Slide 1

Bronkodilatör ve
Antiastmatik İlaçlar
Öğr. Gör. Dr. Şahika Güner
Giriş
• Bronşiyal astma tedavisinde kullanılırlar.
• Havayollarında
hiperaktiviteye
bağlı
bronkokonstriksiyon ile havayolu mukozası
iltihabıdır.
• Astma tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar, dozölçülü basınçlı aerosol şeklinde yapılırlar ve
inhalasyon suretiyle havayoluna lokal olarak
uygulanırlar.
Hasta inhalatörün kullanımı konusunda özenle
bilgilendirilmeli ve tedavi sırasında doğru kullanıp
kullanmadığı kontrol edilmelidir.
Bazen de, inhalasyon yoluyla verilmek istenen ilaç,
inhalasyon solüsyonu şeklinde hazırlanır ve
nebülizatör adı verilen araçlarla inhalasyonluk
aerosole dönüştürülür.
Nebülizatörler, hava yollarına standart inhalatörlerle
olduğundan daha yüksek dozda ilaç verilmesi için
kullanılırlar.
Toksik etkilerin çıkmaması için daha dikkatli olunmalıdır.
Endikasyon
Astma krizinin tedavisinde AKUTolarak
veya krizin (aşırı bronkospazm
epizodunun) önlenmesi için KRONİK
olarak uygulanırlar (profilaktik tedavi).
• kronik bronşit
• kronik obstruktif akciğer hastalıkları
• öksürük tedavisinde kullanılırlar.
İlaç Grupları
Beta-adrenerjik reseptör agonistleri
Fosfodiesteraz inhibitörleri (Teofilin)
Antimuskarinik İlaçlar
Mast hücresi stabilizatörleri
Kortikosteroidler
Lökotrien antagonistleri
Beta-adrenerjik reseptör agonistleri
• Bronş
ve
bronşiyollerin
2-adrenerjik
reseptörlerini aktive ederek bronkodilatasyon
yaparlar
• Bronş düz kası adenilat siklaz-sAMP aktive
ederler
• Hem akut hem de kronik kullanılırlar.
• Nöbette hipoksi sonucu asidozun gelişebilir
bronkodilatör etkileri azalabilir.
• Kronik kullanımında kısmen tolerans gelişir.
Beta-adrenerjik reseptör agonistleri
• Salbutamol ve terbutalin, selektif 2-agonistleri,
astımda en güvenli etkinlikliğe sahiptirler.
• Yan tesirleri taşikardi ve aritmi yaparlar.
• Adrenalin (alfa-mimetik, beta2-etkili) olanlar,
kan basıncını da yükseltebilirler.
• Koroner kalp hastalarına vermenin sakıncasını
asgariye indirmek için, selektif-etkili betaagonistler kullanılır
• Aerosol şeklinde lokal uygulanması kardiyak
etkileride azaltır.
Beta-adrenerjik reseptör agonistleri
• Adrenalin (epinefrin), alerjik ve anafilaktik
reaksiyonların acil tedavisinde kullanılır.
• Adrenalinin 1:1000 (1 mg/ml)’lik solüsyonu
intramusküler enjeksiyon ile kullanılır.
• Bu solüsyon 6 aydan küçük bebeklere 0.05 ml,
• 6 ay-6 yaşta 0.12 ml,
• 6-12 yaşta 0.25 ml ve
• Erişkinlerde 0.5 ml olacak şekilde verilir.
Beta-adrenerjik reseptör agonistleri
• Hafif-orta astım olgularında salbutamol ve
terbutalin selektif ve kısa etkili 2agonistlerine hızla yanıt oluşturur.
• Salmeterol ve formoterol daha uzun etkili 2agonistlerdir. Bu ilaçlar, akut atak tedavisi için
kullanılmamalıdır.
• Salmeterol ya da formoterol, uygulanmakta
olan kortikosteroid tedavisine eklenmeli, onun
yerini almamalıdır.
Beta-adrenerjik reseptör agonistleri
• Kısa etkili 2-agonistler, uzun süreli tedavide
klinik yarar sağlamaz.
• Buna karşın, daha uzun etkili olan, salmeterol
ve
formoterol
düzenli
alındıklarında
yararlıdırlar.
Preparatlar
• Salbutamol prep.: İnhaler, nebülizatör solüsyonu,
tablet, şurup, mikropellet kapsül ve ampul formları
mevcuttur. Airomir, Salbulin, Salbutam-SR, Salbutol,
Ventodisks, Ventolin, Volmax.
• Terbutalin prep.: İnhaler, tablet ve şurup formları
mevcuttur. Bricanyl.
• Salmeterol prep.: İnhaler ve diskus şeklinde inhalasyon
için formları mevcuttur. Astmerole, Seretide, Serevent
• Formoterol prep.: Aerosol veya kuru toz şeklinde
inhaler formları mevcuttur. Foradil, Oxis Turbuhaler
Preparatlar
• Ayrıca, selektif 2-agonistlerin aynı preparat
içerisinde
• antimuskarinik ipratropyum bromür ile
(Combivent)
• ya da bir kortikosteroid ile (Seretide, Symbicort
Turbuhaler, Ventide)
• kombine olduğu preparatlar da mevcuttur.
Fosfodiesteraz İnhibitörleri
• Bu gruptan en fazla kullanılan ilaç metilksantin
türevi olan teofilin’ dir. Kahve ve çayda
bulunan kafein gibi.
• sAMP'yi yıkan fosfodiesterazı inhibe ederek
sAMP düzeyini yükseltir.
• beta-mimetik ilaçlar ise reseptör aracılı olarak
sAMP düzeyini yükseltir.
Fosfodiesteraz İnhibitörleri
• Etkisi beta-agonist ilaçlarınkine göre zayıftır.
Ancak etkilerine tolerans gelişmez.
• Betamimetik ilaçlara tolerans gelişmesi,
teofiline karşı duyarlığı azaltmaz.
• Oral ve i.v. Kullanılırlar.
• Tahriş edici etkisi nedeniyle, inhalasyon
suretiyle kullanılmaz.
Fosfodiesteraz İnhibitörleri
• Mide-barsak kanalından iyi absorbe edilir; ancak
biyoyararlanımı
bireyler
arasında
fazla
değişkenlik gösterir.
• Terapötik penceresi dar olması dezavantajıdır.
• Karaciğerde metabolize edilerek elimine edilir.
Çocuklarda daha hızlı metabolize edilir.
• Sigara tiryakilerinde, metabolize eden enzimler
indüklenmiş olduğu için, dozunu artırmak gerekir.
Fosfodiesteraz İnhibitörleri
• Modifiye salınımlı teofilin preparatları
genellikle 12 saate kadar yeterli plazma
konsantrasyonu sağlar.
• Gece tek doz halinde verildiğinde noktürnal
astımı ve erken sabah saatlerinde gelişen
hışıltıyı (wheezing) kontrol altına almada
yararlıdır.
Fosfodiesteraz İnhibitörleri
• Aminofilin gibi türevi suda çözünür IV
uygulanır.
• Krizin tedavisi için, i.v. yolla (en az 20 dakikada
çok yavaş olarak) kullanılır;
• Rektal yoldan enema şeklinde de verilebilir.
• Profilaktik tedavi için ağız yolundan kronik
verilir.
Dikkat
• Aşırı dozda veya i.v. injeksiyonla hızlı
verildiğinde, aritmi, postüral hipotansiyon,
ajitasyon ve konvülsiyon yapar;
• Ölüme neden olabilir.
• Konvülsiyonlar olursa tedavisi için, 0.1-0.3
mg/kg dozunda (maksimum 10 mg) i.v.
diazepam uygulanır.
Preparatlar
• Teofilin prep.: Tablet, retard tablet, mikropellet
kapsül ve i.v. infüzyon için hazırlanmış formları
mevcuttur. Bronkolin, Pirasmin, Talotren, Teobag,
Teokap SR, Teosel-200, Teosel-400, Theo-Dur.
• Aminofilin prep.: Tablet, Fort kapsül ve ampul
formları mevcuttur. Aminocardol, Asmafilin,
Carena.
• Dihidroksipropil Teofilin prep.: Tablet, ampul İM
ve süpozituar formları mevcuttur. Difilin.
Antimuskarinik ilaçlar
Bronşlar üzerindeki parasempatik tonusu kaldırırlar ve
vagovagal refleksleri inbibe ederler.
Parasempatik postgangliyonik sinir uçlarından salıverilen
asetilkolinin histamin, lökotrienler, kemotaktik faktörler
gibi bronkokonstriktör etkili ve mukus salgısını artıran
maddeleri açığa çıkarmasını engellerler.
Antimuskarinik
ilaçlar
Antimuskarinik
ilaçlar
• Bu grup ilaçlardan halen, ipratropyum bromür
ya da oksitropyum bromür, aerosol şeklinde
ve profilaktik tedavi için kullanılır.
• Kuvaterner oldukları için bronş mukozasından
az absorbe edilir; bu nedenle sistemik
parasempatolitik yan tesirleri azdır.
• Kronik uygulanan standart tedaviye yanıt
vermeyen olgularda ek ilaçtır.
Antimuskarinik ilaçlar
• İpratropyum,
aerosol
inhalasyonuyla
uygulandığında,
maksimum
etkisini
kullanımdan 30-60 dakika sonra gösterir;
• Etki süresi 3-6 saattir ve günde 3 kezlik
uygulamayla bronkodilatasyon genellikle
sürdürülebilir.
• İpratropyum bromür prep.: Aerosol ve
inhalasyon solüsyonu formları mevcuttur.
Atrovent
Mast hücresi stabilizatörleri
• Trakea ve bronş mukozası ile üst solunum
yolları mukozasındaki
mast hücrelerinin
sitoplazma membranlarını stabilize ederler.
• Mast hücrelerinden histamin, lökotrienler ve
benzerleri
gibi
proinflamatuvar
ve
bronkokonstriktör otakoidleri salıvermesini
engellerler.
• Lokal antiinflamatuvar etki yaparlar.
Mast hücresi stabilizatörleri
• Toz
veya
solüsyon
aerosolü
şeklinde
inhalasyonla uygulanırlar veya oral yoldan
verilirler.
• Sadece proflaktik tedavi için kullanılırlar.
• Bu grup ilaçlar arasında, kromolin (disodyum
kromoglikat) ve nedokromil bulunur.
• Etkilerinin nispeten zayıf olması nedeniyle, betamimetikler veya glukokortikoidlerle yapılan esas
tedaviye
yardımcı
olarak
kullanılırlar.
Bronkodilatör etkileri yoktur.
Mast hücresi stabilizatörleri
• Sodyum kromoglikat prep.: İnhaler
ve
nebülizer solüsyon formları mevcuttur. İntal
• Nedokromil sodyum prep.: Aerosol formu
mevcuttur. Tilade.
Kortikosteroidler
• Güçlü antiinflamatuvar ilaçlardır.
• Astmada, havayollarının bronkokonstriktör
etkenlere hiperreaktif oluşunun altında yatan
havayolu mukozal iltihabı azaltırlar.
• Güçlü antiastmatik etki yaparlar.
• Direkt bronkodilatör etkileri yoktur.
• Etkileri bronkodilatör ilaçların aksine hemen
başlamaz.
Kortikosteroidler
• Beta-mimetik ilaçlara tolerans gelişmesini
önlerler.
• Beta-mimetik ilaçlarla birlikte, astma krizinin
tedavisinde kullanıldıkları gibi profilaktik
tedavi için de kullanılmaktadır.
• Profilaktik olarak aerosol şeklinde kronik
kullanılırlar.
Kortikosteroidler
• Status astmatikus tedavisinde sistemik olarak da
kullanılırlar.
• Aerosol şeklinde kullanılanların sistemik yan tesir
düşüktür.
• Beklometazon
dipropionat,
flutikazon
propiyanat ve budesonid
• Bu üç ilaç da eşit derecede etkili gözükmektedir.
• İlaç etkinliği için düzenli uygulamak gerekir.
• Tedaviye başladıktan 3-7 gün sonra ilaç etkisi
görülür ve belirtiler hafiflemeye başlar.
Kortikosteroidler
• Glukokortikoid yan tesiri, ses kısıklığı
(disfoni)'dir;
• Öksürük gözlenebilir.
• Kronik aerosol tedavisi ile, adrenal korteks
supresyonu tehlikesi düşük derecededir.
Preparatlar
• Beklometazon prep.: İnhaler
formları
mevcuttur. Becloforte, Becodisks, Becotide,
Filair
• Budesonid prep.: İnhaler
ve nebülizer
süspansiyon formları mevcuttur. Miflonid,
Pulmicort
• Budesonid prep.: İnhaler ve diskus şeklinde
inhalasyon için formları mevcuttur. Brethal,
Flixotide.
Lökotrien antagonistleri
• Zileuton, 5-lipoksijenazı selektif olarak inhibe
eder.
• Hem egzersiz, hem de antijen ile uyarılan
bronkospazmdan korunmada etkilidir.
• “Aspirin alerjisi” ne bağlı bronkospazmda da
etkilidir.
• Karaciğer enzimlerinin yükselmesine neden
olabilir.
Lökotrien antagonistleri
• Montelukast ve Zafirlukast da hava yollarında
lökotrienlerin etkilerini önlerler.
• Kronik kullanılırlar.
• Tek başına ya da inhale bir kortikosteroidle
kombine edilirler.
Preparatlar
• Montelukast prep.: Çiğneme tableti formu
mevcuttur. Singulair
• Zafirlukast prep.: Tablet formu mevcuttur.
Accolate.