ADRENOLÖKODİSTROFİ VE LORENZO’NUN YAĞI Belkız KARABIYIKLI, Büşra ELMAS, Göksu KÖSE, İbrahim ÖZAKAY, Ömer YILDIZ Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi, 1. Sınıf, 3. Ders Kurulu Öğrencileri, Edirne, 2016 ALD NEDİR? Ender görülen, Xq28 gen mutasyonuna bağlı, hücrenin peroksizom zarındaki ALDP (ABCD1) adlı taşıyıcı eksikliğinden kaynaklanan bir hastalıktır (1-3). AMAÇ; Peroksizomal metabolik hastalık olan Adrenolökodistrofi (ALD) ve tedavisi hakkında bilgi vermektir. Hastalığın Biyokimyasal Temeli: Peroksizom sayısı ve yapısı normaldir. Taşıyıcı eksikliği nedeniyle başta MSS ve adrenal bez olmak üzere birçok dokuda doymuş çok uzun zincirli yağ asitleri (VLCFA)(C24, C26) birikir (1-3) (Şekil 2). Normal baba Taşıyıcı anne hasta normal taşıyıcı Görülme sıklığı: Erkeklerde 1:21000, heterozigot kadınlarda ise 1:17000 sıklığında görülür(1). Şekil 1: ALD’nin X’e bağlı kalıtımı (4) Endoplazmik retikulum Uzun zincirli yağ asitleri MRG: Beyaz cevherde Laboratuvar Bulguları Plazma, eritrosit ve kültüre edilmiş cilt fibroblastlarında artmış VLCFA düzeyi (Kadınlarda yanıltıcı). Gen mutasyon analizi daha doğru sonuç verir (1). hasar gözlenir. Patoloji: Sinir hücrelerinde demiyelinizasyon, lenfositik inflamasyon. Adrenal bezde atrofi (5) Şekil 4: Beyin MRG görüntüsü (1) Tedavide Lorenzo’nun Yağı kullanılır. 6 yaşındayken doktorların “2 yıl yaşar” dediği ALD hastası Lorenzo’nun tıp konusunda hiçbir eğitimleri olmayan anne ve babası araştırmaları sonucu “Lorenzo’nun Yağı”nı üreterek Lorenzo’yu 22 yıl daha fazla yaşattılar. Ailenin bu çalışmalarına “The Myelin Project” adı verildi. Elongasyon VLCFA yıkım VLCFA VLCFA VLCFA mitokondrion Hücre membranı Şekil 2: ALDP eksikliğinde azalan peroksizomal β-oksidasyon (4) Şekil 3. Sinir hücrelerinin miyelin tabakasında VLCFA birikimi demiyelinizasyona yol açar (nörolojik bulgular) ALD FENOTİPLERİ Lorenzo’nun yağı (4/1 oranında); C26:0 μmol/L VLCFA VLCFA VLCFA Oleik asit (18:1) (zeytinyağı) Erusik asit (22:1) (kolza (kanola) yağı) karışımıdır. Tedavi (aylara göre) Şekil 5. Lorenzonun yağı tedavisiyle normale dönen C26:0 düzeyleri (4) SEREBRAL FORM ADDİSON HASTALIĞI En sık rastlanılan 5-12 yaş arası ortaya çıkar 1-4 yıl arası ölümle sonuçlanır Erişkin yaşlarda ACTH uyarılarına karşı bozulmuş kortizol yanıtı Tedavi, yağ asidi elongaz enziminin yarışmalı inhibisyonu esasına dayanır ADRENOMİYELONÖROPATİ Genç erişkinlerde http://www.myelin.org/scishow.swf Görme bozukluğu Yürüme bozukluğu İşitme kaybı Nöbetler Koma Disfaji KLİNİK BULGULAR Saldırgan davranışlar Bellek bozuklukları Akademik başarıda azalma Kas zayıflığı Kusma Felç Diğer tedaviler: Kemik iliği transplantasyonu ile hastalığın klinik seyrinde ve yaşam kalitesinde belirgin iyileşme sağlanmaktadır. Adrenal yetmezlik için steroid tedavisi planlanır. 25 Şubat 1997 KAYNAKÇA 1. Moser HW. Disorders of Very Long Chain Fatty Acids. In: Stanley CA, Bennett MJ, editors. Nelson Textbook of Pediatrics. 19th edition. Philadelphia, PA: Elsevier/WB Saunders Company Publishers; 2011, chapter 80, 467-470. 2. GilroyJ. Çeviri: Rana Karabudak, Temel Nöroloji, Güneş Kitabevi, 2002:3. bs. 3. Erhan Oğul, Klinik Nöroloji, Nobel Tıp, 2002 4. http://www.x-ald.nl/clinical-diagnosis/diagnosis-of-x-ald/ 5. Prof. Dr. Sevgi ESKİOCAK ders notları