64994-İnsan Vücudu

Proje ve bilim danışmanı:
Prof. Giuliano Menghini
V32907
Üretici Firma: Clementoni S.p.A.
Zona Industriale Fontenoce s.n.c. – 62019 Recanati (MC) – Italy
Tel.: +39 071 75811 – Fax: +39 071 7581234 – www.clementoni.com
Talimatları okuyunuz ve ileride başvurmak
üzere saklayınız.
Clementoni tarafından ithal edilmiştir.
Clementoni Oyuncak San. ve Tic. Ltd. Şti.
Küçükbakkalköy Mh. Tevfik Fikret Cd. – No:28/67 34750 Ataşehir / İstanbul
Tel: 0216 574 93 31 – Faks: 0216 574 93 32 – www.clementoni.com
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 1
14/06/16 13:42
Sunum
B
u bilimsel set, insan vücudu modeli, DNA yapısının modeli ve insan anatomisi ile tıp hakkında
etkileyici bilgilerle dolu bir kılavuz içermektedir. Stetoskop ile alıştırmalar yapıp kalp atışlarını
duyabileceksiniz. Ayrıca kılavuzda yer alan erişim kodu ile Clementoni web sitesindeki eğlenceli ve ek
bilgilerle dolu uygulamaya da giriş yapabileceksiniz.
İçindekiler
İnsan Vücudu Web Uygulamasına Erişim
Sayfa
3
İçindekiler
Sayfa
3
DNA modelinin oluşturulması
Sayfa
5
İnsan vücudunun birleştirilmesi
Sayfa
8
Stetoskobun kurulması ve kullanımı
Sayfa 15
İnsan Vücudu Web Uygulamasına Erişim
Bu bölüme giriş yapmak için ve web üzerinden
daha fazlasını görüntüleyebilmek için aşağıdaki
adımları uygulayınız :
1) www.clementoni.com adresinden Clementoni
web sitesine gidiniz.
2) Dil seçimini yapınız.
3) “İnsan Vücudu” penceresine tıklayınız.
4) Talimatları izleyiniz.
İnsan anatomisini interaktif olarak keşfetmeye
hazır olun!
Erişim kodu:
CM712BA
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 2
14/06/16 13:42
İçindekiler
• DNA modeli parçaları
• DNA sergi ünitesi kartları
İnsan
vücudu modeli:
İ
• İnsan vücudu iskeleti
• İç organlar
İnsan vücudu
sergi ünitesi
Stetoskop parçaları:
- Kulaklıklar
- Diyafram (dinleme çanı)
- Tüp (esnek boru)
- Ayırıcı
- Kulaklık ucu
Dikkat: Yetişkin birinin gözetiminde kullanılacaktır.
Stetoskop kulağınızda takılıyken dinleme çanına(diyaframa) vurmayınız,
konuşmayınız/çığlık atmayınız. İşitme kaybı tehlikesi.
Oyuncağı küçük çocuklardan uzak tutunuz.
3
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 3
14/06/16 13:43
Canlı organizmalar hücrelerden oluşur.
Hücreler tüm canlıların yapı taşıdır.
5
11
7
10
Anahtar: Hücre organelleri
1. Hücre zarı: Hücrenin dış örtüsüdür.
2. Sitoplazma: Jel benzeri bir maddedir.
3. Çekirdek: Hücre aktivitesinin kalbidir.
4. Çekirdekçik: Ribozomların bileşenlerini üretir.
5. Mitokondri: Hücre için enerji üretir.
6. Endoplazmik retikulum: Ribozomların
bulunduğu bir seri zardır.
7. Golgi aygıtı: Proteinleri işler.
8. Ribozom: Protein zincirlerinin sentezlendiği
alandır.
9. Hücre iskeleti: Hücreyi korur ve hareketlerine
yardımcı olur.
10. Lizozom: Hücrenin sindirim sistemidir.
11. Sentriyol: Hücre bölünmesinde görev alır.
4
3
9
2
6
8
1
Bir hücrenin kesiti
Farklı hücrelerin karşılaştırılması: Hücreler çok küçük yapılardır.
Hayvan hücresi
Tavuk yumurtası
Mitokondri
Kurbağa yumurtası
Bakteri
Ribozom
Bitki hücresi
Hücre çekirdeği
10 mm
1 mm
100 μm
Ölçek
mm = bir milimetre bir metrenin binde biridir.
μm = bir mikrometre bir metrenin milyonda biridir.
10 μm
1 μm
Hücre biyolojisinin tarihi ve bilim adamları
Rudolf Virchow (Alman)
Theodor Schwann (Alman)
Matthius Jacob Schleiden (Alman)
Henri Dutrochet (Fransız)
Robert Brown (İskoç)
Robert Hooke (İngiliz)
“hücre” adını vermiştir.
Yıl 1600
1700
1800
1900
4
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 4
14/06/16 13:43
Bir hücrenin çekirdeğini inceleyin ve DNA’yı keşfedin
Kromozom: Kromozom DNA’dan
oluşur ve canlı organizmanın genlerini içerir
(insanların 46 kromozomu vardır).
Gen: Kromozomun, organizmanın
belirli karakteristiklerini kontrol eden
bir parçasıdır.
Çekirdek:
Çekirdek DNA’dan
oluşan kromozomları
içerir.
DNA: Deoksiribonükleik asidin kısaltmasıdır. Çift sarmal denen
bir merdiven şeklindedir. DNA ilk kez 1869 yılında Alman
biyolog Friedrich Miescher tarafından keşfedilmiştir.
Bir DNA çift sarmalının oluşturulması
assıı
DNA molekül zincirini oluştururken bilmeniz gerekenler :
Başlamadan önce, renkli parçaları gruplayın ve renk gruplarını ayırarak önünüze yerleştirin.
Böylece renkli parçaları aktivitenin daha sonraki adımlarında rahatlıkla bulup kullanabilirsiniz.
• Uzun ve ince şeffaf boru: İki şeffaf borudan daha uzun ve daha ince
olanını bulun. Bir yetişkinden makasla boruyu 1.5 santimetrelik parçalar
oluşturacak şekilde kesmesi için yardım isteyin. Bu kısa borular, DNA’daki
kimyasal bileşenleri temsil eden renkli parçaları birleştirmenize olanak
tanıyan kimyasal bağlar olacaktır.
Çerçeveden ayrılacak parçalar:
• şeker molekülleri
sembol
• fosforik asit molekülleri
sembol
Bazlar (bilimsel ad):
• adenin molekülü
sembol
• guanin molekülü
sembol
• timin molekülü
sembol
• sitozin molekülü
UYARI: Her bir baz sadece bir şekilde bağlanabilir.
Parçaları, aşağıdaki şekillerde gösterildiği gibi renklerinden
ve birleşme yerlerinin şeklinden ayırabilirsiniz.
0
Adeni – Timin
Guanin – Sitozin
sembol
DNA sergi ünitesinin kurulumu icin karton parçalar.
5
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 5
14/06/16 13:43
Talimatlar
1) Kimyasal maddeleri temsil eden renkli parçaları ve kimyasal bağları (1,5 cm uzunluğundaki
şeffaf borular) alın.
2) Parçaları aşağıdaki diyagramlarda gösterilen DNA modellerine uygun olarak doğru sıra ile
birleştirin.
Oluşturulacak model
Sembollü model
Bitmiş model
DNA sergi ünitesinin kurulumu.
Talimatlar
1) 4 adet karton sütunu, düz karton plakaların üst kısmında ve tabanında bulunan deliklerden geçirin.
2) Monte ettiğiniz DNA modelini takmak için açık mavi bağlantıları sergi ünitesinin üst ve alt kısmında
bulunan deliklerden geçirin.
DNA yapısını
ilk keşfeden
bilim adamları
1953 yılında
James Watson
ve Francis
Crick’tir.
6
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 6
14/06/16 13:43
İnsan vücudu hücrelerden oluşur.
Hücreler tüm vücudu oluşturan minik yapı taşlarıdır.
Hücreler tüm canlı maddeler için temel bir unsurdur.
Bir hayvan hücresinin kesiti
Farklı hücre tipleri
Çekirdek
Cilt
hücresi
Kırmızı
kan hücresi
Beyaz
kan hücresi
Yağ hücresi
Saç
hücresi
Sitoplazma
Kemik hücresi
Sinir
hücresi
Hücre zarı
Kas hücresi
Her biri özel görevlere sahip farklı dokuları
oluşturan hücre grupları.
kas dokusu
kemik dokusu
Farklı dokular, her biri farklı fonksiyonlara
sahip organları oluşturur
akciğerler
kalp
bağırsaklar
7
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 7
14/06/16 13:43
İnsan vücudunun birleştirilmesi
Bu bilimsel setteki 3 boyutlu model, insan anatomisinin iskeletini ve iç
organlarını gösterir.
İki bölüme ayrılmıştır: İskelet ve iç organlar.
İskelet
İç organlar
Bir araya getirilmiş iskelet
ve iç organlar modeli
8
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 8
14/06/16 13:43
erkek
kadın
arka görünüş
ön görünüş
İskelet ve Kaslar
Renklendirme:
kemikler
kaslar
•
•
Kafatası
Pektoralis majör
Boyun kası
(omuzları ve göğüs kafesini
hareket ettirir)
(omzu hareket ettirir)
Delta kası
Kürek kemiği
Delta kası
(omzu hareket ettirir)
Klavikula
(ya da köprücük kemiği)
Omurga
Triseps braki
Sternum
(dirsek eklemini uzatır)
(ya da göğüs kemiği)
Ekstansör
kası
(eli açar)
İlium
Pubis
Humerus
(omuzları hareket
ettirir)
Biseps
(kolları büker)
Serratus
anterior
Kaburgalar
(sırtı destekler)
Döner kemik
Latissimus
dorsi
(sırtı hareket
ettirir)
İskiyum
Fleksör
digitorum
profundus
Ulna
Karpus
(parmakları
hareket ettirir)
Metakarpus
Gluteus maksimus
(yürümek ve tırmanmak için)
Sartorius
kası
Falanks
Femur
(ya da uyluk kemiği)
Biseps femoris
(bacağı büker ve uzatır)
Patella
(yürümek ve atlamak için)
Kalkaneus
(ya da diz kapağı)
Kuadriseps
femoris
Fibula
(bacağı uzatır)
(ya da baldır kemiği)
Tarsus
Metatarsus
Soleus
(parmak uçlarında durmak için)
Grasilis
(kalçayı ve dizi
esnetir)
Tibia
Gastroknemyus
kası
(bacağı büker ve
döndürür)
Tibialis
(yürümek için)
Falanks
9
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 9
14/06/16 13:43
İç organlar (parçaları bir araya getiriniz):
Kalp, akciğerler, karaciğer, mide, böbrekler ve bağırsaklar (üç bölümden oluşur).
Not: Teknik nedenlerden dolayı bu organlar arasındaki bağlantılar gerçekte olduğu gibi değildir.
Kalp:
Bir yumruk
büyüklüğünde olan
ve kanı pompalayıp
vücut içinde
dolaştıran büyük,
kaslı bir organdır.
Karaciğer:
Sindirim sistemine bağlı olan ve toksik maddeleri
süzen büyük bir bezdir.
Glikojen denen enerji
rjiji
yönünden zengin
bir madde içerir
ve yağların
sindirilmesine
e
yardımcı olan
safrayı üretir.
Not: İnsan vücudunda
Böbrekler:
böbrekler birbirlerine
İki büyük fasulyeye benzeyen
bu resimdeki gibi
bağlı değildir.
böbrekler kanı
süzer ve atık
maddeleri
vücuttan atar.
İdrar yolu
(üretra) denen iki
tüpten geçen idrar
mesanede toplanır.
Safra kesesi, dalak ve pankreas bu bölümde
gösterilmemiştir.
Akciğerler:
Göğüs kafesi içinde
e
bulunan süngerimsi
s
si
bir görünüme
sahip solunum
organlarıdır.
Oksijenin kana
geçişine olanak
tanıyan gaz
alışverişinin olduğu
u
birçok boşluktan
(alveoller) oluşur.
Mide:
Bir keseye benzeyen
mide, besinlerin
sindiriminin başladığı
sindirim kanalının ilk
bölümüdür.
İnce bağırsak:
Sindirim yolunun çokk
sayıda kıvrımına sahip
ip
sindirim sürecinin
gerçekleşip
gıdalardaki besleyici
maddelerin emildiği
bölümüdür.
Kalın bağırsak:
Sindirim yolunun,
dışkının oluştuğu son
on
bölümüdür.
10
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 10
14/06/16 13:43
İnsan vücudunu dilediğiniz şekilde bir araya getirebilirsiniz. Aşağıdaki diyagram sadece bir
örnektir. Parçaları birbirine sağlam bir şekilde taktığınızdan emin olunuz, aksi halde modeli
doğru şekilde bir araya getiremeyebilirsiniz.
Talimatlar
1) Vücudun iç organlardan oluşan ilk
bölümünü hazırlayın; kalp, akciğerler,
er ve mideyi sağlam bir
b şekilde
karaciğer
takın.
2) Şimdi, iskeleti birleştirmeye başlayın:
Pelvisi omurganın alt kısmına takın.
3) İç organları göğüs kafesinin iki yarısına
takarken, iç organları önden tutturun ve
arka taraftan omurgaya sıkı bir şekilde
takın.
5) Böylece iç
6) Şimdi köprücük
organların bir
kemiklerine
araya getirilmesi
bağlantılı olan
tamamlanmış olur.
kürek kemiklerini
sırasıyla göğüs
kafesinin ön ve arka
kısımlarına takın.
4) İçç organların
bağırsaklar
ve böbreklerden
g
ğ
oluşan
birleştirdiğinizde
luşan ikinci bölümünü de birleştird
bunları
unları vücudun geri kalanına takın.
11
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 11
14/06/16 13:43
ygun
7) Pelvisteki uygun
arak
deliklere takarak
leştirin
n.
bacakları birleştirin.
Şek. 2
9) Sergi ünitesini
birleştirmek için,
şekillerde gösterildiği
gibi kanatları kıvırın.
A
B
Şek. 3
C
D
Sol ve sağ
uzuvların
doğru yerde
olduğundan
emin olu.
Şek. 4
D
E
E
E
8) Üç parçadan
n oluşan
kafatasını birleştirin
b l
ve omurgaya takın.
ŞŞek. 1
A
A
B
B
D
C
Şek. 5
9) Kolları
omuzlardaki
belirli delikleree
geçirin.
Not: Oluşturduğunuz sergi ünitesi sayesinde
modelinizi dik tutabilirsiniz.
12
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 12
14/06/16 13:43
Kaslar
• Kaslar, kemiklerin konumunu değiştirerek vücudu
hareket ettirir; kaslar kemiklere tendonlarla
bağlıdır.
• Vücut enerjiye sahip olduğunda ve kas
beyinden sinir uyarısı aldığında kasılır.
• Kaslar vücut ağırlığının yaklaşık yarısını
oluşturur.
Üç tip kas vardır:
• Çizgili kaslar ya da iskelet kasları (istemli) : Kemikleri hareket ettirmek üzere sinir
sistemi tarafından kontrol edilir.
• Düz kaslar (istemsiz): İç organlar için kendi kendine hareket eder.
• Kardiyak kas (istemsiz): Kalbi oluşturan bir iskelet kasıdır.
Aktivite: Eğer ellerinizle bir yumruk yaparsanız, elinizin üstünde cildin altındaki tendonları
görebilirsiniz.
Aktivite: İşlev görebilmeleri için kasların ısınmış olması gereklidir:
1) Elinizi soğuk suya koyduktan sonra hareket ettirmeye çalışın.
2) Elinizi bir parça ılık suya daldırın ve bir daha deneyin, hareket çok daha kolaydır.
Aktivite: Bir şerit metre kullanarak kaslarınızın çevresini egzersizden önce ve sonra
ölçün. İskelet kasları iki farklı tipte lif içerir:
• Beyaz kas lifleri: Uzun ve kısa mesafe yarışları için hızlı kasılmalar;
• Kırmızı kas lifleri: Uzun mesafe yarışları için kısa kasılmalar.
önce
sonra
13
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 13
14/06/16 13:43
Kalp: Kan dolaşımı pompası
Kalbin yapısı
Superior
vena kava
Aor
t
• Büyük bir yumruğa benzeyen kalp,
dikey olarak iki bölüme ayrılmıştır:
Pulmoner
sağ ve sol. Dört boşluk içerir: sağ
arterler
kulakçık, sol kulakçık (üstte) ile sağ
ve sol karıncık (altta). Kulakçık ve
karıncıklar dakikada yaklaşık olarak
70 kez genişler (diyastol) ve kasılır
Pulmoner (sistol) (bunlar dakika başına kalp
venler
atışlarıdır).
• Yoğun egzersiz esnasında kalp
atışları dakikada 150 atışa çıkabilir.
• Bir çocuğun kalbi sadece bir günde
Sol
vücut için yaklaşık 4000 litre kan
kulakçık
pompalar.
Pulmoner
venler
Sol
karıncık
Sağ
kulakçık
Inferior vena
kava
Bir insanın kalp
atış sayıları
Triküspit
kapakçık
BİR DAKİKADAKİ
KALP ATIŞI SAYISI
Mitral
kapakçık
Sağ
karıncık
İnsan
Fil
Tavşan
Fare
70
30
200
400
Bir dakikada
Bir günde
Bir yılda
90 yılda
70
100.000
37.000.000
3.300.000.000
Kalbin venöz kan (CO2) içeren sağ
bölümünde, kan akciğerlere taşınacak
şekilde kanın kulakçıktan karıncığa geçmesine
olanak tanıyan ve triküspit kapakçık denen bir
kapakçık vardır.
Kalbin arteriyel kan (O2) içeren sol
bölümünde, kan tüm vücuda taşınacak
şekilde kanı kulakçıktan karıncığa geçiren bir
mitral kapakçık vardır.
Kalp, kapakçıklar kapandığında
bir ses üretir.
Bir elektrokardiyografi kalbin
elektriksel aktivitesini ölçer.
Aktivite: Dinlenirken ve egzersizden sonra kalp atışınızı dinleyin. Kalbin son karıncığı sıkıştığında,
arterlere kan iter ve bunların şişmesine neden olur. Bunu bileğinizdeki nabız gibi vücudunuzun
diğer bölümlerinde de hissedebilirsiniz. Sol bileğinize resimde gösterildiği gibi sağ elinizin
işaret ve orta parmağı ile hafifçe dokunarak nabzınızı hissedin. Hissedebildiğiniz
vuruşlar, kalbinizin atışlarıdır.
Atışları 15 saniye boyunca sayın, daha sonra dakikadaki
kalp atış sayınızı bulmak için bunu 4 ile çarpın.
14
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 14
14/06/16 13:43
Stetoskop
Bu set içerisinde temel olarak kalp atışlarını dinlemek icin kullanılan bir stetoskop
bulacaksınız. Deneyin!
Kulaklık uçları
Stetoskobun birleştirilmesi
1) Bir yetişkinden set içindeki en kısa ve en kalın tüpten
yaklaşık 10 cm uzunluğunda 2 adet parça kesmesini
isteyin. Bu tüpleri kulaklıkların ve ayırıcının uçlarına
takın.
2) Tüpün geri kalanı dinleme çanının (diyaframın) ayırıcıya
bağlanması içindir.
3) Kulaklık uçlarını kulaklıklara iyice vidalayın.
Stetoskobun kullanımı
a) Kulaklıkları her iki elle tutun, kulaklık uçlarını
birbirlerinden hafifçe ayırın ve daha sonra bunları
kulaklarınıza dikkatli bir şekilde yerleştirin.
b) Stetoskobun dinleme çanını göğsünüzün ortasına,
hafifçe sola doğru yerleştirin.
Dinleme Çanı
Kulaklıklar
Tüp
Ayırıcı
Tüp
Bir stetoskoptan dinleme yapmanın teknik ismi
oskültasyondur. Kalbinizi dinlerken bulunduğunuz yer
sessiz olmalıdır. Duyduğunuz
ses kardiyak
y ğ
y kapakçığın
n
kapanmasıdır.
15
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 15
14/06/16 13:43
............................................
............................................
............................................
............................................
............................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
V32907_64994_istruz_Corpo Umano TR.indd 16
14/06/16 13:43