GİRİŞ Beslenme denilince canlı bitki ve hayvanların gereksinim

GİRİŞ
Beslenme denilince canlı bitki ve hayvanların gereksinim duydukları
enerjiyi ve dokuların onarımında , sağlığını sürdürmelerinde kullanacakları
kimyasal maddeleri sağlamak üzere dışarıdan bazı maddeleri almaları, onları
fiziksel ve kimyasal olaylardan geçirerek çözümlemeleri anlaşılır.Sağlıklı
nesillerin yetişmesinde birinci şart, yeterli ve dengeli beslenmektir.Eğer
vücudun enerji ihtiyacı tam olarak karşılanamıyorsa ‘Yetersiz Beslenme’ ;
protein,vitamin,mineral madde ihtiyacı tam olarak karşılanamıyor ya da
ihtiyacın üzerinde alınarak vücut şişmanlıyorsa ‘Dengesiz Beslenme’
olarak ifade edilmektedir.Süt insan bünyesi için gerekli tüm besin öğelerini
diğer bir ifade ile protein , yağ, karbonhidrat, bütün vitaminler ve mineral
maddeleri bileşiminde yeterli ve dengeli bir şekilde bulundurması nedeniyle
‘Temel bir gıda maddesi’ dir.Yeni doğan yavrunun belirli bir dönemde
yaşaması ve gelişmesi için gereksinim duyduğu tüm besin elementleri
içermesi nedeniyle ‘Besleyici bir gıda maddesi’ dir. Özellikle bünyesinde
bulunan protein , mineral madde ve vitaminlerden dolayı da ‘ Koruyucu bir
gıda’ olarak kabul edilir.
SÜTÜN BİLEŞİMİ VE BESLEYİCİ ÖZELLİĞİ
Sütün içerisindeki besin maddelerini 5 grupta inceleyebiliriz ;
Proteinler
İnek sütünün ortalama protein içeriği % 3.4-3.5 dir.Süt inekleri
yedikleri yemdeki protein ve enerjiyi , insan tüketimi için besin öğelerine en
iyi çeviren hayvanlardır. 1.000 kg süt proteini üretebilmek için 4 hektar çayır
meraya ihtiyaç vardır. Buna karşılık aynı miktar proteini domuz eti olarak
elde etmek için 14 hektar buğday tarlasına ihtiyaç vardır.günlük alınması
gereken protein miktarı 0.9 g’ dır.Endüstrileşmiş ülkelerde günde birey
başına alınan protein miktarı ortalama ortalama 90-110 g. dır.Bunun 37-70
gramı hayvansal proteinlerdir.Bununda yarısı süt proteinleridir.Buna karşılık
gelişmekte olan ülkelerde günde birey başına protein alımı 50 g. olup 5-9
gramı hayvansal proteinlerdir.Süt proteini, protein alımına önemli ölçüde
katkıda bulunmaktadır. 0.5 litre süt içilmesi halinde , tavsiye edilen günlük
protein miktarının % 20-25’ini ,hayvansal proteininde % 40-45 ‘i karşılanmaktadır.Bir proteinden tam olarak yararlanılabilmesi için yeterli kalori
alınması gerekmektedir.Yeterli kalori alınmazsa , protein enerji temini için
kullanılmaktadır.Hayvansal proteinler içinde süt proteini olarak en ucuz
kaynaktır.Süt proteinleri vücudun gelişmesi ve yaşamın sağlıklı
sürdürülmesi için dışardan alınması gereken tüm esansiyel amino asitleri
içermektedir.Süt proteinlerinin kolay sindirilebilmesi ve yüksek biyolojik
değeri ( vücut tarafından kullanılma oranı ) önemini daha da artırmaktadır.
Bu açıdan süt proteinleri diğer gıdalar içinde yumyurta proteininden sonra
ikinci sırada yer almaktadır.Sığır eti ,patates ,soya ,pirinç ,buğday ve fasulye
proteinleri süt proteinlerinden daha düşük biyolojik değerliliğe sahiptir .
(Çizelge 1).Süt proteinlerinin özellikle serum proteininin yüksek biyolojik
değerliliğin yanı sıra hazmının da kolay olması nedeniyle hastanelerde ,
karaciğer, safra kesesi ve diyabet hastalarının diyetlerinde yararlanılmaktadır.Süt proteinleri tamponlama gücüne sahiptir.Bu nedenle mide ülseri olan
hastaların diyetlerinde yer almaktadır.Çocukları ve gençlerin protein gereksinimi Çizelge 2 ‘ de gösterilmiştir.