YTÜ Harita Mühendisliği Bölümü PROJE YÖNETİMİ Doç.Dr.Engin GÜLAL Ölçme Tekniği Anabilim Dalı Dersin İçeriği 1- Proje ve Tanımlar 2- Proje Yönetimi 3- Proje Yönetimi Çevrimi 3.1 Fikir Geliştirme ve Başlatma 3.2 Planlama 3.3 Yürütme ve Kontrol 3.4 Sonuçlandırma 4- Harita Projelerinin Yönetimi Kaynaklar Dr. Çağdaş GÜMÜŞSUYU Proje Yönetimi Şükriye OZAN Proje Yönetimi Serhat ODABAŞ Proje Yönetimi Kaan YENER Proje Yönetim Metodolojisi’ne Bir Bakış Başarı Değerlendirme Geçme Notu = Ara Sınav x 0.4+Seminer x 0.2+ Genel Sınav x 0.4 AA 86 - 100 4.0 BA 77- 85 3.5 BB 68- 76 3.0 CB 59- 67 2.5 CC 50- 58 2.0 DC 40- 49 1.5 DD 30- 39 1.0 FD 20- 29 0.5 FF 0- 19 0.0 F0 DEVAMSIZ Seminer Konuları Proje Yönetimi Kamu İhale Kanunu Kalite Yönetimi ve Planı Ulusal ve Uluslararası Standartlar Birim Fiyat Analizi Proje Yönetimi Yazılımları 1- Proje ve Tanımlar Özgün bir ürün ya da hizmet üretmek üzere gerçekleştirilen, geçici olarak belli bir zaman aralığında yürütülen çalışmadır. Proje; Farklı veya benzersiz bir ürün, hizmet yada sistem oluşturma amacı olan, Bu amaca ulaşmak için ölçülebilir hedefleri olan, Belli bir başlangıç ve bitiş noktası olan, Sınırlı kaynaklar kullanmayı gerektiren, Geçici olarak organize edilmiş faaliyetler bütünü olarak tanımlanabilir. 1- Proje ve Tanımlar Proje - Rutin Çalışma Ayrımı PROJE Yeni bir hizmetin geliştirilmesi Bir organizasyon yapısını ve çalışma şeklinin değiştirilmesi Yeni bir bilgi sisteminin satın alınması Yeni bir prosedür veya sürecin işleme konması RUTİN ÇALIŞMA (OPERASYON) Hizmetin üretilmesi Yeni organizasyonun çalıştırılması Bilgi sisteminin kullanılması Yeni prosedürün sürekli olarak uygulanması 1- Proje ve Tanımlar Program Birbirleriyle bağlantılı ve eşgüdümlü bir şekilde yürütüldüklerinde daha olumlu sonuçlar sağlayan projelerdir. PROGRAM (Jeodezik Referans Sistemi) PROJE 1 (GNSS Ağı) PROJE 2 (Nivelman Ağı) PROJE 3 (Gravite Ağı) Ulusal Jeodezik Referans Sisteminin oluşturulması programı 1- Proje ve Tanımlar Aktivite Proje akışı boyunca yapılan işin unsurlarından her biridir. Bir aktivite normalde beklenen bir süreye, beklenen bir maliyete ve beklenen kaynak gereksinimlerine sahiptir. PROJE (GNSS Ağı) AKTİVİTE 1 AKTİVİTE 2 AKTİVİTE 3 (İstikşaf Çalışmaları) (Ölçü Planı Hazırlanması) (Ölçülerin Yapılması) 1- Proje ve Tanımlar Projenin yapılmasını isteyen kişi veya kurum, MÜŞTERİ Projenin yürütülmesi için gerekli kaynakları sağlayan kişi veya organizasyon, SPONSOR Proje aktivitelerini gerçekleştiren, PROJE EKİBİ 1- Proje ve Tanımlar Yönetim Yönetim, belli amaçlara ulaşmak için insanların, kaynakların ve zamanın birbiriyle uyumlu ve verimli kullanılmasıdır. Kaynakların olumlu sistemli ve başarılı bir biçimde kullanılmasıyla ilgili bir sanat ve aynı zamanda bir bilimdir. Yönetim Bilimi, Kurum/işletme işlevlerine ilişkin eylemlerin sistem ve kontrollerin planlanması ve düzenlemesidir. Yönetim sanatı, İşlerin başkaları aracılığıyla yaptırıması eylemidir. 1- Proje ve Tanımlar Yönetim Süreçleri Planlama, Organizasyon, Yöneltme, Değerlendirme, Geliştirme. 2- Proje Yönetimi Verilen bir hedefe, sınırlı bir süre içinde, verimli ve uygun bir şekilde ulaşılabilmesi için kaynakların yönetimi, tahsisi ve zamanlaması sürecidir. Belirli bir zaman ve bütçe çerçevesinde, belirli bir amaca ulaşmayı sağlayacak sonuçları üretmek üzere beşeri ve fiziksel kaynakların bir araya getirilmesi, yönetimi ve zamanlanmasıdır. 2- Proje Yönetimi Proje Yönetiminin Özellikleri Görev kapsamı önceden belirlenmelidir. Ekip üyelerinin sayısal durumu ve nitelikleri uygulamada değişebilir. Ekip üyelerinin pozisyonları, işletmedeki pozisyonlarından bağımsızdır. Proje grubunun ömrü, proje süresiyle sınırlıdır. 2- Proje Yönetimi Proje Yönetiminin Yararları Amaç ve hedeflere ne zaman ve nasıl ulaşılacağını önceden belirler. Sürekli raporlama ihtiyacı minumuma iner. Zaman baştan belirlenir. Maliyet önceden belirlenir. Gerekli kaynakları ortaya koyar. Teknoloji açıklanır. Kontrol sisteminin kurulmasını sağlar. Görevlerin organizasyon şemasını gösterir. Ekip üyelerinin proje geliştirme, uygulama ve tahmin yeteneklerinin gelişmesini sağlar. 2- Proje Yönetimi Proje Yönetimi Üçgeni Zaman Kalite Maliyet 2- Proje Yönetimi Kalite Amaca uygunluk, sıfır kusur, istenen özelliklere uygunluktur. Projenin sonuçlarını ölçmek için istenen özellikler işin başında ortaya konmalı ve herkes tarafından kabul edilmelidir. Kalite olarak projenin başarısı, bu özelliklere uygun olmasına bağlıdır. 2- Proje Yönetimi Maliyet Yola çıktığınız rakamdır; yani harcamak üzere elinizde hazır bulunan ya da projeye harcamak istediğiniz miktardır. Ancak gerçek maliyet proje tamamlandığında fiilen harcadığınızdır. 2- Proje Yönetimi Zaman Projenin tamamlanması için geçen süredir. 2- Proje Yönetimi Proje Yönetiminin Bileşenleri Bir projenin başarı ile sonuçlandırılabilmesi için proje yönetimi çok önemlidir. Bu da çeşitli yönetim alanlarının bir karmasından oluşur. Bu alanlar ; 1- Bütünleştirme Yönetimi, netimi Proje ögelerinin koordinasyonu sağlayan süreçler tanımlanır.Proje planlama, planın yürütülmesi, değişim denetimi yöntemleri uygulanır. 2- Kapsam Yönetimi, netimi Kapsam tanımı, kapsam planlaması, kapsamın doğrulanması, kapsam değişikliği denetimi yöntemleri uygulanır. 2- Proje Yönetimi Proje Yönetiminin Bileşenleri 3- Zaman Yönetimi, Projenin zamanında bitirilmesini sağlayacak süreçler tanımlanır. İşlerin tanımı, süre tahminleri, zaman çizelgelerinin geliştirilmesi ve denetiminden oluşur. 4- Maliyet Yönetimi, Projenin onaylanma bütçesi ile projenin bitirilmesini sağlayacak süreçler tanımlanır. Maliyet planlama, maliyet tahmini, bütçe ve maliyet denetimi yöntemleri uygulanır. 5- Kalite Yönetimi, Projenin ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlayacak süreçler tanımlanır. Kalite planlama, kalite güvence ve kalite denetimi yöntemleri uygulanır. 2- Proje Yönetimi Proje Yönetiminin Bileşenleri 6- İnsan Kaynakları Yönetimi, Proje ile ilgili işgücünün daha etkin kullanımına yönelik süreçler tanımlanır. Örgütsel planlama, kadro kurma, takım oluşturma yöntemleri uygulanır. 7- İletişim Yönetimi, Proje bilgilerinin zamanında ve uygun biçimde üretilmesi, derlenmesi, dağıtılması, saklanması, düzenlenmesi süreçlerini tanımlar. İletişim planlama, bilgi dağıtımı, performans raporlama yöntemleri uygulanır. 2- Proje Yönetimi Proje Yönetiminin Bileşenleri 8- Risk Yönetimi, Proje risklerinin belirlenmesi, analiz edilmesi, çözümlerin uygulanmasına yönelik süreçler tanımlanır. Risk tanımlama, risk boyutu belirleme, riske karşı planlama ve risk azaltıcı denetim yöntemleri uygulanır. 9- Satın Alma Yönetimi, Proje için gerekecek ürün ve hizmetlerin dışardan alınması süreçleri tanımlanır. Satın almanın planlanması, talep planlama, firma seçimi, sözleşme yönetimi, sözleşmenin imzalanmasından oluşur. 2- Proje Yönetimi Proje Yöneticisi Kimdir? Bir projeyi yönetmek üzere görevlendirilen ve projeyi, mümkün olan en yüksek üretkenlik, en düşük belirsizlik ve risk ile yürütmekten sorumlu kişidir. Proje ekibini kurmak, hem de projeyi gerçekleştirirken yönlendirmekten sorumludur. Liderlik proje yöneticisinin en önemli aracıdır. Açık ve net olarak kullanmalıdır. 2- Proje Yönetimi Proje Yöneticisi Kimdir? Yönetici, ekibini hedeflere ulaşmak için motivasyon, cesaret ve yönlendirmeyi sağlamalıdır. İyi bir proje yöneticisi, işi zamanında bütçe dahilinde ve üzerinde anlaşılan şartlara göre teslim edendir. Proje yöneticisine projeyi sevk ve idare edecek kadar hem sorumluluk, hem de yetki tanınmalı, üst yönetim destek vermelidir. 2- Proje Yönetimi Proje Yöneticisini Sorumlulukları Ekibin hangi niteliklere sahip kişilerden oluşacağını belirlemek, Ekibe dahil etmek, Görevlerini ve sorumluluklarını bildirmek, Ekibin gerekli kaynaklara ulaşmasını ve gerekli eğitimi almasını sağlamak, Ekibin proje ile ilgili görevlerini yerine getirmelerini sağlamak, 3- Proje Yönetimi Çevrimi Başlatma Başlatma Başlatma Planlama Planlama Planlama Yürütme Kontrol etme Kontrol Kontrol etme etme Yürütme Yürütme Bitirme Bitirme Bitirme 3.1 Fikir Geliştirme ve Başlatma Problem tarifi İhtiyaç analizi Hedeflerin kapsamının belirlenmesi Yaklaşım / Metodoloji Fizibilite / Bütçe Proje tarifi 3.1 Fikir Geliştirme ve Başlatma Problem Tarifi Problem: Bulunduğumuz durumla, hedeflenen durum arasındaki farktır. Mevcut durum Problem Olması gereken (ideal/referans) 3.1 Fikir Geliştirme ve Başlatma İhtiyaç Analizi İhtiyaç analizi yapılabilmesi için önce problemi anlamak gerekir! • Mevcut durum? • • • • Ne/nasıl yapılıyor? Var mı? Görülebilir mi? Biliniyor mu • İstenilen durum? • Neden? • Alternatifler var mı? • Kim istiyor? • İstenilen? • Yöntem doğru mu? • Plan var mı? • Gerekli kaynaklar var mı? 3.1 Fikir Geliştirme ve Başlatma Hedeflerin Belirlenmesi Projeyi gerçekleştirmek için açık, tek anlamlı, uygun, ulaşılabilir, ölçülebilir hedeflerin belirlenmesi gerekir. Neyi elde etmeye çalışıyoruz? Uymamız gereken standartlar ve kıstaslar nelerdir? Uygulanması gereken herhangi bir özel metot var mı? Hedeflerin elde edilmesinde süre nedir? 3.1 Fikir Geliştirme ve Başlatma Yaklaşım / Metodoloji Nasıl yapılacak? Hangi yöntem uygulanacak? (Hedefe gidilirken...) Yukarıdan Aşağıya / Aşağıdan Yukarıya (sağlama, deneme yanılma, vb...) Standart / Rehber (Yönetmelik, Kanun, ISO...) Mülakat / İnceleme (kişilerle görüşme, belgeleri inceleme...) Planlama aşamasından itibaren kullanılacak metodoloji belirlenmelidir... 3.1 Fikir Geliştirme ve Başlatma Fizibilite / Bütçe PROJE TOPLAM MALİYETİ Doğrudan Maliyet • Malzeme • Personel • Ekipman • Dış hizmet alımı • Vb. Dolaylı Maliyet • Genel yönetim giderleri • Kiralar • Sigorta masrafları • Finansman giderleri • Vb. (En tehlikeli olan görülmeyen giderlerdir!!) 3.1 Fikir Geliştirme ve Başlatma Fizibilite / Bütçe Direkt Maliyetler Endirekt Maliyetler Gelirler Nakit Akışı Sıkça yapılan hatalar: Direkt maliyetler yeterince irdelenmez, Endirekt maliyetler göz ardı edilir ve bir rakam konulmaz, Sağlanacak fayda değerlendirilmez/ölçülmez, Nakit akımı değerlendirilmez. Projeler iflas eder/iptal edilir. 3.2 Projenin Planlanması Projenin Kapsamının Planlanması Proje Liderinin Belirlenmesi Proje Zamanının Planlanması Proje Aktivitelerini Planlanması Proje Kaynak/Maliyet Planlaması 3.2 Projenin Planlanması Proje Kapsamının Planlanması Bir projenin kapsamı, projenin amacına ve çıktılarına ulaşım için yapılması gereken işlerin tümüdür. Dolayısıyla kapsamının belirlenmesi, amaç ve çıktıların (proje ürünleri) belirlenmesi demektir. 3.2 Projenin Planlanması Proje Kapsamının Planlanması Amacın Belirlenmesi: Proje amaçları yazılıdır, Amaç deklarasyonunu tüm paydaşlar (proje lideri, proje ekip üyesi, müşteri ve sponsor) yazılı olarak görmüş ve benimsemiştir, Projenin amacı, hem müşterinin hem de projeyi yürüten şirketin veya organizasyonun amaçları ile uyumludur. Çıktıların (Ürünlerin) Belirlenmesi: Projenin sonunda çıkacak nihai “ürün” ve yürütülmesi sırasında çıkacak “ ara ürün”lerin projenin başında açıkça tanımlanmış olması gerekir. 3.2 Projenin Planlanması Mali fizibilite raporu Proje Ara Ürünleri Teknik yapılabilirlik raporu Tasarım Yazılım Kurumda uygulanacak yeni bir yöntem 3.2 Projenin Planlanması Proje Liderinin Belirlenmesi Proje Lideri; projenin başlangıcından bitimine kadar bütün aşamalardan sorumlu olan kişidir. Ekip üyelerinin uyum içinde çalışmasını, projenin zaman planına uygun ve bütçe içinde kalarak yönetilmesini sağlar. 3.2 Projenin Planlanması Proje Zamanının Planlanması Zaman planı bir projenin temel direklerinden biridir. Çıktılar ancak “ Ne Zaman?” sorusunun cevabıyla birlikte bir anlam taşır. Proje zaman planı, Projede neyin, ne zaman mümkün olabileceğini görmek, müşteri veya sponsora gerçekçi sözleri verebilmek, Kaynak Planlaması yapabilmek, Projenin ilerlemesi sırasında gerçekleşenlerle planlananlar arasındaki farkı görüp gerekli gerçekleştirebilmek için gereklidir. düzeltici faaliyetleri 3.2 Projenin Planlanması Proje Zamanının Planlanması 11 22 33 Aktiviteler tanımlanır. Aktiviteler İlişkilendirilir. Her aktivitenin süresi tahmin edilir. 3.2 Projenin Planlanması Proje Zamanının Planlanması 44 55 66 Tahminlerden yararlanarak proje planı geliştirilir. Proje Planı maliyet, kaynaklar, müşteri istekleri açısından irdelenir. Gerekiyorsa adımlar tekrar düzenlenir. 3.2 Projenin Planlanması Proje Aktivitelerinin Planlanması Zaman planlaması her şeyden önce aktivitelerin saptanması ile başlar. Projenin çıktılarını sağlayacak tüm aktiviteler alt alta dizilerek bir aktivite listesi oluşturulur. 3.2 Projenin Planlanması Proje Aktivitelerinin Planlanması Proje: Ailenin hafta sonu beraberce tiyatroya gitmesi AKTİVİTELER Gidilecek oyunun belirlenmesi Aile bireylerinin giyinmesi Kapının kilitlenmesi Arabanın park edilmesi Evdeki kontrollerin Herkesin arabaya Biletlerin alınması yapılması binmesi Tiyatro salonuna girilmesi Herkesin kapıdan çıkması Oyunun izlenmesi Yemek yenmesi Araba ile tiyatroya gidilmesi 3.2 Projenin Planlanması Aktiviteler Arasındaki İlişkiler Aktiviteler arasındaki ilişkiler 3 etkenle oluşur. 1.Zorunlu: Aktiviteler arasında kesin bir ilişki olması. “Kapıyı kilitle ve dışarı çık” 2.Tercih: Daha önceki başarılı deneyimler bu karar sürecini etkiler. “Yemek giyinmeden önce de giyindikten sonra da yenilebilir”. Ancak yemeğin giysilere dökülme riski nedeniyle, “yemek yeme öncü aktivite olur.” 3.Dış Etmenler: Yağmur yağma olasılığı varsa tiyatroya gitme projesinde şemsiye almak proje planına bir aktivite olarak alınabilir. 3.2 Projenin Planlanması Aktiviteler Arasındaki İlişkiler Aktiviteler arasında üç ana ilişki tanımlanabilir. Ardışık: Bir aktivitenin başlayabilmesi için bir önceki aktivitenin bitmiş olması gerekir. ÖNCÜ AKTİVİTE Herkesin Kapıdan Çıkması İZLEYEN AKTİVİTE Kapının Kilitlenmesi 3.2 Projenin Planlanması Aktiviteler Arasındaki İlişkiler Paralel: Bir aktivitenin başlaması için bir diğerinin de başlaması gerekir. ÖNCÜ AKTİVİTE Ailenin bir ferdi giyiniyor İZLEYEN AKTİVİTE Ailenin bir başka ferdi de aynı anda giyiniyor 3.2 Projenin Planlanması Aktiviteler Arasındaki İlişkiler Eşbitişli: Bir aktivitenin bitmesi için bir diğerinin de bitmesi gerekir. Eşlerden birinin giyinmek için daha ÖNCÜ uzun zaman ihtiyacı varsa daha AKTİVİTE önce giyinmeye başlamalı İZLEYEN AKTİVİTE 3.2 Projenin Planlanması Aktivite Sürelerinin Belirlenmesi Aktivite listesi kullanılarak, her aktivite için söz konusu olan kısıtlar, varsayımlar, kaynak gereksinimleri, kaynak kapasiteleri ile tanımlanabilen riskler dikkate alınarak her aktivitenin gerçekleşebilmesi için gereken süreler tahmin edilir. 3.2 Projenin Planlanması Süre Belirlenmede Kullanılan Yöntemler Aktivite süresi daha önceki deneyimlere göre kesin olarak bilinmektedir. Uzman görüşü (geçmiş deneyimlere göre tahmin), Benzer projeler kriter alınır, Simülasyon (Süre belli bir olasılıkla ne kadar olacağı tahmin edilir) 3.2 Projenin Planlanması Aktivite Sürelerinin Tanımlanması Aktivitenin Olası Tamamlanma Süresi Uzmanlar tarafından belirlenen olası süre Aktivitenin Minumum Süresi Bir aktivitenin tamamlanması için gerekli minimum süre (Olumlu veya iyimser süre) Aktivitenin Maksimum Süresi Aktivitenin maksimum süresi (Olumsuz veya kötümser süre) 3.2 Projenin Planlanması Zaman Planlarının Gösterim Teknikleri Çubuk Diyagram (Gantt Chart): Proje aktivitelerinin her birinin ne zaman başlayıp ne zaman bittiğini ve diğer aktivitelerle ilişkisini gösteren yatay çubuklardan oluşmuş bir diyagramdır. 3.2 Projenin Planlanması Çubuk Diyagram AKTİVİTELER Aktivite 1 Aktivite 2 Aktivite 3 Aktivite 4 Aktivite 5 Aktivite 6 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs 3.2 Projenin Planlanması Zaman Planlarının Gösterim Teknikleri Kutu Diyagramları: Bu yöntemde “bağlantı noktaları” veya “kutular” aktiviteleri, “ok”lar ise aktiviteler arasındaki ilişkiyi gösterir. En erken başlama zamanı En geç başlama zamanı 18 12 Aktivite Kod numarası 1000 1 4 İlişki Süresi 3.2 Projenin Planlanması Proje Kaynak/ Maliyet Planlaması Ekibin Oluşturulması, Görev Bölümü ve Karar Zincirinin Belirlenmesi, Ekipmanların Belirlenmesi, Harcama Bütçesinin Belirlenmesi, Dış Alımların Belirlenmesi-Tedarik Yönetimi, Proje Maliyeti. 3.2 Projenin Planlanması Proje Kaynak/ Maliyet Planlaması 3.2 Projenin Planlanması Proje Kaynak/ Maliyet Planlaması Personel Mevcut çalışanlarınızın hem de bunlara eklemek ihtiyacı duyabileceğiniz sözleşmeli işçilerin maliyetlerini bu kaleme dahil ettiniz mi? Seyahat Herkes aynı yerde mi çalışıyor, yoksa başka yarlerden getirtmek mi gerekecek? Eğitim Projeyi tamamlamak için ekip üyeleriniz gerekli bütün becerilere sahip mi? Malzeme Bilgisayar, kalem, kağıt, yazılım dışında donanıma ihtiyacınız olacak mı? Mekan İnsanları mevcut yerlerden alıp başka yerlere yerleştirmek gerekecek mi? Araştırma Bu projeyi desteklemek için inceleme veya veri satın almanız gerekecek mi? Sermaye Harcamaları İşin yapılması için daha ne gibi donanıma veya teknik güncelleştirmelere ihtiyaç duyulacaktır? Genel Giderler Öngörülen genel giderleriniz ne kadar? 3.3 Projenin Yürütülmesi İnsan Kaynakları Yönetimi İletişim Yönetimi Risk Yönetimi Tedarik Yönetimi Kalite Yönetimi 3.3 Projenin Yürütülmesi İnsan Kaynakları Yönetimi Projede insan kaynakları yönetimi konusunda, genel insan kaynakları yönetimi ile ilgili tüm kurallar, teknikler ve uygulamalar geçerlidir. İnsan kaynaklarını yönetirken yapabileceklere ilişkin bazı örnek durumlar: Eğer bir kişiye belirli zamanlarda yapamayacağı kadar çok iş düşmüş ama proje genelinde yeterli zamanı varsa… Aktivite zamanları ve sürelerinde dengeleme yaparak, iş yükünü kaldırabileceği düzeye çekin 3.3 Projenin Yürütülmesi Eğer bir kişiye tüm proje boyunca kaldıramayacağı kadar çok iş düşmüşse. . . Sorumluluğundaki işlerin bir kısmını diğer ekip üyelerine kaydırın. Bu işler için ekibe yeni bir üye ekleyin 3.3 Projenin Yürütülmesi Eğer bir kişiye onu tam zamanlı olarak gerektirmeyecek kadar az iş düşmüşse . . . Projede başka hangi işleri üstlenebileceğini düşünün 3.3 Projenin Yürütülmesi İletişim Yönetimi Projede belirli bir süre içinde performans göstermesi gereken farklı yapıdaki insanların arasında etkin bir iletişim ortamı kurmak gerekmektedir. Bu olgu proje iletişim yönetimini ve planını önemli kılar. MÜŞTERİ SPONSOR Proje Lideri PROJE EKİBİ 3.3 Projenin Yürütülmesi Risk Yönetimi Projelerde risk yönetimi proje risklerini tanımlama, analiz etme ve cevaplama süreçlerini yönetmek, olumlu olayların (fırsatların) ortaya çıkma olasılığını artırmak, olumsuz olayların çıkma olasılığını azaltmak yönünde çalışmalar içerir. 3.3 Projenin Yürütülmesi Tedarik Yönetimi Projenin ihtiyacı olan mal ve hizmetlerin ne olduğunun belirlenmesi, nasıl ve ne zaman tedarik edileceğinin planlanması projenin başlangıcındaki planlama aşamasında her aktivite için yapılmalıdır. 3.3 Projenin Yürütülmesi Kalite Yönetimi Projelerde kalite yönetimi projenin sonunda ortaya çıkacak ürün ve/veya hizmetin müşteri istek ve beklentilerini tam olarak karşılamasını sağlayacak süreçlerin yönetimidir. Kalite yönetiminde proje yöneticisinin rolü, proje planında müşteriye taahhüt edilen kapsamın gerçekleşmesini sağlamaktır. Kalite müşteriye kapsam dışındaki ekstraları sağlamak değil, söz verilenlerin yerine getirilmesidir. 3.4 Projenin Tamamlanması Proje, söz verilen ve hedeflenen çıktılara ulaştığında ve bu olgu projenin tüm paydaşlarınca onaylandığında tamamlanmış demektir. Proje sonlandırılmasının, aynı ilk başta ekibinin oluşturulması, projenin planlanması, kaynakların temini, projenin yürütülmesi gibi yönetilmesi gerekir. 3.4 Projenin Tamamlanması Proje çıktılarının A müşteriye/kullanıcıya teslim edilmesi Projenin değerlendirilmesi, edinilen deneyimin paylaşımı ve raporlanması Proje kapatma süreci B Proje ekibinin değerlendirilmesi ve ödüllendirilmesi C Tüm paydaşların onayının alınarak dosyanın kapatılması D