cinsel yolla bulaşan hastalıklar (cybh)

HEPATİT B
HERPES
TRİKOMONİYAZ
KLAMİDYA
GONORE
CİNSEL YOLLA BULAŞAN
HASTALIKLAR (CYBH)
HEPATİT C
HIV/AIDS
SİFİLİZ
Mersin Üniversitesi
Sağlık Yüksekokulu
1
Sunum İçeriği
•
•
•
•
•
•
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar tanımı
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların etkenleri
CYBH önemi
CYBH bulaşma yolları
CYBH belirtileri
CYBH tanı, tedavi ve korunma
2
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
Cinsel ilişki yoluyla insandan insana
bulaşan mikroorganizmaların neden
olduğu hastalıklardır.
3
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
Dünyada en sık rastlanan hastalıklardan biri
Çocuklarda dahil tüm toplumu etkiliyor.
Belirtisiz kişiler hastalığın hızla yayılmasına
neden oluyor
4
HIV/AIDS
1980'lerden sonra ortaya çıkan HIV/AIDS’în
birden fazla bulaş yolu (cinsel, kan, anneden
bebeğe, vb) bulunmakta; ülkemizde ve tüm
dünyada ölümlere yol açmaktadır.
HIV/AIDS CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIK
RİSKİNİ 5 KAT DAHA FAZLA ARTIRMAKTADIR. 5
6
En sık görülen Cinsel Yolla
bulaşan hastalıklar






HIV /AIDS
Hepatit B
Hepatit C
Gonore (Bel soğukluğu) • Kandidiyazis
Sifiliz (Frengi)
• Trikomoniyazis
Klamidyoz
• Yumuşak şankır
• Kondilom (genital siğiller)
• Genital herpes (Uçuk)
• Bitlenme
• Uyuz
7
Bu hastalıkların bazıları tedavi edilebilir,
ancak ilaçlara karşı direnç sorun olabilir.
Tedavi edilebilen CYBH
Bakteriyel
hastalıklar
Sifiliz, Gonore,
Klamidya
Mantar
hastalıkları
Kandida
enfeksiyonu
Paraziter
hastalıklar
Trikomonas
enfeksiyonu
8
Bazıları tedavi edilemezler
HIV/AIDS
Hepatit B
Hepatit C
HPV
9
Bazılarının aşıları vardır.
Hepatit
B
HPV
Aşısı
10
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)
2016 verilerine göre
Tüm dünyada
 Her gün 1 milyondan fazla kişi CYBH
 Her yıl 357 milyon kişide
 Klamidya
 Gonore
 Sifiliz
 Trikomonas biri ile yeni enfeksiyon
 500 milyondan fazla kişinin genital
herpesle enfekte olduğu tahmin ediliyor.
11
WHO: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs110/en/
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)
2016 verilerine göre
290 milyondan fazla kadın HPV ile enfekte
2012’de sifilizle enfekte >900.000 hamile
kadından 350.000 ölü/patolojik doğum
12
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
 Bu hastalıkların çoğunluğu belirti
vermiyor ya da orta şiddette belirti
veriyor ve tanı konulmuyor.
 İlaç direnci, (özellikle Gonore için) tüm
dünyada bu hastalıkla mücadelede
önemli bir sorun
WHO: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs110/en/
13
HIV/AIDS
Human
Immundeficiency
Virus
HIV=kısa adı
İnsan Bağışıklık Yetmezliği
Virüsü
Acquired
Immune
Deficiency
Syndrome
Kazanılmış Bağışıklık Yetmezliği
Sendromu
14
DÜNYADA HIV/AIDS
DSÖ 2015
HIV ile yaşayanlar
Toplam 36.7 milyon (34.0-39.8 milyon kişi)
Yetişkin
34.3 (31.8-38.5) milyon kişi
Kadın
17.4 (16.1-20.04)milyon kişi
15 yaş altı 2.6 (2.4-2.8) milyon kişi
WHO: http://www.who.int/hiv/en/
15
DÜNYADA HIV/AIDS
Yeni enfekte vaka sayısı: 2.1 milyon (1.8 –2.4 milyon)
Tedavi alanlar:
17 milyon kişi
AIDS’ten ölenler:
1.1 milyon (940.000–1.3 milyon]
Hastalığın başlangıcından beri HIV ile enfekte kişi sayısı
78 milyon [69.5 –87.6 milyon]
Hastalığın başlangıcından beri HIV’e bağlı hastalıktan ölenler
35 milyon [29.6 –40.8 milyon]
16
TÜRKİYE’DE HIV/AIDS
17
TÜRKİYE’DE HIV/AIDS
HIV(+), AIDS ve Toplam Vaka Sayısının ve Ölümlerin
Yıllara Göre Dağılımı (Türkiye 2011-2015)
Yıllar
HIV(+)
AIDS
TOPLAM
ÖLÜM
2012
982
95
1077
40
2013
1311
101
1412
29
2014
1892
131
2023
18
2015
2072
112
2184
10
TOPLAM
6257
439
6696
97
Ülkemizde 1985 yılından bu yana HIV/AIDS enfeksiyonu görülmektedir. 1985
yılında toplam 3 olan vaka sayısı, 31 Aralık 2015 itibari ile 11.998’dir.
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI
http://www.thsk.gov.tr/component/k2/353-istatiksel-veriler/bulasici-hastaliklar-daire-baskanligi-istatiksel-veriler.html
18
TÜRKİYE’DE HIV/AIDS
Türkiye’de HIV yayılımı son 5 yılda %130
artmıştır.
AIDS vakaları dünya genelinde azalırken,
Türkiye'de artıyor.
"KAYIT DIŞI HASTA SAYISI
10 KAT DAHA FAZLA"
19
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların
artması ve yayılmasında olası nedenler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İlaca dirençli türler
Yeni ortaya çıkan etkenler
Hayat koşullarının değişmesi
Serbest yaşam tarzları
İnsan hareketinin artışı
Bilgi eksikliği ve önemsenmeme
Mahremiyet içermesi
Hastalıkların belirtisiz seyretmesi
Korunmama
20
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Genel
Özellikleri
• Cinsel yönden aktif dönemde sık görülürler.
• Genelde sessiz seyrederler ve belirti vermezler.
• Çoğunluğunun aşısı yoktur
• Bağışıklık oluşturmazlar.
• Tedavi edilmezse çeşitli hastalıklar ve ölüm
meydana gelebilir.
21
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
 Üreme organlarında bazı hastalıklar
(Siğil, uçuk, yaralar)
 Kadın ve erkekte kısırlık
 Düşük, dış gebelik
 Serviks, penis ve anal kanserler
 Fetus ve yenidoğan enfeksiyonları
 Sakatlıklar (zeka geriliği, sağırlık)
 Kanser ve ölüm
 HIV enfeksiyonunun geçişini artırırlar.
22
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
için başlıca risk faktörleri
• Çok eşlilik
• Eşin birden fazla eşinin olması
• Hayat kadınları ve müşterileri
• Yakın zamanda cinsel eş değiştirmek
• CYBH belirtisi olanla ilişkiyi sürdürmek
• Eşlerin/partnerlerin tedavi edilmemesi
• Eğitim ve kondom kullanımının az olması
• Genç yaş, kadın cinsiyet, sünnetsiz olma
• Başka bir CYBH varlığı
23
Yeni enfeksiyonların yarısını 15-24
grubundaki kişiler oluşturuyor.
yaş
24
Nasıl Bulaşır?
Korunmasız cinsel ilişki:
• Cinsel hastalığı olan birisiyle girilen cinsel
ilişki sırasında ya da fiziksel temas
• Deri ve mukoza bütünlüğü bozukken yapılan
öpüşme, ağız içindeki yaralar, anal ve oral
ilişki bulaşmayı kolaylaştırır.
25
Kan yolu ile bulaşabilirler mi?
• HIV /AIDS
• Hepatit B-C
• Sifiliz
EVET
Kan ve ürünleri ile doğrudan temas
Kontrolsüz kan nakli
Kulak delme, dövme, akupunktur, sünnet, manikür,
pedikür aletleri,
Ortak kullanılan diş fırçası, jilet ve traş bıçağı, enjektör
Steril olmayan tıbbi aletlerle tedavi yapılması
(diş tedavisi vb.)
26
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
anneden bebeğine bulaşabilir mi?
Gebelikte:
HIV/AIDS, hepatit B-C ve sifiliz
Doğumda:
Gonore (bel soğukluğu) klamidya,
genital herpes (uçuk)
Doğumdan sonra (emzirme ile):
 HIV/AIDS
• Anneden bebeğine bulaşabilir.
27
Bu Hastalıklar Nasıl Bulaşmaz?
• Başkasının
– bardağını veya çatal kaşığını kullanmakla
– nefes ve öksürüğünden
– el sıkışmak ve öpüşmekle bulaşmaz.
–
–
–
–
Böcek ve sivrisinek ısırması
tuvaletlerden (klozet kapağından)
yüzme havuzları
hamamlardan bulaşmaz.
28
Her zaman belirti verir mi?
• Her zaman belirti olmayabilir.
• Cinsel temastan sonra hastalık belirtilerinin ortaya
çıkması için geçen süre hastalıktan hastalığa değişir.
Bu süre günler (bel soğukluğu), haftalar (klamidyoz,
hepatit B), aylar ( frengi ) ya da yıllar (AIDS) olabilir.
• Bazen de rahatsız etmeyecek kadar hafif belirtiler
olabilir. Özellikle kadınlarda bazen hiç belirti görülmez.
• Tedavi edilmezlerse belirtisiz enfeksiyonu olanlar,
hastalığı başkalarına bulaştırırlar.
29
CYBH'ın belirtileri
• İdrar yaparken yanma, ağrı, sık idrara gitme
• Peniste, vajinada, makatta veya ağızda yaralar,
siğiller ve içi su dolu kabarcıklar oluşması
• Penis, vajina veya makattan akıntı olması (Bu akıntı
su gibi, süt gibi, beyaz, sarımtırak veya yeşil olabilir ve
kokusu normal vajina akıntısından farklıdır)
• Kasıklarda şişkinlikler ve bezeler
• Yumurtalıkların birinde veya her ikisinde ağrı
• Karnın alt bölümünde ağrı
• Cinsel ilişkiden sonra kanama
Cinsel yolla bulaşan hastalıklarda bu belirtilerden biri ya da birkaçı beraberce
görülebilir, ancak bunlar başka hastalıklara da bağlı olabilirler.
30
Belirtilerden Bir veya Birkaçı
Görüldüğünde Mutlaka Sağlık Kuruluşuna
Başvurulmalıdır.
31
Gonore (Bel Soğukluğu)
Akıntı
Gonore
Yenidoğan göz enfeksiyonu-körlük
Sifiliz (Frengi)
Yaralar
Sifiliz - döküntüler
Geç sifiliz dönemi
Yumuşak şankr=yara
(Hemophilus ducreyi
Ağrılı yaralar
Genital Herpes
(Herpes virüs Tip 2, bazen Tip 1)
Genital Siğil
HEPATİT (SARILIK)
HIV/AIDS
HIV/AIDS
Tanı
• Klinik
• Laboratuvar testleri ile
Erken tanı önemli
43
Tedavi
• Bu hastalıkların bazıları tedavi edilebilir.
– Sifiliz, gonore vb.
• AIDS, Hepatit gibi hastalıkların tedavisi yoktur.
• Hasta kişiler ve eşleri birlikte tedavi edilmelidir.
• Tedavi boyunca cinsel ilişkide bulunulmamalı
veya kondom kullanılmalıdır.
Korunma
• Cinsel ilişkide kondom kullanmak
• Lateks yapılı/spermisit içerenler tercih edilmelidir.
• Tek eşlilik
• Riskli ilişkiden sonra test yaptırmak
• (9-11 gün sonra)
• Aşılanmak (HPV aşısı, hepatit B aşısı)
• Riskli davranışlardan kaçınmak
(Uyuşturucu madde kullanımı gibi)
45
Sağlıklı yaşam dilekleriyle…
GB
SAĞLIĞINI KORU, MUTLU YAŞA
46