İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan 11

Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR
İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan…
İLKÖĞRETİM OKUL TAKIMLARINDA YER ALAN 11-13 YAŞ GURUBU
ÖĞRENCİLERİN BAZI SOLUNUM VE DOLAŞIM PARAMETRELERİNİN SPOR YAPMAYAN
ÖĞRENCİLERLE KARŞILAŞTIRILARAK DEĞERLENDİRİLMESİ
Berkan ALPAY*
Kamil ALTUĞ**
Serkan HAZAR***
ÖZET
Okul takımlarında yer alan 11-13 yaş arası öğrencilerde uygulanan antrenmanların
solunum ve dolaşım sistemine olan etkisini belirlemek amacıyla yapılan çalışmaya Niğde ili
ODTÜ koleji okul takımında spor yapan yaş ortalaması 12,63±1,13 yıl olan 22 öğrenci ile aynı
okulda spor yapmayan yaş ortalaması 13,09±0,91 yıl olan 22 öğrenci gönüllü olarak
katılmışlardır.
Grupların yaş, boy, ağırlık, istirahat nabız değerleri sistolik, diastolik kan basıncı ölçümleri,
solunum sisteminde vital kapasite (VC) zorlu vital kapasite (FVC) zorlu ekspirasyon hacim
(FEV1) zorlu ekspirasyon oranı (FEV1%) ve maksimum istemli ventilasyon (MVV) değerleri
ölçülmüştür.
Elde edilen veriler kişisel bilgisayarda SPSS 10.0 istatistik programında bağımsız
guruplarda ortalamalar arasında fark independent t-test yöntemi ile güven aralığı p<0,05,
p<0,01 düzeyinde araştırılmıştır.
Gruplar arasında yaş, boy ve vücut ağırlığı değerlerinde anlamlı farklılık olmadığı tespit
edilmiştir. Solunum parametrelerinde zorlu ekspirasyon hacmi, zorlu ekspirasyon oranı ve
maksimum istemli ventilasyon değerlerindeki anlamlı farklılık olmadığı tespit edilirken,(p>0,05)
istirahat nabız, sistolik ve diastolik kan basıncı, vital kapasite ve zorlu vital kapasite değerlerinde
anlamlı farklılıklar saptanmıştır.(p<0,05)
Sonuç olarak; ilköğretimde okul takımında yer alan öğrencilerin istirahat kalp atım
sayıları ve kan basınç değerleri spor yapmayan öğrencilerin değerlerinden daha düşük dolduğu
tespit edilirken solunum değerlerinden VC ve FVC değerlerinin daha yüksek olduğu tespit
edilmiştir.
Anahtar kelimeler: dolaşım, solunum, çocuk ve spor
SUMMARY
22 students doing sports average age 12,63±1,13 in the school team of ODTÜ college
of Niğde and 22 students not doing any sports, average age 13,09±0,91 are, voluntary involved
in this study which aims to determine the effect of the training done by the students aged 11-13
in school teams on respiration and blood circulation sytems.
Groups Measures for age, height, weight, resting pulse measures, sistolic and diastolic
blood pressure measures, vital capacity in respiration system, force vital capasity (FVC), Force
expiration volume (FEV), force expiration rate (FEV%) and maximum desired ventilation values
are measured.
The findings obtained were studied with SPSS 10.0 statistics programme on PC while
the difference between the averages of groups were examined with independent t- test method
in the meaningfull ranges from p<0,05 to p>0,01
The differences between groups in terms of age, height, weight, force expiration
volume, force expiration rate, maximum desired ventilation valves are not significant (P>0,05).
Arş. Gör. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Beden Eğitimi Öğretmeni
***
Yrd. Doç. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu
*
**
22
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan…
Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR
Significant improvements have been detected in resting pulse, sitolic and diastolic blood
pressure, vital capacity and force vital capacity valves of the group doing sports. (P<0,05)
In conclusion, rest pulse, sitolic and diastolic blood pressure, of the students who do
training in the school teams were found to be lower than those of the students not doing sports
and the respiration values VC, FVC higher.
1.GİRİŞ
Günümüzde sporun toplum ve toplum sağlığı acısından önemi daha iyi algılanmakta, bu
da spor biliminde olumlu gelişmelerin meydana gelmesine neden olmaktadır. Özellikle oyun
çağındaki çocukların gelişen teknolojiyle birlikte bilgisayar vb. oyunlardan dolayı hareketsizlik ve
buna bağlı olarak çeşitli gelişimsel problemlere sebep olduğu sıkça tartışılan bir konudur.
İnsan hareket eden bir varlıktır ve hareket edebildiği sürece yaşamaktadır. Hareket
kalitesi de zamana paralel olarak ilerlemektedir24. Yaşamın ilk yıllarındaki gelişme gelecek
yıllardaki gelişmenin temelini oluşturmaktadır23. Spor büyüme çağındaki çocukların fiziksel,
fizyolojik ve kişilik gelişimi yönünden yararlı ve gereklidir. Çocukların fiziksel ve zihinsel
gelişimleri psikolojik durumlarıyla yakından ilgilidir. Bedensel faaliyetlerin okul başarısını
etkilediği, 1933 yılında Fransa’nın Lyon kentinin bir işçi mahallesinde bulunan kız okulunda
gerçekleştirilen deneyle ispatlanmış elde edilen bu sonuç daha sonra da 1950 yılında Paris’in
Vanves’deki bir okulda ders programı yarı yarıya spor ve diğer derslerden oluşan bir sınıfa
yapılan araştırmayla teyit edilmiştir. Kanada’da Dr. Lavallee’nın altı yıl süren araştırmaları
derslerdeki başarının sporla doğrudan bağlantılı olduğunu ispatlamıştır 6. Çağımızda sporun
önemli bir rol oynadığı herkes tarafından kabul edilmektedir. Çocuğun ergenlik öncesi ve
sonrasında düzenli spor faaliyetlerinde bulunması solunum ve dolaşım sisteminin daha sağlıklı
olmasını sağlarken diğer taraftan da zihinsel ve ruhsal gelişimine katkıda bulunmaktadır.
Sporun sosyolojik, fizyolojik, psikolojik ve ekonomik boyutlarının ön plana çıkması
sebebiyle spor çok etkili bir araç durumuna gelmiştir. Bütün bu sebeplerden dolayı spor
alanında hep daha iyiye ulaşmak amacıyla detaylı çalışmalar yapılmaya başlanmıştır1.
Antrenmanlarla solunum hacmi ve frekansında belirgin bir değişim meydana
gelmektedir. Ayrıca antrenmanlarla Max VO2 olarak adlandırılan dokulardaki maksimal aerobik
metabolizmadaki O2 tüketim hızında bir artış meydana gelmektedir.
7–13 haftalık bir
antrenmanla max VO2 de % 10‘un üzerinde bir artış görülür. Kişi her zaman vücudun
ihtiyacından çok daha fazla oksijeni organizmaya sağlayabilmektedir. Bu yüzden önemli olan
antrenmanlarla oksijenin kullanılabilirliğini bir başka deyişle max VO 2 nin arttırılmasının
sağlanmasıdır25.
Antrenmanın en belirgin etkisi sporcularda oksijenin difüzyon kapasitesini arttırmaya
yöneliktir. Oksijenin difüzyon kapasitesi oksijenin alveollerden kana difüzyon hızının bir
göstergesidir. Antrenmanlarla akciğer kardiovasküler kapasite arttırılabilmektedir.2
Yapılan çalışmada okul takımlarında yer alan öğrencilerde uygulanan antrenmanların
solunum ve dolaşım sistemine olan etkisini belirleyerek değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
2. YÖNTEM
2.1. Denekler
Yapılan çalışmaya Niğde İli Özel ODTÜ Koleji okul basketbol takımında yer alan
ortalama 2±1.3 yıldır spor yapan, 11–13 yaş arası 22 erkek sporcu öğrenci ile aynı okulda spor
yapmayan 11–13 yaş arası sağlıklı, gönüllü 22 erkek öğrenci alınmıştır.
2.2. Veri Toplama Araçları
Deneklerin boy ölçümleri milimetrik boy sıkalasıyla, ağırlık ölçümleri Angel marka
elektronik baskül ile akciğer fonksiyonları Microlab ML 3300 marka spirometre ile ölçülmüştür.
Spinometre ölçümlerinde deneklerin burunları mandalla kapatılarak sonuçlar maksimum
nefes alımından sonra maksimum zorlayarak nefes verme işlemini takiben spirometrenin dijital
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
23
Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR
İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan…
göstergesinden okunarak kayıt edilmiştir. İki ölçüm yapılarak en iyi sonuç değerlendirmeye
alınmıştır.
Deneklerin nabız ölçümleri oturur vaziyette kalp üzerine steteskop konularak 15 saniye
boyunca kalp atımları kronometre ile sayılarak kaydedilmiştir. Deneklerin ölçümleri ikişer defa
alınarak en düşük değerleri kayıt edilmiştir. Grupların istirahat kan basınçları ölçümleri aneroid –
sphygmarometre ve steteskop kullanılarak mmHg cinsinden tespit edilmiştir. Testten önce
gruplar 10 dakika dinlendirildikten sonra ölçümler oturur pozisyonda alınmıştır.
2.3.Verilerin Analizi
Araştırmada ölçümlerle elde edilen değerler kişisel bilgisayarda SPSS 10.0 istatistik
programında değerlendirilmiştir. Gurupların ölçümlerinde ortalamalar arasında farkın anlamlılığı,
bağımsız guruplarda aritmetik ortalamalar arasındaki farka ait “t” testi yapılarak, sonuçlar P <
0.01-0.05 önem seviyesinde değerlendirilmiştir.
3. BULGULAR
3.1.Tablo 1: Deneklerin Özellikleri ve Ölçüm Değerleri
Değişkenler
Yaş (Yıl)
Boy (cm)
Ağırlık (kg)
İstirahat Nabız (atm/dk)
İstirahat Sisstolik Kan Basıncı (mmhg)
İstirahat Diastolik Kan Basıncı (mmhg)
N
X
SS
t. değeri
Spor yapanlar
22
12,63
1,135
Spor Yapmayanlar
22
13,09
,915
Spor yapanlar
22
156,09
11,6
Spor Yapmayanlar
22
158,27
8,9
Spor yapanlar
22
48,81
17,44
Spor Yapmayanlar
22
50,04
11,85
Spor yapanlar
22
79,55
8,24
**
Spor Yapmayanlar
22
92,40
10,78
-3,135
Spor yapanlar
22
105,90
14,69
**
Spor Yapmayanlar
22
122,72
13,51
-3,952
Spor yapanlar
22
69,09
8,11
*
Spor Yapmayanlar
22
75,90
10,98
-2,343
Spor yapanlar
22
3,255
,6776
*
Spor Yapmayanlar
22
2,810
,7646
2,123
Spor yapanlar
22
2,78
,6085
Spor Yapmayanlar
22
2,57
,6450
Spor yapanlar
22
3,13
,6827
*
Spor Yapmayanlar
22
2,71
,6413
2,088
Spor yapanlar
22
92,72
4,51
Spor Yapmayanlar
22
93,09
6,25
Spor yapanlar
22
99,04
28,87
Spor Yapmayanlar
22
97,04
24,44
-1,426
-,698
-,273
VC(L)
FEV1(L)
1,128
FVC(L)
FEV1 %
-,221
MVV(L/d)
24
,264
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan…
Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR
4. TARTIŞMA
Sporun sebep olduğu bazı değişikler başta solunum ve dolaşım sistemi olmak üzere
vücuttaki organlarda fiziksel ve fizyolojik olarak değişikliklere sebep olur 9. Çocuklar da solunum
ve dolaşım sistemi yaşa bağlı olarak farklılıklar göstermektedir 4. Bundan dolayı çalışmaya yaş
grubu aynı olan çocuklar alınmıştır.
Araştırmaya katılan spor yapan çocukların yaş ortalamaları 12,63±1,13 yıl iken spor
yapmayan çocukların yaş ortalaması 13,09±0,97 yıl olarak bulunmuştur. Grupların yaş
ortalamaları arasında anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir. (P>0,01)
Spor yapan çocukların boy ölçümleri 156,09±11,6 cm iken spor yapmayan çocukların
boy ortalamaları 158,27±8,9 cm olarak bulunmuştur. Grupların boy ölçümleri arasında anlamlı
bir fark olmadığı tespit edilmiştir. (P>0,01)
Spor yapan çocukların vücut ağırlıkları 48,81±17,4 kg iken spor yapmayan çocukların
vücut ağırlıkları 50,04±11,8 kg olarak tespit edilmiştir. Grupların vücut ağırlık ölçümleri arasında
anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. (P>0,01) Bu ölçümler her iki gurubunda fiziksel olarak
benzer özelliklere sahip olduklarını göstermektedir.
Araştırmaya katılan spor yapan çocukların istirahat nabız ölçüm değerleri 79,55±8,2
atım/dk, spor yapmayan çocukların istirahat nabız ölçüm değerleri ise 92,40±10,78 atım/dk
olarak tespit edilmiştir. Grupların istirahat nabız ölçümlerinde spor yapan çocukların lehine
anlamlı bir düşme olduğu görülmüştür. İstirahat nabız ölçümleri arasındaki fark P<0,01 önem
seviyesinde anlamlı bulunmuştur.
İstirahat kalp atım sayısının, antrenmanla birlikte düştüğü araştırmacılar tarafından
belirlenmiştir9,11, 16, 18,.
Sarı ve arkadaşları yaptıkları bir çalışmada sporcuların istirahat nabızlarında kontrol
grubuna oranla anlamlı ölçüde düşme tespit ettiklerini belirtmişlerdir 11. Guyton yetişkin insan
kalbinin normalde 72 atım/dk olduğunu bildirmektedir 15. 5–15 yaş arası istirahat nabzı 100
atım/dk, civarındadır3.
Cicioğlu yaşları 14–15 olan masa tenisçiler üzerinde yaptığı çalışmada istirahat kalp
atım sayısını 77,50 atım/dk, olarak tespit etmiştir5. Yıldız, Malatya Yaz Spor Okulu erkek
yüzücülerin istirahat kalp atım sayısını 74±8,3 atım/dk, olarak bulmuştur 26. Harre, yaptığı bir
çalışmada spor yapan çocukların kalp atım sayısını 75±0,1 atım/dk, olarak tespit etmiştir 16.
İbiş, yaz spor okullarına katılan 12–14 yaş erkek futbolcular üzerinde yaptığı
araştırmada istirahat kalp atım sayısını 75,29 atım/dk olarak bulmuştur18.
Kalpteki bu düşük nabzın oluş mekanizması tam olarak bilinmemekle birlikte birçok
araştırmacı bunun nedenini uzun süreli ve sıkı antrenmanların kalp hacminde yaptığı artışa
bağlamaktadırlar. Bazı araştırmacılar ise kalpte sempatik implus gelişinde azalmanın olduğunu
kabul ederler2.
Okul takımında spor yapan çocukların nabız değerlerinde görülen düşmenin nedeni;
antrenman etkisiyle kalbin sol ventrikülündeki hipertrofi sonucu oluşan kalbin hacmindeki artışa
bağlı geliştiği düşünülmektedir.
Araştırmaya katılan, spor yapan çocukların diastolik kan basınç ölçümleri 69,09 ± 8,11
mmHg iken, spor yapmayan çocukların diastolik kan basınç ölçümleri 75,90 ± 10,98 mmHg dir.
İstirahat diastolik kan basıncı ölçümleri arasındaki fark P<0,01 önem seviyesinde anlamlı
bulunmuştur.
Araştırmaya katılan, spor yapan çocukların sistolik kan basınç ölçüm değerleri 105,90 ±
14,96 mmHg iken, spor yapmayan çocukların sistolik kan basınç ölçüm değerleri 122,72 ±
13,51mmHg olarak bulunmuştur. İstirahat sistolik kan basınç ölçümleri arasındaki fark P<0,01
önem seviyesinde anlamlı bulunmuştur.
Kan basıncı yaşa göre değişiklikler gösterir. Çocuklarda 90 mmHg’nın altında olan
sistolik kan basıncı ergenlik çağından sonra yavaş yavaş yükselmeye başlayarak yaş arttıkça
150 mmHg ya kadar çıkabilir. Diastolik kan basıncının normal değerleri 60–90 mmHg arasında
değişir3.
Ziyagil ve arkadaşlarının yıldızlar kategorisindeki Türk Milli Güreşçilerinin üzerinde
yaptıkları bir araştırmada güreşçilerin istirahat diastolik kan basıncının 67,33 ± 9,47 mmHg,
istirahat sistolik kan basıncının ise 100,50 ± 9,2 mmHg olduğunu tespit etmişlerdir 27.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
25
Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR
İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan…
Kutlu ve Cicioğlu’nun Yıldız Türk Milli Serbest ve Grekoromen güreşçiler üzerinde
yaptıkları bir araştırmada güreşçilerin istirahat diastolik kan basınçlarını 69,47 ± 9,65 mmHg
sistolik kan basınçlarını ise 102,3 ± 11,7 mmHg olduğunu tespit etmişlerdir 21.
İbiş, yaptığı çalışmasında antrenmanlı çocukların diastolik kan basıncını 68,44±2,73
bulmuş % 2,22 mmHg lik anlamlı bir azalma tespit etmiştir. Sistolik kan basıncının değerini
106,22±5,43 mmHg bulmuş % 2,35lik bir düşme tespit etmiştir 18. Bu araştırmada elde edilen bu
bilgiler dikkate alındığında benzer sonuçların elde edilmiş olduğu görülmektedir.
Harre, yaşa göre diastolik ve sistolik kan basıncı değerlerini 11–14 yaş gurubu için
sistolik kan basıncı 110 mmHg, diastolik kan basıncı ise 70 mmHg olabileceğini belirtmiştir 16.
Sporcuların performans antrenmanın damar çaplarına etkisinden dolayı diastolik kan
basıncında meydana gelen düşmenin sistolik kan basıncında da görülmesi beklenir. Ancak
gelişen damar iç hacmine karşın damardaki kan miktarı da artar. Dolayısıyla sistolde damar iç
basıncı artmış olur. Oluşan bu artışla damar çapının genişlemesi hemen hemen birbirini
nötrlediğinden dolayı sistolik kan basıncında değişme olmaz ancak diastolik kan basıncında
belirgin şekilde düşme görülür. Performans sporcularında görülen diastolik kan basıncında ki
düşme yapılan antrenmanlarda artan kan ihtiyacını karşılamak amacıyla kalbin kontraksiyon
gücünde artma meydana gelir. Egzersiz esnasındaki bu basınç artması damar çapının
genişlemesine sebep olur. Bu dolaşım sisteminin egzersize uyumuyla ilişkilidir. Damar
çaplarının genişlemesinden dolayı istirahatta diastolik kan basıncında belirgin şekilde düşme
görülür17. Çocuk sporcularda hem diastolik hem sistolik kan basıncının düşük olmasında
dolaşım sistemindeki istemli artışın kalbin atış hacminin gelişmesinin, oksijen alma miktarının
artmasına yani kardiovasküler sistemdeki kullanıma bağlı olarak sürekli artan gelişmeye bağlı
olduğu söylenebilir.
Araştırmaya katılan, spor yapan çocukların vital kapasite ölçüm değerleri 3,255±0,67
lt/dak iken, spor yapmayan çocukların vital kapasite ölçüm değerleri 2,810±0,76 lt/dak olarak
bulunmuş, vital kapasite değerleri arasındaki fark P<0,01 seviyesinde anlamlı olduğu tespit
edilmiştir.
Kutlu ve Cicioğlu Yıldız Milli Takım Güreşçileri üzerinde yaptığı bir çalışmada
güreşçilerin vital kapasite değerlerini 4,080±0,881 lt/dak olarak bulmuşlardır 21. Harre, 14–18 yaş
antrenmanlı ve antrenmansız çocuklarda solunum sistemindeki vital kapasite değerlerini
antrenman yapan çocuklarda 3,700 lt/dak olarak açıklamış, antrenman yapmayanlarda 2,900
lt/dak olarak belirtmiştir16. Kandeydi ve Ergen spor yapanlarda vital kapasite değerlerini,
yapmayanlara oranla daha yüksek bulmuştur20. Gözü ve arkadaşları da egzersizin vital
kapasiteyi artırdığını ileri sürmüşlerdir13.
Yapılan çalışmada elde edilen değerler literatürle paralellik göstermektedir. Vital
kapasite değerinin spor yapan çocuklarda daha yüksek bulunmasında antrenmanın solunum
sisteminin verimi üzerindeki olumlu etkisinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Araştırmaya katılan, spor yapan çocukların zorlu vital kapasite ölçümleri 3,13±0,68 L
iken, spor yapmayan çocukların ise zorlu vital kapasite ölçümleri ise 2,71±0,64 L olarak
bulunmuştur. Zorlu vital kapasiteleri arasındaki fark P<0,01 seviyesinde anlamlı olduğu tespit
edilmiştir.
ECCS’nin8 yayınladığı değerlere göre 14 yaş ve 154 boy ortalamasındaki kişilerin FVC
değerlerinin minimum 2,10 L maksimum 4,10 L arasındadır. Yapılan araştırmada elde edilen
değerler bu ortalamaların içerisindedir. Tamer yapmış olduğu bir araştırmada sporcuların FVC
değerlerinde antrenman öncesi ve antrenman sonrası değerler arasında anlamlı bir fark
olduğunu tespit etmiştir25. Çetinkaya 14–16 yaş grubu sporcular üzerinde yapmış olduğu
çalışmasında FVC değerlerini antrenman öncesi 3,51±0,45 L, antrenman sonrası 3,60±0,41 L
olarak tespit etmiş antrenmanın zorlu vital kapasiteyi artırdığını belirtmiştir 7.
Erdil ve arkadaşlarının elit masa tenisçilerinin solunum parametrelerini incelediği bir
çalışmada zorlu vital kapasite değerlerini spor yapmayanlarda farklı olduğunu bulmuşlardır10.
Moğulkoç ve arkadaşları 16 yaş grubu genç kızlarda FVC değerlerini kontrol gurubuna oranla
atletizm sporu yapan sporcularda daha yüksek bulmuşlardır 22. Elde edilen değerler dikkate
alındığında literatürle benzer sonuçların elde edilmiş olduğu görülmektedir.
Spor yapan çocuklarda, zorlu vital kapasite değerinin spor yapmayan çocuklardan daha
yüksek çıkmasında VC nin ve diyafram kasının etkisi düşünülebilir. Çünkü diyafram kasının
zayıflığını saptamak için FVC’nin ölçümü alınır. Diyafram kasının zayıflığı varsa FVC değerleri
26
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan…
Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR
düşük çıkar4. Spor yapan çocuklarda FVC değerleri spor yapmayanlara göre yüksek çıkmıştır.
Buda solunum kaslarının antrenmanın etkisiyle kuvvetlendiğini, VC’deki artışla birlikte spor
yapan çocuklarda zorlu vital kapasitenin yüksek çıkmasına neden olduğunu düşündürmektedir.
Araştırmaya katılan, spor yapan çocukların FEV1 ölçüm değerleri 2,78±0,60 L olarak
tespit edilirken, spor yapmayan çocukların FEV1 ölçüm değerleri 2,57±0,64 L olarak
bulunmuştur. FEV1 ölçüm değerlerinde gruplar arasında anlamlı bir fark olmadığı tespit
edilmiştir.
İbiş, yapmış olduğu çalışmasında FEV1 değerini antrenman öncesi 2,44±0,46 L
antrenman sonrası 2,50±0,52 L olarak bulmuştur18.
ECCS’nin8 yayınladığı tabloya göre 14 yaş ve 154cm boy ortalamasındaki kişilerin
FEV1 değerlerini minimum 1,98 L maksimum 3,98 L arasındadır. Buna göre spor yapan
çocuklar ile spor yapmayan çocukların FEV1 değerleri normal değerler içerisindedir. Bu
değerlere bakıldığında spor yapan çocuklar ile spor yapmayan çocuklar arasındaki sayısal
farklılık istatistiksel olarak anlamlı olmamasına rağmen varlığı görülmektedir. Bu farklılığın spor
yapan çocukların vital kapasite, zorlu vital kapasite ve solunum kaslarının güçlü olmasından
kaynaklandığı düşünülebilir.
Araştırmaya katılan spor yapan çocukların FEV1% değerleri 92,72±4,5 olarak tespit
edilirken spor yapmayan çocukların FEV1% değerleri 93,09±6,2 olarak bulunmuş gruplar
arasında anlamlı fark olmadığı tespit edilmiştir.
İri, yapmış olduğu bir araştırmada FEV1% değerlerini 86±4,7 olarak tespit emiştir 19.
Moğulkoç ve arkadaşlarının yapmış olduğu çalışmada kontrol grubunun FEV1% değerini
86,26±4,20 L, atletizm grubunun 86,56±4,21 L, basketbol grubunun 88,29±3,90 L olarak
bulmuştur 22. FEV1% değerlerinde gruplar arasında anlamlı bir farklılığa rastlamamışlardır.
Alpay güreşçiler üzerinde yapmış olduğu bir çalışmada FEV1% değerini kontrol grubunda 90,10
L, deney grubunda 86,95 L olarak bulmuş gruplar arsında anlamlı bir farklılığa rastlamamıştır 1.
Yapılan çalışmada elde edilen değerler literatürle paralellik göstermektedir.
Araştırmaya katılan, spor yapan çocukların maksimum istemli ventilasyon (MVV) ölçüm
değerleri 99,04±25,84 L/dk. iken spor yapmayan çocukların MVV ölçüm değerleri 97,04±24,4
L/dk’dir. Grupların MVV ölçüm değerleri arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı
tespit edilmiştir.
Çocuklar üzerinde yapılan çalışmalarda, antrenmanın MVV değerlerine etkisinin
olmadığı bildirilmektedir1,12,14,18. Yapılan çalışmada elde edilen veriler literatürle paralellik
göstermektedir.
5. SONUÇ
Sonuç olarak, 11–14 yaş grubu spor yapan ve yapmayan çocukların ölçüm değerlerine
bakıldığında Grupların dolaşım parametrelerinde spor yapan grubun nabız değerlerinin, spor
yapmayan grubun nabız değerlerinden daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Bu düşük nabız
değeri, kalpte meydana gelen hipertrofi ile izah edilebilir. Grupların sistolik ve diastolik kan
basıncı spor yapan grupta daha düşük bulunmuştur. Antrenmanda artan kan ihtiyacını
karşılamak amacıyla kalbin kontraksiyon gücünde artma meydana gelir. Egzersiz esnasındaki
bu basınç artması damar çapının genişlemesine neden olur. Antrenmanın damar sistemi
üzerindeki bu etkisinden dolayı antrenman esnasında sistolik ve diastolik kan basıncında artma
görülürken, istirahat esnasında damar çapındaki rahatlamadan dolayı sistolik ve diastolik kan
basıncında düşme görülür. Buda dolaşım sisteminin antrenmanla olan uyumu ile ilişkilidir.
Solunum parametreleri incelendiğinde spor yapan grubun vital ve zorlu vital kapasite
değerlerinin spor yapmayan gruptan daha yüksek olduğu görülmektedir. Grupların FEV1,
FEV1% ve MVV değerlerinde sayısal fark olmasına rağmen, bu farkın istatistiksel olarak anlamlı
olmadığı görülmektedir. (p>0.05)
Spor yapan grupta vital kapasite ve zorlu vital kapasite değerlerinin spor yapmayan
gruptan yüksek çıkması antrenmanın solunum sistemi üzerindeki olumlu etkisini göstermektedir.
Antrenman ile solunum kaslarının kuvvetlenmesi, akciğer ve göğüs kafesinin genişlemesi, bronş
ve bronşiallerin elastikiyetinin artması vital ve zorlu vital kapasitenin spor yapan çocuklarda
gelişmesine sebep olduğu düşünülebilir. Spor yapan çocuklarda zorlu vital kapasitenin yüksek
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
27
Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR
İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan…
çıkmasında diyafram kasının da etkili olduğu düşünülmektedir. Okul takımlarında yapılan
antrenmanın çocukların solunum ve dolaşım parametrelerini geliştirdiği görülmektedir.
KAYNAKÇA
1.
Alpay, C. B. (2000) “Türkiye Serbest Güreş Takımı ile Niğde Üniversitesi Güreş Takımı
Güreşçilerinin Bazı Solunum ve Dolaşım Parametrelerinin Karşılaştırılması” Niğde
Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, YayınlanmamışYüksek Lisans
Tezi, Niğde.
2.
Astrand, P. O. Rodahl, K. (1986) Texbook of Work Physiology, Third Edition, Ork Mc
Graw, Hill Book Co Newyork,. S:172
3.
Berkmen, R. (1972) Kardiyoloji-Sismoloji Ders Kitabı. Gençlik Basımevi. İstanbul. S:
87
4.
Bob Hancox. Kenwhyte. (2004) Akciğer Fonksiyon Testleri El Kitabı. And Yayıncılık.
I. Baskı İstanbul. S:152
5.
Çimen, O., Cicioğlu, İ, Günay, M. (1997) “Erkek ve Bayan Türk Genç Milli Masa
Tenisçileri Fiziksel ve Fizyolojik Profilleri” Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi,
Ankara. SS:53
6.
Çetin, H,N. (1999)Toplum Sağlığı İçin Spor, Onay Ajans. Ankara. S: 72
7.
Çetinkaya, V. (2002) “14–16 Yaş Grubu Sporcularda Farklı Ağırlık Çalışmalarının KalpSolunum Sistemi Üzerine Etkisi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz
Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
8.
Drury, R. (1998) Mikro Medikal Sipirometre Semineri, Aktan Ofset, İstanbul. S:15
9.
Dündar, U. (1998) Antrenman Teorisi, Bağırgan Yayınevi. Ankara. S:42
10.
Erdil., G. Durusoy., F. İşleğen., Ç. Yolaz., G. (1984) “Elit Masa Tenisçilerinin Fizyolojik
Kapasite Ölçümleri”. Spor Hekimleri. Dergisi. 19, Ankara. SS:15
11.
Erdoğan, F., Sarı, H., Terzioğlu, M. (1981) “Farklı Spor Branşlarındaki Sporcular İle
Sedenter
Kişilerin İstirahat-Egzersiz ve Dinlenme Solunum
Dolaşım
Parametrelerinin Karşılaştırılması”, Spor Hekimleri Dergisi. Cilt 16, Aralık.SS:121
12.
Gökçe, E. (1991) “9–12 Yaş Futbolcularda Uzun Süreli Aerobik Antrenmanın Kan
Dolaşım ve Solunum Parametrelerine Etkileri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, İ. Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
13.
Gözü Rd, Liman, E. Kan. (1988) Thoraks Ölçümleri ve Solunum Fonksiyonlarının
Antrenmanlarla Değişimi, Spor Hekimleri Dergisi. 23, SS:1–8
14.
Grosh,A., Ahuja, A. Khanna, G. L. (1985) Pulmonary Capacities Of Different Groups Of
Sportmen İn İndia, Brit. J. Sportts Med. 19 (4). SS: 175
28
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan…
Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR
15.
Guyton.A.C., M.D. ( 1986) Tıbbi Fizyoloji, 7.Baskı, Cilt II, Merk Yayıncılık. İstanbul. S:
673
16.
Harre, D. (1982) Principles of Sport Training. Berlin. S:27
17.
Hazar, S. (2000) “Türk Güreş Milli Takımı Seviyesindeki Güreşçilerin Kalp Yapı ve
Fonksiyonlarının Elektro Kardiografi Yöntemiyle İncelenmesi”, Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, G.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Ankara.
18.
İbiş, S (2002) “Yaz Spor Okullarına Katılan 12–14 Yaş Grubu Erkek Futbolcuların Bazı
Fiziksel ve Fizyolojik Parametrelerinin İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, N.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Niğde.
19.
İri, R. (2000) “Amatör Futbolcularda Makro Dönem Dayanıklılık Antrenmanının Aerobik,
Anaerobik Kapasite ve Dolaşım, Solunum Sistemlerine Etkisi”, Sakarya Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
20.
Kandeydi, H., Ergen, E. (1982) “Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencileri İle Tıp
Öğrencilerinin Fizyolojik ve Fonksiyonel Özelliklerinin Karşılaştırılması”, Spor
Hekimleri Dergisi. SS: 59
21.
Kutlu, M., Cicioğlu, İ. (1995) “Türkiye Grekoromen ve Serbest Yıldız Milli Takım
Güreşçilerinin Gelişmiş Fizyolojik Özelliklerinin Analizi”, Hacettepe Üniversitesi
Spor Bilimleri Teknolojisi Dergisi, Cilt VI, Sayı 4, Aralık. SS: 9
22.
Moğulkoç,R., Baltacı, A., Keleştimur, K. Koç, H, Özdemirli, S. (1997) “16 Yaş Grubu
Sporcu Genç Kızlarda Max VO2 ve Bazı Solunum Parametreleri Üzerine Bir
Araştırma”, G.Ü. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Cilt2, Sayı 1, Ocak. S:
11
23.
Müniroğlu, S. (1995) “4-5 Yaş Grubu Çocukların Sabit Uzun Atlama, Dinamik-Statik
Denge ve Çabukluk Test Değerleri Üzerine Bir İnceleme”. H.Ü. Spor Bilimleri
Dergisi. Cilt VI, Sayı 4 Aralık. Ankara. SS:38
24.
Sunay, H. (1994) “Okul Öncesi Eğitimde 5-6 Yaş Grubu Beden Eğitimi, Oyun Etkinlikleri
ve Önemi”. Çağdaş Eğitim Dergisi, Ankara Sayı 205. SS: 70-83
25.
Tamer, K. (1995) “Çeşitli Koşu Programlarının Aerobik, Anaerobik Güç ve Akciğer
Fonksiyonlarına Etkileriyle İlişki Düzeylerinin Belirlenmesi”. Performans Dergisi,
Cilt I Sayı 3, SS:39
26.
Yıldız, M. (1998) “Yaz Spor Okulları Yüzme Programına Katılan Çocukların Fiziksel ve
Fizyolojik Kapasitelerinin İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
27.
Ziyagil, M.A., Zorba, E., Kutlu, M., Tamer, K., Torun, K. (1996). “Bir Yıllık Antrenmanın
Yıldızlar Kategorisinde Serbest Sitil Türk Milli Takım Güreşçilerinin Vücut
Kompozisyonu ve Fizyolojik Özellikler Üzerine Etkisi”, G.Ü. Beden Eğitimi Spor
Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı 4, S: 9-14
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
29