ZAMAN *Ç*NDE B*L*M ÜN*TE

TÜRK ve İSLAM DEVLETLERİNDE YETİŞEN
BİLGİNLER
Günlük hayatımızda kullandığımız araç
gereçler ve yaşantımızı kolaylaştıran
bilimsel gelişmeler nasıl ortaya çıkmış
olabilir?
Nasıl icat edildiğini bildiğiniz bir
gelişmeyi anlatınız.
Sosyal Bilim
nedir?
Toplum olayları, insanın sosyal ve kültürel
faaliyetleri konusunda araştırma ve inceleme
yapan bilim.
İBNİ SİNA HASTANESİ
«İbni Sina Hastenesi» ülkemizin en önemli
hastanelerinden biridir. Bu hastane günümüzden
yüzyıllarca önce yaşamış bir bilim insanın isminin
verilmesinin nedeni ne olabilir?



Günümüzde kullandığımız araç ve gereçler ve
yaşantımızı kolaylaştıran bilimsel gelişmeler
insanlık tarihi boyunca farklı uygarlıkların
katkılarıyla meydana gelmiştir.
Eski Yunan, Roma, Çin ,İslam ve Avrupa
bilimsel gelişmelere öncülük eden başlıca
uygarlıklardır.
IX. Yüzyıldan XV. yüzyıla kadar İSLAM
UYGARLIĞI bilimsel gelişmelere öncülük
etmiştir.
VII . Yüzyılda Arabistan’da yarımadasında
doğan İslam dininin ilk emri « oku»
dur.»İlim Çin’de dahi olsa alınız.» diyen
Hz.Muhammed’in yolundan giden
Müslümanlar kısa sürede gelişen
İspanya’dan Hindistan’’a kadar geniş
alanlara hakim oldular.
Hakim oldukları yerlerde bilimin
gelişmesine katkı sağladılar. Bilim
insanlarını desteklediler.
ABBASİLER ve SELÇUKLULAR döneminde zirveye ulaştı. Tıp,
astronomi ,matematik, fizik, kimya, coğrafya daha birçok alanda
bilimsel gelişmeler sağlandı. Türk ve Müslüman bilim
insanlarından günümüze neler ulaştı dersiniz
Prof.Dr. Fuat Sezgin’in katkılarıyla oluşturulan müzede astronomi, coğrafya,
deniz bilimleri, saat teknolojisi, geometri, optik ,tıp, kimya, maden,fizik ve
mekanik ,savaş teknolojisi ve mimarlık alanlarında eserler ve aletler yer alıyor.
İSLAM BİLİM ve TEKNOLOJİ TARİHİ MÜZESİ
? Müzenin kurulma sebebi ne olabilir? Müslüman bilim insanları
daha çok hangi alanda bilime katkıda bulunmuşlardır? Örnek veriniz?
Harezmi (Ö: 863
Coğrafya ve astronomi ile de uğraşan Harezmi en
önemli çalışmalarını matematik alanında yaptı.Hint
rakamlarını İslam dünyasına tanıttı. « 0» ı
matematiğe kazandırdı. Böylece günümüzde
kullandığımız onlu sayı sistemi ortaya çıktı.
Matematiğin bir dalı olan CEBİR ile ilgili kitabı
tercüme edilerek XVII .yüzyıla kadar Avrupa
üniversitelerinde okutulmuştur.
Biruni henüz 17 yaşında Güneş’i gözlemlemek için bir
alet yaptı. Bu gözlemler sonucu dünyanın döndüğünü
ve yerçekiminin bulunduğunu söyledi. Dünyanın
çevresini hesapladı.
Buruni’nin ilgi alanı astronomi, optik, eczacılık gibi
alanlarda 140’ın üzerinde eser bıraktı.
Avrupa’da « AVİCENNA( Avisenna) adıyla tanınan İbni Sina
farklı bilim dallarında eserler vermiş çok yönlü bir insandı.
Daha 16 yaşındayken tıp alanında çalışmalar yapmaya
başladı. Tıp alanında çalışmalarının yer aldığı «KANUN»
isimli eserleri Avrupa’da XVII . Yüzyıla kadar tıp eğitiminde
kullanıldı.
Bir başka eseri olan «ŞİFA» ise felsefeden, matematik ve
fiziğe kadar bilimlerin yer aldığı bir ansiklopediydi.
İbni Sina’nın sindirim
sistemini gösteren çizimi
Timur Devleti’nin hükümdarı Timur’un torunu olan Uluğ Bey
siyasetten çok bilime ilgi duydu. Semerkant’ta bir medrese ve bir
gözlemevi (rasathane) yaptırdı.
Dünya’nın en gelişmiş ve büyük aletleri bulunan gözlemevinde
Güneş, Ay ve gezegenlerin konumları, yıl uzunluğunun tespiti gibi
çalışmalar yaptı
FATİH ve ALİ KUŞÇU
Uluğ Bey’in öğrencilerinden Ali Kuşçu Fatih Döneminde elçi olarak
İstanbul’a gldi. Fatih’in İstanbul’da kalmasını ve medresede ders
vermesini istemiyle bu şehre yerleşen Ali Kuşçu astronomi ve
matematik alanında eserler verdi. Gök cisimlerinin dünyaya uzaklığını
hesapladı. Ay’ın haritasını çıkardı. Bu çalışması nedeniyle NASA
tarafından Ay’da bir bölgeye ismi verildi
PİRİ REİS’İN dünya haritasının
bir bölümü
XVI. Yüzyılda Osmanlı kaptanı Piri Reis Amerika kıtasını da içine alan bir
dünya haritası çizdi. Piri Reis o dönemde bu doğrulukta bir haritayı nasıl
çizdiği bilinmemektedir. Bu harita dışında «KİTABI BAHRİYE» adlı bir eser
yazmış, Akdeniz çevresindeki kara ve limanları tanıtmış, böylece sosyal
bilimlerden coğrafyaya önemli katkılarda bulunmuştur.
XVI. YÜZYILDA İstanbul’da bir gözlemevinin kurulmasına
öncülük etti. Bu gözlem evinde daha önce eşine
rastlanmayan yeni aletler kullanarak Güneş ve Ay
tutulmalarını gözlemledi
Tanıtılan bilim insanlarından hangisi daha çok dikkatinizi çekti? Neden
MİMARLIK- MÜHENDİSLİK: Su kanalları,sarnıçlar,
değirmenler, kervansaraylar,
hassas teraziler
MATEMATİK: « 0» ve günümüz sayı sistemi,
geometri, cebir, dört işlem için pratik metotlar.

TIP- ECZACILIK: Akıl hastaları, çiçek hastalığı
birçok hastalığın tedavisi, dış fırçası, tıp kitapları,
göz ameliyatı, dış tedavisi, aşı, kan dolaşımı,
ameliyat araçları.


COĞRAFYA: Dünya haritası, pusula, doğa
olayları, gemicilik.
ASTRONOMİ: Dünyanın dönüşü, çevresinin
uzaklığı, rasathaneler(gözlemevleri) , yıldızlar
ve gezegenlerin hareketleri.
Bu alanlarda bilimsel gelişmeler olmasaydı yaşamımızda ne gibi
farklılıklar olurdu? Bu bilimsel gelişmeler yaşamımızı nasıl
etkilemiştir? Açıklayınız?
Bilimsel gelişmeler farklı uygarlıkların katkılarıyla meydana
gelmiştir.
İslam uygarlığı da bilimsel gelişmelere öncülük etmiş
uygarlıklardandır.
IX. Yüzyıldan XV. Yüzyıla kadar Türk ve İslam devletlerinde
yetişen bilim insanlarıyla günümüz bilimsel gelişmelerin
temellerini atmışlardır.
Bugün bilimsel gelişmelerinin öncülüğünü Avrupa uygarlığı
almıştır.
BALTAMYUS
ULUĞ BEY
TAKİYYÜDDİN
?
KOPERNİK
Kavram haritasında verilen bilim insanlarının, çalışmaları ile
Aşağıdaki bilimlerden hangisinin gelişimine katkıda bulunmuştur?
A- ASTRONOMİ
B- TIP
C- FİZİK
D- MATEMATİK
 Gazneli
Mahmut’tan destek görmüştür.
 Geometri, coğrafya,tarih,astronomi alanlarıyla
uğraşmıştır.
 El Hind adlı eseri yazmıştır.
 Dünya medeniyeti Batı ve Doğu olmak üzere
ikiye ayırır.
Bazı özellikleri verilen Türk İslam bilim adamı
aşağıdakilerden hangisidir*
A- FARABİ B-BİRUNİ C- GAZELİ D-İBNİ SİNA
 Aslen
Türkistanlı olup Uluğ Bey’in öğrencisidir.
 Fatih zamanında İstanbul’a gelmiş ,Fatih
Medreselerinde görev almıştır.
 Osmanlı Devletinde Astronomi ve matematik
bilimin gelişmesine önemli katkılar
sağlamıştır.
Yukarıda bazı özellikleri verilen Türk bilgini
hangisidir?
A- AKŞEMSEDDİN
B- ALİ KUŞÇU
C- İBNİ SİNA
D- PİRİ REİS
Türk İslam bilginlerinden birisi olan
BiRUNİ, 1973 yılında doğumunun
1000 yıl dönümü nedeniyle
UNESCO öncülüğünde bütün
dünyada anılmış .Farklı ülkelerde
Buruni adına pul bastırılmıştır.
Bu
I.
II.
III.
durum Biruni’nin
Yaptığı çalışmaların hükümdar tarafından desteklenmesi
Gazeliler döneminde yaşanması
Bir çok alanda önemli bilimsel eserler ortaya koyması
Özelliklerinden hangisi ya da hangilerinden kaynaklandığı ileri sürebilir?
A- YALNIZ I
B- YALNIZ II
C- YALNIZ III
D- I ve III
800
900
1000
1100
1200
Harezmi
Razi
Farabi
Biruni
Zemahşeri
İbni Sina
Mevlana
Tarih şeridinde bilim ve düşünce hayatının gelişmesine katkıda
bulunan bazı Türk İslam düşünürleri gösterilmiştir.
Yalnızca bu bilgilerden yararlanarak aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
A- Mevlana Biruni’nin öğrencisidir.
B- Harezmi, Razi ve Zemahşeri matematik ve astronomi alanlarında
çalışma yapmıştır.
C- Farabi ve İbni Sina aynı dönemde yaşamıştır.
D- Tarihin değişik dönemlerinde bilimin gelişmesinde Türk İslam
bilim insanların önemli katkıları olmuştur.
«Tıp, felsefe, matematik gibi bilim dallarında
eserler verilmiştir. Eserleri arasında «Kanun»
Avrupa’da uzun yıllar tıp eğitiminde
kullanılmıştır.»
Metinde tanıtılan bilim insanı aşağıdakilerden
hangisidir?
A- BİRUNİ
B- İBNİ SİNA
C- HAREZMİ
D-İBNÜLEYSEM
