Nijerya

Karmaşık İş Hayatını Anlayanların Hızla Büyüdüğü Ülke; NİJERYA
Afrika’nın önemli ülkelerinden biri olan Nijerya’da başarılı olan yatırımcılar incelendiğinde ülkedeki
karmaşayı anlayanların başarılı olduğu görülmekte. Ülkede uygulanan NEEDS yani Milli Ekonomiyi
Güçlendirme ve Geliştirme Stratejisi sayesinde yabancı yatırımlara büyük kolaylık sağlanmakta.
Orta Batı Afrika ülkesi olan Nijerya, bu gün ekonomisinin temeli petrole dayanan, toplam 923.773 km2
yüzölçümü ve 4037 km kara sınırı ile bölgenin en geniş topraklara sahip ülkelerindendir.
Nijerya 170 milyon kişi (2012 tahmini) nüfusu ile Afrika kıtasında en kalabalık ülkelerinden ve nüfusu iki
önemli kentte yoğunlaşmıştır. Bunlardan başkent Abuja 2 milyon kişi nüfusu ile ülkenin orta bölgesinde yer alır.
Diğer önemli kent Lagos, 10 milyonun üzerinde nüfusu ile Nijerya’nın Atlas Okyanusu’na açılan kapısı
konumunda olup, şehir merkezi Benin sınırlarına yakın bölgede kuruludur.
Nijerya, dünyanın 12. büyük petrol üreticisi, 8. büyük petrol ihracatçısı ve 10. büyük petrol rezervine
sahip ülkesidir. ABD’nin Sahra Altı Afrika’daki en büyük ticaret ortağıdır. ABD toplam ham petrol ithalatının
yüzde 11’ini Nijerya’dan gerçekleştirmektedir. Ülkenin petrol ve gaz sahalarının büyük bölümü Nijer deltasında
yer almaktadır. Nijer deltası 1990’lı yıllardan beri anlaşmazlığın bulunduğu bir alandır. Nijer deltası, Afrika
kıtasının en zengin petrol rezervlerini barındıran bölgelerden biridir. Kaliteli ve ucuz maliyetli petrolünün
yanında bir miktar doğalgaz kaynağına da sahip bulunmaktadır. Ancak böylesine zengin bir yeraltı kaynağı,
yaklaşık yarım asırlık bir süreden beri, hükümet, Batılı petrol şirketleri ve bölge halkı arasında birtakım
anlaşmazlıklara yol açmaktadır.
İthalat hızla artıyor
Nijerya’nın 2010 yılı itibarıyla toplam ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 31,3 oranında artarak 73,7
milyar Dolar olarak gerçekleşmiştir. İhracatın yaklaşık yüzde 90’ını ham petrol ve petrol ürünleri ihracatı
oluşturmaktadır. Nijerya’da ihracatın çeşitlendirilmesinde yeterince başarılı olunamamıştır. İkinci en büyük
ihraç kalemi ise Sıvılaştırılmış Doğal Gaz’dır (LNG). Petrol ve petrol ürünleri dışında kakao, kabuklu su ürünleri,
hayvan derileri ve köseleler, yağlı tohumlar, doğal kauçuk, tabi sakızlar ve reçineler en önemli ihraç
kalemleridir. Petrol dışı ürünlerin ihracatının düşük olmasının nedenleri arasında kaçakçılığın yoğun olarak
yapılması ve Naira’nın aşırı değerli oluşu yer almaktadır.
Nijerya’nın 2010 yılı toplam ithalatı ise 2009 yılına göre yüzde 73,7 oranında artarak 53,5 milyar Dolar
olarak gerçekleşmiştir. İthalatta binek otomobiller, toplu taşıma araçları, kamyon ve diğer ağır taşıtlar, buğday,
oto yedek parçaları, etilen polimerler, dondurulmuş balıklar, televizyon alıcıları, telefon cihazları, pirinç, elektrik
enerjisi üretim grupları, contalar ve salmastralar, motorlar, musluk ve vanalar ile çimento en önemli kalemleri
oluşturmaktadır.
2009 yılında 169 milyar Dolar olan ülkenin GSYİH’sı 2010 yılında 196 milyar dolara yükselmiş, 2011
yılında ise 243 milyar dolara yükseldiği tahmin edilmektedir. Nijerya, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) 2010 yılı
tahmini verilerine göre 2001-2010 döneminde en hızlı büyüyen ekonomiler arasında Afrika’da ikinci, dünyada
ise dördüncü sıraya yerleşmiştir. Ülkede bankacılık alanında yapılan kapsamlı reformların enerji ve petrol
endüstrilerine de yansıtılması halinde Nijerya’nın, önümüzdeki 10-15 yıllık süreç zarfında, Afrika’nın en büyük
ekonomisi olan Güney Afrika’yı geride bırakabileceği tahmin edilmektedir.
Yatırımlarda öncelikli alanlar belli
Nijerya, Afrika’nın en kalabalık ülkesi olması, ABD için bölgedeki en büyük petrol ihracatçısı
konumunda bulunması, önemli iş gücü potansiyeli ve doğal kaynaklar yönünden zengin olmasına rağmen,
yabancı yatırımları çekmede sorunlarla karşılaşmaktadır. Yabancı yatırımcıların karşılaştıkları sorunlar; istikrarsız
makroekonomik politikalar, yetersiz altyapı, bürokrasi, eğitimli iş gücü eksikliği, zaman alan ve etkisi sınırlı ticari
anlaşmazlıkları çözme mekanizması ile ülkedeki düzensizliktir. Suç oranı yüksek olup, ülkenin belirli
bölümlerinde sosyal, etnik çatışmalar sürmektedir.
Dış ticaret fazlası veren ülke
Diğer birçok Afrika ülkesinin aksine Nijerya önemli dış ticaret fazlası veren bir ülke konumunda olup
gerek ihracatı, gerekse ithalatının büyüklüğü itibariyle Afrika kıtasının en önemli birkaç ülkesinden birisidir.
Özellikle son 10 yılda ülkenin önemli bir ticaret fazlası verdiği görülmektedir. Bu durum genel olarak petrol
ihracatı ve artan petrol fiyatları ile ilgilidir. Economist Intelligence Unit (EIU) verilerine göre ihracat 2008 yılına
kadar sürekli artış göstererek 85,7 milyar Dolara ulaşmış, 2009 yılında 56,1 milyar Dolara gerilemiş, 2010 yılında
ise tekrar artış göstererek 73,7 milyar Dolara, 2011 yılında da 92,5 milyar Dolara ulaşmıştır. 2012 yılında da 94,4
milyar dolara yükseldiği tahmin edilmektedir.
Nijerya’nın ithalatı da son on yıl içerisinde 2009 yılı hariç sürekli artış göstermiştir. 2000 yılında 10,6
milyar Dolar olarak gerçekleşen ithalat 2011 yılında 61,6 milyar Dolara yükselmiştir. 2012 yılında ise 54,6 milyar
dolara gerilediği tahmin edilmektedir. Nijerya’nın 2011 yılı ithalatında petrol yağları, telli telefonlar,
otomobiller, çeşitli su araçları, buğday, pirinç, motosikletler ve ilaçlar, elektrojen grupları, şeker ve palm en
önemli yeri tutmaktadır. Dörtlü bazda ilk 5 maddenin Nijerya’nın toplam ithalatındaki payı yüzde30,4’dür.
Türkiye ile ticarette geliştirmeye açık alanlar
Nijerya ile olan dış ticaretimiz son yıllarda genel olarak gittikçe gelişme göstermekle birlikte dış ticaret
dengesi sürekli olarak Nijerya lehine fazlalık vermektedir. 2012 yılında 439 milyon dolarlık ihracatımıza karşılık
1124 milyon dolarlık ithalatımız söz konusudur. Hem ihracatımız hem de ithalatımızın maksimum düzeye eriştiği
2012 yılında dış ticaret açığımız da 685 milyon dolarla maksimum düzeyde gerçekleşmiştir.
Ülkemizden Nijerya’ya ihracat potansiyeli olan başlıca ürün ve sektörler: Hamur mayaları, meyve suları,
dondurulmuş su ürünleri, fındık, şekerli ve çikolatalı mamüller, domates salçası, otomotiv, otomotiv yan sanayi,
radyo, televizyon, kaydedici cihazlar, demir çelik ürünleri, maden ve inşaat makineleri, jeneratörler,
konvektörler, transformatörler, pompa ve kompresörler, plastik ve metal borular, alüminyum sac levha ve
şeritler, beyaz eşya ve klimalar, telefon ve telefon aparatları, musluk ve vanalar, ilaç, tarım makinaları ve
traktörlerdir.
İşadamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar
Resmi ve özel kuruluşlar, pazartesi ve cuma günleri olmak üzere, saat 8.00 ile 16.00 arasında faaliyet
göstermektedirler. Öğle tatili saat 13.00–14.00 arası 1 saat sürmektedir. Posta sisteminin yavaş, telefon ve faks
sisteminin güvenilir olmaması nedeniyle iş randevuları şahsi olarak veya mesaj yoluyla temin edilmektedir.
Nijeryalılarda dakiklik söz konusu değildir. Önemli dokümanlar ve yazışmalar DHL gibi bilinen, güvenilir kuryeler
aracılığıyla gönderilmelidir. İş görüşmelerinde iyi giyinilmelidir. İş unvanları kullanılmalıdır. Nijerya’da önemli iş
görüşmeleri yüz yüze yapılmalıdır. İngilizce yaygın olarak kullanılmaktadır.
Nijerya’da başarılı olan yatırımcılar bu ülkedeki karmaşık iş hayatını anlayabilen firmalardır. Nijeryalı iş
ortağının seçimi de yatırımlar için önemlidir. Nijerya hükümeti 2003 yılında Milli Ekonomik Güçlendirme ve
Geliştirme Stratejisi (NEEDS) adı altında bir programı uygulamaya başlamıştır. Yabancı yatırımlardaki kontrol
azaltılmış, rekabeti engelleyen ve tekelleşmeye izin veren yasalar değiştirilmeye veya iptal edilmeye
başlanmıştır.
Nijerya hükümeti geçmiş dönemlerden daha fazla oranda yabancı yatırımı desteklemektedir. 1995
yılında yürürlüğe konulan Yatırım Teşvik Komisyon Kararnamesi (NIPC) ile petrol ve ulusal güvenlik açısından
hassas sektörler (askeri teçhizat, cephane vb.) dışındaki sektörlerdeki işletmelerde yüzde100 oranında
yabancı mülkiyet hakkı tanınmıştır. Bu kararname ulusal çıkarlar dışındaki haller için millileştirme ve
kamulaştırmaya karşı garantiler içermektedir.
Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Bilgi Platformu-Ülke Masaları