Dosyabak.Com

Misak-ı Milli’nin İlanı
(28 Ocak 1920)
• Amasya Görüşmeleri’nde alınan kararla yurdun
•
•
her tarafında seçimler yapılarak Mebuslar
Meclisinin açılmasına zemin hazırlanmıştır.M.
Kemal Erzurum milletvekili seçildi.
Meclisin İstanbul’da açılmasına karar verilince
M. Kemal İstanbul’a gitmemiştir.(Güvenlik
nedeniyle)
Fakat onun düşüncelerini temsil eden Felah-ı
vatan adıyla bir grup kurulmuştur.Bu grup
hazırladığı Misak-ı Milli’yi son Osmanlı Mebusan
Meclisine kabul ettirmiştir. (28 Ocak 1920)
T.B.M.M’NİN AÇILMASI
(23 NİSAN 1920)
• M. Kemal 19 Mart 1920’de bir genelge yayınlayarak
•
•
•
Ankara’da olağanüstü yetkilere sahip bir meclisin açılması
gerektiğini
Bunun için hemen seçimlerin yapılmasını, her sancaktan
5 kişinin seçilmesini ve bu seçilenlerin 15 gün içinde
Ankara’ya gelmelerini istedi.
Ayrıca İtilaf Devletleri tarafından dağıtılan Osmanlı
Mebuslar Meclisi üyelerini de kaçabilirlerse gelmelerini
istedi.
Nihayet bütün hazırlıklar tamamlandıktan sonra 23 Nisan
1920’de T.B.M.M açıldı.
İlk T.B.M.M’ nin Özellikleri
• Güçler birliği ilkesi benimsenmiştir. (yasama ,yürütme
•
•
•
,yargı güçlerinin mecliste toplanması)
Amaç
:Böylece çabuk ve uygulanabilir kararların
alınması sağlanmıştır.
Nedeni :Ülkemiz işgal altında olmasıdır
Egemenliğin kayıtsız şartsız milletin olduğu ve meclisin
üstünde bir gücün olmadığı belirtilmiştir.
Meclisin başkanı aynı zamanda hükümetinde başkanıdır.
Padişah ve halifenin yeri meclisin alacağı kararla belli
olacaktır. (Halkın tepkisini çekmek istememiştir.)
İlk Anayasa 1921 Anayasası
( Teşkilat-ı Esasiye)
(20 Ocak 1921)
• Kurtuluş savaşının devam ettiği günlerde kabul edilmiştir.
• Bu anayasa ile Türk tarihinde ilk kez egemenlik ulusa
•
•
•
verilmiştir.
Güçler birliği prensibi benimsenmiştir.(Yasama, yargı,
yürütme meclis tarafından yapılıyor.)
Yeni Türk Devletinin hukuki ve siyasal belgesi olmuştur.
Anayasaya göre meclis başkanı hükümetin de başkanı
olmakla “Meclis Hükümeti Sistemi” benimsenmiştir.
NOT: Cumhuriyetin ilanıyla “Meclis Hükümeti Sistemi”
terk edilerek “Kabine Sistemi” ne geçilmiştir.
İlk T.B.M.M’ ne Karşı Çıkan
Ayaklanmalar
•
1.
2.
3.
4.
5.
•
Ayaklanmaların çıkmasında;
Bazı çıkar sahiplerinin halkı kışkırtması,
Azınlıkların devlet kurmak istemesi,
İstanbul hükümetinin M. Kemal aleyhinde
bildiriyi Anadolu’da halka dağıtması,
Düzenli ordu kurulması sırasında bazı Kuva-yi
Milliyecilerin orduya katılmak istememesi,
M. Kemal’in idam cezasına çarptırılmış olması
T.B.M.M’ ne karşı ayaklanmaların çıkmasında
etkili olmuştur.
İstanbul Hükümeti ve İngilizler
Tarafından Desteklenen Ayaklanmalar
• Aznavur ,
• Kuva-yi İnzibatiye,
• Bolu-Düzce-Hendek ve Adapazarı
• Yozgat (Çapanoğlu)
• Konya ,
• Afyon ,
• Milli Aşireti ayaklanmaları.
Azınlıkları Çıkardığı Ayaklanmalar:
• Rum Pontus
• Ermeni ayaklanmaları
Kuva-yi Milliye Taraftarlarının Çıkardığı
Ayaklanmalar
• Demirci Mehmet Efe
• Çerkez Ethem ayaklanmaları
Ayaklanmaların sonuçları
• Ulusal mücadelenin sonucuna ulaşılması
•
•
•
•
gecikti.
Düzenli ordunun kurulması gecikti.
Yurtta maddi ve manevi kayıplara neden oldu
TBMM nin ayaklanmaları bastırması ile
otoritesi arttı.
Kardeş katline neden oldu.
T.B.M.M’ nin Ayaklanmalara Karşı Aldığı
Tedbirler
• 29 Nisan 1920’de Hıyanet-i Vataniye Kanunu
•
•
•
•
çıkarıldı.
11 Eylül 1920’de İstiklal Mahkemeleri kurularak
isyancılar sert bir şekilde cezalandırıldı.
İstanbul hükümetinin olumsuz propagandalarına
karşı halkı doğru bilgilendirmek için Anadolu
Ajansı kuruldu.
Damat Ferit hükümetinin Anadolu hareketi aleyhine
yaptırdığı fetvalara karşı Ankara müftüsü Rıfat
Börekçi fetva yayınlayarak Anadolu’daki
mücadelenin haklılığı tüm yurda ilan edilmiştir.
Düzenli ordunun kurulması ile Kuvay-i milliye
birlikleri kaldırıldı.
KURTULUŞ SAVAŞININ
BAŞLAMASI
Sevr Antlaşması
(10 Ağustos 1920)
• I.Dünya savaşı bittiğinde itilaf devletleri diğer
•
devletlerle barış antlaşmalarını hemen
imzalamalarına rağmen Osmanlı Devleti’ni
nasıl paylaşacaklarına karar veremedikleri
için kesin barışı geciktirdiler.
10 Ağustos 1920’de Osmanlı Devleti adına
Dar-ı Şura-yı Saltanat (Mebuslar Meclisi
dağıtıldığı için) Sevr Antlaşması’nı imzalamıştır.
Bu antlaşmaya göre;
– İstanbul Osmanlıya verilecek ancak şartlara uyulmazsa işgal
edilecek.
– Boğazlar savaş ve barışta açık olacak ve Boğazlar Komisyonu
tarafından yönetilecek.
– Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti , Suriye ile Irak arasında bir
Kürt Devleti kurulacak.
Trakya ve Batı Anadolu YUNANİSTAN’A ,
Irak ve Arabistan İNGİLTEREYE,
Konya, Antalya ve Muğla tarafları (GB. Anadolu) İTALYA’YA ,
Adana-Malatya-Sivas ve Suriye arası (Güney illeri) FRANSA’YA
verilecek.
– Azınlıklara sınırsız haklar verilecek.
– Kapitülasyonların her türlüsü devam edilecek ve bütün ülkeler
faydalanacak.
Anlaşmanın Önemi;
• Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti yok sayılmıştır.
• İtilaf Devletleri Osmanlı Devletini aralarında
•
•
•
•
paylaşmışlardır.
İtilaf Devletleri Son Osmanlı Mebuslar Meclisini
dağıttıkları için bu antlaşma meclis tarafından
onaylanmadığından hiçbir hukuki geçerliliği yoktur. Ölü
doğmuş bir anlaşmadır.
Uygulanamayan bir antlaşma olması yönüyle 1878
Ayestefanos Antlaşmasına benzerlik gösterir.
Türk halkının ulusal mücadele azmini artırmıştır.TBMM
aldığı kararla anlaşmayı imzalayan,onaylayan ve kabul
eden herkesi vatan haini ilan etmiştir.
Osmanlıcılık,Ümmetçilik,ve Turancılık ideolojileri resmen
iflas etmiştir.
Düzenli Ordu Ne Zaman
Kurulmuştur
• M. Kemal’in önerileri doğrultusunda T.B.M.M
•
•
•
•
Hükümeti düzenli ordu kurma kararına vardı.
Kuva-yi Milliye birliklerinin tek çatı altında
toplanması kararlaştırılmıştır.
Çerkez Ethem ve Demirci Mehmet Efe etkilerinin
azalmasından çekindikleri için düzenli orduya
katılmayarak isyan ettiler.
8 Ekim 1920’de ülkenin her tarafından gelen
Kuva-yi Milliye birliklerinin katılımıyla düzenli
ordu kurulmuştur.
Batı cephesi komutanlığına İsmet Paşa
(İnönü) getirildi.
KURTULUŞ
SAVAŞINDA CEPHELER
1-Doğu Cephesi
• Doğu cephesinde Ermenilerle savaşılmıştır.
• Ermeniler Sevr antlaşmasına dayanarak Doğu
•
•
•
Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurmak istiyorlardı
ve Türklere saldırıyorlardı .
T.B.M.M 15.Kolordu komutanı Kazım Karabekir
Paşa’yı Doğu cephesi komutanlığına atadı.
Yapılan savaşlarla Doğu Anadolu Ermenilerden
kurtuldu.
Ermenilerle Gümrü Antlaşması (3Aralık
1920) imzalandı.
Gümrü Antlaşması’nın Önemi
(3 Aralık1920)
• T.B.M.M ’ nin uluslar arası alanda kazandığı ilk
•
•
•
siyasi ve askeri başarıdır.
İlk kez Gümrü antlaşmasıyla belirlenen doğu
sınırımız , Moskova ve Kars antlaşmalarıyla son
şeklini almıştır.
Ermeniler barış imzalamakla ilk kez Sevr
antlaşmasının geçersizliği onaylamış oldular.
Ermeni sorunu çözüme kavuşturuldu.
2-Güney Cephesi’nin Önemi
• Mondros antlaşmasından sonra Adana,Maraş, Antep ve Urfa
•
•
•
•
•
•
•
İlk defa İngilizler tarafından işgal edildi.
Çukurova’nın verimli toprakları buranın ilgi alanı olmasına
neden oldu.İngilizler işgallerin geçici olduğunu söylemesine
rağmen direniş cemiyetleri kuruldu.
İngilizler Fransızlarla yaptıkları anlaşma ile buraları
Fransızlara bıraktı.
Fransızlar hem kendileri yerleşiyor hem de Ermenileri
teşkilatlandırıyordu.
Halk üstün bir cesaret ile savaşmaya başladı. Sivas
kongresinde bu bölgede kuva-i milliye kurulmasına karar
verildi.Halk bütün gücüyle kuva-i milliyenin yanında yer
aldı.
Güney Cephesi’nde düşmana karşı Kuva-yi Milliye
birlikleriyle karşı konulmuştur. Düzenli ordu savaşmamıştır.
Güney Cephesi’ndeki savaşlar Sakarya Savaşı’ndan sonra
Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921)
ile sona erdi.
Böylece Hatay hariç Suriye sınırı belirlenmiştir.
• Güneybatıda yer alan İtalyanlara
karşı direniş olmamıştır.
• Nedeni; İtalyanların Ege bölgesini
Yunanlılara kaptırmalarıdır.
• Aramızda çatışma olmadan sorun
çözüme kavuşturulmuştur.
3-BATI CEPHESİ
A- I. İnönü Savaşı’nın Önemi
(6-10 Ocak 1921)
• Düzenli ordunun Batı Cephesi’nde Yunanlılara
•
•
•
•
•
•
karşı kazandığı ilk zaferdir.
İsmet Paşa Albaylıktan Generalliğe terfi etti.
Çerkez Ethem isyanı bu zaferden sonra bastırıldı.
20 Ocak 1921’de ilk anayasa ( Teşkilat-ı
Esasiye) ilan edildi.
12 Mart 1921’de İstiklal Marşımız kabul edildi.
Londra Konferansı yapıldı.(21 Şubat 1921)
Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması
imzalandı.(16 Mart 1921)
a-)Londra Konferansı’nın Önemi
(21 Şubat-12 Mart 1921)
• İtilaf Devletleri Sevr Antlaşmasını yumuşatarak T.B.M.M
•
•
•
kabul ettirmek için konferansı toplamışlardır.
İstanbul hükümeti adına Tevfik Paşa, T.B.M.M
adına Bekir Sami Bey konferansa katılmıştır.
İtilaf devletleri her iki hükümeti de çağırıp aralarında
ikilik (anlaşmazlık) çıkarıp amaçlarına ulaşmak
istemişlerdir.
İtilaf Devletleri T.B.M.M’ni konferansa çağırmakla ,
T.B.M.M ’nin varlığını ilk kez hukuki olarak
tanımıştır.
b-)Moskova Antlaşması’nın Önemi
( 16 Mart 1921)
• Rusya, Misak-ı Milliyi ve Türk
Devletini tanıyan ilk Avrupa ülkesi
olmuştur.
• Kars, Ardahan Türkiye’de kaldı.Batum ise
Gürcistan’a verilmiştir.
• Batum ’un elimizden çıkmasıyla Misak-ı
Milli’den ilk taviz verilmiştir.
B- II. İnönü Savaşı’nın Önemi
(23 Mart-1 Nisan 1921)
• Batı Cephesi’nde Yunanlılara karşı
kazanılan ikinci zaferdir.
• İtalya, bu zaferden sonra Antalya ve
Muğla’dan çekilmeye başladılar.
• Fransızlar, anlaşmak için Ankara’ya temsilci
gönderdiler.
C- Kütahya-Eskişehir Savaşlarının Önemi
( 10-24 Temmuz 1921)
• Ordumuz İtilaf Devletleri’nden yardım alan Yunanlılar
•
•
•
•
karşısında başarısız olarak Sakarya Irmağı’nın doğusuna
kadar gerilemiştir.
Böylece 1683 II.Viyana kuşatmasından itibaren devam
eden geri çekilme Sakarya Irmağı’nın doğusuna kadar
devam etmiştir.
Bu yenilgiden sonra 5 Ağustos 1921’de M. Kemal’e
başkomutanlık verildi. Ayrıca meclisin 3 aylığına tüm
yetkileri M. Kemal’e verildi.
M. Kemal ilk olarak Tekalif-i Milliye Emirlerini 8
Ağustos 1921’de ilan ederek Sakarya Savaşı için halktan
yardım toplamıştır.
Yenilgi sayılabilecek tek savaşımızdır.
D-Sakarya Meydan Savaşı’nın Önemi
(23 Ağustos-13 Eylül 1921)
• 1683 Viyana bozgunundan itibaren devam eden geri
•
•
•
•
•
•
çekilme sona erdi. Karşı taarruza geçildi.
T.B.M.M büyük bir zafer kazandı.Yunan ordusunun
taarruz gücü kırıldı.
Yunanlılar savunmaya geçti.
T.B.M.M M. Kemal ’e Mareşallik ve Gazilik unvanı verdi.
(19 Eylül 1921)
Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars Antlaşması imzalandı.
(13 Ekim 1921)
Fransızlarla Ankara Antlaşması imzalandı.(20 Ekim 1921)
İtilaf Devletleri barış teklifinde bulundular.
a-)Kars Antlaşması’nın Önemi
( 13 Ekim 1921)
• Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan ile
yapılmıştır.
• Kars Antlaşması ile doğu sınırlarımız
kesinlik kazanmıştır.
b-).Ankara Antlaşması’nın Önemi
(20 Ekim 1921)
• Hatay dışında Suriye sınırı çizildi.
• Fransa, Yeni Türk Devleti’ni resmen tanıdı.
• Fransızlar, Misak-ı Milliyi tanıyan ilk İtilaf
Devleti oldular.
E-Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan
Muharebesi
26Ağus-18 Eylül 1922)
• Milli mücadelenin silahlı mücadelesi başarıya ulaştı.
• Yunan işgali sona erdi. Yunanlılar Ege Denizi’ne
döküldü.
• Afyon,Uşak,Kütahya, Manisa, Balıkesir,Aydın,İzmir ve
Bursa Yunan işgalinden kurtuldu.
• Malazgirt Savaşı Anadolu’nun kapılarını Türklere
açmış, Miryakefalon Türk yurdu olduğunu
belgelemiş, Başkomutanlık Meydan Muharebesi ise
Anadolu’nun sonsuza kadar Türk yurdu olarak
kalacağını ispatlamıştır
F-Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın Önemi
(11 Ekim 1922)
• Toplantıya İngiltere,Fransa ve İtalya katılmış,
•
•
•
•
•
Yunanlılar bir gemide sonucu beklediler. Türkiye adına
İsmet paşa katıldı.
Türkiye ile Yunanistan arasındaki silahlı mücadele sona
erdi.
Yunanlılar 15 gün içerisinde Doğu Trakya’yı Meriç
Irmağı’nın sol kıyısına kadar ,terk edecek.
İstanbul ve Boğazlar T.B.M.M ‘ne bırakıldı. Böylece
savaşmadan İstanbul , Boğazlar ve Doğu
Trakya’yı kurtarmış olduk.
Kurtuluş Savaşı’nın silahlı safhası bitmiş,
diplomatik safhası başlamıştır.
Osmanlı Devleti’nin merkezi İstanbul T.B.M.M ’ne
bırakılmakla, Osmanlı Devleti hukuken sona erdi.
LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI
( 24 TEMMUZ 1924)
A-KATILAN DEVLETLER
• Konferansa, İngiltere, Fransa, İtalya,
Japonya, Yunanistan, Romanya,
Yugoslavya katılmıştır.
• **Boğazlarla ilgili madde görüşülürken
Bulgaristan ve Rusya’da katılmıştır.
A.B.D ise gözlemci olarak katılmıştır.
• **T.B.M.M ’yi İsmet Paşa temsil etmiştir.
B-KARARLAR
• Yunanistan’la olan sınırımız Mudanya Ateşkes’te belirtildiği gibi
•
•
•
•
•
•
•
•
•
olacak.Meriç nehri sınır olacak.
Ege adalarından, on iki ada İtalya’ya , Gökçeada ve Bozcaada (
Çanakkale Boğazının korunması için) Türkiye’ye , diğer adalar
Yunanistan’a verildi.
Savaş tazminatı olarak, Yunanistan Karaağaç’ı Türkiye’ye bıraktı.
Kapitülasyonlar kaldırıldı.
Boğazlardan barış zamanı askeri olmayan gemiler geçebilecek.
Savaş zamanı Türkiye savaşta yer alırsa , boğazlar üzerinde
istediğini yapma hakkına sahiptir.Ancak Türkiye’nin başkanlığını
yaptığı bir “Boğazlar Komisyonu” boğazlardan geçişi kontrol
edecek.
Suriye sınırı, 16 Mart 1921’ Fransa ile imzalanan Ankara
Antlaşmasıyla belirtildiği gibi olacak.
Irak sınırı ve Musul sorunu ,İngiltere ve Türkiye arasında
görüşüldükten sonra halledilecek.
Osmanlı dış borçlarının, Osmanlı’dan ayrılan devletlere
paylaştırılarak ödenmesine karar verildi.
Yabancı okulların, Türkiye’nin koyacağı kurallar çerçevesinde
faaliyete devam etmesi kararlaştırıldı.
Ortodoks Patrikhanesi, İstanbul’da kalacak ancak siyasi
faaliyette bulunmayacak.
Lozan’dan Kalan Problemler ve Lozan
Antlaşması’nın Türk Tarihi Açısından
Önemi
• İtilaf Devletleri bu antlaşmayla Misak-ı
Milliyi ve Yeni Türk Devletinin
bağımsızlığını tanımıştır.
• Boğazlar Komisyonu’nun kalması milli
egemenliğimizi sınırlamıştır. Boğazlar
sorunu kalmıştır.
• Musul alınamamış ve Irak sınırı kesinlik
kazanmamıştır .Musul sorunu kalmıştır.
INKILAPLAR
A-Siyasal Alanda Yapılan
İnkılaplar
• Saltanatın kaldırılması ( 1 Kasım 1922)
• Ankara’nın başkent olması (13 Ekim)
• Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)
• Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924)
• Siyasi Partiler kuruldu.
1-Saltanatın kaldırılması
(1 Kasım 1922)
– Osmanlı saltanatı sona erdi
– TBMM ülkenin tek temsilcisi haline geldi
– Laikliğe geçişin ilk aşaması gerçekleşti
– İtilaf devletlerinin ikilik çıkarma planları sona
erdi
– Cumhuriyetin ilanı için zemin hazırlandı
– Demokratikleşme yolunda önemli bir adım
atıldı.
2-Cumhuriyetin ilanı
(29 Ekim 1923)
• Devletin ve rejimin adı belirlendi
• M. Kemal ilk cumhurbaşkanı seçildi.İlk
başbakan İsmet İnönü, TBMM başkanı
Fethi Bey seçildi.
• Cumhurbaşkanının belirlenmesiyle devlet
başkanı sorunu çözüldü
• Meclis hükümeti yerine kabine sistemine
geçilerek hükümet krizi çözüldü.
3-Halifeliğin kaldırılması
(3 Mart 1924)
• Laikliğe geçişin önemli bir aşaması
gerçekleşti
• İnkılapların önü açıldı
• Ümmetçilik anlayışı sona erdi, ulusal
egemenlik pekişti.
4-Türkiye’nin Yeniden Teşkilatlandırılması
Ve Ankara’nın Başkent Olması:
Ankara’nın Başkent olma nedenleri
• Türkiye’nin orta kesiminde bulunan Ankara’nın
askeri ve siyasi yönden güvenli bir konumda
bulunması
• Ankara’nın ülkenin her tarafıyla ulaşım ve
haberleşme imkanlarına sahip olması
• Ülkenin her köşesine hizmet götürmeye elverişli
bir konumda bulunması
• TBMM’nin Ankara’da açılması ve kurtuluş
savaşının idari merkezi olması etkili olan
nedenlerdir.
1924 anayasasında 89. ve 105 maddelerine göre ülke büyükten küçüğe
doğru şu şekilde teşkilatlandırılmıştır.
BİRİM
• İL
• İLÇE
• BUCAK
• KÖY
YÖNETİCİ
VALİ
KAYMAKAM
BUCAK MÜDÜRÜ
KÖY MUHTARI
Çok Partili Rejim
Denemeleri
a-Cumhuriyet Halk Fırkası
• Meclis içinde farklı düşünenler çeşitli gruplar
•
•
•
•
•
kurdular.(Halk Zümresi ve Islahat grubu,tesanüt
(Dayanışma) grubu,İstiklal grubu)
M. Kemal Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk
Grubunu kurdu.
Bu grup 9 Eylül 1923’te Halk Fırkası adını aldı.
Cumhuriyetin ilanından sonra Cumhuriyet Halk
Fırkası adını aldı.
Böylece Cumhuriyet tarihinin ilk siyasi partisi
kuruldu.
Ekonomide Devletçiliği savunmuştur.
b-Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası:
• Cafer Tayyar Paşa ve Kazım Karabekir Paşa
•
•
•
•
•
tarafından kuruldu.
Liberalizmi (Serbest Piyasa Ekonomisi)
savunuyordu.
İnkılaplara karşı olanlar partide toplanmaya
başladı.
Doğu illerinde Şeyh Sait isyanı çıktı.
Bazı partililerinde ayaklanmada rolü olduğu
anlaşılınca parti 3 Haziran 1925’te hükümet
tarafından kapatıldı.
Cumhuriyet tarihinin ilk muhalefet partisidir.
c-Serbest Cumhuriyet Fırkası:
• Fethi Bey tarafından kuruldu.
• Laiklik ve Cumhuriyet karşıtlarının partiye
dolmasıyla Refet bey tarafından kapatıldı.
• Böylece Atatürk döneminde çok partili
rejim denemeleri sona erdi.
• Menemen olayının çıkması partinin
kapatılmasının yerinde olduğunu
göstermiştir.
Şeyh Sait İsyanı (Doğu İsyanı):
Nedenleri
1. İngiltere’nin Musul meselesi nedeniyle halkı kışkırtması
2. İnkılapların, dine karşı olduğunu savunanlar tarafından
halkın kışkırtılması
3. Saltanat ve hilafet yanlılarının yeni rejime karşı tepki
duymaları
4. Terakkiperver partisinin sert muhalefetinin rejim
karşıtlarını cesaretlendirmesi nedeniyle çıktı.
• Erzurum,Elazığ,Muş,Bitlis,gibi illerde yayıldı.
• Takrir-ı Sükun yasası çıkarılıp ve İstiklal mahkemelerinin
kuruldu.İsyan bastırıldı.
• İsyan nedeniyle Musul Meselesi İngiltere’nin istediği gibi
sonuçlanmıştır.Musul, Irak’a bırakılmıştır
M. Kemal’e Suikast Girişimi
•
•
•
•
•
•
Terakkiperver Cumhuriyet fırkasının kapatılıp Şeyh Sait
isyanının bastırılmasından sonra Cumhuriyete karşı
olanlar M. Kemal’e İzmir gezisinde suikast yapmayı
düşündüler.
M. Kemal’in İzmir’e bir gün gecikmeli gelmesi olayın
ortaya çıkmasına neden oldu.(14 Haziran 1926)
Cinayet şebekesini yunan adalarına kaçıracak olan kişi
durumu İzmir valisine haber verdi.
Suikast yapacak olanlar silahlarıyla birlikte ele geçirildi.
İstiklal mahkemelerinde yargılanarak gerekli cezaya
çarptırıldılar.
M. Kemal yayınladığı bir bildiride ‘Benim naçiz
vücudum bir gün toprak olacaktır.Fakat Türkiye
Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır’ diyerek
cumhuriyet rejiminin ölümsüzlüğünü dile getirmiştir.
Menemen Olayı:
• Derviş Mehmet adında tarikat mensubu
çıkardı
• Asteğmen Kubilay’ın başının kesilmesiyle
devam eden olaylar askerler tarafından
bastırılıp isyancılar idam edildi.
B-HUKUK ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR
• 20 Ocak 1921’de ilk anayasa Teşkilat-ı Esasiye ilan
•
•
•
•
•
edildi.
Cumhuriyetin ilanından sonra 1924 anayasası ilan
edildi.
17 Şubat 1926’da Medeni Kanun ilan edildi. İsviçre’den
alındı.
a) Birden fazla kadınla evlenme yasaklandı.
b) Mirasta ve boşanmada kadın erkek eşitliği geldi.
8 Mayıs 1928’de Borçlar Kanunu –İsviçre’den
10 Mayıs 1928’de Ticaret Kanunu-- Almanya’dan
1Temmuz 1928’de Ceza Kanunu – İtalya’dan alınarak
ilan edildi.
C-EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANINDA YAPILAN
İNKILAPLAR
• 3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat Kanunu ilan edildi. Eğitim
•
•
•
•
•
öğretim laikleştirildi. Bütün okullar Milli Eğitim Bakanlığı’na
bağlandı. Medrese ve okul ikiliğine son verildi
1Kasım 1928’de Latin alfabesi kabul edildi.
15 Nisan 1931’de Türk Tarih Kurumu kuruldu.
12 Temmuz 1932’de Türk Dil Kurumu kuruldu.
1924’te Topkapı Sarayı müze haline getirildi. Aynı yıl
Etnoğrafya Müzesi ve Güzel Sanatlar Akademisi açıldı.
1933’te İstanbul Üniversitesi ve Ankara Dil Tarih
Coğrafya Fakültesi açıldı.
NOT: Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu’nun
kurulması Atatürk’ün Milliyetçilik ilkesiyle doğrudan ilgilidir.
D-TOPLUMSAL ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR
• 25 Kasım 1925’de “Şapka Kanunu “ çıkarıldı.
• 30 Kasım 1925’de tekke , zaviye ve türbeler çıkarılan bir
•
•
•
•
•
•
•
kanunla kapatıldı.
1925 Yılında Hicri ve Rumi takvimler kaldırılarak Miladi
takvim kabul edildi. 1 Ocak 1926’dan itibaren uygulamaya
geçildi.
İlk nüfus sayımı yapıldı.(28 ekim 1928)
Uluslar arası rakamlar kabul edildi. (20 Mayıs 1928)
1931 Yılında bir kanunla Okka ,arşın vb. yöresel ölçü
birimleri yerine Kilo, metre ve litre gibi ölçü birimleri kabul
edildi.
24 Haziran 1934’te Soyadı Kanunu kabul edildi.
1934 çıkarılan bir kanunla din görevlilerinin dini elbiselerle
ibadet yerleri dışında dolaşmaları yasaklandı. En yetkili kişi
hariç (Diyanet İşleri Başkanı gibi)
1935 Yılında hafta sonu tatili Cuma’dan Pazar gününe
alındı.
•Türk Kadınına Siyasi Haklar Verildi.
a) 30 Nisan 1930’da belediye seçimlerinde seçmen
olma hakkı,
b) 26 Ekim 1933’te muhtar seçme ve köy ihtiyar
heyetine seçilme hakkı,
c) 5 Aralık 1934’te milletvekili seçilme ve seçme hakkı
verildi.
NOT: Bir çok Avrupa ülkesinde Türk kadınından
yıllar sonra milletvekili seçilme hakkı verilmiştir.
Türkiye’de 1935 Yılındaki yapılan seçimlerde
meclise 18 kadın milletvekili girmeyi başarmıştır.
E-EKONOMİ ALANINDA
YAPILAN İNKILAPLAR
Milli Ekonomi Alanında Yenilikler
• 17 Şubat 1923 ‘de “İzmir İktisat Kongresi” toplandı
Milli ekonominin hedefleri belirlendi.
a- Yatırım yapacak şirketlere kolaylık sağlanacağı,
b- Milli bankanın kurulacağı,
c- Demiryolu yapımına önem verileceği,
d- Yerli malı kullanımı teşvik edileceği belirtilmiştir.
• Ayrıca kongrede “Misak-ı İktisadi” (Ekonomi Andı)
•
•
ilan edildi. Buna göre; ekonomik kararlar uygulanırken
ekonomik bağımsızlığın titizlikle korunması
kararlaştırıldı.
Özel teşebbüsün yetersiz olmasından dolayı 1930’dan
itibaren “Devletçi” bir ekonomi politikası uygulanmaya
başlanmıştır.
1933 yılında “İlk Beş Yıllık Kalkınma Planı”
hazırlandı ve başarıyla uygulandı.
1-Tarım Alanında Gelişmeler
• Köylünün durumunu düzeltmek için Aşar
(Öşür) vergisi 1925’te kaldırıldı.
• Ziraat Bankasının verdiği kredi artırıldı.
• Çiftçinin tarımda makine , iyi tohum ,
gübre ve ilaç kullanımı teşvik edildi.
• Çiftçiye damızlık hayvan, tohum, fidan ,
borç para verildi.
• 1929’da “Tarım Kredi Kooperatifleri”
kuruldu.
2-Sanayi Alanında Gelişmeler
• 1925’te “Sanayi ve Maadin Bankası” kuruldu.
•
•
•
•
•
•
(Yıpranmış Osmanlı tesislerini tamir etmek için.)
1927’de “Teşvik-i Sanayi Kanunu” çıkarıldı. (Halk
sanayiye teşvik edildi, ancak halkın gücü olmadığından
“Devletçilik” politikası izlendi.)
1933’te “İlk Beş Yıllık Sanayi Planı” hazırlandı.
1933’te Sümerbank kuruldu.
1938 ‘de “İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı” hazırlandı
Ancak 1939’da II.Dünya Savaşı’nın çıkması bu planın
uygulanmasına engel olmuştur.
Ülkedeki madenleri aramak için 1935’te Maden Tetkik
Arama Enstitüsü (M.T.A) kuruldu. Madenleri işlemek
içinde Etibank kuruldu.
1939’da Türkiye’nin ilk demir çelik fabrikası olan
Karabük Demir-Çelik Fabrikası kuruldu.
3-Ticaret Alanında Gelişmeler
• 1924’te İş Bankası kuruldu.
( İş sahiplerine kredi vermek amacıyla
kuruldu)
• 1 Temmuz 1926 ‘da “Kabotaj Kanunu”
çıkarıldı. Böylece; Türk karasularında yolcu
ve yük taşıma hakkı yalnızca Türk
gemilerine verildi.
• Ayrıca Denizbank’ın kurulmasıyla
denizcilik faaliyetleri artmıştır
4-Bayındırlık Alanında Gelişmeler
• Demiryolları yabancı şirketlerin elinden
•
•
•
alınarak devletleştirildi. Yeni demiryolları yapıldı.
Cumhuriyetin ilanından 1938 yılına kadar 3360
km demiryolu yapılmıştır.
Osmanlı Devleti’nden 18335 km kalan karayolu
1948 yılında 45000 km’ ye çıkmıştır.
Denizcilik alanında Kabotaj Kanunu çıkarılmış
ve yeni liman ve iskeleler yapılmıştır.
Pek çok yeni şehir ve kasaba inşa edilerek
modern bir görünüm almıştır.
ATATÜRK DÖNEMİNDE DIŞ
POLİTİKA
Dış politikada;
 milli gücümüze dayanma ve
 tam bağımsızlığımızı zedelemeyecek
şahsiyetli bir politika amaçlanmıştır.
 Dış politikada ilke; Yurtta sulh cihanda
sulh olmuştur.
Milli egemenliğimize saygılı devletlerle
dostane ilişkiler kurulmuştur.
1-Musul meselesi:
•
•
•
•
•
Nedenleri
Musulun misakı milli sınırlarında yer alması
Bu sorunun Lozanda halledilememesi
İngilterenin petrol yataklarını kaybetmek istememesi
sorunun ortaya çıkmasına neden oldu.
Sonuçları
Şeyh Sait isyanı nedeniyle Musul sorunu İngilizlerin istediği
gibi sonuçlandı.
İki ülke arasında Ankara anlaşması yapıldı.(5 haziran 1924)
Bu anlaşmaya göre;
– Musul, Kerkük Süleymaniye İngiliz mandası olan Irak’a verildi.
– Buna karşılık Musul petrollerinin %10 unun geliri 25 yıl
süreyle Türkiye’ye verilmesi kararlaştırıldı.Ancak Osmanlının
kalan borçlarını ödemek için topluca para alan Türkiye bu
hakkından vazgeçti.
• Önemi
• Böylece bugünkü Türk –Irak sınırı çizildi.
Montrö boğazlar sözleşmesi (20 Temmuz 1936)
•
•
•
•
•
Nedeni:
1-Almanya ve İtalya’nın saldırgan tavrı
2-Lozan anlaşmasında boğazlar, boğazlar
komisyonuna verilerek egemenlik hakkımızın
kısıtlanması
3- Dünya barışının tehlikeye düşmesi
Sonuç
1-İsviçre’nin Montrö şehrinde imzalanan anlaşma
ile Boğazlar komisyonu kaldırıldı. Boğazların
yönetimi Türkiye’ye verildi.
2-Boğazlar meselesi kesin olarak halledildi.
Balkan Antantı (9 Şubat 1934)
• Nedeni :İtalya ve Almanya’nın tehdidi.
• Katılan devletler; Türkiye, Yunanistan,
Yugoslavya, Romanya
• Önemi; Böylece batı sınırımız güvence
altına alındı.
• Not
:Bulgaristan II. Balkan savaşında
kaybettiği yerleri geri alma düşüncesiyle
katılmamıştır.
Sadabat Paktı (8 Temmuz 1937)
• Nedeni:İtalya’nın Akdeniz’de saldırgan
tavrı
• Katılan devletler; Türkiye, İran , Irak,
Afganistan
• Önemi: Ortak savunma kararı alınarak
doğu sınırımız güvence altına alındı.
Hatay Sorunu
• 20 ekim 1921 İskenderun – Antakya özerk oldu.
• 9 eylül 1935 Fransa mandası Suriye üzerinden
•
•
•
•
kalktı.Suriye bağımsız oldu.Hatay Suriye’ye bırakıldı.
Türkiye milletler cemiyetine başvurarak durumun
düzeltilmesini istedi.Hatay halkının geleceğine kendisinin
karar vermesi gerektiğini ileri sürdü.
Milletler cemiyeti gözetiminde yapılan halk oylaması ile
Hatay bağımsız oldu. (2 eylül 1938)
Devlet başkanı Tayfur Sökmen , hükümet başkanı
Abdurrahman Melek’tir.
30 Haziran 1939 da Hatay meclisinin aldığı karar sonucu
Hatay, Türkiye’ye katıldı
Türkiye’nin jeopolitik önemi
• Jeopolitik; Coğrafi, ekonomik, sosyal, siyasal ve
stratejik faktörlerin bir devletin dış politikasına
etkisinin incelenmesidir.
• Ülkenin bulunduğu yerin önemi demektir.
• Ülkemiz dünyanın kritik bir bölgesinde olması
Asya Avrupa arasında bir köprü olması
Karadeniz ve Akdeniz arasındaki su yollarına
egemen olması (Marmara ve boğazlar)
Petrol açısında zengin Ortadoğu ülkeleri ile
Sanayileşmiş Avrupa ülkeleri arasında yer alması
Yerüstü ve yeraltı zenginlikleri önemimiz
artırmaktadır
Atatürk’ün düşünce sistemini
oluşturmasına neden olan etkenler
• Osmanlının içinde bulunduğu durum
• Fransız ihtilali ve yaydığı düşünceler
• Çağdaş ilkelere dayanan yeni bir devlet
kurma fikri
Atatürkçü düşünce sistemi
o Esasları Atatürk tarafından belirlenen ;
o devlet hayatına, fikir hayatına , ekonomik hayata ,
toplumun temel kurumlarına , devletin rejimi ve işleyişine
ilişkin
o gerçekçi fikirlere ve ilkelere ATATÜRKÇÜLÜK denir.
 Türk milletinin ,
 Bugün ve gelecekte tam bağımsızlığa ,
 Huzur ve refaha sahip olması ,
 Devletin millet egemenliği esasına dayandırılması ,
 Aklın ve ilmin rehberliğinde ,
 Türk kültürünün çağdaş uygarlık seviyesinin üzerine
çıkarılması amacını hedef alır.
Nitelikleri
• Atatürkçülüğü oluşturan ilkeler bir bütündür.
•
•
•
•
Birbirinin devamı ve tamamlatıcısıdır.
Kişi hak ve hürriyetlerine önem verir.
Yurtta ve dünyada barışın korunmasından
yanadır.
Durağan değildir.
Evrenseldir.
A-Atatürk ilkelerinin ortak özellikleri
• Dış baskı ve zorlama yoktur
• Akla mantığa uygundur.
• Atatürk tarafından hem söz hem de
uygulama ile belirlenmiştir.
• Birbirinden ayrılamaz bir bütündür.
B-Atatürk ilkelerinin dayandığı temel esaslar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Milli tarih bilinci
Vatan ve millet sevgisi
Milli dil
Bağımsızlık ve özgürlük
Egemenliğin millete ait olması
Çağdaş uygarlık düzeyinin üzerine yükselme
Milli kültürün geliştirilmesi
Türk milletine inanmak ve güvenmek
Mailli birlik ve beraberlik, ülke bütünlüğü
Barışçılık
Akılcılık
MİLLİ GÜÇ
UNSURLARI
1-Siyasi güç
• Türk devletinin genel siyaseti Atatürkçü düşünce
sistemindeki hedefleri gerçekleştirmektir. Türk
milletinin çizeceği siyaset bu sistemle
gelişecektir.
• Bu yolu izlerken gösterdiği bu dinamizm “siyasi
güç”tür.
• Dayandığı ilkeler;
Milli egemenlik,
Egemenliği, demokrasinin gelişmesi yolunda
kullanmak
Ekonomik güç
• Güçlü ve bağımsız bir devlet ancak güçlü
bir ekonomi ile sağlanır.
• Bu nedenle siyasi gücün en büyük
yardımcısıdır.
Askeri güç
• Türk ordusu Atatürkçü düşünce sisteminin
temel unsurlarındandır.
• Ülkemizin gelişip kalkınması ancak askeri
gücün kuvvetli olması ölçüsünde geçerlidir.
Sosyo -kültürel güç
• Milleti oluşturan insan gücünün özellikleri
ve kültürünün oluşturduğu bir güçtür.
• Eğitim, güçlenip kalkınma açısından
yaşamsal öneme sahiptir.Atatürk’e göre en
önemli nokta eğitimdir.
• Cumhuriyeti ve inkılapları koruyacak
kuşakları yetiştirmenin en iyi yolu
eğitimdir.
ATATÜRK
İLKELERİ
CUMHURİYETÇİLİK
• Özünde bağımsızlık ve demokrasi bulunur.
Halkın kendi kendisini yönetmesi olarak
tanımlanır.
• Atatürk’e göre içeriğinden ödün
verilmemesi, siyasi parti tartışmaları
dışında tutulması gereken bir ilkedir.
• Cumhuriyetçiliği, milliyetçilik ve halkçılık
tamamlar
MİLLİYETÇİLİK
• Ulusal sınırlar içinde,
• Ulusun varlığını ve birliğini sürdürmesi ve
• Bunu yücelterek yeni kuşaklara aktarılması
anlayışıdır.
Bütünleyici ilkeleri;
1-Ulusal bağımsızlık
2-Ulusal birlik ve beraberlik
3-Yurt ve ülke bütünlüğüdür.
Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumunun
kurulması
HALKÇILIK
• Milletin çıkar ve yararının eşit olarak
gözetilmesidir.
• Sosyal alanda yapılan devrimler halkçılıkla
ilgilidir.Aşar vergisinin kaldırılması vb.
• Milliyetçilik ve Cumhuriyetçiliğin doğal
sonucudur.
LAİKLİK
• Devlet ve hukuk kurallarının akla
dayandırılmasıdır.
• Din ve inanç özgürlüğüne karışılmamasıdır.
• Bütünleyici ilke Akılcılık ve Bilimselliktir.
İNKILAPÇILIK
• Çağın gereklerine uygun gelişme, ilerleme
yenilikleri gerçekleştirme anlayışıdır.
• Yapılan yenilikler bu ilkeyi destekler.
• Atatürk ilke ve inkılaplarının temel amacı
çağdaş uygarlık seviyesine ulaşmak ve
daha ileri gitmektir.
• Bütünleyici ilkeleri ;Çağdaşlaşma ve
batılılaşmadır.
DEVLETÇİLİK
• Halkın içinde özel girişimin yeterli
olmaması nedeniyle devletin ekonomik
hayata girmesidir.
• I. 5 yıllık kalkınma planı, KİT lerin
kurulması
BÜTÜNLEYİCİ İLKELER
• Ulusal Egemenlik
• Yurtta Barış Dünyada Barış


Toplumun barışını sağladığı için ülke içinde HALKÇILIĞI
Dünyada uluslar arası barışı amaçladığı için MİLLİYETÇİLİĞİ
bütünler
• Özgürlük ve bağımsızlık

•
•
•
•
•

:
Tüm ilkelerin temelini oluşturur.
Çünkü;Devleti var eden anlayıştır.
Akılcılık ve bilimsellik
:Laikliği bütünler
Çağdaşlaşma ve Batılılaşma
:İnkılapçılığı bütünler
İnsanlık ve insan sevgisi :
Ülkedeki insanları yüceltmek ve refahını artırmak için
anlayışı nedeniyle Halkçılık
Savaşçı bir anlayışı benimsememek özelliği ile
milliyetçiliği bütünler