğidir.
 Elektik işlerinde önce izin alınmalı, sonra kısa devre şalter kapanmalı sonra kesici ve
ayıracılar açık şeklinde kilitlenip topraklama yapılmalı.
 Güvenlik transformatörü kullanımı halinde çıkış devresine en fazla 1 adet elektrikli el
aleti bağlanabilir.
 Par-pat , tehlikeli zararlı maddeler bulunan elek. Tesisatı ve paratonellerin bakımı yılda
1 yapılmalı.
Yer değiştirebilen devre elemanları 6 ayda bir kontrol edilir.
Enerji nakil hatları 5 yılda bir
Elektirik tesisatlarındaki topraklama kontrolleri yılda 1
Aydınlatma tesissat kontrolleri yılda 1
Akimilator ve transformatör ( trofa ) kontrolleri yılda 1
Elektirik iletim, dağıtım ve üretim yerleri 2 yılda bir. Kontrol edilir.
Elektrikler çarpılma sınır değeri 30 mA dir.
Sigorta elektirik hattını korur
Kaçak akım rulesi 30 mA insanı korur.
Kaçak akım rulesi 300 mA yangın oluşumunu korur.
Kalbin anlamsız atışlarına fibrilasyon adı verilir.(80- 100 mA)
Fen adamlarının .görev yetki ve sorumlulukları yönetmeliği okunacak.