Yayın kuvvet-uzama grafiğini çiziniz…

1.Yayları Tanıyalım
Anahtar Kavramlar:
Esneklik
Yay
Dinamometre
Funda Aslan
2007-08
Esneklik Nedir?
Esneklik özelliğine sahip olan cisimlere kuvvet
uygulandığında cisimlerin şekilleri değişir.
Uygulanan kuvvet ortadan kalktığında
cisimler eski haline döner.
Kuvvet
Pekiiii oyun hamuru esnek midir?
Oyun hamuruna kuvvet
uyguladığımızda
şeklini değiştirebiliriz.
Fakat, uyguladığımız
kuvvet ortadan
kalktığında bu madde
eski haline dönemez.
Bu nedenle, oyun
hamuru esnek bir
madde değildir…
Yaylar
Yay gibi cisimler esnektir.
Gererek ya da
sıkıştırarak onların
şekillerini
değiştirebiliriz.
Uyguladığımız kuvveti
ortadan kaldırdığımızda
ise, yay eski haline
döner.
Başka hangi aletlerde yay
kullanılıyor???
Yayların Oluşturduğu Kuvvet
Bir yay, sıkıştırıldığında ya da gerildiğinde
kuvvet uygular.
Yay, cisme uygulanan kuvvete zıt yönde kuvvet
uygular.
Yayın uyguladığı kuvvetin yönünü
belirleyiniz…
Bir cismi yayın ucuna astığımızda,
cismin ağırlığından dolayı yay uzar.
Fakat yay da asılı olduğu cisme yukarı
doğru bir kuvvet uygular.
Bu yüzden cisim asıldıktan sonra, yayın
ucu bir müddet aşağı ve yukarı
hareket eder ve bir süre sonra durur.
Bu durumda cismin ağırlığı ile yayda
oluşan kuvvet dengede olur.
Yaya uygulanan ve yayın uyguladığı
kuvvetlerin yönlerini belirleyiniz…
Bir yaya uygulanan kuvvetin büyüklüğü, yayın
gerilmesini veya sıkışmasını nasıl etkiler?
İki kat büyük kuvvet, yayın iki kat uzamasını sağlar.
Hangi cisim yaydan ayrıldığında yayın ucu
yukarı doğru daha hızlı hareket eder?
Yay, kendisini geren cisme, eşit büyüklükte ve zıt
yönde bir kuvvet uygular.
Bir yaya gereğinden fazla kuvvet
uygulandığında ne olur?
Esneklik özelliğini kaybeder ve eski
haline dönemez.
Dinamometre
Bir cismin ağırlığını
ölçmek için
dinamometre
kullanıldığını
öğrenmiştik.
Yandaki şekildeki
dinamometreye daha
ağır bir cisim asarsak
nasıl bir değişim
gözlenir?
Dinamometrelerin hepsi aynı tür ve
kalınlıkta yaydan mı yapılır?
Dinamometreler, kullanılacak amaca
göre farklı şekillerde tasarlanır.
Yayların inceliğinden ya da
kalınlığından bu dinamometrelerin
farklı ağırlıktaki cisimleri ölçmek için
yapıldıklarını anlayabiliriz.
Sorular
1. 100g’lık bir cismi bir yaya taktığımızda
yay, 18cm uzamaktadır. Aynı yaya
100g’lık cisim yerine 250g’lık bir cisim
asarsak yay kaç cm uzar?
2. Bir dinamometreye 20N ağırlıklı cisim
asıldığında dinamometrenin yayı 3cm
uzuyor. Dinamometreye 60N ağırlıklı
cisim asıldığında dinamometre yayı kaç
cm uzar?
Yayın kuvvet-uzama grafiğini
çiziniz…
Kütle
Uzama
100 g
2 mm
200 g
4 mm
300 g
6 mm