CARF FINANSAL VERI TABANI DELFI ORTAMINDA, NESNE

advertisement
CARF FINANSAL VERI TABANI
DELFI ORTAMINDA, NESNE PROGRAMLAMA UYGULAMASI
Attila Odabasi
Arastirma Raporu: Sosyal Bilimler Enstitusu, Bogazici Universitesi, 96-03
1
CARF FINANSAL VERI TABANI
DELFI ORTAMINDA, NESNE PROGRAMLAMA UYGULAMASI
1. GIRIS
CARF finansal veri tabani Türkiye sermaye piyasalarina ait finansal verileri
barindirmayi amaçlayan PC bazli bir veri tabani uygulamasidir. Bogaziçi Üniversitesi Finansal
Uygulama ve Arastirma Merkezinde (FUAM) 1994 sonunda baslatilan bir projenin ilk ara
ürünüdür. Projenin ana amaci hisse senedi ve bono-tahvil piyasalarina yönelik arastirma
yapmak isteyen akademisyen ve profesyonellerin dogru ve eksiksiz verilere kolayca
ulasmalarini saglamaktir.
Belirtilen amaca ulasmak için problem kisimlar halinde ele alinmis, ilk etapta hisse
senedi piyasasinin ihtiyaçlarina yönelinmistir. Dünyanin dikkati çeken “gelismekte olan”
menkul kiymetler borsalarindan biri haline gelen Istanbul Menkul Kiymetler Borsasi (bundan
böyle IMKB) faaliyete basladigi 1986 yilindan bugüne sürekli bir gelisim içinde olmustur.
Sözkonusu gelisme, IMKB nda islem gören hisse senedi sayisinin ve bu senetlerin günlük
islem miktarlarinin hizla artmasi seklinde kendini göstermektedir. Dolayisiyla IMKB verileri
diye adlandiracagimiz, gerek hisse senetlerinin günlük alim-satimina, gerekse hisse
senetlerinin ait olduklari firmalara ait mali tablolara iliskin verilerin hacmi hizla büyümektedir.
Bu veriler bir veri tabaninda toplanmadigi sürece bu piyasaya yönelik arastirma yapmak
isteyen arastirmacilar zaman içinde gittikçe büyüyen “veri” sorunuyla karsilasacaklardir. Su
anda bile IMKB na yönelik uygulamali arastirma yapmak isteyenleri en fazla zorlayan
arastirma asamasi, gerekli verileri dogru ve eksiksiz toplayabilmektir.
Yukarida ifade edilen ana amaç dogrultusunda bu proje, ilk asamada, IMKB
verilerini toplamak, yanlislari düzeltmek, özetlemek, düzenlemek, saklamak ve gerektiginde
raporlamak suretiyle akademik ve profesyonel finans dünyasina büyük bir yarar saglamistir.
Buna en güzel örnek Bogaziçi Üniversitesi Isletme Bölümü ögretim üyelerinin ve lisans üstü
ögrencilerinin CARF verileriyle yapmis olduklari veya halen devam eden uygulamali
2
arastirmalardir (Odabasi, 1996a; Cebeci, 1996a,b; Okay, 1996). Bu gelisme hizlanarak
devam edecektir.
CARF finansal veri tabanindan yararlanmak için çok fazla bilgisayar veya veri tabani
teknolojisi bilgisi gerekmemektedir. Veri tabani yazilimi kullaniciya yol gösteren bir menü
sistemiyle çalismaktadir. Bu nedenle bilgisayar konusunda temel bir fikri olan herkes CARF
finansal veri tabanini rahatlikla kullanabilmektedir.
Finansal veri tabaninin analiz ve tasariminda yapilandirilmis sistem analiz ve tasarim
yöntemleri uygulanmistir (Odabasi, 1996b). Veri tabaninin tasarimi yapilirken kavramsal,
islevsel ve fiziksel veri modelleri gelistirilmis, daha sonra da yazilim gelistirme safhasina
geçilmistir. Windows ortaminda Delphi yazilimi kullanilarak gelistirilen veri tabaninin Beta
testleri halen devam etmektedir. CARF veri tabani uygulamasini kullanabilmek için minimum
donanim ve yazilim gereksinimleri sunlardir: 486 mikro islemci, 8 MB RAM, 300 MB sabit
disk kapasitesi, ve Windows 3.1 programi.
2. VERI MODELI
Finansal veri tabani projesinin temel taslarindan bir tanesi veri modelidir. Kullanicinin
çesitli menü ekranlari yardimiyla okuyabildigi, sorgulayabildigi ve raporlayabildigi finansal
verilerin, veri tabani içindeki organizasyonunu bu veri modeli belirlemektedir. Iliskisel bir veri
tabani yönetim platformunda, birbirleriyle iliskili veriler tablolar (dosyalar) halinde
guruplandirilir. Sözkonusu veri modeli varlik-iliski diyagrami yardimiyla sekil X1 de
tanitilmistir. Bu sekilde yer alan dikdörtgenler dosyalari gösterir. Herhangi iki dosya
arasindaki iliski ise bu dosyalari birlestiren çizgiyle temsil edilir. Sekil X1 de yer alan
dosyalarin içerikleri (veri elemanlari) ise asagida verilmistir.
Sekil X1
Iliskisel veri modeli
Her dosya adinin altinda üç türlü bilgi verilmektedir. Ilk sütunda veri elemanin adi
bulunmaktadir. Ikinci sütunda ise veri elemanin tipi açiklanmaktadir. Örnegin “Menkul kodu”
3
veri elemaninin karsisindaki “Alpha” kelimesi bu veri elemaninin alfanümerik karakterle ifade
edilebilen “degerler” alabilecegini ifade etmektedir. Üçüncü sütunda ise, bazi veri
elemanlarinin hizasinda “key” kelimesi yer almaktadir ki, bu dosya kayitlarinin ilgili veri
elemani üzerinden endekslenebilecegini gösterir. Veri elemanlari tip açiklamalari için Ek 1 e
bakiniz.
4
2.1. Finansal veri modeli dosyalari ve veri elemanlari
Sirket
Menkul kodu
Firma adi
Pazar kodu
Sektor kodu
Kurulus tarihi
Borsaya giris tarihi
Araci kurum
Borsadaki orani
Adresi
Telefonu
Faksi
Personel sayisi Long
Subeler
Memo
Istirakler
Alpha 5
Alpha 50
Short
Short
Date
Date
Alpha 75
Number
Memo
Alpha 50
Alpha 50
(key)
Memo
Ortaklar
Menkul Kodu
Tarih
Açiklama
Alpha 5
Date
Memo
(key)
(key)
Anasözlesme
Menkul Kodu
Tarih
Anasözlesme
Alpha 5
Date
Memo
(key)
(key)
Temettü
Menkul kodu
Temettü tarihi
Eski yüzde
Yeni yüzde
Alpha 5
Date (key)
Number
Number
(key)
Alpha 5
Date
Date
Number
Number
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
Sermaye
Menkul kodu
RHK tarihi
HSD tarihi
RHK fiyati
Bedelli yüzdesi
5
Bedelsiz yüzdesi
Number
Sektör
Sektor kodu
Sektor adi
Short (key)
Alpha 55
Pazar
Pazar kodu
Pazar adi
Short (key)
Alpha 15
Fiyat
Menkul kodu
Alpha 5
Tarih
Date
Pazar Kodu
Short
Sektor Kodu
Short
Kapanis fiyati
Number
En düsük fiyat
Number
En yüksek fiyat
Number
Islem miktari
Number
Islem hacmi
Number
Sözlesme sayisi
Short
Mod fiyat
Number
Mod sözlesme
Short
Mod miktar
Number
Ag_ort_fiyat
Number
Düz_ag_ort_fiyat
Number
Düz_kapanis_fiyati
Number
Ser_düz_ag_ort_fiyat
Number
Ser_düz_kapanis_fiyati Number
Ag_ort_getiri
Number
Kapanis_getiri
Number
Ser_ag_ort_getiri
Number
Ser_kapanis_getiri
Number
H_Fiyat
Menkul kodu
Pazar Kodu
Yil
Ay
Hafta
Ilk_gün
Date
Alpha 5
Short
Short
Short
Short
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
6
Son_gün
Date
Sektor Kodu
Short
H_kapanis_fiyati
Number
H_en_düsük_fiyat
Number
H_en_yüksek_fiyat
Number
H_islem_miktari
Number
H_islem_hacmi
Number
H_sözlesme_sayisi
Short
Mod fiyat
Number
Mod sozlesme
Short
Mod miktar
Number
H_ag_ort_fiyat
Number
H_düz_ag_ort_fiyat
Number
H_düz_kanis_fiyati
Number
H_ser_düz_ag_ort_fiyat
Number
H_ser_düz_kapanis_fiyati
Number
H_ag_ort_getiri
Number
H_kapanis_getiri
Number
A_Fiyat
Menkul kodu
Alpha 5
Pazar kodu
Short
Yil
Short
Ay
Short
Ilk_gün
Date
(key)
Son_gün
Date
Sektör_kodu
Short
A_kapanis_fiyati
Number
A_en_düsük_fiyat
Number
A_en_yüksek_fiyat
Number
A_islem_miktari
Number
A_islem_hacmi
Number
A_sözlesme_sayisi
Short
Mod fiyat
Number
Mod sözlesme
Short
Mod miktar
Number
A_ag_ort_fiyat
Number
A_düz_ag_ort_fiyat
Number
A_düz_kapanis_fiyati
Number
A_ser_düz_ag_ort_fiyat
Number
A_ser_düz_kapanis_fiyati
Number
A_ag_ort_getiri
Number
A_kapanis_getiri
Number
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
7
Sekrpr
Sektör kodu
Tarih
Sek_ag_ort_getiri
Sek_kapanis_getiri
H_Sekrpr
Sektör kodu
Yil
Ay
Hafta
Ilk_gun
Date
Son_gün
H_sek_ag_ort_getiri
H_sek_kapanis_getiri
A_Sekrpr
Sektör kodu
Yil
Ay
Ilk_gün
Date
Son_gün
A_sek_ag_ort_getiri
A_sek_kapanis_getiri
Endeks
Tarih
IMKB_bilesik
IMKB_mali
IMKB_sinai
CARF_EAGT
CARF_EAG
CARF_IHAGT
CARF_IHAG
IMKB_bilesik_getiri
IMKB_mali_getiri
IMKB_sinai_getiri
CARF_EAGT_getiri
CARF_EAG_getiri
CARF_IHAGT_getiri
CARF_IHAG_getiri
Short
Date
Number
Number
(key)
(key)
Short
Short
Short
Short
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
Date
Number
Number
Short
Short
Short
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
Date
Number
Number
(key)
Date
Number
Number
Number
Number
Number
Number
Number
Number
Number
Number
Number
Number
Number
Number
(key)
8
H_Endeks
Yil
Short
Ay
Short
Hafta
Short
Ilk_gün
Date
(key)
Son_gün
Date
H_IMKB_bilesik
Number
H_IMKB_mali
Number
H_IMKB_sinai
Number
H_CARF_EAGT
Number
H_CARF_EAG
Number
H_CARF_IHAGT
Number
H_CARF_IHAG
Number
H_IMKB_bilesik_getiri
Number
H_IMKB_mali_getiri
Number
H_IMKB_sinai_getiri
Number
H_CARF_EAGT_getiri
Number
H_CARF_EAG_getiri Number
H_CARF_IHAGT_getiri
Number
H_CARF_IHAG_getiri
Number
A_Endeks
Yil
Short
Ay
Short
Ilk_gün
Date
(key)
Son_gün
Date
A_IMKB_bilesik
Number
A_IMKB_mali
Number
A_IMKB_sinai
Number
A_CARF_EAGT
Number
A_CARF_EAG
Number
A_CARF_IHAGT
Number
A_CARF_IHAG
Number
A_IMKB_bilesik_getiri
Number
A_IMKB_mali_getiri
Number
A_IMKB_sinai_getiri
Number
A_CARF_EAGT_getiri
Number
A_CARF_EAG_getiri Number
A_CARF_IHAGT_getiri
Number
A_CARF_IHAG_getiri
Number
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
(key)
9
Haberler
Ilgili kodu
Tarih
Haber kaynagi
Haber metni
Short (key)
Date (key)
Alpha 50
Text
Fir_Haber
Menkul kodu
Tarih
Haber kaynagi
Haber metni
Alpha 5
Date (key)
Alpha 50
Text
(key)
Haber_Kay
Haber kaynagi
Haber kaynagi açiklama
Alpha 50
Alpha 50
(key)
Takvim
Tarih
Tür
Karsilik
Date
Short
Date
(key)
Short
Short
Short
(key)
(key)
(key)
Hafta
Yil
Ay
Hafta
Ilk_gün
Son_gün
Tür
Ay
Yil
Ay
Ilk_gün
Son_gün
Gün_Türü
Tür
Açiklama
(key)
(key)
Date
Date
Short
Short
Short
(key)
(key)
Date
Date
Short (key)
Alpha 50
10
T_Katsayi
Menkul kodu
Pazar kodu
Tarih
No
Ilk_tarih
Ag_ort_katsayi
Kapanis_katsayi
Alpha 5
Alpha 1
Date
Autoinc
Date
Number
Number
(key)
(key)
(key)
(key)
S_Katsayi
Menkul kodu
Pazar kodu
Tarih
No
Ilk_tarih
Ag_ort_katsayi
Kapanis_katsayi
Alpha 5
Alpha 1
Date
Autoinc
Date
Number
Number
(key)
(key)
(key)
(key)
Alpha 5
Date
Date
(key)
Fiyat_Kayit_Araligi
Menkul Kodu
Baslangiç
Bitis
Sirket_Bilançosu
Menkul kodu
Bilanço_satir_no
Hesap_adi
Bilanço_satir_tipi
Dönem_no_1
Dönem_no_2
....
....
Dönem_no_N
Sektör kodu
Sirket_Özet_Bilançosu
Menkul kodu
Öz_bilanço satir no
Öz_hesap adi
Öz_bilanço satir tipi
1
1
1
1
1
1
...
...
1
1
*
*
1
1
1
1
11
Dönem_no_1
Dönem_no_2
...
...
Dönem_no_N
Sektör kodu
1
1
...
...
1
1
Sektör_Bilançosu
Sektör kodu
Sek_bilanço_satir_no
Sek_hesap_adi
Sek_bilanço_satir_tipi
Dönem_no_1
Dönem_no_2
...
Dönem_no_N
1
1
1
1
1
1
...
1
Borsa_Bilançosu
Bor_bilanço_satir_no
Bor_hesap_adi
Bor_bilanço_satir_tipi
Dönem_no_1
Dönem_no_2
...
Dönem_no_N
1
1
1
1
1
...
1
Sirket_Kâr_Zarar_Tablosu
Menkul kodu
KZ_satir_no
KZ_hesap_no
KZ_satir_tipi
KZ_dönem_no_1
KZ_dönem_no_2
...
...
KZ_dönem_no_N
1
1
1
1
1
1
...
...
1
Sektör_Kâr_Zarar_Tablosu
Sektör kodu
Sek_KZ_satir_no
Sek_KZ_hesap_no
1
1
1
12
Sek_KZ_satir_tipi
KZ_dönem_no_1
KZ_dönem_no_2
...
...
KZ_dönem_no_N
1
1
1
...
...
1
Borsa_Kâr_Zarar_Tablosu
Bor_KZ_satir_no
Bor_KZ_hesap_no
Bor_KZ_satir_tipi
KZ_dönem_no_1
KZ_dönem_no_2
...
...
KZ_dönem_no_N
1
1
1
1
1
...
...
1
Sirket_Mali_Göstergeleri
Menkul kodu
Gösterge_satir_no
Gösterge_adi
Gös_satir_tipi
Gös_dönem_no_1
Gös_dönem_no_2
...
...
Gös_dönem_no_N
Sektör kodu
Sektör_mali_göstergeleri
Sektör kodu
Sek_gösterge_satir_no
Sek_gösterge_adi
Bor_gös_satir_tipi
Gös_dönem_no_1
Gös_dönem_no_2
...
...
Gös_dönem_no_N
1
1
1
1
1
1
...
...
1
1
1
1
1
1
1
1
...
...
1
Borsa_Kâr_Zarar_Tablosu
Bor_gösterge_satir_no
1
13
Bor_gösterge_adi
Bor_gös_satir_tipi
Gös_dönem_no_1
Gös_dönem_no_2
...
...
Gös_dönem_no_N
1
1
1
1
...
...
1
14
2.2. Finansal veri elemanlarinin tanitimi
Menkul kodu
Hisseleri IMKB nda islem gören firmalari tanitici kod. Halen bes haneli kodlar
kullanilmaktadir. Her firmanin tek bir menkul kodu vardir ve hisse senedinin islem gördügü
pazardan veya sektörden bagimsizdir. Bir firmanin menkul kodu degistiginde geçmise dönük
olarak o firmanin veri tabanindaki menkul kodu degistirilir. Degisiklige ait bilgi “Fir_Haber”
dosyasina kaydedilir.
Firma adi
Firmanin ticari ve resmi adidir. Bir firmanin adi degistiginde sirket dosyasindaki eski
adi yenisiyle degistirilir. Degisiklige ait bilgi “Fir_Haber” dosyasina kaydedilir.
Pazar kodu
Hisse senedinin islem gördügü pazari belirtir. Bir hisse senedi ayni günde tek bir
pazarda islem görebilir. Ancak zaman içinde bir pazardan diger bir pazara IMKB tarafindan
geçirilebilir. Her gün için her hissenin pazar kodu kaydi tutulur. Bir firmanin pazar kodu hafta
veya ay içinde degismisse, haftalik ve aylik fiyat dosyalarinda degisikligin meydana geldigi
dönemde yeni pazar kodu yer alir. IMKB nda var olan pazarlar ve kodlari için Ek 2 ye
bakiniz.
Kurulus tarihi
Firmanin (günümüzdeki tüzel kisiligiyle) kuruldugu tarihtir.
Borsaya giris tarihi
Firma hisse senetlerinin borsada islem görmeye basladigi tarihtir. Firmanin halka
açildigi tarih olarakta tanimlanabilir.
Araci kurum
15
Firmanin ilk kez halka açilisinda aracilik eden araci kurum veya bankadir. Eger bir
firmayi bir konsorsiyum halka açmissa, ana araci kurum veya bankayi gösterir.
Halka açiklik orani
Firmanin borsada islem gören hisselerinin toplam nominal degerinin sermayesine
oranidir. Resmi kaynaklara dayanilarak belirlenen günümüzde geçerli orandir. Bu oranda
meydana gelen degisiklikler “Fir_Haber” dosyasina kaydedilir.
Ortaklik yapisi
Firmanin ortaklik yapisini, yani ortaklari ve ortaklarin sermayedeki paylarini yüzde
olarak belirtir. Ortaklik yapisindaki degisiklerin tarihçesi (kurulusundan bugüne) kayitlarda
tutulur.
Ana sözlesme
Firmanin ana sözlesmesindeki önemli maddeleri gösterir. Ana sözlesmede yapilan
degisikliklerin tarihçesi (kurulusundan bugüne) kayitlarda tutulur.
Temettü tarihi
Firmanin, eski ve/veya yeni hisse senedi sahiplerine nakden temettü dagittigi dönemin
ilk günüdür.
Eski yüzde
Firmanin eski hisse senedi (eger o dönemde yeni hisse senedi yoksa hisse senedi
diye okunmalidir) sahiplerine hisse basina dagitilan nakit temettünün hisse nominal degerine
(1000 TL) orani.
Yeni yüzde
Firmanin yeni hisse senedi (eger varsa) sahiplerine hisse basina dagitilan nakit
temettünün hisse nominal degerine (1000 TL) orani.
16
RHK tarihi
Rüçhan hakki, ortakliklarin bedelli sermaye artirimlarina mevcut ortaklarin öncelikle
katilma hakkidir. Rüçhan hakki kullanma tarihi, bir firma bedelli sermaye artirimi yaptiginda,
mevcut ortaklarin bedelli sermaye artirimina istirak süresinin ilk günüdür. RHK tarihi alanina
bir tarih girilmisse, o tarihte “bedelli yüzdesi” alanina da bir kayit girilmis olmasi gerekir. Ayni
anda bedelsiz sermaye artirimi da yapiliyorsa, o tarihte “bedelsiz yüzdesi” alaninda da bir
kayit olmasi gerekir.
RHK fiyati
Bedelli sermaye artirimina katilacak mevcut ortaklarin satin alacaklari bir yeni hisseye
ödeyecekleri fiyattir. Genellikle bu fiyat nominal degere esit olup 1000 TL dir. Ancak primli
satislara da rastlanmaktadir.
HSD tarihi
Bir firma bedelsiz sermaye artirimi yaptiginda, ve/veya hisse senedi olarak temettü
dagittiginda sözkonusu artirim ve/veya dagitim döneminin ilk gününü gösterir.
Bedelli yüzdesi
Bedelli sermaye artirimi, anonim ortakliklarin artirdiklari sermaye karsiligi çikardiklari
hisse senetlerini ortaklarina belirli bir bedeli nakden alarak dagitmaliridir. Bedelli yüzdesi,
bedelli sermaye artiriminin yüzde olarak ifade edilmis oranidir. Diger bir deyimle, toplam
bedelli sermaye artirim miktarinin, sermaye artirimindan önceki sermaye miktarina oranidir.
Negatif deger alamaz.
Bedelli yüzdesi alaninda sifirdan farkli bir deger varsa, bu alana tekabül eden rüçhan
hakki kullanma tarihi alaninda da bir tarih kaydi bulunmasi gerekir. Bulunmadigi hallerde,
bedelli sermaye artiriminin ortaklara kisitli bir sermaye artirimi oldugu anlasilmalidir. Halka ilk
açilislar genellikle bu özelligi tasirlar.
Bedelsiz yüzdesi
17
Bedelsiz sermaye artirimlari, anonim ortakliklarin iç kaynaklardan yaptiklari sermaye
artirim karsiligi çikardiklari hisse senetlerini bir bedel almaksizin ortaklarina dagitarak
gerçeklestirdikleri sermaye artirimlaridir. Bedelsiz yüzdesi, bedelsiz sermaye artirim yüzdesini
gösterir. Toplam bedelsiz sermaye artirim miktarinin, sermaye artirimindan önceki sermaye
miktarina oranidir. Negatif deger alamaz.
Hisse senedi dagitimi seklinde gerçeklestirilen temettü dagitimlarida bedelsiz sermaye
artirimi gibi islem gördügünden, bu alan ayni zamanda bu tür temettü dagitimlarinin oraninin
da gösterir. Bedelsiz yüzdesi alaninda sifirdan farkli bir deger varsa, bu alana tekabül eden
hisse senedi dagitim tarihi alaninda da bir tarih kaydi bulunmasi gerekir.
Sektör kodu
Bir firmanin mesguliyet konusu itibariyle ait oldugu sektörü gösterir. Veri tabaninda kullanilan
sektör kodlari CARF tarafindan belirlenmistir.
Sektör adi
Sektör kodunun belirttigi sektörü gösterir. Kullanilan sektör kodlari ve sektör adlari Ek 3 de
verilmistir.
Kapanis fiyati
Bir hisse senedinin belli bir borsa çalisma gününde, gün sonu kapanis fiyatini gösterir.
Düzeltilmemis fiyattir. Iki borsa seansinin yapildigi günlerde, ikinci seansin kapanis fiyatini
gösterir.
Belli bir borsa çalisma gününde eger bir hisse islem görmemisse, o günün kapanis
fiyati olarak bir önceki günün kapanis fiyati girilir. Ancak bu durumda, hissenin o günkü
kayitlarinda “en düsük fiyat, en yüksek fiyat, islem miktari, islem hacmi, sözlesme sayisi,
mod fiyat, mod sözlesme ve mod miktar” alanlari bos kalacaktir.
Eger hisse herhangi bir nedenle kapatildigi için islem görmemisse, kapanis fiyati
degeri alani bos birakilir. Benzer sekilde, hissenin o günkü kayitlarinda “en düsük fiyat, en
yüksek fiyat, islem miktari, islem hacmi, sözlesme sayisi, mod fiyat, mod sözlesme, mod
miktar, ve agirlikli ortalama fiyat” alanlari bos kalacaktir. Böylece herhangi bir günde, bir
18
hissenin islem görüp görmedigini veya isleme kapatilmis olup olmadigini ayirt edebiliriz.
Kapanis fiyati sifir veya negatif olamaz.
Agirlikli ortalama fiyat ???
Bir hisse senedinin belli bir borsa çalisma gününde, gün içindeki alim-satimlarinin
agirlikli ortalama fiyatini gösterir. Düzeltilmemis fiyattir. Iki borsa seansinin yapildigi
günlerde, iki seansin agirlikli ortalama fiyatini gösterir. ???
Belli bir borsa çalisma gününde eger bir hisse islem görmemisse, o günün agirlikli
ortalama fiyati olarak bir önceki günün agirlikli ortalama fiyati girilir. ??? Ancak bu durumda,
hissenin o günkü kayitlarinda “en düsük fiyat, en yüksek fiyat, islem miktari, islem hacmi,
sözlesme sayisi, mod fiyat, mod sözlesme ve mod miktar” alanlari bos kalacaktir.
Eger hisse herhangi bir nedenle kapatildigi için islem görmemisse, agirlikli ortalama
fiyat alani bos birakilir. Benzer sekilde, hissenin o günkü kayitlarinda “en düsük fiyat, en
yüksek fiyat, islem miktari, islem hacmi, sözlesme sayisi, mod fiyat, mod sözlesme, ve mod
miktar” alanlari bos kalacaktir.
En düsük fiyat
Bir hisse senedinin gün içinde islem gördügü en düsük fiyattir. Düzeltilmemis
fiyattir. Çift seansli günlerde, her iki seansin endüsük islem fiyatini gösterir.
En yüksek fiyat
Bir hisse senedinin gün içinde islem gördügü en yüksek fiyattir. Düzeltilmemis
fiyattir. Iki borsa seansinin yapildigi günlerde, her iki seansin en yüksek islem fiyatini
gösterir.
Islem Miktari
Bir firmanin gün içinde el degistiren hisse senedi sayisini gösterir.
Islem hacmi
19
Bir firmanin gün içinde el degistiren hisse senetlerinin cari alim-satim fiyatlariyla
hesaplanmis TL cinsinden degerini gösterir. Islem hacmi hesaplanirken sermaye artirimlari ve
temettü dagitimlarindan dogan hisse senedi sayisi ve fiyattaki degisiklikler göz önüne
alinmistir.
Sözlesme sayisi
Bir firmanin gün içinde el degistiren hisse senetlerinin toplam kaç sözlesmeyle alinip
satildigini gösterir.
Mod fiyat
Bir firmanin gün içinde el degistiren hisse senetlerinin en çok islem gördügü fiyati
gösterir.
Mod sözlesme ???
Gün içinde bir firmanin hisse senedine ait sözlesmeler içinde en çok yazilan
sözlesmenin büyüklügünü hisse senedi adedi cinsinden gösterir.
Mod miktar ???
(?)
Düzeltilmis kapanis fiyati
Bir hisse senedinin, sermaye artirimi ve temettü ödemesi gibi arz ve talep sartlari
disinda ortaya çikan fiyat degisikliklerinin etkilerinin giderilmesiyle elde edilen düzeltilmis
kapanis fiyatidir. Bir i firmasi t gününde bedelli sermaye artirimi ve/veya bedelsiz sermaye
artirimi yaptigi, ve/veya nakit temettü dagittigi hallerde, i hisse senedinin geçmis günlerdeki
kapanis fiyatlari, t-1 günündeki kapanis fiyatindan baslayarak geriye dogru asagidaki genel
formülden yola çikilarak düzeltilir,
Düz Fi,t-1 = (Fi,t-1 + (Ri * BDLi) - Ti ) / (BDLi + BDZi + 1)
20
burada,
Fi,t-1 = i senedinin t-1 günündeki kapanis fiyati,
BDLi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelli hisse adedi,
BDZi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelsiz hisse adedi,
Ri = i senedinin rüçhan hakki kullanma fiyati,
Ti = i senedinin hisse basina dagitilan nakit temettü miktari,
olarak ifade edilmektedir. Yukaridaki formül uygulanirken, hisse senedi verilerek yapilan
temettü dagitimlarinin bedelsiz sermaye artirimi gibi degerlendirildigine dikkat ediniz.
Kapanis fiyatinda oldugu gibi, düzeltilmis kapanis fiyati alani hissenin isleme
kapatildigi günlerde bos kalacaktir.
Düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat
Bir hisse senedinin, sermaye artirimi ve temettü ödemesi gibi arz ve talep sartlari
disinda ortaya çikan fiyat degisikliklerinin etkilerinin giderilmesiyle elde edilen düzeltilmis
agirlikli ortalama fiyatidir. Bir i firmasi t gününde bedelli sermaye artirimi ve/veya bedelsiz
sermaye artirimi yaptigi, ve/veya nakit temettü dagittigi hallerde, i hisse senedinin geçmis
günlerdeki agirlikli ortalama fiyatlari, t-1 günündeki agirlikli ortalama fiyatindan baslayarak
geriye dogru asagidaki genel formülden yola çikilarak düzeltilir,
Düz_AOFi,t-1 = (AOFi,t-1 + (Ri * BDLi) - Ti ) / (BDLi + BDZi + 1)
burada,
AOFi,t-1 = i senedinin t-1 günündeki agirlikli ortalama fiyati,
BDLi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelli hisse adedi,
BDZi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelsiz hisse adedi,
Ri = i senedinin rüçhan hakki kullanma fiyati,
Ti = i senedinin hisse basina dagitilan nakit temettü miktari,
olarak ifade edilmektedir. Yukaridaki formül uygulanirken, hisse senedi verilerek yapilan
temettü dagitimlarinin bedelsiz sermaye artirimi gibi degerlendirildigine dikkat ediniz.
21
Agirlikli ortalama fiyatinda oldugu gibi, düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati alani isleme
kapatilmis hisse senetleri için bos birakilacaktir.
Sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati
Bir hisse senedinin, sermaye artirimi gibi arz ve talep sartlari disinda ortaya çikan fiyat
degisikliklerinin etkilerinin giderilmesiyle elde edilen düzeltilmis kapanis fiyatidir. Bir i firmasi t
gününde bedelli sermaye artirimi ve/veya bedelsiz sermaye artirimi yaptigi hallerde, i hisse
senedinin geçmis günlerdeki kapanis fiyatlari, t-1 günündeki kapanis fiyatindan baslayarak
geriye dogru asagidaki genel formülden yola çikilarak düzeltilir,
Ser_düz_Fi,t-1 = (Fi,t-1 + (Ri * BDLi)) / (BDLi + BDZi + 1)
burada,
Fi,t-1 = i senedinin t-1 günündeki kapanis fiyati,
BDLi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelli hisse adedi,
BDZi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelsiz hisse adedi,
Ri = i senedinin rüçhan hakki kullanma fiyati,
olarak ifade edilmektedir. Yukaridaki formül uygulanirken, hisse senedi verilerek yapilan
temettü dagitimlarinin bedelsiz sermaye artirimi gibi degerlendirildigine dikkat ediniz.
Kapanis fiyatinda oldugu gibi, sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati alani isleme
kapatilmis hisse senetleri için bos birakilacaktir.
Sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati
Bir hisse senedinin, sermaye artirimi gibi arz ve talep sartlari disinda ortaya çikan fiyat
degisikliklerinin etkilerinin giderilmesiyle elde edilen düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatidir. Bir i
firmasi t gününde bedelli sermaye artirimi ve/veya bedelsiz sermaye artirimi yaptigi hallerde, i
hisse senedinin geçmis günlerdeki agirlikli ortalama fiyatlari, t-1 günündeki agirlikli ortalama
fiyatindan baslayarak geriye dogru asagidaki genel formülden yola çikilarak düzeltilir,
Ser_düz_AOFi,t-1 = (AOFi,t-1 + (Ri * BDLi)) / (BDLi + BDZi + 1)
22
burada,
AOFi,t-1 = i senedinin t-1 günündeki agirlikli ortalama fiyati,
BDLi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelli hisse adedi,
BDZi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelsiz hisse adedi,
Ri = i senedinin rüçhan hakki kullanma fiyati,
olarak ifade edilmektedir. Yukaridaki formül uygulanirken, hisse senedi verilerek yapilan
temettü dagitimlarinin bedelsiz sermaye artirimi gibi degerlendirildigine dikkat ediniz.
Agirlikli ortalama fiyatinda oldugu gibi, sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama
fiyati alani isleme kapatilmis hisse senetleri için bos birakilacaktir.
Kapanis getiri
Bir hisse senedinin sermaye artirimlarina ve temettü dagitimlarina göre düzeltilmis kapanis
fiyatlariyla hesaplanmis günlük getirisini gösterir ve asagidaki formülle hesaplanir,
Kap_get i,t = (Düz_F i,t - Düz_F i,t-1) / Düz_F i,t-1
Agirlikli ortalama getiri
Bir hisse senedinin sermaye artirimlarina ve temettü dagitimlarina göre düzeltilmis
agirlikli ortalama fiyatlariyla hesaplanmis günlük getirisini gösterir ve asagidaki formülle
hesaplanir,
Ag_ort_get i,t = (Düz_AOFi,t - Düz_AOFi,t-1) / Düz_AOFi,t-1
Sermaye kapanis getiri
Bir hisse senedinin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyatlariyla hesaplanmis
günlük getirisini gösterir ve asagidaki formülle hesaplanir,
Ser_düz_get i,t = (Ser_düz_Fi,t - Ser_düz_Fi,t-1) / Ser_düz_Fi,t-1
23
Sermaye agirlikli ortalama getiri
Bir hisse senedinin sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatlariyla
hesaplanmis günlük getirisini gösterir ve asagidaki formülle hesaplanir,
Ser_düz_ag_ort_get i,t = (Ser_düz_AOFi,t - Ser_düz_AOFi,t-1) / Ser_düz_AOFi,t-1
Haftalik kapanis fiyati
CARF finansal veri tabaninda bir hafta, ilk günü Pazartesi, son günü ise Cuma
olan bes çalisma günü olarak tanimlanmistir. Eger IMKB bir haftanin yukarida
belirtilen bes çalisma gününün belli bir bölümünde tatil edilmisse, o haftanin geri
kalan çalisma günleri söz konusu haftayi olusturur. Söz konusu haftanin ilk ve son gün
tarihlerine bakilarak IMKB nin o hafta içinde hangi günlerde ve toplam kaç gün
çalistigi çikarilabilir. Ayrica, IMKB tüm bir hafta boyunca tatil edilmisse, veri
tabaninda o haftaya ait bir kayit bulunmayacaktir. Asagidaki ve diger tüm haftalik
veri degiskenleri bu bilgiler çerçevesinde degerlendirilmelidir.
Haftalik kapanis fiyati, bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son günündeki
kapanis fiyatini gösterir. Eger hisse senedi Cuma günü isleme kapatilmissa, haftalik kapanis
fiyati alani o hafta için bos birakilir. Hisse senedinin Cuma günü islem görmemesi halinde ise
Persembe gününün kapanis fiyati haftalik kapanis fiyati olarak tanimlanir.
Ancak, bir hisse senedi tüm bir hafta boyunca islem görmemisse veya isleme
kapatilmissa, o hafta için bu alan bos kalacaktir. Bu durum asagidaki “haftalik” veriler için de
geçerlidir.
Haftalik agirlikli ortalama fiyat
Bir hisse senedinin herhangi bir hafta içindeki alim-satimlarinin agirlikli ortalama
fiyatini gösterir.
Haftalik en düsük fiyat
Bir hisse senedinin herhangi bir haftada gördügü en düsük islem fiyatini gösterir.
24
Haftalik en yüksek fiyat
Bir hisse senedinin herhangi bir haftada gördügü en yüksek islem fiyatini gösterir.
Haftalik islem miktari
Bir firmanin herhangi bir hafta içinde el degistiren hisse senedi sayisini gösterir.
Haftalik islem hacmi
Bir firmanin herhangi bir hafta içinde el degistiren hisse senetlerinin cari alim-satim
fiyatlariyla hesaplanmis TL cinsinden degerini gösterir.
Haftalik sözlesme sayisi
Bir firmanin herhangi bir hafta içinde el degistiren hisse senetlerinin toplam kaç
sözlesmeyle alinip satildigini gösterir.
Haftalik mod fiyat
Bu alan her zaman bos kalacaktir.
Haftalik mod sözlesme
Bu alan her zaman bos kalacaktir.
Haftalik mod miktar
Bu alan her zaman bos kalacaktir.
Haftalik düzeltilmis kapanis fiyati
Bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son gününe tekabül eden düzeltilmis kapanis
fiyatidir.
Haftalik düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat
Bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son gününe tekabül eden düzeltilmis agirlikli
ortalama fiyattir.
25
Haftalik sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati
Bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son gününe tekabül eden sermayeye göre
düzeltilmis kapanis fiyatidir.
Haftalik sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat
Bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son gününe tekabül eden sermayeye göre
düzeltilmis günlük agirlikli ortalama fiyatidir.
Haftalik kapanis getiri
Bir hisse senedinin herhangi bir haftadaki haftalik kapanis getirisi, o haftanin
düzeltilmis kapanis fiyatiyla bir önceki haftanin düzeltilmis kapanis fiyati arasindaki farkin bir
önceki haftanin düzeltilmis kapanis fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle
hesaplanir,
H_kap_get i,h = (Düz_F i,h,t - Düz_F i,h-1,t) / Düz_F i,h-1,t
burada,
Düz_F i,h,t =
i senedinin h haftasinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük
kapanis fiyati,
Düz_F i,h-1,t = i senedinin h-1 haftasinin t son gününe ait düzeltilmis günlük
kapanis fiyati,
olarak ifade edilir.
Haftalik agirlikli ortalama getiri
Bir hisse senedinin h haftasindaki haftalik agirlikli ortalama getirisi, o haftanin
düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatiyla bir önceki haftanin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati
arasindaki farkin bir önceki haftanin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatina bölünmesiyle elde
edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,
26
Haf_ag_ort_get i,h = (Düz_AOF i,h,t - Düz_AOF i,h-1,t) / Düz_AOF i,h-1,t
burada,
Düz_AOF i,h,t =
i senedinin h haftasinin t son gününe ait düzeltilmis
dünlük agirlikli ortalama fiyati,
Düz_AOF i,h-1,t =
i senedinin h-1 haftasinin t son gününe ait düzeltilmis
günlük agirlikli ortalama fiyati,
olarak ifade edilir.
Haftalik sermaye kapanis getiri
Bir hisse senedinin h haftasindaki haftalik sermaye kapanis getirisi, o haftanin sermayeye göre
düzeltilmis kapanis fiyatiyla bir önceki haftanin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati
arasindaki farkin bir önceki haftanin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyatina bölünmesiyle
elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,
H_ser_kap_get i,h = (Ser_düz_F i,h,t - Ser_düz_F i,h-1,t) / Ser_düz_F i,h-1,t
burada,
Ser_düz_Fi,h,t =
i senedinin h haftasinin t son gününe ait sermayeye
göre düzeltilmis dünlük kapanis fiyati,
Ser_düz_Fi,h-1,t =
i senedinin h-1 haftasinin t son gününe ait sermayeye
göre düzeltilmis günlük kapanis fiyati,
olarak ifade edilir.
Haftalik sermaye agirlikli ortalama getiri
Bir hisse senedinin h haftasindaki haftalik sermaye agirlikli ortalama getirisi, o haftanin
sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatiyla bir önceki haftanin sermayeye göre
düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati arasindaki farkin bir önceki haftanin sermayeye göre
düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,
27
H_ser_ag_ort_get i,h = (Ser_düz_AOF i,h,t - Ser_düz_AOF i,h-1,t)/Ser_düz_AOF i,h-1,t
burada,
Ser_düz_AOFi,h,t =
i senedinin h haftasinin t son gününe ait düzeltilmis
dünlük agirlikli ortalama fiyati,
Ser_düz_AOFi,h-1,t = i senedinin h-1 haftasinin t son gününe ait düzeltilmis
günlük agirlikli ortalama fiyati,
olarak ifade edilir.
Aylik kapanis fiyati
CARF finansal veri tabaninda takvim aylarina sadik kalinarak, bir yil için
oniki “ay” tanimlanmistir. Dolayisiyla, her ay bir takvim ayina tekabül etmektedir. Bir
ayin ilk ve son günleri, söz konusu ayin sirasiyla ilk ve son çalisma günlerini gösterir.
Eger IMKB bir ayin belli bir bölümünde tatil edilmisse, o ayin geri kalan çalisma
günleri söz konusu ayi olusturur. Ilk ve son gün tarihlerine bakilarak IMKB nin o ay
içinde hangi günlerde ve toplam kaç gün çalistigi çikarilabilir. Ayrica, IMKB tüm bir
ay boyunca tatil edilmisse (çok ufak bir olasilik), veri tabaninda o aya ait bir kayit
bulunmayacaktir. Asagidaki ve diger tüm aylik veri degiskenleri bu bilgiler
çerçevesinde degerlendirilmelidir.
Aylik kapanis fiyati, bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden
kapanis fiyatini gösterir.
Aylik en düsük fiyat
Bir hisse senedinin herhangi bir ay süresince gördügü en düsük islem fiyatini gösterir.
Aylik en yüksek fiyat
Bir hisse senedinin herhangi bir ay süresince gördügü en yüksek islem fiyatini
gösterir.
28
Aylik islem miktari
Bir firmanin herhangi bir ay içinde el degistiren hisse senedi sayisini gösterir.
Aylik islem hacmi
Bir firmanin herhangi bir ay içinde el degistiren hisse senetlerinin cari alim-satim
fiyatlariyla hesaplanmis TL cinsinden degerini gösterir.
Aylik sözlesme sayisi
Bir firmanin herhangi bir ay içinde el degistiren hisse senetlerinin toplam kaç
sözlesmeyle alinip satildigini gösterir.
Aylik mod fiyat
Bu alan her zaman bos kalacaktir.
Aylik mod sözlesme
Bu alan her zaman bos kalacaktir.
Aylik mod miktar
Bu alan her zaman bos kalacaktir.
Aylik agirlikli ortalama fiyat
Bir hisse senedinin herhangi bir ay içindeki alim-satimlarinin agirlikli ortalama fiyatini
gösterir.
Aylik düzeltilmis kapanis fiyati
Bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden düzeltilmis günlük
kapanis fiyatidir.
Aylik düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat
29
Bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden düzeltilmis günlük
agirlikli ortalama fiyatidir.
Aylik sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati
Bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden sermayeye göre
düzeltilmis günlük kapanis fiyatidir.
Aylik sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat
Bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden sermayeye göre
düzeltilmis günlük agirlikli ortalama fiyatidir.
Aylik kapanis getiri
Bir hisse senedinin herhangi bir aydaki aylik kapanis getirisi, o ayin düzeltilmis
kapanis fiyatiyla bir önceki ayin düzeltilmis kapanis fiyati arasindaki farkin bir önceki ayin
düzeltilmis kapanis fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,
Ay_kap_get i,a = (Düz_Fi,a,t - Düz_Fi,a-1,t) / Düz_Fi,a-1,t
burada,
Düz_Fi,a,t =
i senedinin a ayinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük
kapanis fiyati,
Düz_Fi,a-1,t =
i senedinin a-1 ayinin t son gününe ait düzeltilmis günlük
kapanis fiyati,
olarak ifade edilir.
Aylik agirlikli ortalama getiri
Bir hisse senedinin herhangi bir aydaki aylik agirlikli ortalama getirisi, o ayin düzeltilmis
agirlikli ortalama fiyatiyla bir önceki ayin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati arasindaki farkin
bir önceki ayin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki
formülle hesaplanir,
30
Ay_ag_ort_geti,a = (Düz_AOFi,a,t - Düz_AOFi,a-1,t) / Düz_AOFi,a-1,t
burada,
Düz_AOFi,a,t = i senedinin a ayinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük
agirlikli ortalama fiyati,
Düz_AOFi,a-1,t =
i senedinin a-1 ayinin t son gününe ait düzeltilmis
günlük agirlikli ortalama fiyati,
olarak ifade edilir.
Aylik sermaye kapanis getiri
Bir hisse senedinin a ayindaki aylik sermaye kapanis getirisi, o ayin sermayeye göre
düzeltilmis kapanis fiyatiyla bir önceki ayin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati
arasindaki farkin bir önceki ayin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyatina bölünmesiyle
elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,
Ay_ser_kap_geti,a = (Ser_düz_Fi,a,t - Ser_düz_Fi,a-1,t) / Ser_düz_Fi,a-1,t
burada,
Ser_düz_Fi,a,t =
i senedinin a ayinin t son gününe ait sermayeye göre
düzeltilmis dünlük kapanis fiyati,
Ser_düz_Fi,a-1,t =
i senedinin a-1 ayinin t son gününe ait sermayeye göre
düzeltilmis günlük kapanis fiyati,
olarak ifade edilir.
Aylik sermaye agirlikli ortalama getiri
Bir hisse senedinin a ayindaki aylik sermaye agirlikli ortalama getirisi, o ayin sermayeye göre
düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatiyla bir önceki ayin sermayeye göre düzeltilmis agirlikli
ortalama fiyati arasindaki farkin bir önceki ayin sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama
fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,
31
Ay_ser_ag_ort_geti,a = (Ser_düz_AOFi,a,t - Ser_düz_AOFi,a-1,t) / Ser_düz_AOFi,a-1,t
burada,
Ser_düz_AOFi,a,t =
i senedinin a ayinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük
agirlikli ortalama fiyati,
Ser_düz_AOFi,a-1,t =
i senedinin a-1 ayinin t son gününe ait düzeltilmis
günlük agirlikli ortalama fiyati,
olarak ifade edilir.
IMKB bilesik endeksi
IMKB tarafindan günlük olarak kapanis fiyatlariyla hesaplanan; endekse dahil
sirketlerin halka açik kisimlarinin piyasa degerleriyle agirliklandirildigi bir endekstir. IMKB
bilesik endeksi “endeks kapsamindaki sirketlerin halka açik bölümlerinin toplam cari piyasa
degerinin”, “sirketlerin halka açik kisimlarinin baz dönemindeki toplam piyasa degeri”ne
bölünüp, “baz degeri” ile çarpilmasiyla hesaplanmaktadir. Su an yüz sirket endekse dahil
edildiginden IMKB 100 endeksi diye de adlandirilmaktadir. Asagida gösterilen formülle
hesaplanmaktadir,
IMKB_bilt = (( ∑
N
N
Fi,t * HS i,t * HAO i,t)/( ∑
Fi,0 * HS i,0 * HAO i,0)) * 100
i=1
i=1
burada,
Fi,t =
i’nci sirkete ait hisse senedinin t zamanindaki “kapanis” fiyati,
HSi,t = i’nci sirketin t zamanindaki toplam hisse sayisi
(ödenmis sermaye / 1000),
HAOi,t = i’nci sirketin t zamanindaki halka açiklik orani,
Fi,0 = i’nci sirkete ait hisse senedinin baz dönemindeki “kapanis” fiyati,
HSi,0 = i’nci sirketin baz dönemindeki toplam hisse senedi sayisi,
HAOi,0 = i’nci sirketin baz dönemindeki halka açiklik orani,
32
N = endeks kapsamindaki sirket sayisi,
t = endeksin hesap edildigi gün,
0 = baz (endeksin temel alindigi gün),
olarak ifade edilir.
Hisse senetlerinin “yeni” olarak adlandirilan tertipleri de islem görüyorsa, endeks
hesabinda hem “eski”, hem de “yeni” tertipli hisse senetleri dikkate alinir.
IMKB bilesik endeksi, 100 baslangiç degeri ile birinci pazarda islem gören 40
sirketin 1986 yili Ocak ayi ortalama piyasa degerleri baz alinarak olusturulmustur. 26 Ekim
1987 tarihine kadar haftalik hesaplanan endeks bu tarihten itibaren günlük olarak
hesaplanmaya baslanmistir. Endeks 1989 yili sonuna kadar sirketlerin piyasa degerlerinin baz
döneme göre olan degisimlerinin aritmetik ortalamasi alinarak hesaplanmistir. IMKB bilesik
endeksi, 1990 yilinda sirketlerin toplam piyasa degerleri üzerinden piyasa degeri agirlikli
olarak hesaplanmaya, Ocak 1991 den itibaren de yukarida tarif edildigi gibi
hesaplanmaktadir. Ayni yil mali ve sinai sektörleri temsil etmek üzere IMKB mali sektör
endeksi ve IMKB sinai sektör endeksi olusturulmustur.
Endeks sürekliliginin saglanmasi
IMKB bilesik endeksi süreklidir. Bu nedenle,
- endeks kapsamindaki sirketlerin bedelli sermaye artirimi yapmasi,
- endeks kapsamindaki bir sirketin çikarilmasi,
- endekse yeni sirket eklenmesi,
- endeks kapsamindaki ssirketlerin halka açiklik oraninin degismesi,
durumlarinda endekste fiyat artislarindan bagimsiz bir degisme olacagindan, bu degisime göre
baz dönemi piyasa degerinde gerekli düzeltmeler yapilarak endeks sürekliligi saglanmaktadir.
Bedelsiz sermaye artirimlarinda ve temettü kuponu kesimi durumlarinda ise herhangi bir
düzeltme yapilmamaktadir. IMKB endeksleri, temettülere göre düzeltilmediginden, verim
hesabi yapmak için iki farkli tarihteki endeksin karsilastirilmasi durumunda, kâr payindan
dogan kazanç yani temettü verimi dikkate alinmamaktadir. Bu durumda, sadece, hisse
senetlerinin deger kazanmasindan dogan kazanç endekse yansimaktadir.
33
Yukarida belirtilen durumlarda, endekste yapilan düzeltme asagidaki formülle
yapilmaktadir:
YBPD = EBPD * ( YPD / EPD )
burada,
YBPD = yeni baz piyasa degeri,
EBPD = eski baz piyasa degeri,
YPD = yeni piyasa degeri,
EPD = eski piyasa degeri,
olarak ifade edilir.
IMKB mali endeksi
IMKB nda islem gören mali sektör sirketlerinin performansini gösteren endekstir.
Kapanis fiyatlariyla ve endeks kapsamindaki sirketlerinin halka açik kisimlarinin piyasa
degerleriyle agirliklandirilmistir. IMKB bilesik endeksinin hesaplanmasinda kullanilan formül
bu endeks için de geçerlidir.
IMKB sanayi endeksi
IMKB nda islem gören sinai sektör sirketlerinin performansini gösteren endekstir.
Kapanis fiyatlariyla ve endeks kapsamindaki sirketlerinin halka açik kisimlarinin piyasa
degerleriyle agirliklandirilmistir. IMKB bilesik endeksinin hesaplanmasinda kullanilan formül
bu endeks için de geçerlidir.
CARF_EAGT endeksi
(Esit agirlikli ve tüm dagitimlari içeren)
CARF tarafindan günlük kapanis getirileriyle hesaplanan bir endekstir. IMKB nda
islem gören tüm firmalarin hisse senetlerinden birer adet alindigi varsayimiyla olusturulan
portföyün performansini ölçer. Bu anlamda, endeks içinde her hisse senedi esit agirlik tasir.
34
CARF_EAGT endeksi sermaye artirimlari ve temettü dagitimlarina göre
düzeltilmis günlük kapanis fiyatlari kullanilarak elde edilen günlük hisse senedi
getirilerinin aritmetik ortalamasi alinarak, asagida açiklandigi sekilde hesap edilir:
i) CARF_EAGT endeksinin baslangiç tarihi 2/1/1988 dir. Baslangiç tarihindeki baz degeri
100 dür.
ii) CARF_EAGT endeksinin t = 1 zamanindaki degeri asagidaki formülle bulunur,
CARF_EAGT1 = CARF_EAGT0 (1 + 1/N ( ∑ N
i =1 Kap _ get i,1))
burada,
Kap_geti,1 =
i hisse senedinin t = 1 günündeki kapanis getirisi,
N=
endeksin hesap edildigi gün için (burada t = 1) getirisi hesap
edilebilmis hisse senedi sayisi,
olarak ifade edilir. Yukaridaki formülün herhangi bir gün için genellestirilmis hali asagida
verilmistir,
CARF_EAGTt = CARF_EAGTt-1 (1 + 1/N ( ∑ N
i =1 Kap _ get i,t))
burada,
Kap_geti,t =
i hisse senedinin t günündeki kapanis getirisi,
N=
endeksin hesap edildigi t gününde getirisi hesap
edilebilmis hisse senedi sayisi,
olarak ifade edilir.
CARF_EAG endeksi
(Esit agirlikli ve temettüleri içermeyen)
35
CARF_EAG endeksi de yukarida açiklanan CARF_EAGT endeksi gibi IMKB nda
islem gören tüm firmalarin hisse senetlerinden birer adet alindigi varsayimiyla olusturulan
portföyün performansini ölçer. Bu anlamda, endeks içinde her hisse senedi esit agirlik tasir.
Ancak, CARF_EAG endeksi sadece sermaye artirimlarina göre düzeltilmis
günlük kapanis fiyatlari kullanilarak elde edilen günlük hisse senedi getirilerinin aritmetik
ortalamasi alinarak hesap edilir. Bu amaç için, CARF_EAGT endeksini hesap etmek için
kullanilan formüllerde kapanis getiri (Kap_geti,t) terimi yerine sermaye kapanis getiri
(Ser_düz_geti,t) terimini yerlestirmek yeterli olacaktir.
CARF_IHAGT endeksi
(Islem hacmi agirlikli ve tüm dagitimlari içeren)
CARF tarafindan günlük olarak kapanis fiyatlariyla hesaplanan; endekse dahil hisse
senetlerinin islem hacimleriyle agirliklandirildigi bir endekstir. CARF_IHAGT endeksi
sermaye artirimlari ve temettü dagitimlarina göre düzeltilmis kapanis fiyatlari
kullanilarak asagidaki formülle hesaplanir,
CARF_IHAGTt = CARF_IHAGTt-1 (1+ ∑ i =1 (
N
Ýþlem _ hacmii , t
∑ i=1 Ýþlem _ hacmi
N
) Kap_geti,t )
i, t
burada,
Islem_hacmii,t = i hisse senedinin t zamanindaki günlük islem hacmi,
Kap_geti,t = i hisse senedinin t zamanindaki kapanis getirisi,
N = t zamaninda kapanis getirisi hesap edilebilmis hisse senedi sayisi,
olarak ifade edilir.
CARF_IHAGT endeksinin baslangiç tarihi 2/1/1988, baslangiç tarihindeki degeri
100 dür.
CARF_IHAG endeksi
(Islem hacmi agirlikli ve temettüleri içermeyen)
CARF tarafindan günlük olarak kapanis fiyatlariyla hesaplanan; endekse dahil hisse
senetlerinin islem hacimleriyle agirliklandirildigi bir endekstir. CARF_IHAGT endeksinden
farkli olarak sadece sermaye artirimlarina göre düzeltilmis kapanis fiyatlari
kullanilarak hesap edilmesidir. Bu amaç için, CARF_IHAGT endeksini hesap etmek için
36
kullanilan formülde kapanis getiri
(Kap-geti,t) terimi yerine sermaye kapanis getiri
(Ser_düz_geti,t) terimini yerlestirmek yeterli olacaktir.
IMKB bilesik getiri
IMKB bilesik endeksinin günlük getirisini gösterir. Bu getiriyi hesaplamak için bilesik
endeksin t ve t-1 zamanindaki degerleri arasindaki fark, endeksin t-1 zamanindaki degerine
bölünür. Asagidaki formülle hesaplanir,
IMKB_bil_get t = ( IMKB_bil t - IMKB_bil t-1 ) / IMKB_bil t-1
burada,
IMKB_bil t = IMKB bilesik endeksinin “t” günündeki degeri,
olarak ifade edilir.
Asagida isimleri tanitilan degisik endekslere ait getiriler de benzer sekilde, yukaridaki
formülde terimler degistirilmek suretiyle hesaplanmaktadir:
IMKB mali getiri
IMKB mali endeksinin günlük getirisi
IMKB sanayi getiri
CARF_EAGT getiri
CARF_EAG getiri
CARF_IHAGT getiri
CARF_IHAG getiri
H_IMKB bilesik getiri
IMKB bilesik endeksinin h haftasindaki getirisi, o haftanin son gününün endeks
degeriyle bir önceki haftanin son gününün endeks degeri arasindaki farkin bir önceki haftanin
son gününün endeks degerine bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,
H_IMKB_bil_get h = ( IMKB_bil h,t - IMKB_bil h-1,t ) / IMKB_bil h-1,t
burada,
37
IMKB_bil h,t = IMKB bilesik endeksinin “h” haftasinin “t” son günündeki degeri,
olarak ifade edilir.
Asagida isimleri tanitilan degisik endekslere ait haftalik getiriler de benzer sekilde,
yukaridaki formülde terimler degistirilmek suretiyle hesaplanmaktadir:
H_IMKB mali getiri IMKB mali endeksinin haftalik getirisi.
H_IMKB sanayi getiri
H_CARF_EAGT getiri
H_CARF_EAG getiri
H_CARF_IHAGT getiri
H_CARF_IHAG getiri
A_IMKB bilesik getiri
IMKB bilesik endeksinin a ayindaki aylik getirisi, o ayin son günündeki endeks
degeriyle bir önceki ayin son günündeki endeks degeri arasindaki farkin bir önceki ayin son
günündeki endeks degerine bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,
Ay_IMKB_get i,a = (IMKB_bil i,a,t - IMKB_bil i,a-1,t) / IMKB_bil i,a-1,t
burada,
IMKB_bil i,a,t = IMKB bilesik endeksinin a ayinin t son günündeki degeri,
olarak ifade edilir.
Asagida isimleri tanitilan degisik endekslere ait haftalik getiriler de benzer sekilde,
yukaridaki formülde terimler degistirilmek suretiyle hesaplanmaktadir:
Ay_IMKB mali getiri
IMKB mali endeksinin aylik getirisi.
Ay_IMKB sanayi getiri
Ay_CARF_EAGT getiri
Ay_CARF_EAG getiri
Ay_CARF_IHAGT getiri
38
Ay_CARF_IHAG getiri
Sektör agirlikli ortalama getiri
Bir sektöre ait tüm sirketlerin günlük agirlikli ortalama getirilerinin ortalama getirisini
gösterir. Bir sektörün “t” günündeki agirlikli ortalama getirisi, o sektöre ait sirketlerden “t”
gününde getirisi hesap edilmis olanlarin agirlikli ortalama getirilerinin ortalamasi alinarak
bulunur.
Sektör kapanis getirisi
Bir sektöre ait tüm sirketlerin günlük kapanis getirilerinin ortalama getirisini gösterir.
Bir sektörün “t” günündeki kapanis getirisi, o sektöre ait sirketlerden “t” gününde getirisi
hesap edilmis olanlarin kapanis getirilerinin ortalamasi alinarak bulunur.
Haftalik sektör agirlikli ortalama getirisi
Bir sektöre ait tüm sirketlerin haftalik agirlikli ortalama getirilerinin ortalama getirisini
gösterir. Bir sektörün “h” haftasindaki agirlikli ortalama getirisi, o sektöre ait sirketlerden “h”
haftasinda getirisi hesap edilmis olanlarin agirlikli ortalama getirilerinin ortalamasi alinarak
bulunur.
Haftalik sektör kapanis getirisi
Bir sektöre ait tüm sirketlerin haftalik kapanis getirilerinin ortalama getirisini gösterir.
Bir sektörün “h” haftasindaki kapanis getirisi, o sektöre ait sirketlerden “h” haftasinda getirisi
hesap edilmis olanlarin kapanis getirilerinin ortalamasi alinarak bulunur.
Aylik sektör agirlikli ortalama getirisi
Bir sektöre ait tüm sirketlerin aylik agirlikli ortalama getirilerinin ortalama getirisini
gösterir. Bir sektörün “a” ayindaki agirlikli ortalama getirisi, o sektöre ait sirketlerden “a”
ayinda getirisi hesap edilmis olanlarin agirlikli ortalama getirilerinin ortalamasi alinarak
bulunur.
39
Aylik sektör kapanis getirisi
Bir sektöre ait tüm sirketlerin aylik kapanis getirilerinin ortalama getirisini gösterir. Bir
sektörün “a” ayindaki kapanis getirisi, o sektöre ait sirketlerden “a” ayinda getirisi hesap
edilmis olanlarin kapanis getirilerinin ortalamasi alinarak bulunur.
Sektör agirlikli ortalama getiri
Ayni sektöre ait sirketlerin t günündeki agirlikli ortalama getirilerinin aritmetik
ortalamasidir.
Sektör haftalik agirlikli ortalama getiri
Ayni sektöre ait sirketlerin belli bir haftadaki agirlikli ortalama getirilerinin aritmetik
ortalamasidir.
Sektör aylik agirlikli ortalama getiri
Ayni sektöre ait sirketlerin belli bir aydaki agirlikli ortalama getirilerinin aritmetik
ortalamasidir.
Sektör kapanis getiri
Ayni sektöre ait sirketlerin t günündeki kapanis getirilerinin aritmetik ortalamasidir.
Sektör haftalik kapanis getiri
Ayni sektöre ait sirketlerin belli bir haftadaki kapanis getirilerinin aritmetik
ortalamasidir.
Sektör aylik kapanis getiri
Ayni sektöre ait sirketlerin belli bir aydaki kapanis getirilerinin aritmetik ortalamasidir.
Mali Göstergeler (Likidite göstergeleri)
Cari Oran
40
Dönen Varliklar / Kisa Vadeli Borçlar
Likidite orani
(Hazir Degerler+Menkul Kiymetler+Kisa Vadeli Alacaklar) / Kisa Vadeli Borçlar
Gider karsilama günü
(Hazir Degerler+Menkul Kiymetler) / (Faaliyet Giderleri/365)
Faaliyet göstergeleri - Devir Hizlari
Alacak devir hizi
Net Satislar / (Ortalama Kisa Vadeli Alacaklar Tutari)
Alacak devir hizi
hangisi ???????????
Kredili Satislar Tutari / Ticari alacaklar Tutari
Alacaklarin ortalama tahsil süresi
(Ticari Alacaklar * 360) / Yillik Net Kredili Satislar Tutari
Isletme sermayesi devir hizi
Net Satislar / Ortalama Dönen Varliklar Tutari
Öz sermaye devir hizi
Net Satislar / Ortalama Öz Sermaye
Stok devir hizi
Satislarin Maliyeti / ((D.Basi Stok+D.Sonu Stok) / 2)
Aktif devir hizi
Net satislar / Toplam Aktif
41
Mali Bünye - Finansal Yapi Göstergeleri
Kaldiraç orani
Toplam Borçlar / Toplam Aktif
Öz sermayenin borçlar toplamina orani
Öz Sermaye / Toplam Borçlar
Borç yapisi 1
(Kisa Vadeli Finansal Borçlar) / (Toplam Borçlar)
Borç yapisi 2
Finansal borçlar / Toplam borçlar
Kisa vadeli borçlarin sermayeye orani
Kisa Vadeli Borçlar / Ödenmis Sermaye
Düzeltilmis borçlar / Düzeltilmis sermaye
(Toplam Borçlar- U.V.Borç ve Gider Karsiliklari) / (ÖzSermaye+U.V.Borç ve Gider
Karsiliklari)
Borç maliyeti
(Finansman Giderleri) / (Ortalama Toplam Borç)
Kârlilik göstergeleri
Özsermaye karlilik orani
Vergi Öncesi Kâr / ((Dönem Basi Özsermaye + Dönem Sonu Özsermaye)/2)
42
Sermaye kârlilik orani
Vergi Öncesi Kâr / Ödenmis Sermaye
Aktif karlilik orani
(Faaliyet Kâri - Finansman Gideri) / Aktif Toplami
Brüt kâr marji
Brüt Satis Kâri / Net Satislar
Kâr marji orani
Vergi Öncesi Kâr / Net Satislar
Faaliyet kârinin net satis tutarina orani
Faaliyet kâri / Net satislar
Faiz ödeme gücü
(Faaliyet Kâri + Finansman Giderleri) / (Finansman Giderleri)
Borç servis orani
(Vergiden Önce Kâr + Nakit Çikisi Gerektirmeyen Giderler + Finansman Giderleri) /
(Finansman Giderleri + Ana Para Taksitleri)
Faaliyet kârinin dönem kârina orani
Faaliyet kâri / Dönem kâri
Borsa Performansi Göstergeleri
Fiyat kazanç orani
(Sirketin Dönem Sonu Piyasa Degeri) / (Sirketin Net Dönem Kâri)
43
Piyasa degerinin defter degerine orani
(Sirketin Dönem Sonu Piyasa degeri) / (Sirketin Dönem Sonu Özsermayesi)
Pay basina defter degeri
(Öz Sermaye Toplami) / (Ödenmis Sermaye / 1000)
Kar dagitim orani
(Toplam Temettü) / (Net Dönem Kari)
Temettü verimi
(Dönem içinde Ödenen Toplam Temettü) / (Sirketin Dönem Basi Piyasa Degeri)
Pay Basina Verim (Sirketin Getirisi)
(Dönem Sonu Piyasa Degeri + Temettü-Bedelli Arttirim Tutari - Dönem Basi Piyasa Degeri)
/ (Dönem Basi Piyasa Degeri)
Risk - Getiri Göstergeleri
Ortalama getiri
Toplam varyans
Beta
Alfa
Düzeltilmis Beta
Getirinin riske orani 1
44
Getirinin riske orani 2
Sektör Bazinda Mali Göstergeler
Yukarida açiklanan mali göstergeler sektör bazinda hesap edildiginde su yol takip
edilmektedir. Ilk olarak yukarida ifade edilen mali göstergelerin banka ve sigorta sektörleri
disinda kalan sektörlere uygulanabilecegine dikkat ediniz. Söz konusu bir mali gösterge için,
o sektör sirketlerinin ayri ayri hesap edilmis mali gösterge degerlerinin aritmetik ortalamasi
alinmaktadir.
Borsa Bazinda Mali Göstergeler
Yukarida açiklanan mali göstergeler borsa bazinda hesap edildiginde su yol takip
edilmektedir. Ilk olarak “borsa” teriminin banka ve sigorta sektörleri disinda kalan tüm
sirketleri kapsadigina dikkat ediniz. Söz konusu bir mali gösterge için, borsa sirketlerinin ayri
ayri hesap edilmis mali gösterge degerlerinin aritmetik ortalamasi alinmaktadir.
3. SISTEM TASARIMI
Finansal veri tabani uygulamasi sekil X2 de görüldügü gibi üç modülden
olusmaktadir: finansal veri sunum modülü, hesap modülü, ve güncelleme modülü. Sunum
modülü kullaniciyla veri tabani uygulamasi arasindaki arayüzdür. Uygulamanin diger
modülleri kullanici açisindan saydamdir. Hesap modülü, uygulamanin bel kemigidir. IMKB
ndan ve diger kaynaklardan saglanan ham veriler bu modüldeki programlar yardimiyla
islenerek ilgili dosyalara kopyalanir ve kullanima hazir hale getirilir. Son modül olan veri
güncelleme modülü ise birtakim dosyalarin içeriklerinin güncelestirilmesinde kullanilir.
Sekil X2
CARF fin veri tabani genel yapisi
45
3.1. Finansal veri sunum modülü
Finansal veri tabaninda kullaniciya sunulan ve sorgulanabilen finansal veriler sunum
modelinde bulunmaktadir. Modülde, finansal verilere ulasim menü ekranlari vasitasiyla
saglanmaktadir. Ana menüden alt menülere geçilerek sorgulanmak istenen bilgi kümelerine
ulasilmaktadir. Modülün ana menüden baslayarak asagiya açilimi sekil X3 de gösterilmistir.
Sekil X3 de görülen her kare bir menü ekranina tekabül etmekte. Bu ekranlardan sorgulama
amaciyla bilgi (parametre) girilenler “input” ekrani, sorgulamalarin neticelerinin alindigi
ekranlar “output” ekrani olarak adlandirilmistir. Bir “output” ekraninda sergilenen veriler
“sakla”
komutuyla
istenilen
sürücüye
“text”
veya
“dbf”
dosyasi
formatinda
yazdirilabilmektedir.
sekil X3
finansal veriler sunum modülü
CARF sunum modülünün ana menü ekrani sekil X4 de gösterilmektedir. Sekil X4 de
görüldügü gibi, ana menü ekranindan finansal veri tabaninda saklanan ve kullaniciya açik
dört gurup veriye ulasmak mümkündür: 1) Sirket verileri, 2) Sektör verileri, 3) Borsa
verileri, ve 4) Genel. Kullanici, bu guruplar içinde sunulan çesitli alt veri basliklarina ilgili
pencere (?) üzerinde kürsoru iki kere tiklatarak ulasabilir. Böylece ulasilan bir alt menüde
gerekli bilgiler girilerek istenilen sorgulamalar yapilir. Bir baska alt veri gurubuna ulasilmak
istendiginde, alt menülerden çikarak ana menüye geri dönmek, ve ana menüden istenilen alt
veri gurubunu seçmek gerekmektedir. CARFPRJ programindan çikmak içinse “Çikis”
penceresi kullanilmalidir.
sekil X4 ana menü
3.1.1. Sirket verileri
Sirket bilgisi ekrani
46
Ana menüden “Sirket Bilgisi” ekrani seçildiginde, sekil X5.a de gösterilen “input”
ekrani açilir. Bu ekrana hangi sirket hakkinda ne tür bilgi istenildigi girilmelidir. Yapilan
seçime göre o sirketin i) genel bilgilerine, ii) ortaklik yapisina, veya iii) ana sözlesme bilgilerine
ulasilir. Eger bu seçim sirket adi verilmeden yapilrsa, program otomatik olarak alfabetik isim
siralamasinda ilk sirayi alan sirkete ait bilgileri ekrana getirir.
sekil X5.a sirket genel bilgisi ekrani ve alt ekranlar (a,b,c,d)
Sirket genel bilgisi ekrani
Sekil X5b de örnegi görülen bu ekranda seçilen sirkete ait genel bilgiler yer
almaktadir. Bu bilgiler sirkete ait en son degerleri içermektedir. Genel bilgilerin yanisira
ekranin en altinda “fiyatlarin bulundugu aralik” adina üç alan yer almaktadir. Bu alanlarin ilk
ikisinde, seçilen sirketin fiyat verilerinin CARF veri tabanina kayitli oldugu ilk ve son günler
yer almaktadir. Ilk kayit günü o sirket hisselerinin IMKB nda islem görmeye basladigi ilk
tarihten (bakinz “halka açilma tarihi”) farkli olabilir. Son kayit günü ise o sirketin fiyat
verilerinin veri tabaninda en son güncellestirildigi tarihi gösterir. Eger sirketin hisseleri IMKB
nda artik islem görmüyorsa, üçüncü alanda sirket hisselerinin IMKB nda en son islem
gördügü tarih açiklanmaktadir. (??? bu alan halen yok, ilavesi ???; bunun yanisira sirketin
hangi nedenle borsada islem görmedigini açiklayaci bilgi ???)
Ekranin tepesindeki “toolbar” da yer alan “ikonlar” yaardimiyla baska sirketlerin “sirket
genel bilgisi”ne ulasilabilir veya ekrandan çikilarak bir üst ekrana dönülebilir.
Bu ekranda sergilenen bilgilerin “text” veya “dbf” dosyasi olarak saklanma seçenegi yoktur.
Ortaklik yapisi ekrani
Sekil X5.c de örnegi görülen bu ekranda seçilen sirketin ortaklari ve ortaklarin
sirketteki hisseleri görülmektedir. Ekran ilk açildiginda sirketin en son ortaklik yapisini
gösterir. Ancak, ortaklik yapisi zaman içinde degisime ugramissa, geçmis ortaklik yapilari
toolbardaki ZZZ ikonu yardimiyla kolayca ekrana getirilebilir.
Bu ekranda sergilenen bilgilerin “text” veya “dbf” dosyasi olarak saklanma seçenegi yoktur.
47
Ana sözlesme ekrani
Sekil X5.d de örnegi görülen bu ekranda seçilen sirketin ana sözlesmesinin önemli
bazi maddeleri sergilenmektedir. Ekran ilk açildiginda sirketin en son ana sözlesmesinin
önemli maddelerini gösterir. Ancak, ana sözlesme zaman içinde degisime ugramissa, geçmis
ana sözlesmeye ait maddeler toolbardaki ZZZ ikonu yardimiyla kolayca ekrana getirilebilir.
Bu ekranda sergilenen bilgilerin “text” veya “dbf” dosyasi olarak saklanma seçenegi yoktur.
Fiyat bilgisi ekrani
CARF sunum modülünün ana menüsünden “fiyat bilgisi” penceresi seçildiginde “Fiyat” alt
menüsüne ulasilir. Fiyat ekrani ve bagli alt ekranlarin örnekleri sekil X6 da gösterilmektedir.
Fiyat ekrani (sekil X.6.a) aslinda bir “input” ekranidir ve kullaniciya i) hangi sirketlere ait, ii)
ne tür fiyat verilerini, iii) hangi zaman dilimi için ve iv) ne siklikta istedigini sormaktadir.
Istenilen sirketler “menkul kodlari” highlight edilerek ve oklar yardimiyla “seçili sirketler”
penceresine aktarilarak seçilirler. Istenilen fiyat veri türleri “Fiyatlar ve Getiriler”, “Düzeltilmis
Fiyatlar” ve “Diger Bilgiler” bloklarindaki seçeneklerin yanlarindaki bos kareler fare
yardimiyla isaretlenerek seçilir. Sorgulamasi istege bagli bu fiyat verilerine “Menkul kodu”,
“Sektör kodu”, “Pazar kodu”, “Gurup kodu” ve “Tarih” verileri program tarafindan
otomatik olarak eklenecektir. Incelenmek istenen zaman diliminin “Baslangiç” ve “Bitis”
tarihleri GG/AA/YY formatiyla ilgili alanlara girilmelidir. Kullanici bu alanlarin yanlarindaki
“ikonlar”i açtiginda ortaya çikan takvimlerden bu amaçla yararlanabilir. Yapilmasi gereken
son seçim ise fiyat verilerinin ne siklikta yani i) günlük, ii) haftalik veya iii) aylik olarak
istendigini belirleyecektir.
Program girilen “baslangiç” ve “bitis” tarihlerini bir kontroldan geçirir ve gerekirse
ufak düzeltmeler yapar. Girilmis olan “Baslangiç” tarihi eger bir borsa çalisma gününe denk
gelmiyorsa takibeden ilk çalisma günü baslangiç tarihi olarak alinir. Yine girilmis olan “Bitis”
tarihi egre bir borsa çalisma gününe denk gelmiyorsa o tarihten önceki en son çalisma günü
bitis tarihi olarak alinir. Haftalik fiyat verileri istendiginde girilen “Baslangiç” ve “Bitis”
tarihlerinin ele alinisi biraz farklidir. Girilmis olan baslangiç tarihi eger seçilen haftanin ilk
gününe denk gelmiyorsa, sorgulama takibeden haftadan baslar. Yine girilmis olan bitis tarihi
seçilen haftanin son gününe denk gelmiyorsa, sorgulama bir önceki haftada sona erer. Aylik
48
fiyat verileri istendiginde ise “Baslangiç” ve “Bitis” tarihlerinin ele alinisida farklilik gösterir.
Girilmis olan baslangiç tarihi seçilen ayin ilk çalisma gününü göstermiyorsa bile sorgulama o
ayda baslar. Girilmis olan bitis tarihi seçilen ayin son gününe denk gelmiyorsa sorgulama bir
önceki ayda sona erer.
Fiyat verilerinin hangi siklikta istendigine bagli olarak sorgulama sonuçlari, i) Günlük
fiyat verileri, ii) Haftalik fiyat verileri, veya iii) Aylik fiyat verileri ekraniyla tablo halinde
sergilenir (sekil X6.b,c,d). Bu ekranlarin içerikleri gerek arastirma gerekse yazili rapor
üretmek amaciyla saklanabilir. Kullanici bu amaçla “sakla” komutunu çalistirmali ve sekil
X6.e de örnegi görülen ekranda istenen bilgileri girmelidir. Fiyat verileri kullanicinin istegine
bagli olarak “txt” veya “dbf” dosyasi olarak istenilen sürücü üzerine kaydedilecektir. Bu
dosyalar elektronik tablolama programlari (örnegin Excel) tarafindan kolaylikla
okunabilmektedir.
Günlük fiyat bilgileri
Sekil X6.b de örnegi görülen bu ekran günlük fiyat verilerini sergiler. “Menkul kodu”,
“Tarih”, “Grup kodu” ve “Sektör kodu” verilerine ek olarak kullanici tarafindan fiyat bilgisi
ekranindan seçilmis olan fiyat verileri tablo halinde bu ekranda sunulur. Tablonun içerigi
“Sakla” komutu yardimiyla “txt” veya “dbf” formatinda saklanabilir.
Haftalik fiyat verileri
Sekil X6.c de örnegi görülen bu ekran haftalik fiyat verilerini sergiler. “Menkul
kodu”, “Yil”, “Ay”, “Hafta”, Ilkgün”, “Songün”, “Grup kodu” ve “Sektör kodu” verilerine
ek olarak kullanici tarafindan fiyat bilgisi ekranindan seçilmis olan fiyat verileri tablo halinde
bu ekranda sunulur. Tablonun içerigi “Sakla” komutu yardimiyla “txt” veya “dbf” formatinda
saklanabilir.
Aylik fiyat verileri
Sekil X6.d de örnegi görülen bu ekran aylik fiyat verilerini sergiler. “Menkul kodu”,
“Yil”, “Ay”, Ilkgün”, “Songün”, “Grup kodu” ve “Sektör kodu” verilerine ek olarak
kullanici tarafindan fiyat bilgisi ekranindan seçilmis olan fiyat verileri tablo halinde bu ekranda
49
sunulur. Tablonun içerigi “Sakla” komutu yardimiyla “txt” veya “dbf” formatinda
saklanabilir.
sekil X6.a,b,c,d,e
Fiyat bilgisi ekranlari
Sermaye ve temettü bilgisi ekraný
Ana menü ekranýndan “Sermaye ve temettü bilgisi” penceresi açýldýðýnda yine
ayný adlý input ekranýna ulaþýlýr. Þekil X7.a da örneði görülen bu ekrana kullanýcý bir
þirket adý girmelidir. Seçilen þirkete ait geçmiþ tüm sermaye artýrýmlarý ve temettü daðýtým
verileri þekil X7.b görülen ekranda sergilenir. Baþlýðý seçilen þirketin adýný taþýyan bu
ekranda sergilenen sermaye arttýrýmý ve temettü daðýtýmý verilerinin her biri veri modeli
bölümünde açýklanmýþtýr. Bu verilerden yararlanýlarak hisse senetlerinin fiyatlarýnda
sermaye artýrýmý ve temettü daðýtýmý gibi arz ve talep hareketlerinin dýþýnda oluþan
deðiþiklikler gerekli düzeltmeler yapýlarak fiyatlara yansýtýlýr. Diðer bir deyimle hisse
senedi fiyatlarý “düzeltilir”. Bu ekranýn içeriðini saklama seçeneði yoktur.
sekil X7.a.b
sermaye ve temettü ekranlari
3.1.2. Sektör verileri
Bu baslik altinda kastedilen sektör verileri daha çok “getiri” agirliklidir. Her sirketin
ait oldugu sektörün tanimlandigi daha önceden belirtilmisti. Bu tanimlamalar çerçevesinde, bu
sektörlere ait getiri degerlerini veya herhangi bir sektöre ait sirketlerin fiyat verilerini
sorgulamak mümkündür.
Sektör bilgisi ekrani
Ana menüden “Sektör bilgisi” penceresi seçildiginde “Sektör getirisi” alt ekranina
ulasilmaktadir, sekil X8.a. Bu input ekranina kullanici istedigi sektörü, bu sektör hakkinda
hangi döneme ait veri istedigini, ve bu verileri hangi siklikta (yani günlük, haftalik, veya aylik)
istedigini girmek durumundadir. Tercih edilen veri sikligina göre günlük, haftalik ve aylik
sektör verileri sirasiyla sekil X8.b,c,d de örnekleri görülen ekranlarda sergilenecektir. Bu
50
ekranlarda seçilen sektöre ait “Agirlikli ortalama getiri” ve “Kapanis getiri” degerleri istenen
dönem için sergilenmektedir. Her üç ekranin içerigini saklamak mümkündür, sekil X.8.e.
sekil X8.a,b,c,d,e
sektör verileri
Sektör firmalari ekrani
Sektör firmalari ekrani herhangi bir sektöre ait sirketlerin fiyat verilerine belli
dönemde günlük, haftalik veya aylik bazda ulasmayi saglayacak bir input ekranidir, sekil
X9.a. Kullanici bu ekrana tercihlerini girer ve sorgulama sonucunda seçilen sektöre ait
firmalarin fiyat verileri günlük, haftalik veya aylik olarak bir tablo halinde ekranda sergilenir,
sekil X9b,c,d. Ekran seçilmis olan sektörün adini tasir. Günlük, haftalik veya aylik veri
tablolarinin formatlari aynidir ve bu konuda kullaniciya fiyat verileri arasindan seçme yapma
sansi verilmemistir. Buna karsilik, her üç tür tablonun içerigini saklama seçenegi vardir, sekil
X.9.e.
sekil 9.a,b,c,d ,e
sektör firmalari ekranlari
3.1.3. Borsa verileri
Bu bölümde toplanan veriler iki baslik altinda toplanabilir: haberler ve borsa
endeksleri.
Haber seçimi ekrani
Borsa verileri bölümünden “Haberler” penceresi seçildiginde, örnegi sekil X10.a da
görülen “Haber seçimi” ekrani açilmaktadir. Bu ekrandan i) sirket haberlerine, ii) sektör
haberlerine, ve iii) borsa haberlerine yönelmek mümkündür. Sirket ve sektör haberlerine
ulasmak için istenen sirket veya sektörün adini sekil X10.b ve.c de görülen “Sirket
haberleri” veya “Sektör haberleri” ekranina girmek gerekmektedir. Sirket, sektör ve borsa
haberleri sirasiyla örnekleri sekil X10.d,e,f de görülen ekranlarda sergilenir. Her ekran
üzerinde haber kaynagi, haber tarihi ve açiklama alanalri yer almaktadir. Gerçeklestirilen bir
sorgulama sounucunda ekrana seçilen sirket, sektör veya borsaya ait kayda alinmis en son
51
haber gelecektir. Herhangi bir sirkete, sektöre veya IMKB na ait haberler kronolojik olarak
veri tabaninda tutuldugundan, toolbars daki ikonlar yardimiyla geçmis haberlere ulasmak çok
kolaydir. Haber ekranalrinin içerigini saklama seçenegi yoktur.
sekil X10a,b,c,d,e,f
haberler ekranlari
Borsa ende ksleri ekrani
Ana menüden “Borsa endeksleri” penceresi seçildiginde yine ayni adli bir input
ekrani açilir, sekil X11.a. Kullanici bu ekranda ki bos alanlari doldurarak çesitli endekslerin
(IMKB ve CARF endeksleri) ve bu endekslere ait getirilerin, günlük, haftalik veya aylik
bazda, ve istedigi bir dönem için sergilenmesini isteyebilir. Yapilan seçime göre sorgulama
neticeleri “Günlük borsa endeksleri”, “Haftalik borsa endeksleri”, veya “Aylik borsa
endeksleri” ekranlarindan birinde sergilenir, sekil X11.b,c,d. Söz konusu endekslerin
tanimlari ve nasil hesap edildikleri önceki bölümde açiklanmistir. Endeks ekranlarinin
içeriklerini saklamak mümkündür.
sekil X11.a,b,c,d
borsa endeksleri ekranlari
3.1.4. Mali tablolar
Mali tablolar bölümünde sirket, sektör ve borsa bazinda bilanço, kar ve zarar
tablolari, ve çesitli mali göstergelerin sorgulanmasi mümkündür.
Mali göstergeler ekrani
Ana menü üzerinde “Mali göstergeler “penceresi seçildiginde “Mali göstergeler
ekrani” açilir, sekil X12.a. Kullanici bu ekran üzerindeki seçenekler içinden i) sirket mali
tablolarini, ii) sektör mali tablolarini, veya iii) borsa mali tablolarini seçebilir. Sirket veya
sektör bazinda mali göstergeler sorgulanmak istendiginde, istenilen sirket veya sektör
sirasiyla sekil X12.b ve c de örnekleri görülen ekranlar yardimiyla seçilir. Istenilen sirket,
sektör beya IMKB na ait mali göstergeler yillik dönem bazinda ve bütün dönemler için sekil
X12.d,e,f de örnekleri görülen ekranlarin birinde sergilenir. Seçilen sirketin, sektörün veya
52
borsanin yillar itibariyle mali performansini izlemeyi sagliyan mali göstergelerin tanimlari
önceki bölümde verilmistir. Söz konusu ekranlarin içeriklerini saklamak mümkündür.
sekil X12.a,b,c,d,e,f
mali göstergeler ekranlari
Bilanço seçimi ekrani
Ana menü üzerinde “Bilanço” penceresi seçildiginde “Bilanço seçimi” ekrani açilir,
sekil X13.a. Kullanici bu ekran üzerindeki seçenekler içinden i) sirket bilançosunu, ii) sektör
bilançosunu, veya iii) borsa bilançosunu seçebilir. Bazi tanimlara burada açiklik getirmek
faydali olacaktir. Sektörlerin nasil tanimlandigi daha önce açiklanmisti. Sektör bilançosu, bir
sektörde yer alan sirketlerin konsolide bilançosudur. Bu sektörlerden Bankacilik ve
Sigortacilik sektörlerindeki sirketlerin bilanço hazirlarken uymak zorunda olduklari hesap
planlari hem iki sektör arasinda hemde geri kalan tüm sektörlerdeki sirketlerin uymak
zorunda olduklari hesap planindan farklidir. Borsa bilançosuyla kastedilen bilanço, bankacilik
ve sigortacilik sektörlerinin disinda kalan, ayni hesap planina göre bilanço hazirlayan
sirketlerin konsolide bilançosudur.
Sirket bazinda bilançolarla ilgileniliyorsa, sekil X13.b de örnegi görülen ekran
yardimiyla; sektör bazinda bilançolarla ilgileniliyorsa, sekil X13.c de örnegi görülen ekran
yardimiyla istenen sirket veya sektör, ve bilanço dönemi seçilir. Arzu edilirse tek bir bilanço
dönemi yerine tüm dönemler seçilebilir. Eger borsa bilançosuyla ilgileniliyorsa, sekil X13.d
de örnegi görülen ekrandan bilanço dönemi veya tüm dönemler istenebilir. Istenen sirkete ait
tek dönem veya tüm dönem bilançolari sirasiyla sekil X13.e ve f de örnekleri görülen
ekranlarda sergilenir. Istenen sektöre ait tek dönem veya tüm dönem bilançolari sirasiyla
sekil X13.g ve h de örnekleri görülen ekranlarda sergilenir. Borsa bilançosunun tek dönem
veya tüm dönemleri ise örnekleri sekil X13.i ve j de görülen ekranlarda sergilenir. Bilanço
ekranlarinin içerigini saklamak mümkündür, sekil X.13.k.
sekil X13.a,b,c,d,e,f,g,h,i,j,k
bilanço seçimi ekranalri
Kâr/zarar tablosu seçimi ekrani
53
Ana menü üzerinde “Kâr/zarar” penceresi seçildiginde “Kâr/zarar seçimi” ekrani
açilir, sekil X14.a. Kullanici bu ekran üzerindeki seçenekler içinden i) sirket K/Z, ii) sektör
K/Z, veya iii) borsa K/Z ini seçebilir. Bazi tanimlara burada açiklik getirmek faydali olacaktir.
Sektör K/Z i, bir sektörde yer alan sirketlerin kâr/zarar tablolarinin konsolide tablosudur.
IMKB nda yer alan sektörlerden Bankacilik ve Sigortacilik sektörlerindeki sirketler kâr/zarar
tablosu hazirlarken uymak zorunda olduklari hesap planlari hem iki sektör arasinda hemde
geri kalan tüm sektörlerdeki sirketlerin uymak zorunda olduklari hesap planindan farklidir.
Borsa kâr/zarar tablosuyla kastedilen, bankacilik ve sigortacilik sektörlerinin disinda kalan,
ayni hesap planina göre kâr/zarar tablosu hazirlayan sirketlerin konsolide kâr/zarar
tablosudur.
Sirket bazinda kâr/zarar tablolariyla ilgileniliyorsa, sekil X14.b de örnegi görülen
ekran yardimiyla; sektör bazinda kâr/zarar tablolariyla ilgileniliyorsa, sekil X14.c de örnegi
görülen ekran yardimiyla istenen sirket veya sektör, ve kâr/zarar dönemi seçilir. Arzu edilirse
tek bir kâr/zarar dönemi yerine tüm dönemler seçilebilir. Eger borsa kâr/zarar tablosuyla
ilgileniliyorsa, sekil X14.d de örnegi görülen ekrandan kâr/zarar dönemi veya tüm dönemler
istenebilir. Istenen sirkete ait tek dönem veya tüm dönem kâr/zarar tablolari sirasiyla sekil
X14.e ve f de örnekleri görülen ekranlarda sergilenir. Istenen sektöre ait tek dönem veya
tüm dönem kâr/zarar tablolari sirasiyla sekil X14.g ve h de örnekleri görülen ekranlarda
sergilenir. Borsa kâr/zarar tablosunun dönem veya tüm dönemleri ise örnekleri sekil X14.i ve
j de görülen ekranlarda sergilenir. Kâr/zarar ekranlarinin içerigini saklamak mümkündür,
sekil X.14.k.
sekil X14.a,b,c,d,e,f,g,h,i,j,k
kâr/zarar ekranlari
3.2. CARF finansal veri tabani hesap modülü
CARF finansal veri tabani hesap modülünün temeli CARF hesap programidir. Bu
programda, veri tabanina girilen düzeltilmemis fiyatlar, sermaye artirimlari ve temettü
dagitimlari bilgileri kullanilarak önce düzeltilmis fiyatlar, arkasinda sirket getirileri, bu proje
54
çerisinde tanimlanmis CARF borsa endeksleri ve IMKB dahil tüm endekslerin getirileri
günlük bazda hesaplanmaktadir. En son asamada haftalik ve aylik fiyat ve getiri verileri,
günlük veriler islenerek elde edilmektedir. Sekil X.15 de gösterilen program asamalari
asagida açiklanmistir.
a) Ilk asamada Sermaye artirimi ve temettü dagitimi dosyalarinin bilgileri biraraya getirilir ve
Sertem dosyasi olusturulur. Bu dosya olusturulurken, sermaye artirimi ve temettü dagitimi
aktiviteleri sirket bazinda ve ait olduklari dönemler itibariyle kronolojik olarak siraya
konurlar.
b) Ikinci asamada sermaye artirimlari ve temettü dagitimlari nedeniyle olusan fiyat hareketleri
hisse senedi fiyatlarina yansitmak (düzeltmek) için gerekli katsayilar hesaplanir. Iki tip
düzeltme katsayisi hesap edilmektedir: i) sermaye artirimlari ve temettü dagitimlarina göre
düzeltilmis fiyatlari elde etmek için “Toplam düzeltme katsayisi”, ve ii) sermaye artirimlarina
göre düzeltilmis fiyatlari elde etmek için “Sermaye düzeltme katsayisi”. Sertem ve Fiyat
dosyalarindaki bilgiler kullanilarak hesaplanan katsayilar Tkatsayi ve Skatsayi dosyalarina
kaydedilir. Skatsayi dosyasindaki bilgilerin bir kopyasi CSKatsay dosyasinda, Tkatsayi
dosyasindaki ler ise CTKatsay dosyasinda saklanmaktadir. Skatsayi ve Tkatsayi
dosyasindaki katsayilar kümüle edileceginden, katsayilarin orijinal halleri bu iki dosyada
saklanmaktadir.
IMKB ndan elde edilen sermaye artirimi ve temettü dagitimi verilerindeki eksiklik ve
tutarsizliklardan dolayi bazi hisse ve tarihler için Toplam ve Sermaye düzeltme katsayilari elle
hesaplanmistir. Ekkatsayi dosyasinda saklanan bu katsayilar, program tarafindan hesaplanan
katsayilara ilave edilir. Tkatsayi ve Skatsayi dosyalarindaki kayitlar her sirket için,
katsayilarin hesaplandigi tarihler en yakin tarihten en en uzak tarihe dogru kronolojik olarak
siralanir.
c) Tüm katsayilar eksiksiz olarak hesaplandiktan sonra fiyatlarin düzeltilmesine geçilir.
Tkatsayi ve Skatsayi dosyalarindaki tüm katsayilar dosya bazinda, her hisse senedi için ayri
ayri en son tarihten baslayarak geriye dogru birbirleriyle çarpilarak kümüle katsayilar bulunur
55
ve kaydedilir. Önceki kaydin tarihi sonrakine baslangiç tarihi olarak aktarilir. Böylece bir
kümüle katsayinin hangi tarihler arasinda düzeltilmemis fiyatlara uygulanacagi bulunur. Hesap
edilen kümüle katsayilar geçerli olduklari tarihler arasinda düzeltilmemis fiyatlarla çarpilarak
düzeltilmis fiyatlar hesaplanir ve Fiyat dosyasindaki ilgili alanlara yazilir. Sermayeye göre
düzeltilmis fiyatlar Skatsayi dosyasindaki katsayilarla, sermaye artirimina ve temettü
dagitimina göre düzeltimis fiyatlar Tkatsayi dosyasindaki katsayilarla cari fiyatlarin çarpilmasi
sonucu elde edilir: Düzeltilmis Kapanis Fiyati; Düzeltilmis Ag. Ort. Fiyat; Ser. Düz. Kapanis
Fiyati; ve Ser. Düz. Ag. Ort. Fiyat.
d) Düzeltilmis fiyatlar kullanilarak, hisse senetlerinin günlük getirileri hesaplanir. Düzeltilmis
Kapanis Fiyati üzerinden Kapanis Getirisi; Düzeltilmis Ag. Ort. Fiyat üzerinden Ag. Ort.
Fiyat Getiri; Ser. Düz. Kapanis Fiyati üzerinden Ser. Düz. Kapanis Getiri; ve Ser. Düz. Ag.
Ort. Fiyat üzerinden Ser. Düz. Ag. Ort. Fiyat Getiri hesaplanmaktadir. Hesaplanan günlük
getiriler Fiyat dosyasinda ilgili alanlara kaydedilir.
e) Bu asamada endeks degerleri hesaplanmaktadir. Mevcut IMKB endekslerinin yaninda bu
proje içinde dört yeni endeks tanimlanmistir. Bunlar,
CARF_EAGT: Esit agirlikli ve temettüleri içeren,
(Equally weighted total index)
CARF_EAG:
Esit agirlikli ve temettüleri içermeyen,
(Equally weighted capital index)
CARF_IHAGT:
Islem hacmi agirlikli ve temettüleri içeren,
(Value weighted total index)
CARF_IHAG: Islem hacmi agirlikli ve temettüleri içermeyen,
(Value weighted capital index)
CARF endekleridir. Baslangiç endeks tarihi 2/1/1988 ve hepsinin baslangiç degeri 100
alinmistir. Önceki bölümlerde bu endekslerin tanimlari verilirken açiklanan formüller
yardimiyla, CARF endekslerinin günlük degerleri hesaplanarak Endeks dosyasindaki ilgili
alanlara kaydedilir.
56
f) Fiyat dosyasinda her kayitla beraber o kayitin hangi sektöre ait oldugu bilgiside
saklanmaktadir. Bundan yararlanarak yapilan sorgulama ile her sektör için günlük sektör
getirisi, sektöre ait sirketlerin günlük getirilerinin ortalamasi alinarak hesaplanir. Sektör
günlük getirileri Sekrpr dosyasinda saklanir.
g) Günlük sirket fiyat ve getiri, sektör getiri, endeks degerleri ile hafta ve ay tanimlarindan
yola çikilarak fiyat, getiri ve endeks bilgileri haftalik ve aylik bazda elde edilir. Hafta ve Ay
dosyalarinda 5/1/1988 den itibaren hafta ve aylarin baslangiç ve bitis tarihleri, ait olduklari ay
ve yil saklanmistir.
Öncelikle sirketlerin günlük kapanis ve agirlikli ortalama getirileri _Return dosyasinda
toplanip ve en eski kayitdan günümüze dogru kümüle edilir. Kümüle edilen bu getiriler
üzerinden, ilgili hafta veya ayin son gününün getirisi bulunarak, o hafta veya ayin benzer
sekilde bulunan ilk gün getirisine bölünür. Böylece o hafta veya ayin getirisi elde edilir.
Haftalik getiriler Hfiyat, aylik getiriler ise Afiyat dosyalarinda saklanir.
Yine Hfiyat ve Afiyat dosyalarinda, Fiyat dosyasindan yararlanarak bulunan haftalik
ve aylik kapanis fiyatlari, en düsük ve en yüksek fiyatlar, sözlesme sayisi, islem hacmi ve
islem miktari bilgileri saklanir. Ayrica ilgili dönemin islem hacmi, islem miktarina bölünerek o
hafta veya ayin agirlikli ortalama fiyati hesap edilir.
3.3. CARF finansal veri tabani veri güncelleme modülü
CARF finansal veri tabaninda kullaniciya sunulan verilerden bir kismi IMKB ndan ve
diger kaynaklardan tedarik edilerek veri tabanina kaydedilir ve bu verilere dayanilarak
düzeltilmis fiyatlar, getiriler ve CARF endeksleri günlük, haftalik ve aylik bazda hesap edilir.
Ham verilerin veri tabanina kaydedilmesini kolaylastirmak amaciyla birtakim veri giris
ekranlari hazirlanmistir. Bu ekranlarin tümü Güncelleme Modülünde biraraya toplanmistir.
Bu modülün ana menüsü sekil X.17 de gösterilmistir. Ana menü yardimiyla düzeltilmemis
günlük fiyatlar, bilançolar, kâr-zarar tablolari ve diger verilerin girisinde kullanilacak
ekranlara ulasilir. Veri giris ekranlarinin örnekleri sekil 18 den baslayarak sekil 35 de sona
57
eren bir dizinde gösterilmistir. Sekiller yeterince açiklayici olduklarindan burada tekrar
açiklanmalarina gerek görülmemistir.
4. SONUÇ
Bogaziçi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Arastirma Merkezinde (FUAM)
1994 sonunda baslatilan bir projenin ilk ara ürünü olan bu program PC bazli bir veri tabani
uygulamasidir. Projenin ana amaci hisse senedi ve bono-tahvil piyasalarina yönelik arastirma
yapmak isteyen akademisyen ve profesyonellerin dogru ve eksiksiz verilere kolayca
ulasmalarini saglamaktir.
IMKB nda islem gören hisse senedi sayisi ve bu senetlerin günlük islem miktarlari
hizla artmaktadir. Dolayisiyla IMKB verileri diye adlandiracagimiz, gerek hisse senetlerinin
günlük alim-satimina, gerekse hisse senetlerinin ait olduklari firmalara ait mali tablolara iliskin
verilerin hacmi hizla büyümektedir. Bu veriler bir veri tabaninda toplanmadigi sürece bu
piyasaya yönelik arastirma yapmak isteyen arastirmacilar zaman içinde gittikçe büyüyen
“veri” sorunuyla karsilasacaklardir. Su anda bile IMKB na yönelik uygulamali arastirma
yapmak isteyenleri en fazla zorlayan arastirma asamasi, gerekli verileri dogru ve eksiksiz
toplayabilmektir. Bu proje, IMKB verilerini toplamak, yanlislari düzeltmek, özetlemek,
düzenlemek, saklamak ve gerektiginde raporlamak suretiyle akademik ve profesyonel finans
dünyasina büyük bir yarar saglayacaktir.
Belirtilen amaca ulasmak için problem kisimlar halinde ele alinmis, ilk etapta hisse
senedi piyasasinin ihtiyaçlarina yönelinmis ve CARF finansal veri tabani olarak
adlandirdigimiz bir veri tabani uygulamasi gelistirilmistir. Bu raporda, IMKB na ait finansal
verileri içeren veri tabani tanitilmistir. Tanitim, veri tabaninda yer alan finansal veri
elemanlarini, sorgulama ve veri güncelleme ekranlarini ve hesap programi yapisini
kapsamaktadir.
CARF finansal veri tabanindan yararlanmak için çok fazla bilgisayar veya veri tabani
teknolojisi bilgisi gerekmemektedir. Veri tabani yazilimi kullaniciya yol gösteren bir menü
58
sistemiyle çalismaktadir. Bu nedenle bilgisayar konusunda temel bir fikri olan herkes CARF
finansal veri tabanini rahatlikla kullanabilmektedir.
59
Sekiller:
Sekiller bilgisayar ekran gorunteleri olup ozellikle dosyaya konulmamistir.
Ek 1: Veri modelinde yer alan veri elemanlarinin tip açiklamalari
Veri Elemani Tipi
Açiklama
Alpha
Date
Long
Number
Memo
Short
60
Ek 2 : Pazar kodlari
Pazar Kodu
1010
1020
1030
1050
1060
1070
1080
1090
2010
2020
2030
2040
2070
3010
3020
3030
Pazar Adi
1. Pazar Hisse
2. Pazar Hisse
Kamu Menkul Kiymetleri
Blok Satis
Rüçhan Hakki Pazari
Birincil Piyasa
Kot Disi Pazar
Resmi Müzayede
Özel Sektör Tahvilleri
Özel Sektöe THV ???
Finans Bonosu
Banka Bonosu
Varliga Dayali Menkul Kiymetler
Devlet Tahvili
Hazine Bonosu
Gelir Ortakligi
61
Ek 3: Sektor kodlari
Sektör Kodu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
Sektör Adi
Agaç Mobilya ve Döseme Sanayii
Ayakkabi Disinda Giyim Esyasi Sanayii
Büyük Magazalar
Baska Yerde Siniflandirilmis Plastik Ürün Sanayii
Bankalar
Basin ve Yayin ve Bunlara Bagli Sanayii
Cam ve Cam Ürünleri Sanayii
Çanak, Çömlek, Çini, Porselen vb. Sanayii
Çesitli Petrol ve Kömür Türevleri Sanayii
Demir Çelik Disinda Metal Ana Sanayii
Demir Çelik Metal ana Sanayii
Deri Sanayii
Diger Kimyasal Ürünler Sanayii
Dokuma Sanayii
Elektrik Makinalari ve Aygitlari Sanayii
Elektrik, Gaz ve Buhar Sanayii
Finansal Kiralama ve Factoring Sirketleri
Gida Maddeleri Sanayii
Hava Tasimaciligi Sanayii
Holdingler ve Yatirim Sirketleri
Içki Sanayii
Kagit ve Kagit Ürünleri Sanayii
Kereste ve Yapi Malzemeleri Toptan Ticareti
Kimya Sanayii
Lastik Ürünleri Sanayii
Makina ve Donatim Motorlu Araç Yedek Parça Sanayii
Metal Esya Sanayii
Otel, Motel vb. Konaklama Yerleri
Petrol Rafineleri
Sigorta Kurumlari
Tas ve Topraga Dayali Diger Sanayii
Tasima ile Ilgili Diger Hizmetler
Tasit Araçlari Sanayii
Tasi, Tarim Makinalari ve aletleri ile Diger Motor Perakande
Pazarlama Sirketleri
Tarimsal Maddeler Toptan Ticareti
62
Kaynakca
Cebeci, Y., (1996.a), Stattistical learning in an emerging market, Bildiri, XVI th Annual
International Symposium on Forecasting, Istanbul, Haziran 1996.
Cebeci, Y., (1996.b), Stock market anomalies, Bildiri, XVI th Annual International
Symposium on Forecasting, Istanbul, Haziran 1996.
Odabasi, A., (1996.a), The behavior of stock returns in the presence of predictable
events: Case of earnings announcements in Istanbul Stock Exchange, Bildiri,
XVI th Annual International Symposium on Forecasting, Istanbul, Haziran
1996.
Odabasi, A., (1996.b), Istanbul Menkul Kiymetler Borsasi icin finansal veri tabani
calismasi: Veri modelleme asamasi, Arastirma Raporu 96-1, Bogazici Universitesi,
Sosyal Bilimler Enstitusu, 1996.
63
Download