Canlı hücreler iş yapabilmek için, bir enerjiye ihtiyaç duyarlar. Bu enerji, vücuda alınan besin maddeleri içindeki organik moleküllerin ayrışması sonucu ortaya çıkan bir çeşit kimyasal enerjidir. Bu kimyasal enerji de ATP tarafından taşınmaktadır. Bütün canlılar hayatsal etkinliklerinde , doğrudan ATP enerjisi kullanırlar. Virüsler hariç her canlı kendi ATP’sini üretir ve kullanır. ATP depo edilemez, hücrede gerektiği kadar üretilip kullanılır. ATP hücreden hücreye nakledilemez. ATP’nin Yapısı: ATP, 3 bileşenden oluşur. 1. Adenin organik baz 2.Riboz şekeri (5C’lu =Pentoz) 3. 3 tane Fosfat Bu 3 bileşenden ATP molekülünün sentezlenmesi aşamalı olarak şu şekildedir. 1- Adenin + Riboz Adenozin 2- Adenozin +Pi+ Enerji AMP 3- AMP + Pi +enerji ADP 4- ADP + Pi + Enerji ATP (Pi : inorganik fosfat) ATP molekülünde bulunan kimyasal enerjinin büyük bir kısmı, fosfat grupları arasındaki yüksek enerjili bağlar içinde tutulmaktadır. Bu bağlar ( ) ile gösterilir ADP molekülüne bir P (fosfat) daha bağlanarak, ATP molekülünün sentezlenmesine, fosforilasyon denir. Fosforilasyon çeşitleri: 1. Fotofosforilasyon: Sadece klorofile sahip (fotosentez yapan) canlılar tarafından yapılır. Işık enerjisiyle ATP sentezlenmesidir. 2. Kemosentetik Sadece fosforilasyon: Kemosentez yapan bakteriler tarafından gerçekleştirilir 3. Oksidatif Sadece Fosforilasyon: oksijenli solunum yapan canlılar tarafından gerçekleştirilir. 4. Substrat Tüm düzeyinde Fosforilasyon: canlılarda gerçekleştirilir. ATP molekülleri, hücrede enerji gerektiği zaman su ile yıkılarak, yüksek enerjili bağlarındaki enerji serbest kalır ve kullanılır. (defosforilasyon) Enzim ATP + H2O ADP+ Pi + Enerji Enzim ADP + H2O AMP +Pi + Enerji NOT: ATP yıkımı kademeli olur. Böylece 1. Enerji ekonomik kullanılmış olur, 2. Yıkımında oluşabilecek fazla ısıdan hücre korunmuş olur. ATP’nin yapımı ve yıkımı birbirinin tersi olaylardır. Yapımı endergonik (endotermik), Yıkımı ise egzergonik (ekzotermik) tepkimelerdir. Endergonik: Enerji(ısı) gerektiren/alan, Egzergonik: Enerji (Isı) oluşturan/veren terkime SORU: ATP’nin yapısında aşağıdakilerden hangileri yoktur? I. Timin II.Adenin III.Deoksiriboz IV.Riboz V.Fosfat A) I-II B) I-III C) I-II-IV D) IV-V E) II-III ATP’de ……..tane fosfat, ve …….tane yüksek enerjili fosfat bağı vardır. ATP’nin yapısında olmayan bağ aşağıdakilerden hangisidir? A) Glikozit bağı B) Ester bağı C) Peptit bağı D) Yüksek enerjili fosfat bağı Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) ATP hücreden hücreye aktarılmaz B) ATP 3 tane yüksek enerjili fosfat bağı içerir C) ATP’nin yıkımı Ekzotermik bir tepkimedir D) Tüm canlılar ATP enerjisi kullanır E) ATP hücrede depo edilmez. Aşağıdaki olaylardan hangileri endotermik (endergonik) bir tepkime/olay değildir? A) Kas hareketi B) Mitoz bölünme C)Protein sentezi D) Oksijenli solunum E) Aktif taşıma ADP’de …….tane fosfat ve ……..tane yüksek enerjili fosfat bağı vardır.