gezegenlerin oluşumu
advertisement
GEZEGENLERİN OLUŞUMU Gezegenler, merkezde oluşan Güneş’in çevresinde artakalan gaz ve tozdan meydana geldi. Bu toz ve gaz bulutu, başlangıçta Güneş’in çevresinde dönen, bir disk biçimini aldı. Uranüs Gezegeni Uranüs Güneş sisteminin Güneş’ten uzaklık sırasına göre 7. gezegenidir. Çap açısından Jüpiter ve Satürn’den sonra üçüncü, kütle açısından bu iki gezegen ve Neptün’ün ardından dördüncü sırada gelir. Uranüs’ün kütlesi Yer’inkinin 15 katı, hacmi ise 63 katıdır ve güneş sistemindeki en az fotojenik olan gezegendir. Satürn Gezegeni Satürn Güneş sisteminin güneşten uzaklık sırasına göre 6. gezegenidir. Büyüklük açısından Jüpiter’den sonra ikinci sırada gelir. Adını Roma tarım tanrısı Saturnus’tan alır. Arapça kökenli Zühal adı Türkçe’de giderek daha az kullanılmaktadır. Büyük ölçüde hidrojen ve helyumdan oluşmakta ve gaz devleri sınıfına girmektedir. Satürn, tüm gezegenler arasında yoğunluğu en düşük olanıdır. Su yoğunluğu ile karşılaştırıldığında 0.69 olan bu değer, Yerküre’nin yoğunluğunun % 12'si kadardır. Mars Gezegeni Mars, hiç kuşkusuz "Dünya dışı yaşam" açısından en güçlü aday. Mars'ın geçmişte, yaşama ev sahipliği yaptığı görüşü, gezegenin bir zamanlar ılık ve sulak olduğu varsayımına dayanıyor. Volkanik etkinliğin de yüksek düzeyde olacağı bu erken dönemde Mars atmosferinin, karbondioksit ve su bakımından zengin olduğu tahmin ediliyor. Kozmik ışınım yoluyla, Mars atmosferinin önemli bir bölümünün uzaya kaçtığı sanılıyor. Sonuçta, yüzey sıcaklığı, yaklaşık bugünkü düzeylerine; yani ortalama -50 °C'ye düşmüş oluyor. Dünya Gezegeni Dünya eski adıyla Arz, 149 milyon km ile güneşe en yakın üçüncü gezegendir. Tek doğal uydusu bulunan dünyanın, çapı 12.756 km’dir. Güneşin etrafındaki dönüşünü 365 gün 5 saat 48 dakika ve 46 saniyede tamamlarken kendi eksenindeki dönüşünü ise 23 saat 56 dakika 4 saniyede tamamlar. Güneş etrafında dönmesi sonucu mevsimler, kendi etrafında dönmesi sonucun da ise gece ve gündüz oluşur. Dünya kutuplardan basık ekvatordan şişkin bir yapıya sahiptir buna “geoid” denir. Venüs Gezegeni Güneş'e en yakın ikinci gezegen olan Venüs'le Güneş arasındaki uzaklık, Güneş'le Merkür arasındaki uzaklığın iki katından daha fazladır. Buna rağmen, Venüs'ün yüzeyi Merkür'ün yüzeyinden daha da sıcaktır. Yılın belirli dönemlerinde, Güneş doğmadan hemen önce, ya da battıktan sonra, çıplak gözle rahatlıkla görülebilir. Venüs'ün, kendi ekseni etrafında dönme hareketi, oldukça ilginçtir. Çünkü hareketi, hem çok yavaş, hem de ters yöndedir. 1Venüs günü = 243 Dünya günüdür. Plüton Gezegeni Plüton Gezegeni; 13 Mart 1930'da keşfedilen, bugün "cüce gezegen" statüsünde olan Güneş Sistemi'ne dahil bir gezegendir. Güneş Sistemi'nin etrafında dönen en büyük onuncu cisim olması sebebiyle uzun bir süre gezegen olarak değerlendirilmiştir. Plüton gezegeninin yüzeyi genelde soğuk buz ve metan tabakasından oluşur ve Dünya'nın alabildiği güneş ışığının sadece %1'ini alabilmektedir. Plüton gezegeni; Güneş'ten 6 milyar km uzaklıktatır ve yarıçapı 3900 km dir. Kendi ekseni etrafında dönüşünü 6 gün 9 saat 17 dakikada, Güneş çevresinde dönüşünü ise 248 yılda tamamlar. Neptün Gezegeni Neptün Gezegeni; Güneş Sistemi'nin sekizinci gezegenidir. Plüton'un gezegen statüsünden çıkarılıp cüce gezegen olarak kabul edilmesinden sonra Güneş Sisteminin en uzak gezegeni olma unvanını geri kazanmıştır. Kütle olarak Satürn ve Jüpiter'den sonra üçüncü sırada, çap olaraksa Satürn, Jüpiter ve Neptünden sonra dördüncü sıradadır. Külesi dünyanın yaklaşık 17 katıdır. Yarıçapı yaklaşık 22300 km, Güneşe olan uzaklığı 4.5 milyar km'dir. Kendi ekseni etrafındaki dönüşüni 15 saatte, Güneş çevresinde dönüşünü ise 164 yılda tamamlar. Yüzey sıcaklığı ise -220 derece cıvarıdır. Jüpiter Gezegeni Güneş Sistemi'nin uzaklık olarak beşinci gezegenidir. Kütlece ve çap olarak sistemdeki en büyük gezegendir. Jüpiter gezegeni Güneş çevresinde dolanımını 11 yıl, kendi etrafında dolanımını ise 10 saatte tamamlar. Aslında bu konu Jüpiter gezegeninin diğer ilginç yönlerinden biridir. • Jüpiter gezegeni Güneş Sistemi'nde en büyük kütleye ve çapa sahiptir. Aynı zamanda kütlesi, diğer gezegenlerin kütleleri toplamının 2.5 katıdır. • Kendi etrafında dönüş süresi en kısa olan gezegendir. • En büyük manyetosfere ve en güçlü manyetik alana sahiptir. • Güneş Sistemi'nin en büyük ve en çeşitli uydularına sahiptir. Merkür Gezegeni Merkür bugüne kadar yalnızca bir uzay aracı, tarafından (Mariner 10) ziyaret edilmiştir. Mariner 10 1974 ve 1975 yıllarında Merkür’ ün 3 kez yakınından geçmiştir. Bu geçişlerde Merkür’ ün yılı ve günü arasındaki 2/3 lük oran yüzünden hep aynı yüz görüntülenebilmiştir. Yüzeyin toplam olarak %48' inin haritası çıkarılmıştır. Merkür yüzeyinin en dikkat çeken özelliği tüm gezegen üzerine dağılmış irili ufaklı çarpma kraterleridir. İlk bakışta Ay yüzeyine benzetilebilecek bu görünümün, daha dikkatli bir incelemede bir çok farklılıklar içerdiği anlaşılır Mustafa DENİZLİ Ataşehir Koleji 6/A & 121 Teşekkürler
