Microsoft PowerPoint - 5B--Magmatik Kaya\347lar
advertisement
MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN DERİNLİK (PLUTONİK) KAYAÇLAR • Tam kristalli, taneli ve yalnızca kristallerden oluşmuştur • Yalnızca kristallerden oluştuklarından oldukça sağlam ve dayanıklıdırlar • Yerkabuğunda değişik şekillerde Kütle halinde bulunurlar • Boyutları birkaç km’den 100’lerce km arasında değişir. MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN BULUNUŞ ŞEKİLLERİ • Derinlere doğru genişleyen ve üst kesimleri kumbemsi, 80-100 km2’den daha geniş kütlelere batolit, daha küçük boyutlulara ise stok denir MAGMATİK KAYAÇLAR Lav şapkalı plato Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Lav şapkalı plato Volkanik boyun Dayk lakolit Dayk kümesi Sil dayk BATOLİT Stok MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Volkan Soğumuş tefra Aktif Lav akışı Volkanik baca lakolit Stok Dayk Sil Batolit Ksenolit MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN SSW NNE Coeval Volcanics Boulder Batholith 10 kilometers Gneissic Country Rocks Boulder Batolitinin diyagramatik kesiti Montana-ABD MAGMATİK KAYAÇLAR • Lakolit – Tabakalar arasına mantar şeklinde sokulmuş ve yan kayaçları kabartmış magmatik kütlelerdir Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR • Fakolit: Kıvrımlı oluşumların aralarına girmiş olan kütlelerdir Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR • Lapolit: – Tekne şeklindeki magmatik kütlelerdir Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Epizon, Mesozon ve Katazondaki plutonların genel özellikleri (Buddington ,1959) Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Volkanikler Granitk gnays Konkordan dilimler Şeklinde kıvrımlanmış Uyumlu granit Yer yer gnaysik Metasomatizma sonucu Oluşmuş granit benzeri kayaçlar Granit MAGMATİK KAYAÇLAR Volkanik baca Volkan Dayk Piroklastikler Ve küller Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Soğumuş tefra Aktif Lav akışı Sil • SİL • Yan kayaçların tabaka yüzeylerine paralel olarak yerleşmiş kütledir Stok Batolit MAGMATİK KAYAÇLAR Sil Sill Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Sil Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR • • DAYK Az derinliklerde tabakalı kayaçları dik veya eğik şekilli olarak kesen duvar şeklindeki levhamsı sokulumlara denir Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Volkanik boyun Çember dayk Işınsal dayk Stok Sil Dayk Sil Stok Batolit MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN dike dike a a. Basit dilatasyon ve enjeksiyonla yerleşmiş dayk b. Dilatasyon olmadan yerdeğiştirme ile yerleşmiş dayk b MAGMATİK KAYAÇLAR Dayk Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Dayk (Grand Tetons, Wyoming) MAGMATİK KAYAÇLAR Dayklar Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Dolerit daykı-Obruğuntepe/Konya MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Dolerit daykı-Obruğuntepe/Konya MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Dolerit daykı-Obruğuntepe/Konya MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Dolerit daykları-Ladik/Konya MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Dolerit daykları-Ladik/Konya MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Dolerit daykı-Obruğuntepe/Konya MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Dolerit daykı-Obruğuntepe/Konya MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN DAYK KÜMESİ. Kangâmiut dayk kümesi (Søndre StrømfjordMAGMATİK KAYAÇLAR Grönland) Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR a.Işınsal dayk kümeleri (Spanish Peaks, Colorado). b. Işınsal dayk (Ship Rock, New Mexico). Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Cross of Ring Dike Çember-sections daykların kesiti Fractures X a daykların harita görünümü MapÇember View of Ring Dike c Y b Koni dayklar Cone Sheet d MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Çember dayklar ( Mull adası-İskoçya) MAGMATİK KAYAÇLAR .Koni dayklar (Mull adası-İskoçya) Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR • Derinlik kayaçları Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR • Granit-granodiyorit: – Açık renkli, çoğunlukla eşit boyda kuvars ve feldispattan oluşan kayaçlara granit denir – Çok az miktarda mika ve hornblend içerir. – Renkleri feldispatların ve diğer minerallerin cins ve miktarlarına göre gri, pembe ve kırmızı olabilir – Bileşenleri gözle görülür Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Granitler !!!! Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Granit Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Granit Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Granit MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Granitler Kuvars Feldspat Amfibol Biotit Kuvars K Feldspat MAGMATİK KAYAÇLAR PPL Muskovit Biotit Muskovit XPL Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR • Bazen içindeki kristallerden biri (özellikle ortoklas) büyük kristaller halinde bulunur. • Bu tür granitlere porfiri granit denir Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN • Siyenit – Açık renklidirler, beyaz, pembemsi gri, gri – Bileşenlerini Potasyumlu Feldispat, hornblend biyotit ve piroksen oluşturur. – % 5 kadar kuvars içerir. – Monzonit – Siyenittten daha koyu renklidir – İnşaat endüstrisinde kullanılır, granite göre ateşe karşı daha dayanıklıdır MAGMATİK KAYAÇLAR siyenit Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Monzonit Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN • Diyorit – Koyu yeşil, koyu yeşilimsi gri ve siyah renkli – Tanelidir, hornblend kayaca porfiritik doku verebilir. Hornblend feldispattan daha fazladır. Genellikle kuvars içermez – Granit ve gabrolarla beraber bulunur. – İyi cila tuttuğu için süslemelrde kullanılır MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR PPL • Diyorit amfibol XPL amphibol Plajioklas Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN • Gabro – Koyu renkli bazik bir kayaçtır. – Ana elemanlarını Plajioklas, ojit, olivin, hornblend ve biyotit oluşturur. Piroksen plajioklastan daha fazladır – Gri siyah veya yeşilimsi renklidir – İri tanelidir. Nadiren porfiritik dokuludur. – Türkiye de yaygın olarak bulunur – Yapıtaşı olarak kullanılır. – Eskişehir Porsuk barajı ve Hirfanlı barajı gabrolar üzerinde kuruludur. MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Damar (Yarı derinlik) kayaçları • Magma bazen yerkabuğu içinde çatlak ve boşluklarda, yeryüzüne yakın derinliklerde katılaşır. Bu kayaçlara damar kayaçları denir • Bu tip taşlarda iri kristallerle beraber çok ufak kristalli bir hamur bulunur • Bunlar derinlik ve yüzey kayaçları arasında geçiş taşlarıdır. MAGMATİK KAYAÇLAR • Pegmatit – İri kristalli ve granit magmasına bağlı olarak gelişen damar kayaçlarıdır Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR pegmatit Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR aplit • Aplit – Ufak taneli (çapı 1 mm’den küçük) şekere benzer dokulu, kuvars ve feldispat içeren damar taşalrıdır Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Aplit daykı-Çamardı/Niğde Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR diyabaz • Diyabaz (dolerit) – Plajioklas ve piroksenden oluşmuş yeşil renkli porfirik bir kayaçtır. Gabronun yüzey kayacıdır. Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Dolerit/diyabaz daykı-Konya MAGMATİK KAYAÇLAR kuzeyi diyabaz Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Dolerit-mermer dokanağıLadik-Konya diyabaz Dolerit-Obruğun T. KAYAÇLAR (Konya) MAGMATİK Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Dolerit-Obruğun T. KAYAÇLAR (Konya) MAGMATİK Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Ultrabazik kayaçlar dunit Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Kimberlit Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR peridotit Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Serpantinleşmiş peridotitMAGMATİK KAYAÇLAR Dere (Konya) Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN Serpantinleşmiş peridotitMAGMATİK KAYAÇLAR Dere (Konya) Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR serpantin Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR serpantin Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN MAGMATİK KAYAÇLAR Serpantin Dere-Konya Yrd.Doç.Dr.Yaşar EREN
