İşletim Sistemleri OS (Operating Systems) Konu : İşletim Sistemi Kavramı İşletim Sistemi Nedir? İşletim sistemi, bir bilgisayar sisteminde kullanıcı ile iletişim kurarak, donanım ve yazılım nitelikli kaynakların kullanıcılar arasında adil bir biçimde paylaştırılmasını ve donanım ile yazılım birimlerinin etkin bir biçimde kullanılmalarını sağlayan sistem programları topluluğuna denir. İşletim Sistemleri DOS Windows Unix Linux Novell Macintosh Os/2 MS DOS (Microsft disk operating system) Disk işletim sistemi anlamına gelen DOS, tek kullanıcılı ve tek görevli bir işletim sistemidir. Bu işletim sistemi ile bir ağ kurulamaz. Dosya adları en fazla 11 karakterden oluşmaktadır. DOS Ekran Örneği Windows işletim sistemi Windows ilk kez 1985 yılda 1.01 ile piyasaya çıktı. Grafik tabanlı ve çok görevli bir işletim sistemidir. İnternete bağlanabilmek için gerekli yazılımları içerir. Linux Linux kodları açık olarak ücretsiz dağıtılan bir işletim sistemidir. C programlama dilini bilen kullanıcılar. Linux değiştirebilir, geliştirebilir. Grafik kullanıcı arabirimine sahiptir. Konu : MS Windows İşletim Sistemleri Windows İşletim Sistemleri MS DOS WİNDOWS 3.1 WİNDOWS 3.11 WİNDOWS 95 WİNDOWS 98 WİNDOWS ME (Millennium Edition) WİNDOWS 2000 WİNDOWS XP WİNDOWS VİSTA WİNDOWOS NT WİNDOWS 3.1 Windows 3.1 – Windows işletim sisteminin ilk sürümü 1985 yılında çıkarılmakla birlikte, dünyada kabul görmesi 1992 yılında çıkarılan Windows 3.1 ile olmuştur. Windows işletim sisteminin en önemli yeniliklerinden birisi grafik bir kullanıcı arabirimi olmasıdır. Grafik Kullanıcı Arabirimi sayesinde, bilgisayarın ve yazılımların kullanımı daha basit (sezgisel ve görsel) biçime girerek herkesin kolayca kullanabilmesi sağlanmıştır. WİNDOWS 95 Windows 95 - 1995 tarihinde piyasaya sürülmüş bir işletim sistemidir. Windows 95'in 32-bitlik mimarisi, Windows 95'in masaüstünde kullanıcıya sürat ve kolaylık sağlar. Windows 95 birden çok uygulamayı aynı anda çalıştıracak sağlam ve korumalı bir ortamı sağlar. WİNDOWS 98 Windows 98 - Windows 98, Windows 95 işletim sisteminin gelişmiş şeklidir. Windows 98 ile Windows 95 arasındaki ilk bakıştaki temel fark Web özelliğinin yerleşik olarak kazandırılmış olmasıdır. Konu : MS Windows XP İşletim Sistemi Konu: Masaüstü (Desktop) Masaüstü (Desktop) Bilgisayarımız açıldığında önümüze gelen ilk ekrana masaüstü diyoruz. Masaüstü bizim bilgisayar üzerindeki yazılım ve donanımlara etkin ve kolay bir şekilde ulaşmamızı sağlar. Masaüstü Elemanları Bilgisayarım Belgelerim Ağ Bağlantılarım IE (Internet Explorer) Geri Dönüşüm kutusu Bilgisayarım Bilgisayarım seçeneği kullanılarak sabit disk, disket ya da CD içinde bulunan dosya ve dizinlere ulaşılır. “Bilgisayarım’a Fare sol tuşu ile çift tıklandığında bilgisayarım penceresi açılır. Bilgisayarla ilgili düzenlemeler yapmak, sürücü işlemlerini, dosya ve klasör işlemlerini gerçekleştirmek için “Bilgisayarım” kullanılır. Belgelerim Kullanıcıların hazırlamış olduğu metin, tablo, ses, resim gibi öğeler içeren dokümanların (belgelerin) bir arada tutulduğu Windows tarafından oluşturulan bir klasördür. Ağ Bağlantılarım Ağ aygıtları kurulmuş bilgisayarlarda yer alan standart simgedir. Ağ Bağlantıları seçeneği ile ağ içinde bulunan paylaşım verilmiş olan tüm bilgisayardaki klasör ve dosyalar ile yazıcılar ortak kullanılabilir. IE (İnternet Explorer) Bilgisayar üzerinden internete girmemizi sağlayan yazılımdır Geri Dönüşüm Kutusu Bilgisayarda silinen dosyalar yeniden kullanılmak istenebilir düşüncesiyle Geri Dönüşüm Kutusu’na gönderilir. Geri dönüşüm kutusu boşaltılmadıkça silinen dosyalar geri dönüştürülebilir. Masa Üstü Ayarları Masaüstün’e Mause sağ tuşuna tıkladığınızda özellikler bölümünde Görüntü Özellikleri Görüntü özellikleri 5 bölümden oluşur. 1.Temalar Verinin Görüntü özelliklerine ilişkin tüm yapılandırmanın değiştirildiği seçenektir. Seçilen tema ile masaüstü Arka Planı, Ekran koruyucu, görünüme ilişkin simgeler ve renklerin tümü değişir. 2.Masaüstü Masaüstünde görüntülenecek Duvar Kağıdı ve biçimi, masaüstünde görünecek simgeler ve biçimleri belirlenir. 3.Ekran Koruyucu Bilgisayarda belli bir süre hiçbir işlem yapılmadığında, bilgisayardan uzaklaştığınız kabul edilebilir. Uzaklaştığınızda ekrandaki bilgilerinizi başkalarının görmesini engellemek için ekranı kapatan ya da bilgilerin görünmesini engelleyen canlandırmalar ekran koruyucu olarak adlandırılır. 4.Görünüm Bilgisayarda Windows pencerelerinin standartlarını değiştirmemizi sağlar. Aktif, pasifpencereler ve masaüstü renkleri, yazı tipi boyutları belirlenir. 4.Ayarlar Görüntüde renk kalitesi, ekran alanı ve ekran çözünürlüğü belirlenir. Görev Çubuğu Windows işletim sisteminde amaç, bilgisayarı günlük hayatımıza indirgeyebilmek olmuştur. Bu nedenle günlük hayatımızda olduğu gibi, aynı anda birden fazla işlem gerçekleştirebilmek üzere tasarlanmıştır. Örneğin; yazımızı yazarken müzik dinleyebilmeliyiz. Görev Çubuğu Windows’ta birden fazla işlem gerçekleştirilirken bunların yönetilmesini sağlayan çubuğa verilen addır. Görev Çubuğunda Bulunan Elemanlar Başlat Menüsü IE (Internet Explorer), Masaüstü Göster, Outlook (Email, Ajanda,Media Player vs.) Aktif programların simgeleri Klavye seçimi, Ses Ayar, Saat/Takvim, Arka planda çalışan program simgeleri. Görev Çubuğu Özellikleri (Başlat-Ayarlar’ dan) Başlat Menüsü PROGRAMLAR BELGELER ARA YARDIM ÇALIŞTIR BİLGİSAYARI KAPAT AYARLAR Başlat Menüsü PROGRAMLAR: Bilgisayar üzerindeki bütün Uygulama Yazılımlarına (programlara) ulaşabileceğimiz açılır bir menüdür. BELGELER: En son kullanılan 15 belgeye bu menüden ulaşabiliriz. Başlat Menüsü ARA: Bilgisayar üzerinde bulunan bütün dosya ve klasörleri arayıp bulmamızı sağlar. YARDIM: Bilgisayarın işleyişi ile ilgili yardım almamızı sağlayan açılır penceredir. Başlat Menüsü ÇALIŞTIR: Bilgisayar üzerinde bulunan bütün programları bir komut satırı yardımıyla çalıştırmanızı sağlar. Örneğin: Çalıştır satırına moviemk.exe komutunu yazdığınızda Movimaker uygulamasının çalışacağını göreceksiniz. Ayarlar (Denetim Masası) Windows sistem ve program ayarlarının yapıldığı penceredir. Ayarlar (Denetim Masası) Bölge ve Dil Seçenekleri Donanım Ekle Fare Görev Çubuğu ve Başlat Menüsü Güvenlik Merkezi İnternet Seçenekleri Klasör Seçenekleri Klavye Kullanıcı Hesapları Program Ekle veya Kaldır Yazıcı ve Fakslar Ses Efekti ve Ses Aygıtları Ağ Bağlantıları Ayarlar (Denetim Masası) BÖLGE VE DİL SEÇENEKLERİ: Diller, Sayılar,Tarih ve saatin görüntülenme ayarlarını özelleştirir. Aynı zamanda klavyenin Q veya F özellik ayarlarını yapılandırır. Ayarlar (Denetim Masası) DONANIM EKLE: Donanımları yükler ve sorunları giderir. Ayarlar (Denetim Masası) FARE: Düğme yapılandırması,hız, fare işaretçisi ve hareket hızı gibi fare ayarlarını özelleştirir. Ayarlar (Denetim Masası) GÖREV ÇUBUĞU VE BAŞLAT MENÜSÜ: Görüntülenecek öğeler ve nasıl görünmeleri gerektiği gibi konularda Başlat menüsünü ve Görev çubuğunu özelleştirir. Ayarlar (Denetim Masası) GÜVENLİK MERKEZİ: Windows güvenlik ayarlarınızı yönetmenize yardımcı olur.Bilgisayarınızı korumaya yardımcı olur. Ayarlar (Denetim Masası) İNTERNET SEÇENEKLERİ: İnternet görüntü ve bağlantı ayarlarınızı yapılandırır. Ayarlar (Denetim Masası) KLASÖR SEÇENEKLERİ: Dosya ve Klasörlerin görüntülenmesini özelleştirir; dosya ilişkilendirilmesinde değişiklik yapar; ayrıca ağ dosyalarını çevrim dışı kullanılabilir duruma getirir. Ayarlar (Denetim Masası) KLAVYE: İmleç yanıp sönme hızı ve karakter yenileme hızı gibi klavye ayarlarını özelleştirir. Ayarlar (Denetim Masası) KULLANICI HESAPLARI: Bilgisayarı paylaşanlar için kullanıcı hesabı ayar ve parolalarının değiştirildiği pencere. Ayarlar (Denetim Masası) PROGRAM EKLE VEYA KALDIR: Programları ve Windows Bileşenlerinin yüklendiği ve kaldırıldığı yerdir. Ayarlar (Denetim Masası) YAZICI VE FAKSLAR: Yüklü Faks ve Yazıcıları gösterip yenilerini eklemenize yardımcı olur. Ayarlar (Denetim Masası) SES EFEKTİ VE SES AYGITLARI : Bilgisayarınızın ses düzenini değiştirir, hoparlör ve kayıt aygıtlarınızın ayarlarını yapılandırır. Ayarlar (Denetim Masası) AĞ BAĞLANTILARI : Başka bilgisayarlara, ağlara ve İnternete bağlar. Konu: Pencere (Windows) Yapısı Kontrol Çubuğu Uygulama Penceresi Veya Başlık Çubuğu Menü Çubuğu Araç Çubuğu Adres Çubuğu Bağlantılar Dikey Kaydırma Çubuğu Kenarlar Durum Çubuğu Kontrol Menüsü Sağa Tıkla Pencere üzerinde Taşıma Pencerenin boyutunu değiştirme Pencereyi simge durumunda küçültmek için Tam ekran Pencereyi kapatır Ekran Penceresini Taşımak Sola Tıkla ve Sürükle Ekranı Kapla Önceki Boyut Ekranı Kapla Simge Durumunda Küçült Kapat Konu: Klasör ve Dosya Mantığı Klasör (Dizin) Bir programa ya da herhangi bir uygulamaya ait dosyaların başka dosyalarla karışmasını engellemek; aradığımız dosyaları daha kolay bulabilmek amacıyla disk içerisinde oluşturduğumuz bölümlerdir. Klasörlerin içerisine açılan başka bir klasöre de alt klasör denir. Klasör Oluşturma Masaüstü’nde Boş bir alana sağ tıklayın YeniKlasör Klasör İsmi Bölüm ismi olsun Oluşturduğunuz Klasöre çift tıklayın, Klasörün içine YeniKlasör Klasör İsmi sizin ve arkadaşınızın ismi olsun Temel Dizin Yapısına Örnek Sürücü (Ana Dizin) 9A (Alt Dizin) 9B (Alt Dizin) Resimler (Alt Dizin) 9C (Alt Dizin) Notlar (Alt Dizin) 9D (Alt Dizin) İsimler (Alt Dizin) Dosya Dosya Dosya Klasör Özellikleri Klasöre Sağa Tıkla Klasör Özellikleri Tür: Dosya veya dizinin türünü belirtir. Konumu: Hangi Sürücüde ve hangi dizinin altında olduğunu belirtir. Boyut: Dosya veya dizinin boyututu incelenir. İçerik: Dizinin kaç dosya kaç klasörden oluştuğunu görebiliriz. Oluşturulma: Dosya veya dizininin oluşturulma tarihini verir. Dosya Program ve uygulamalar dosyayı temsil eder. Dosyaların bir ismi ve uzantısı vardır. Dosyalar oluşturuldukları uygulama programlarına ya da programlama dillerine göre uzantı alırlar. Dosya Oluşturma Masaüstü’nde boş bir alana sağ tıklayın YeniMetin Belgesi Dosya İsmi Bölüm ismi olsun Oluşturduğunuz Dosyaya çift tıklayın. Kapatın Dosya Uzantıları .Exe Uygulama dosyaları .Bat Toplu iş kütükleri .Txt Metin dosyaları .Bmp Resim dosyaları .Jpg Resim dosyaları .Gif Resim dosyaları .Doc Microsoft Word dosyaları .Xls Microsoft Excel dosyaları .Ppt Microsoft Powerpoint dosyaları .Mdb Microsoft Access dosyaları Dosya Uzantıları .Zip Sıkıştırılmış dosyalar .Mp3 Ses dosyaları .Wav Ses dosyaları .Mid Ses dosyaları .Mpg Film dosyaları .Avi Film dosyaları Konu: Windows Gezgini Windows Gezgini Bilgisayar üzerindeki Dizinleri (Klasör ve Dosyaları) kolay ve hızlı bir şekilde yönetebilmemizi sağlayan penceredir. Bu konu Windows uygulamalarında daha geniş anlatımı yapılacaktır.