Yaylar - WordPress.com
advertisement
1.Yayları Tanıyalım Anahtar Kavramlar: Esneklik Yay Dinamometre Funda Aslan 2007-08 Esneklik Nedir? Esneklik özelliğine sahip olan cisimlere kuvvet uygulandığında cisimlerin şekilleri değişir. Uygulanan kuvvet ortadan kalktığında cisimler eski haline döner. Kuvvet Pekiiii oyun hamuru esnek midir? Oyun hamuruna kuvvet uyguladığımızda şeklini değiştirebiliriz. Fakat, uyguladığımız kuvvet ortadan kalktığında bu madde eski haline dönemez. Bu nedenle, oyun hamuru esnek bir madde değildir… Yaylar Yay gibi cisimler esnektir. Gererek ya da sıkıştırarak onların şekillerini değiştirebiliriz. Uyguladığımız kuvveti ortadan kaldırdığımızda ise, yay eski haline döner. Başka hangi aletlerde yay kullanılıyor??? Yayların Oluşturduğu Kuvvet Bir yay, sıkıştırıldığında ya da gerildiğinde kuvvet uygular. Yay, cisme uygulanan kuvvete zıt yönde kuvvet uygular. Yayın uyguladığı kuvvetin yönünü belirleyiniz… Bir cismi yayın ucuna astığımızda, cismin ağırlığından dolayı yay uzar. Fakat yay da asılı olduğu cisme yukarı doğru bir kuvvet uygular. Bu yüzden cisim asıldıktan sonra, yayın ucu bir müddet aşağı ve yukarı hareket eder ve bir süre sonra durur. Bu durumda cismin ağırlığı ile yayda oluşan kuvvet dengede olur. Yaya uygulanan ve yayın uyguladığı kuvvetlerin yönlerini belirleyiniz… Bir yaya uygulanan kuvvetin büyüklüğü, yayın gerilmesini veya sıkışmasını nasıl etkiler? İki kat büyük kuvvet, yayın iki kat uzamasını sağlar. Hangi cisim yaydan ayrıldığında yayın ucu yukarı doğru daha hızlı hareket eder? Yay, kendisini geren cisme, eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygular. Bir yaya gereğinden fazla kuvvet uygulandığında ne olur? Esneklik özelliğini kaybeder ve eski haline dönemez. Dinamometre Bir cismin ağırlığını ölçmek için dinamometre kullanıldığını öğrenmiştik. Yandaki şekildeki dinamometreye daha ağır bir cisim asarsak nasıl bir değişim gözlenir? Dinamometrelerin hepsi aynı tür ve kalınlıkta yaydan mı yapılır? Dinamometreler, kullanılacak amaca göre farklı şekillerde tasarlanır. Yayların inceliğinden ya da kalınlığından bu dinamometrelerin farklı ağırlıktaki cisimleri ölçmek için yapıldıklarını anlayabiliriz. Sorular 1. 100g’lık bir cismi bir yaya taktığımızda yay, 18cm uzamaktadır. Aynı yaya 100g’lık cisim yerine 250g’lık bir cisim asarsak yay kaç cm uzar? 2. Bir dinamometreye 20N ağırlıklı cisim asıldığında dinamometrenin yayı 3cm uzuyor. Dinamometreye 60N ağırlıklı cisim asıldığında dinamometre yayı kaç cm uzar? Yayın kuvvet-uzama grafiğini çiziniz… Kütle Uzama 100 g 2 mm 200 g 4 mm 300 g 6 mm
