Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar

Cinsel Yolla Bulaşan
Hastalıklar
Veneryen Hastalıklar
Zührevi hastalıklar
Dr. Abdullah ÖZTÜRK
Tanım
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık(CYBH)lar
İnsanlar arasında cinsel ilişki ile bulaşabilen
hastalıklardır.
Bu hastalıklar, cinsel ilişki ile mikrobu taşıyan
kişiden sağlıklı kişiye bulaşır.
Dünyada her yıl 400 milyon kişi bu gruba giren
hastalıklardan birine yakalanmaktadır.
3 milyondan fazla insan ölmektedir.
Sakın zinaya yaklaşmayın; çünkü o
çirkinliği meydanda olan bir hayasızlıktır,
çok kötü bir yoldur.
(İsra-32 )
( Kur’an-ı Hakim ve açıklamalı meali,
Prof. Dr. Suat Yıldırım)
İnfeksiyon ajanına göre sınıflandırma
Bakteriyel
Neisseria gonorrhoea
Clammydia trachomatis
Treaponema pallidum
Heamophilus ducrei
Mycoplasma hominis
Ureaplasma urealyticum
Calymmatobacterium granulomatis
Shigella spp.
Comphylobacter spp.
Grup B streptococcus
Bacrerial vaginosis
İnfeksiyon ajanına göre sınıflandırma
Viral
Human (alpfa) herpes virus 1-2
Human (beta) herpes virus 5 (CMV)
Hepatitis B virus
Human papilloma virus
Molluscum contagiosum virus
Human immunodeficiency virus (HIV)
İnfeksiyon ajanına göre sınıflandırma
Protozoal
Entamoeba histollytica
Giardia lambia
Trichomonas vaginalis
Fungal
Candida albicans
Ectoparaziter
Phthirus pubis
Sarcoptes scabiei
CYBH’ların ortak özellikleri
1.Bulaşıcı hastalıklardır.
2.Çoğunlukla cinsel yolla bulaşırlar.
3.Öncelikle ano-genital bölgede (dış
üreme organları) bulgu verirler.
4.Kalıcı immünite (bağışıklık)
bırakmazlar.
Risk faktörleri
1.Yaş
En sık 15-30 yaşlar arasında görülür; 15-19 yaşındaki
kadınlarda, 19 yaş üstü erkeklerde daha sıktır.
2.Sigara kullanma
3.Alkol kullanma
4.İlaç alışkanlığı
İV ilaç kullananlarda AIDS ve Hep.B artar.
Broklim HIV kadın %65, erkek %59
Risk faktörleri
5.Başka CYBH’lardan birini
geçirme
CYBH’lardan birinin varlığı HIV geçişini 2-9
kat artırır.
6.Sünnetsiz olma
Genital uçuk ve Gonore’de 2, Kandidiyazis
ve Sifiliz’de 5 kat fazla
Riskli davranışlar
Seksüel davranış
Birden çok kişiyle cinsel ilişki kurma,
Sık cinsel eş değiştirme,
Cinsel eşin birden fazla cinsel eşinin olması,
Eşcinsellik (Homoseksüellik),
CYBH belirtisi olanlarla cinsel ilişkide bulunmak.
Sağlık durumu
Kötü-yetersiz vücut temizliği,
Doktora geç baş vurma ,
Tedaviye uymama ve yetersiz tedavi,
CYBH’ı olanların eşlerinin tedavi edilmemesi.
Riskli davranışlar
Hayat kadını olarak çalışma,
Ailelerinden veya cinsel eşlerinden uzun
süre ayrı kalma (asker, uzun yol şoförleri,
turistler, iş adamları,gemiciler, göçmen işçiler),
CYBH’ ların sık görüldüğü yerlere iş
gezisi ve turistik seyahatte bulunma.
1995 ‘de 15-49 yaş arasındaki
bireylerde oluşan yeni vaka sayısı
Trikomonyazis........167,2 milyon
Klamidya.................89,1 milyon
Gonore....................62,1 milyon
Sifiliz ......................12,2 milyon
TOPLAM.................331 milyon
15-49 yaşlarındaki bireylerde hastalığın görülme
sıklığı %11,3’tür.
DSÖ 1996 verileri
Trikomonyazis
Klamidya
Genital siğil
Gonore ( Bel soğukluğu )
Genital uçuk
Sifiliz ( Frengi )
Yumuşak şankr ( şankroid )
Lenfogranüloma venereum
Granüloma inguinale
Vajinal kandidiyazis
Uyuz
Kasık biti
Hepatit B (Sarılık B)
Bulaşma
Evlilik dışı cinsel ilişki,
Bel soğukluğu bir cinsel ilişki ile kadına %50, erkeğe
%20 ihtimalle bulaşır.
Kan ve kan ürünleri nakli,
Organ nakli,
Direkt temas,
Anneden bebeğe geçiş.
Hamilelikte, doğum esnasında, emzirme döneminde
HIV %15, gonore %30-50, Klamidya %50-70
Klinik
Semptomatik
Cinsel organlarda akıntı (kötü renkli ve kötü
kokulu), kanama, kaşıntı,
Cinsel ilişki sırasında ağrı ve yanma,
Genital bölge ve cinsel organlarda yara ve
siğiller,
Kasıklarda elle hissedilen şişlik (beze),
Sık idrara çıkma,
İdrar yaparken ağrı ve yanma,
Deri döküntüsü,
Ateş, terleme, halsizlik.
Klinik
Asemptomatik (belirtisiz)
Klamidya da kadınların %70’i
Erkeklerin %30’u asemptomatiktir
Sifiliz 2.dönem
Uçuk
Siğil
Molluskum Kontagiyozum
Sifiliz 3. dönem
Komplikasyonlar
Gonore-klamidya
ERKEK-prostatit, epididimit, kısırlık
KADIN-servisit, endometrit, salpenjit, dış
gebelik ,kısırlık
PİH, perihepatik abse, sepsis, ölüm
Sifiliz
Erken sifiliz, latent sifiliz, geç sifiliz
anevrizma, kalp yetmezliği
menenjit, paralizi, koma, ölüm
nörit, optik sinir atrofisi, körlük.
Genital siğil
Serviks, glans penis, ano-genital, periungual
kanser.
Gonoreye bağlı konjonktivit
3. devir sifiliz
Hamilelik
Gonore
Erken membran rüptürü, chorioamnionitis, septik düşük
Bebekte ophtalmia Neonatorum
gözde kızarıklık, hassasiyet, korneada erezyon,
perforasyon, glokom, körlük
oro-faringeal gonore
Klamidya
Erken membran rüptürü, erken doğum
Bebekte-Konjonktivit, skarlaşma, yeni damar oluşumu,
görme bozukluğu
Pnömoni (Zatürre)
Hamilelik
Genital uçuk
Gebelikte bulaşırsa: Fetusta deri lezyonu, skar,
mikrosefali, ensefalit oluşur, bebek genelde ölür,
yaşarsa kalıcı nörolojik hasar bırakır.
Doğum esnasında bulaşırsa:
Lokalize deri hastalığı
Şiddetli yaygın hastalık (ensefalit, hepatit,
pnömoni,koagülopati) %15-50 ölüm
Sifiliz
Düşük, ölü doğum,
Canlı doğum olursa:
Erken doğumsal sifiliz (rinit, deri döküntüsü,
HpSpMg, anemi, menenjit, ensefalit)
Geç doğumsal sifiliz
Neonatal Herpes
Geç doğumsal sifiliz (semer burun)
Geç doğumsal sifiliz (Hutchinson dişleri)
AIDS
Kaposi sarkomu
Kaposi sarkomu
İyileşmeyen uçuk
AIDS
Acquired Immunodeficiency Sydrome
(AIDS)
Edinilmiş Bağışıklık Eksikliği Sendromu
Doktorlar; Los Angeles’ da bir grup eşcinsel erkekte
önceden bilinmeyen bağışıklık sistemini hedef alan
Pneumocystis carinii pnömonisi
Kaposi sarkomu
Kronik herpetik ülserle seyreden esrarengiz bir
hastalık tespit ettiler.
Center of disease Control and Prevention -1981
Hz. Muhammad (sav) buyuruyor: Ey Muhacirler! beş şey
vardır, onlarla imtihan olacağınız zaman artık cemiyette hiçbir
hayır kalmamıştır.
1.
Zina: Bir millette zina ortaya çıkar ve aleni
işlenecek bir hale gelirse, mutlaka o millette
taun hastalığı yaygınlaşır ve onlardan önce
gelip geçmiş milletlerde görülmeyen
hastalıklar yaygınlaşır.
2. Ölçü tartıda hile, 3. Zekat vermemek, 4.Ahdin bozulması,
5. Kitabullahla hükmetmeyi terk.
Kütüb-i Sitte, Prof. Dr. İbrahim Canan
cilt:17, sayfa:557
Human Immunodeficiency Virus (HIV)
İnsan Bağışıklık Yetersizliği Virüsü
Limphotropic human retrovirus
HIV-1 (1983)
HIV-2 (1985)
20. Yüzyılın başlarında ortaya çıktığı, şempanze
virüsü SIV’ in insana bulaşıp mutasyonla HIV’ e
dönüştüğü ileri sürülüyor.
İlk vaka 1931’de (Science dergisi)
Virüsü kanında taşıyanlar HIV(+), hastalık
belirtileri gösterenler AIDS olarak adlandırılır.
Risk grupları
Eşcinsel erkekler,
IV ilaç kullanma alışkanlığı olanlar,
Orta Afrika ve Haiti gibi bölgelerde
yaşama,
Tekrarlanan kan nakilleri,
Faktör 8 kullanan hemofili hastaları.
‘’Lut’u (as) da gönderdik. Halkına dedi
ki: Daha önce hiç kimsenin yapmadığı
pek çirkin bir işi (eşcinsellik) siz mi
yapıyorsunuz? (Araf süresi, ayet: 80)
( Kur’an-ı Hakim ve Açıklamalı Meali,
Prof. Dr. Suat Yıldırım)
Peygamber efendimiz(sav): Allah Lut
kavminin yaptığı işi yapana lanet etsin.
Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı, Abdurrahman Ceziri
7.cilt, sayfa:3068).
Ümmetim için en çok korktuğum şey,
Lut kavminin amelidir.
Kütüb-i Sitte, Prof. Dr. İbrahim Canan
5.cilt, sayfa:203).
Rakamlarla HIV(+)/AIDS
2002 yılı sonu rakamları:
Dünyada 38.2 milyon yetişkin
3.2 milyon çocuk HIV(+)/AIDS
2002 yılı içinde:
5 milyon insan yeni infekte oldu,
3.1 milyon insan öldü,
1997 yılına kadar 14 milyon insan öldü.
Yılda savaşlar yüzünden 306.600 kişi
AIDS’ den 3.100.000 kişi ölüyor
Bir kavim ahdi bozarsa, onların
arasında ancak ölümle hüküm olunur.
Bir kavim arasında fuhuş zuhur etmez
ki, Cenab-ı Allah onlara ölümü musallat
etmesin.
Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı, Abdurrahman Ceziri
7.cilt, sayfa:3068
Rakamlarla HIV(+)/AIDS
Hastalığa yakalananların yarısı 25 yaşın
altındadır, ortalama on yıl sonra yani 35
yaşına varmadan ölecekler.
Hastaların %95’i Afrika ve Güney Asya
gibi fakir ülkelerde yaşıyor.
Bir AIDS’li hastanın yıllık tedavi masrafı
50 bin ABD dolarını bulmaktadır.
Hz. Muhammed (sav):
Ey insanlar topluluğu zinadan kaçınınız,
çünkü onda altı özellik vardır. Üçü dünya da
üçü ahirettedir. Dünyadakiler; değerleri
giderir, fakirlik getirir, ömrü kısaltır. Ahirette
de Allah’ın gazabına, hesabın kötülüğüne,
cehennemde ebedi kalmaya neden olur.
Hak Dini Kur’an Dili, Elmalılı M. Hamdi Yazır
cilt:5, sayfa:546
AIDS-Çocuk
2002 sonu rakamları:
3.2 milyon çocuk HIV(+)/AIDS
2002 yılı içinde:
800 bin çocuk infekte olmuş.
2001 yılı sonu :
14 milyon çocuk yetim kalmış.
1998 yılı sonuna kadar 3 milyon çocuk
ölmüştür.
HIV/AIDS Dünya üzerindeki dağılımı
Toplam
Güney Afrika
29,4 milyon
Güney/G.Doğu Asya
6 milyon
Latin Amerika
1,5 milyon
Doğu Avrupa
1,2 milyon
Kuzey Afrika
550 bin
DÜNYA
41,8 milyon
Türkiye’de HIV(+)/AIDS
1985-20 Haziran 2001
226’ sı yabancı uyruklu
toplam 1246 kişi.
855 HIV (+), 391 AIDS
Türkiye Sağlık Bakanlığı Temel
Sağlık Hizmetleri genel Müdürlüğü
Bulaşma
HIV kan, tükürük, süt, semen, genital
sekresyon (cinsel salgı) gibi tüm vücut
sıvılarında bulunur.
Evlilik dışı cinsel ilişki.
Eşcinsellik.
Bulaşma
Kan ve kan ürünleri nakli
Seronegatif olduğu bilinen kişiden 1/36 bin-1/225 bin
IV ilaç kullanımı (ortak şırınga)
İğne batması %0,3, cilt ya da mukozanın kanla
teması %0,09
Organ nakli
Anneden bebeğe
Klinik
HIV insanda T helper (CD 4)
lenfositlerini infekte eder ve bu
hücrelerin sayısını azaltarak ilerleyici
bağışıklık yetersizliğine neden olur.
Sağlıklı insanlarda görülmeyen
infeksiyon ve kanserlerin oluşmasına
neden olur.
Klinik
Akut retroviral infeksiyon
İnkübasyon periyodu 3-6 haftadır.
Ateş, halsizlik, LAP, gece terlemesi, eklem ve kas
ağrısı, GİS problemleri, %75 hastada deri
döküntüsü.
Çoğu hasta da belirti olmaksızın bu dönem
geçirilir.
Akut hastalığın 6 hafta sonrasına kadar anti-HIV
antikorları saptanmaz.
Klinik
İnfekte olan kişiler ortalama 10 yıl süreyle belirti
vermeksizin kanlarında virüsü taşırlar, bunlar
HIV(+) olarak nitelendirilir.
Hastalığı evrelendirme CD 4 T helper lenfosit
sayısına göre yapılır. Normalde CD4 hücre sayısı
750’ den fazladır.
HIV (+) bireylerin %50-70’ inde yaygın lenf bezesi
büyümesi (Generalize asemptomatik LAP)
görülür.
Klinik
CD4 sayısı azaldıkça hastalarda ateş, kilo kaybı,
kronik diyare gibi belirtiler görülmeye başlar.
CD4 sayısı 200’ün altına indiğinde artık hastalar
AIDS olarak nitelendirilir.
Bu evrede hastalarda normal bireylerde
görülmeyen hastalıklar ortaya çıkar
(Kronik herpes simplek inf., Sistemik fungal
infeksiyon, mikobakteriyel inf., Kaposi sarkomu).
CD4 sayısı 50’nin altına indiğinde ilerlemiş AIDS
tabiri kullanılır ve artık hastada hayatı tehdit eden
bir kanser yada infeksiyon bulunur.
Ağız içinde kandidiyazis
Ağız içinde Kaposi sarkomu
Gövdede yaygın K. sarkomu
AIDS’li hastada diş eti hastalığı
Hairy leukoplazi
Yaygın M. kontagiyozum
AIDS’li bebekte iyileşmeyen pişik
Tedavi
Kesin tedavisi olan
CYBH’lar
Kesin tedavisi
olmayan CYBH’lar
Trikomonyazis
Klamidya
Gonore ( Bel soğukluğu )
Sifiliz ( Frengi )
Yumuşak şankr ( şankroid )
Lenfogranüloma venereum
Granüloma inguinale
Vajinal kandidiyazis
Uyuz
Kasık biti
ADIS
Genital siğil
Genital uçuk
Hepatit B (Sarılık)
CYBH’ların kontrolünde temel
amaçlar
CYBH’ların yayılmasının durdurulması,
Kişilerin bu hastalıkların komplikasyon
ve sekellerinden korunması,
HIV ile infekte olma riskinin azaltılması.
Koruma
Birincil koruma
İkincil koruma
Birincil koruma
CYBH’ ların görülme sıklığını azaltmaya
yönelik çalışmaları içerir.
Olumlu cinsel yaşam alışkanlıklarının
kazandırılmasını amaçlar.
Olumlu cinsel yaşam alışkanlıklarının
kazandırılması.
Halk eğitimi
CYBH’ ların sanılanın aksine toplumda yaygın olarak
görüldüğü,
Bulaşma yollarının neler olduğu,
Evlilik dışı cinsel ilişkiden kaçınmak dışında, kondom
kullanımı da dahil hiçbir tedbirin bulaşmayı tamamen
önleyemediği,
CYBH’ların sık rastlanan belirtilerinin neler olduğu,
Özellikle kadınlarda olmak üzere hastalığın belirti
vermeden seyredebileceği,
CYBH’ı olanların eşlerinin de muayenesinin gerektiği.
Birincil koruma
Hastalığı bulaştırabilecek;
Eşcinsellik,
Evlilik dışı cinsel ilişki,
gidi cinsel davranışları yapmama.
İslam dini bir yandan evlilik dışı cinsel ilişkiyi
önlemek için zinayı yasaklarken diğer
yandan evliliği teşvik etmektedir.
Hz. Aişe (ra)’dan nakledilen bir hadisi şerifte: Peygamber
efendimiz (sav) buyuruyor ki:
Nikah benim sünnetimdir. Kim benim
sünnetimle amel etmezse benden değildir.
Evleniniz! Zira ben diğer ümmetlere karşı
sizin çokluğunuz ile iftihar edeceğim. Kimin
maddi imkanı varsa hemen evlensin. Kim
maddi imkan bulamazsa (nafile) oruç tutsun.
Çünkü oruç şehveti kırıcıdır.
Kütüb-i Sitte, Prof. Dr. İbrahim Canan,
17. cilt, sayfa:187
Ey gençler topluluğu; sizden kim
evlenmeye güç yettirirse evlensin. Zira o
gözü ve mahrem yeri en çok koruyandır.
Kim evlenmeye güç yetiremezse oruç
tutsun. Zira oruç şehvetten alıkor,
şehveti kırar.
Hadislerle Kur’an-i Kerim Tefsiri, İbn Kesir,
11. cilt, sayfa:5884
Birincil koruma
Kanla bulaşma yollarına dikkat edilmeli;
Kuaför, berber salonları, eczane ve sağlık
kuruluşlarında bize hizmette kullanılan araç ve
gereçlerin temizliğinden emin olunmalı.
Kan alınması gerektiğinde alınan kanın hastalıklar
acısından test edilip edilmediği sorulmalı.
Kan kardeşi olmak, aynı iğne ile iğne ya da aşı
olmak, başkalarının yaralarına açık elle
dokunmak bulaşma ihtimalini artırır.
Aynı tıraş bıçağı ya da usturanın kullanılması.
Birincil koruma
Özellikle üreme organlarında olan yara,
bere, sivilce veya kaşıntıyla oluşan
tahrişlerin hemen tedavi edilmesi,
CYBH’ların belirtilerinin tanınması ve
kendinde ya da eşinde benzer belirtiler
görünler derhal doktora baş vurmalı.
İkincil koruma
Bulaşıcılık süresinin kısaltılması,
komplikasyon ve sekellerin en aza
indirilmesini amaçlar.
Erken tanı ve yeterli tedavi çalışmalarını
içerir.
AIDS
1981’de tarif edildi,
1992’ de 2.5 milyon hasta,
2002’de 41 milyon,
2012’de 656 milyon,
2022’de??????????????
Haram yollardan cinsi tatmin arayanlara
karşı İslam’ın koyduğu yasakları fazla
sert ve hatta gayri medeni bulanlar,
AIDS başta olmak üzere CYBH’ların
bütün insanlığı ve medeniyeti tehdit
eder bir hal alışı karşısında insafa
gelmeli ve hakkı teslim etmeli değil
midir?
Kötülüklerin, fuhşiyatın açığına da
gizlisine de yaklaşmayın.
(En’am-151)
Fuhşiyat (fevahiş) çirkinliği meydanda olan her türlü
kötü davranışı kapsar. Kur’an; zina, eş cinsellik, edep
yerlerini açma, üvey anne ile evlenme gibi
davranışları fuhşiyattan sayar.
( Kur’an-ı Hakim ve Açıklamalı Meali,
Prof. Dr. Suat Yıldırım)
Ümmü Seleme (ra) efendimizden sormuştur:
Ey Allah’ın Resulü! Aramızda Salihler
mevcutken bizler helak mı olacağız ?
Aleyhissalatüvesselam:
Evet zina artarsa, buyurmuşlardır.
Kütüb-i Sitte, Prof. Dr. İbrahim Canan
cilt:16, sayfa:336