www.biyolojiportali.com BAĞIŞIKLIK (İMMUN) SİSTEM 2 B. Özgül

Bağışıklığın
Kazanılması
BAĞIŞIKLIK (İMMUN) SİSTEM 2
kanserli hücreler, parazitler, mantarlar, nakledilmiş doku,
B. Özgül (Spesifik) Bağışıklık (Savunmanın Üçüncü Hattı)
bakteri ve virüsle enjekte olmuş hücreler üzerinde etkilidir.
- Birinci ve ikinci savunma hattını aşan mikroorganizmalar,
Bağışıklığın Kazanılması
üçüncü savunma hattında lenfosit adı verilen bağışıklık
-Bağışıklığın kazanılması; doğuştan sahip olduğumuz doğal
sistemi hücreleri ile karşılaşır.
bağışıklık ve sonradan edindiğimiz kazanılmış bağışıklık olmak
- Lenfositler sadece patojenleri değil, kanser hücrelerini ve
üzere iki çeşittir.
nakledilmiş dokuları da yok etmeye çalışır.
A. Doğal bağışıklık
-Özgül savunma mekanizmasında B ve T lenfositleri görev alır.
a. Hastalığın geçirilmesi ile
-Hem B-lenfositleri hem de T-lenfositleri, kemik iliğindeki kök
1. Aktif
hücrelerinin farklılaşması ile oluşur.
Bağışıklık b. Aşıyla
B.
-Bu hücreler olgunlaştıkları yere göre isimlendirilir.
Kazanılmış
a. Serumla
2. Pasif
-Olgunlaşmalarını fetüs döneminde karaciğerde, doğum
Bağışıklık
b. Plasenta yolu ve anne
Bağışıklık
sonrasında ise kemik iliğinde tamamlayan lenfositlere
sütüyle
B-lenfositleri denir. www.biyolojiportali.com
A. Doğal bağışıklık: Vücudumuzun herhangi bir hastalık
-Timus bezinde olgunlaşan lenfositlere ise T-lenfositleri denir. etkenine karşı doğuştan dirençli olmasıdır. Savunmanın 1. ve
-Lenfositler vücuda yabancı olan maddelere karşı özgül
2. hattını oluşturan yapılar tarafından sağlanır.
savunma proteinlerini oluşturur.
-Doğal bağışıklık kalıtsaldır, türe ve ırka özgüdür. Örneğin
-Lenfositler vücutta ilk kez bir antijenle karşılaştığında bu
zenciler sarıhumma hastalığına karşı doğal bağışıklığa
antijene uygun reseptör taşıyanlar uyarılarak çoğalmaya
sahiptir. Farklı organizmalarda hastalığa sebep olan bazı
başlar. Bunlardan bir kısmı antijen için özgül antikoru
etkenler insanda hastalığa yol açmaz. Örneğin sığır vebası,
salgılayan kısa ömürlü tepki veren plazma hücrelerine
tavuk kolerası gibi hastalıklar insanda etkili değildir. Diğer
dönüşür. Bu hücrelerin oluşturduğu tepki birincil bağışıklık
yandan insanlar için öldürücü ve ağır seyreden çocuk felci,
olarak adlandırılır.
kabakulak, kızamık ve frengi gibi hastalıklara da hayvanlar
-Lenfositlerden bir kısmı da uzun ömürlü hafıza (bellek)
dirençlidir.
hücrelerine dönüşür. Bu hücrelerin daha sonra aynı hastalık
B. Kazanılmış bağışıklık: Aktif ve pasif olarak iki şekilde
etkeni ile karşılaştırdıklarında oluşturdukları tepki ise ikincil
kazanılır.
bağışıklık olarak adlandırılır. İkincil bağışıklıkta tepki daha
1. Aktif bağışıklık: Hastalık etkeni mikroorganizmaların ya da
güçlü ve kısa sürede gerçekleşir. Çünkü hastalık etkeni
mikroorganizmalara ait maddelerin vücuda girmesi
önceden hafıza hücreleri tarafından tanınmaktadır.
durumunda vücudun bu antijenlere karşı B ve T lenfositleri ile
savunma yapmasıdır. İki şekilde kazanılır.
a. Hastalığın geçirilmesi ile: Bir hastalık geçirildiğinde o
hastalığa karşı antikor oluşturulur. Bağışıklık maddeleri,
hastalık etkeni ortadan kaldırıldıktan sonra da vücutta
kalmaya devam edebilir. Aynı tip hastalıkla tekrar
karşılaşıldığında antikor hazırdır ve kişi hastalığa ya
yakalanmaz ya da çok hafif atlatır. Örneğin kızamık ,
kabakulak hastalığı geçirenler ömür boyu, tifo hastalığı
geçirenler 1 – 1,5 yıl, nezle olanlar 15 – 20 gün tekrar bu
hastalığa yakalanmazlar.
b. Aşıyla: Hastalık yapma yetenekleri azaltılmış ya da yok
edilmiş mikroorganizmaları veya onların zararlı maddelerini
az miktarda içeren sıvıya aşı denir. Hastalanmadan önce
belirli zamanlarda yapılan aşılar da vücuda aktif bağışıklık
kazandırır. www.biyolojiportali.com
Şekil: Antijene karşı ikincil bağışıklık daha hızlı ve daha
2. Pasif Bağışıklık: Hastalanmış kişilere başka bir canlının
güçlüdür.
vücudunda geliştirilen antikorların hazır olarak verilmesine ve
-Özgül savunma mekanizması, B lenfositlerin görev aldığı
bu yolla bağışıklık kazanılmasına denir. İki şekilde kazanılır.
hümoral (sıvısal) bağışıklık ve T lenfositlerin görev aldığı
a. Serum ile: Belirli bir enfeksiyona karşı üretilmiş antikorları
hücresel bağışıklık olmak üzere iki çeşit bağışıklık sağlar.
içeren sıvıya denir. Verilen antikor bitince bağışıklık da biter.
a. Hümoral (sıvısal) bağışıklık: B lenfositleri ve ürettikleri
b. Plasenta yolu ve anne sütüyle: Pasif bağışıklık anne sütü
antikorlar ile sağlanan bağışıklıktır. Hümoral denmesinin
ve plasenta yolu ile anneden yavruya geçen antikorlarla da
nedeni bu antikorların kan plazması ve lenf içerisinde
sağlanır.
bulunmasıdır. B lenfositleri mikroplarla uyarılması
AŞI
SERUM
durumunda antikor adı verilen özel antimikrobik proteinler
Aktif bağışıklık sağlar.
Pasif bağışıklık sağlar.
üreterek bağışıklık sağlarlar. Bir kısım B lenfositleri ise bellek
Toksin veya antijen içerir.
Antikor veya antitoksin
hücrelerine dönüşerek aynı mikropla tekrar karşılaşıldığında o
içerir.
mikrobu yok edecek olayları başlatırlar. Bu sayede bazı
Sağlıklı kişiye uygulanır.
Hasta kişiye uygulanır.
hastalıkları bir kere geçirdikten sonra bir daha geçirmeyiz.
Koruyucudur.
Tedavi edicidir.
-Hümoral bağışıklık, tifo, difteri gibi bakterilerin sebep olduğu
Bağışıklık süresi uzundur.
Bağışıklık süresi kısadır.
hastalıklara karşı en etkili bağışıklık yöntemidir.
Hafıza hücrelerinin
Hafıza hücrelerinin
b. Hücresel Bağışıklık: T lenfositlerin, makrofajlar gibi bazı
oluşmasına neden olur.
oluşmasına neden olmaz.
hücrelerin yardımıyla antijenleri tanınmasıyla başlar.
(Bağışıklık sistemini uyarır.)
(Bağışıklık sistemini
-Ancak B lenfositleri antijeni olduğu gibi tanıyabilir.
uyarmaz.)
-T lenfositler antikor üretmez.
Laboratuarda yapılır.
Sığır veya atın kanından
-T-lenfositleri antijene doğrudan temas ederek yok ettiği için
elde edilir.
bu bağışıklığa hücresel bağışıklık adı verilir. Hücresel bağışıklık
NOT: Antibiyotikler bağışıklık sağlamaz.
www.biyolojiportali.com