Mali İstatistik Eğitim Notları

Muhasebat Genel Müdürlüğü
MALİ İSTATİSTİK
Eyüp KIZILKAYA
Genel Müdür Yardımcısı
Mahir ADANIR
Devlet Muhasebe Uzmanı
MALİ İSTATİSTİK
 1- İSTATİSTİK
 2- GENEL YÖNETİM
KAPSAMINDA
MALİ İSTATİSTİK
I. KISIM
İSTATİSTİK
 Tanım:Yığın olayların belli amaçlarla gözlemlenmesi
sonucu elde edilen verilerin sayısal biçimde
işlenmesini sağlayarak, söz konusu olayların
oluşturduğu
yığınların
bilimsel
bir
şekilde
incelenmesinde kullanılan teknik ve yöntemler
bilimidir.
 Modern istatistik “yığın olayları” ve bunların
oluşturduğu yığınları inceler, en genel manada
“istatistiki verilerin toplanmasını, değerlendirilmesini,
yorumlanmasını
ve
sunulmasını
konu
alan
matematiksel bilim” olarak tanımlanır.
İSTATİSTİĞİN ÇEŞİTLERİ:
 Betimsel
İstatistik:
Kitledeki
birimlerin
hepsinden
ilgili
değişken
bakımından
bilgi
derlenmişken,
kitlenin
özetlenmesinde
(betimlenmesinde) kullanılan teknik ve yöntemler
“Betimleyici (tanımlayıcı) istatistik” olarak nitelendirilir.
 Çıkarsamalı İstatistik: Kitleden belirli bir
teknikle elde edilen bir örnek kümenin
belirlenmesiyle
kitle
hakkında
tahminler
yapmada kullanılan teknik ve yöntemler
“çıkarsamalı (tümevarımsal) istatistik” olarak
nitelendirilir.
İSTATİSTİĞİN İŞLEM AŞAMALARI
 Verilerin toplanması
 Toplanan verilerin işlenip düzenlenmesi
 Düzenlenen verilerin tablo veya grafikler
şeklinde gösterilmesi
 İstatistiki analiz, tahmin ve karar aşaması
VERİLERİN DERLENMESİ




Yazılı Kaynaklardan
Gözlem Yöntemi
Deneysel Yöntemler
Anket Yöntemi
İSTATİSTİK TEMEL KAVRAMLARI
 1. Ortalama





Aritmetik Ortalama:
Geometrik Ortalama:
Harmonik Ortalama:
Medyan:
Mod:
 2. Olasılık
 Ortak Olasılık:
 Marjinal Olasılık:
 Koşullu Olasılık:
 3. Faktöriyel
 4. Permütasyon
 Tekrarsız Permütasyon
 Tekrarlı Permütasyon
 5.Kombinasyon
 Tekrarsız Kombinasyon:
 Tekrarlı Kombinasyon:
 6. Aralık (Range)
 7. Varyans
 8. Standart Sapma
VERİLERİN SUNULMASI
 Grafikler
 Tablolar
Çubuk Grafik:
MALİ VARLIKLAR / GSMH (%)
3,42
TOPLAM MAHALLİ İDARELER
0,53
İL ÖZEL İDARELERİ
0,73
BELEDİYELERE BAĞLI
İDARELER
2,16
BELEDİYELER
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
3,00
3,50
4,00
Sütun Grafik:
MALİ VARLIKLAR / GSMH (%)
3,50
3,42
3,00
2,50
2,16
2,00
1,50
1,00
0,73
0,53
0,50
0,00
BELEDİYELER
BELEDİYELERE BAĞLI
İDARELER
İL ÖZEL İDARELERİ
TOPLAM MAHALLİ
İDARELER
Pasta Grafikler:
KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
KISA VADELİ İÇ MALİ
BORÇLAR
64,82316%
DİĞER KISA VADELİ YABANCI
KAYNAKLAR
0,00088%
KISA VADELİ DIŞ MALİ
BORÇLAR
7,85239%
GELECEK AYLARA AİT
GELİRLER VE GİDER
TAHAKKUKLARI
17,48214%
GELECEK AYLARA AİT
GELİRLER VE GİDER
TAHAKKUKLARI
0,00005%
ÖDENECEK DİĞER
YÜKÜMLÜLÜKLER
2,61653%
KISA VADELİ İÇ MALİ BORÇLAR
FAALİYET BORÇLARI
ALINAN AVANSLAR
GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI
DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
ALINAN AVANSLAR
0,07208%
EMANET YABANCI
KAYNAKLAR
3,59192%
FAALİYET BORÇLARI
3,56085%
KISA VADELİ DIŞ MALİ BORÇLAR
EMANET YABANCI KAYNAKLAR
ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER
GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI
Çizgi Grafik:
Tablolar
ORAN-ORANTI
Oran: a ve b reel sayılarının en az biri sıfırdan
farklı olmak üzere,
ye a’ nın b’ ye oranı
denir.
Kesrin payı sıfır olabilir fakat paydası sıfır olamaz.
Oranın payı ya da paydası sıfır olabilir.
Oranlanan çoklukların birimleri aynı tür ya da aynı
olmalıdır.
Oranın sonucu birimsizdir.
Orantı: En az iki oranın eşitliğine orantı denir. Yani
oranı ile nin eşitliği olan ye orantı denir.
ise, a ile d’ ye dışlar, b ile c’ ye içler denir.
Orantı Çeşitleri:
Doğru Orantılı Çokluklar: Orantılı iki çokluktan
biri artarken diğeri de aynı oranda artıyorsa
ya da biri azalırken diğeri de aynı oranda
azalıyorsa bu iki çokluk doğru orantılıdır
denir.
x ile y doğru orantılı ve k pozitif bir doğru
orantı sabiti olmak üzere, y = k . x
ifadesine doğru orantının denklemi denir.
Bu denklemin grafiği aşağıdaki gibidir.
Ters Orantılı Çokluklar:Orantılı iki çokluktan biri
artarken diğeri aynı oranda azalıyorsa ya da
biri azalırken diğeri aynı oranda artıyorsa
bu iki çokluk ters orantılıdır denir.
x ile y ters orantılı ve k pozitif bir ters
orantı sabiti olmak üzere, ifadesine ters
orantının denklemi denir.
TREND VE SERİLER
 Trend
 Doğrusal Trend
 Eğrisel Trend
 Seriler
 Basit Seriler
 Frekans Serileri (Tasnif Edilmiş Seriler)
 Gruplandırılmış Seriler (Sınıflı Seriler)
YÖNETİM MUHASEBESİ
Muhasebenin amacı ve görevi, muhasebesi tutulan
kurum ile ilgisi bulunan belli başlı kişi ve kurumlara
sayısal bilgi sağlamaktır. Söz konusu kişi ve kurumlar
esas itibariyle iki ana grupta toplanabilir:
 Muhasebesi tutulan kurum dışındaki üçüncü kişi ve
kurumlar,
 Kurum içindeki yöneticiler.
YÖNETİM MUHASEBESİ
 Finansal Muhasebe: "Genel Muhasebe" adıyla da anılan bu
muhasebe kolunun amacı, kurumların finansal durumunu
etkileyen olay ve işlemlerin para birimiyle ölçülen sonuçlarını
muhasebesi tutulan kurum dışındaki kişi ve kuruluşlara
bildirmektir.
 Yönetim Muhasebesi: "Analitik Muhasebe" adıyla da
anılan bu ikinci ana muhasebe dalının amacı, kurum
yöneticilerinin sağlıklı kararlar alabilmeleri için
gereksinme duydukları sayısal bilgileri kendilerine
sağlamaktır. Bu bakımdan, ilgili bilgilerin ham veri
olarak toplanmasından başlayıp, sonuçta ihtiyaca
uygun raporların düzenlenmesine kadar muhasebesi
tutulan kurumun yöneticilerini hedef alarak yürütülen
tüm muhasebe çalışmaları, yönetim muhasebesini
oluşturur.
YÖNETİM MUHASEBESİ İLE FİNANSAL
MUHASEBE ARASINDAKİ FARKLILIKLAR:
 Toplanan Verilerle ilgili Farklar:
Bir iki istisna dışında finansal muhasebe tümüyle
geçmişe dönük olup "gerçekleşmiş" olay ve işlemlere
ait verilerle ilgilidir. Oysa, yöneticilerin geçmişi
değiştirecek
kararlar
almaları
söz
konusu
olmadığından, tüm yönetim kararlarının geleceğe
dönük olarak alınması zorunludur.
Finansal muhasebede para birimi ile ölçülebilen
veriler asıl olup, diğer sayısal bilgiler ancak parasal
hesaplamaların yapılabilmesi için gerek duyulduğunda
devreye girer. Buna karşılık, kurum yönetiminde
fiziksel miktarlar, indeksler ve yüzdeler çoğu kez
parasal veriler kadar ve hatta bazen daha fazla
yararlı olabilmektedir.
 Verilerin İşlenmesiyle İlgili Farklar: Veri işleme
bakımından
finansal
muhasebe
ile
yönetim
muhasebesi arasındaki en önemli fark, analizler
konusunda karşımıza çıkar. Finansal muhasebede
analizler minimum düzeyde olup, hemen tümüyle
defter kayıtlarının yazılabilmesi için gerekli parasal
tutarların elde edilmesine yönelmiştir. Oysa, yönetim
muhasebesinde hem defter kayıtları için çok daha
ayrıntılı analizler gereklidir (Çünkü kayıtlar daha
ayrıntılıdır), hem de bilgilerin yorumlanmasına dönük
analizler başlı başına bir yer tutar. O denli ki, yönetim
muhasebesinin en önemli işlevinin analiz olduğu
söylenebilir. Yönetim muhasebesine aynı zamanda
"analitik" muhasebe denilmesi de bundandır.
 Daha önce de belirtildiği gibi, finansal muhasebenin temel
raporları, geçmişe dönük "bilanço" ile "gelir-gider tablosu"dur.
Ancak, yöneticilerin gereksinme duydukları verilerin tümü bu
tablolarda yer almadığından, bulunan bilgilerden bir kısmı ise
açıkça görülemediğinden, yönetim muhasebesinde daha
başka bir çok rapor söz konusu olabilmektedir. Bunlardan bir
kısmı, esas itibariyle, söz konusu iki finansal tablodaki
verilerin analizi yoluyla elde edilen sonuçları kapsar.
Örneğin "finansal analiz raporları", "fon akış tabloları", "nakit
akış tabloları" gibi. Diğer bir kısım yönetim raporları da, adı
geçen iki finansal tablonun geleceğe dönük (tahminsel)
şekilleri olarak karşımıza çıkar. Bütçelerin de ayrılmaz bir
parçası olan bu tablolara "proforma bilanço" ve "proforma
gelir-gider tablosu“ adı verilmektedir.
II. KISIM
GENEL YÖNETİM KAPSAMINDA MALİ
İSTATİSTİK
MALİ İSTATİSTİK
Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait
mali
işlemlerin
kayıt
altına
alınması,
sınıflandırılması, raporlanması ve bu verilerin gerek
kendi aralarındaki gerekse bütün ile olan ilişkilerinin
çeşitli istatistiksel yöntemler kullanılarak anlamlı
sonuçlar verecek şekilde tablo ve grafiklerle ortaya
konulması işlemlerinin tümüdür.
Kapsamı:
 Merkezi Yönetim;
-Genel Bütçeli İdareler
-Özel Bütçeli İdareler
-Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar
-5018 Sayılı Kanunun 52/4 bendine göre belirlenen Merkezi Yönetim
Kuruluşları
 Mahalli İdareler;
-Belediyeler
-İl özel idareleri
-Bağlı idareler
 Sosyal Güvenlik Kurumları
-Sosyal Güvenlik Kurumu
- 5018 Sayılı Kanunun 52/4 bendine göre belirlenen Sosyal Güvenlik
Kuruluşları
Amacı:
 idarelerin hesap verilebilirliğini,
 mali saydamlığı sağlamak,
 idarelerin kaynaklarını etkili, ekonomik ve verimli
kullanmalarını sağlayacak hedef ve politikalar
oluşturulmasında idareler adına karar alıcı
konumunda olanlara yardımcı olacak verileri
sağlamak,
 kamu idareleri için stratejik planları doğrultusunda
performanslarını değerlendirmeleri açısından yol
gösterici olmak,
VERİLERİN TOPLANMASI
 Say 2000i Otomasyon Sistemi
 Kamu Hesapları Bilgi Sistemi (KBS)
2006 yılında başlatılan genel yönetim mali istatistikleri
verilerinin
toplanıp
derlenerek
yayımlanması
çalışmalarında 2008 yılı başına kadar say 2000i
sistemi kullanılmış 2008 yılı başı itibariyle de mahalli
idarelerin muhasebe verilerini mal müdürlükleri ve
muhasebe
müdürlüklerine
gitmeden
internet
üzerinden
Muhasebat
Genel
Müdürlüğüne
ulaştırmalarına imkan veren Kamu Hesapları Bilgi
Sistemi (KBS) devreye sokulmuştur.
Say 2000i Otomasyon Sistemi
Say 2000i otomasyon sistemi Muhasebat Genel
Müdürlüğü tarafından geliştirilen 1536 Muhasebe
Biriminde web tabanlı olarak kullanılan ve kapsamdaki
kurumların mali verilerini anlık olarak görebilmeye imkân
veren bir otomasyon sistemidir.
2006 yılından 2008 yılı başına kadar 3 er aylık dönemler
itibariyle 3225 mahalli idare biriminden veri derlenmiştir.
Veri girişleri Muhasebat Genel Müdürlüğüne bağlı
malmüdürlükleri ve muhasebe müdürlüklerinden, mahalli
idare il koordinatörlerinin desteği ile yapılmıştır
Kamu Hesapları Bilgi Sistemi (KBS)
Kamu Hesapları Bilgi Sistemi, mâli işlemlerin harcama birimleri
ve muhasebe birimi aşamalarını tek bir otomasyon sistemi içinde
bütünleştirmek, harcama birimleri ile muhasebe birimleri arasında
elektronik iletişim ortamı sağlamak amacıyla Maliye Bakanlığı
Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından geliştirilen otomasyon
sistemidir.
Bu sistem ile mâli işlemlere ilişkin bilgiler harcama birimlerinde
bilgisayar ortamında girilecek; bu bilgiler elektronik ortamda
muhasebe birimine aktarılacak ve muhasebe kaydı olarak
sonuçlandırılabilecektir.
Kamu hesapları bilgi sisteminde yer alan bir uygulama da
İnternet ortamında mahalli idarelere ait mali verilerin derlenmesi
ve konsolidasyonuna yönelik geliştirilen Mali İstatistik Veri Girişi
uygulamasıdır. Mahalli idareler geliştirilen bu yazılım ile
muhasebeye ilişkin verilerini muhasebe birimlerine gelmeden
internet üzerinden girebilecek ve merkeze gönderebileceklerdir.
MALİ RAPORLAR











-Bilanço,
-Faaliyet tablosu,
-Nakit akım tablosu,
-Gelirlerin ekonomik sınıflandırılması tablosu,
-Giderlerin ekonomik, fonksiyonel, kurumsal ve finansal
sınıflandırılma tabloları,
-Mali varlıklar ve yükümlülüklerdeki değişim tablosu,
-Finansman tablosu,
-İç borç değişim tablosu,
-Dış borç değişim tablosu,
-Borçların kurumsal dağılımı tablosu,
-Kurumsal, fonksiyonel, finansal ve ekonomik ayrıma göre
bütçe uygulama sonuçları tabloları, olarak sıralayabiliriz.
Malî tablolar kamu idarelerinin;
 Kaynaklarının dağılımı ve kullanımını,
 Faaliyetlerinin nasıl finanse edildiği ve nakit ihtiyacının
nasıl karşılandığını,
 Faaliyetlerini finanse edebilme ve sorumlulukları ile
taahhütlerini yerine getirebilme yeteneğini,
 Malî durumu ve malî durumundaki değişiklikleri,
 Faaliyetlerindeki performans, etkinlik ve başarısını,
 Kendilerine sağlanan kaynakları bütçelerine uygun ve
yasal şekilde kullanıp kullanmadıklarını,
 Malî işlemlerinde saydam olup olmadıklarını ve hesap
verilebilirliğini
gösterir.
MALİ RAPORLARIN DENETİMİ VE
HESAPLARA GÜVENCE VERİLMESİ
 Dış denetim: Bu görev 5018 Sayılı kanunla Sayıştay’a
verilmiştir.
 Kesin Hesap Kanunu: Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun
uygulama sonuçları Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından
Kesin Hesap Kanunu ile onanır.
 Bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik
yapılmasına dair 5793 Sayılı Kanun ile 5018 Sayılı Kanuna
eklenen geçici madde-18’e göre ; 31/12/2012 tarihine
kadar genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali
tablolarının, muhasebe ve raporlama standartları ile
muhasebe
tekniğine
uygunluk
açısından
Maliye
Bakanlığınca denetlenebileceği hükme bağlanmıştır.
GENEL YÖNETİM MALİ İSTATİSTİKLERİNİN
HAZIRLANMASI VE AÇIKLANMASI
5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda Genel
yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistiklerin,
Maliye Bakanlığınca derleneceği, Merkezi yönetim kapsamı
dışındaki kamu idarelerinin mali istatistiklerini belirlenmiş ilkelere
uygun olarak hazırlayıp
belirlenen süreler içinde Maliye
Bakanlığına göndereceği hükme bağlanmıştır.
Ayrıca 5018 Sayılı Kanunda Merkezi Yönetim kapsamındaki
kamu idarelerine ait mali istatistiklerin, Maliye Bakanlığınca aylık
olarak yayımlanacağı; Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli
idarelere ait mali istatistikler ile merkezi yönetim kapsamındaki
kamu idarelerine ait mali istatistiklerin Maliye Bakanlığınca
birleştirilerek, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait
mali istatistiklerin elde edilip üçer aylık dönemler itibarıyla
yayımlanacağı belirtilmiştir.
Merkezi yönetim mali tablolarından nakit esaslı bütçe tabloları
aylık olarak web ortamında ve kitap olarak yayımlanmaktadır.
Tahakkuk esaslı mali tablolar (Bilânço, Faaliyet Tablosu, Mali
Varlık ve Yükümlülük Tablosu, İç ve Dış Borç Değişim Tabloları)
da yıllık olarak yayımlanabilmekte ve aylık olarak yayımlanması
için çalışmalar devam etmektedir.
Mahalli idareler mali tablolarından nakit esaslı bütçe tabloları ve
tahakkuk esaslı mali tablolar (Bilânço, Faaliyet Tablosu, Mali
Varlık ve Yükümlülük Tablosu) yıllık ve üçer aylık dönemlerde
web ortamında yayımlanmaktadır.
Sosyal Güvenlik Kurumlarında yapısal bir değişiklik olması
sebebiyle ve muhasebe sisteminin de yeniden yapılanması
sebebiyle veri aktarımında sorunlar yaşanmaktadır ve şu anda
veriler derlenememektedir.
BÜLTENLER
 Mahalli İdareler Mali İstatistikleri Bülteni
 Kamu Hesapları Bülteni
Mahalli İdareler Mali İstatistikleri Bülteni
Ülkemizde mahalli idare kapsamında 3225 belediye, 81 il özel
idaresi, 19 adet bağlı idare, 1610 mahalli idare birliği mevcuttur
ve bu mahalli idareler önemli tutarda kamu kaynağı
kullanmaktadır. Mahalli idarelere ait mali veriler bugüne kadar
örnekleme usulü ile yapılan anketler sonucu toplanan verilerden
müteşekkildi. Bu durum mahalli idarelerin toplam mali
büyüklüklerinin sağlıklı bir şekilde ortaya konulmasına,
muhasebe verilerinin ve bütçe uygulama sonuçlarının
uluslararası standartlara uygun olarak raporlanmasına engel
teşkil etmekteydi.
2006 yılı içersinde 5018 sayılı Kanunun 53 üncü maddesindeki,
genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali
istatistiklerin Maliye Bakanlığınca derlenip, yayımlanmasına
yönelik amir hüküm doğrultusunda; Muhasebat Genel Müdürlüğü
tarafından 1.1.2006 tarihinden 1.1.2008 tarihine kadar say2000i
otomasyon sistemi, 1.1.2008 tarihinden itibaren ise Mahalli
idarelerin mali verilerini kolaylıkla internet üzerinden Genel
Müdürlüğümüze ulaştırmaları için hazırlanan Kamu Hesapları
Bilgi Sistemi (KBS) kullanılmak suretiyle Cumhuriyet tarihinde bir
ilk olmak üzere il özel idareleri, belediyeler ve bağlı idarelerin
muhasebe kayıtlarına dayalı mali bilgileri Genel Müdürlüğümüz,
Genel Yönetim Mali İstatistikleri Şubesi Uzman personeli
tarafından derlenerek, bu verilere ilişkin konsolide mali tablolar
üretilmiştir. Söz konusu konsolide tablolar ve bu tablolardan
üretilen verilere ilişkin grafikler yıllık olarak yayımlanmakta olan
Mahalli İdareler Mali İstatistikler Bülteni’nde ve üçer aylık
dönemler halinde www.muhasebat.gov.tr adresinde kamuoyunun
bilgisine sunulmuştur.
Tüm belediyeler ve Tüm mahalli idareler, İl belediyeleri,
büyükşehir belediyeleri, Büyükşehir dışındaki il belediyeleri,
ilçe, ilk kademe ve belde belediyeleri, il özel idareleri,
belediye bağlı idareleri için;
 -Seçilmiş Mali Büyüklükler Tablosu
 -Bilanço Tablosu
 -Kümülatif Mali Varlık Ve Yükümlülükler Tablosu
 -Konsolide Bütçe Dengesi Tablosu (Ekonomik Kod-1)
 -Konsolide Bütçe Gelirleri Tablosu (Ekonomik Kod-2)
 -Konsolide Bütçe Giderleri Tablosu (Ekonomik Kod-2)
 -Konsolide Bütçe Giderleri Çapraz Tablosu (F Kod-1 /
E Kod-1)
hazırlanmaktadır.
PERSONEL GİDERLERİ / TOPLAM GİDERLER (%)
30,00
26,12
25,00
22,37
21,73
20,00
14,86
15,00
10,00
5,00
0,00
BELEDİYELER
BELEDİYELERE BAĞLI
İDARELER
İL ÖZEL İDARELERİ
TOPLAM MAHALLİ
İDARELER
MADDİ DURAN VARLIKLAR
YER ALTI VE YER ÜSTÜ
DÜZENLERİ
17,728%
ARAZİ VE ARSALAR
38,823%
BİNALAR
22,694%
TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR
2,128%
YATIRIM AVANSLARI
0,101%
YAPILMAKTA OLAN
YATIRIMLAR
14,906%
TAŞITLAR
2,578%
DEMİRBAŞLAR
1,008%
DİĞER MADDİ DURAN
VARLIKLAR
0,035%
ARAZİ VE ARSALAR
YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ
BİNALAR
TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR
TAŞITLAR
DEMİRBAŞLAR
DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR
YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR
YATIRIM AVANSLARI
Kamu Hesapları Bülteni
Üretilen tablolarla ilgili olarak, gerçekleşen rakamların bütçe
hedefinin ne kadarını karşıladığı, tahakkuk eden gelirlerin ne
oranda tahsil edilebildiği, geçmiş yıllarla değişim oranları, illere
göre gelir ve giderlerin Türkiye’de aldığı paylar gibi istatistiki
çalışmaların yanında önemli kalemler için toplamda aldıkları
payları içeren temel grafikler verilmektedir.
1964 yılından bu güne Kamu hesapları Bülteni düzenli olarak her
ay yayımlanmaktadır. 1998 yılından itibaren de bültende yer alan
bilgilerin büyük bir kısmı Muhasebat Genel Müdürlüğünün
www.muhasebat.gov.tr adresli web sitesinin Genel Yönetim
Bütçe Uygulama Sonuçları bölümünde yayımlanmaktadır .
RESMİ İSTATİSTİK PROĞRAMI
MALİ VERİ YAYIMLAMA TAKVİMİ
MALİ İSTATİSTİKLERİN
KULLANICILARI
 Ülke İçi Kullanıcılar
 İlgili Kamu İdaresi
 Ekonomi Ve Maliye Yönetimi
 Medya ve Kamuoyu
 Ülke Dışı Kullanıcılar
 AB-İstatistik Ofisi
 IMF, Dünya Bankası
 OECD
GENEL YÖNETİM MALİ RASYOLARI
 Teorik
Rasyolar:
İdarelerin
mali durumu
hakkında; nakit ve finansman durumu hakkında
bilgiler sağlayan rasyolardır.
 Yasal Rasyolar: Çeşitli kanunlarda yer alan ve
idareleri yapacakları
rasyolardır.
mali
işlemlerde
sınırlayan
 İdari Rasyolar: İdarelerin stratejik planlarında
yer alan hedeflerine
gösteren rasyolardır.
ne
kadar
yaklaştıklarını
 Uluslararası Rasyolar: Uluslararası sözleşmelere
taraf olan
rasyolardır.
ülkeler
açısından
bağlayıcı
olan
Teorik Rasyolar:
1) Cari Oran: Dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı
kaynaklar arasındaki sayısal ilişkiyi gösteren bir orandır.
Bu oran, genel likidite durumunu yansıtır ve dönen
varlıkların kısa vadeli yabancı kaynaklara bölünmesi
suretiyle hesaplanır.
Bu oranın 1 ‘den büyük olması gerekmektedir.
Dönen Varlıklar
Cari Oran=------------------------------------ >1
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
2) Nakit Oranı: Para ve benzeri değerlerin kısa vadeli yabancı
kaynaklara oranıdır. Mevcut hazır değerlerin, kısa vadeli borçları
ne ölçüde karşıladığını ölçmede kullanılır. Bu oran idarenin acil
ihtiyaç duyduğu nakit oranını yansıtır.
Oranın 0,20 nin altında ve çok üstünde olması durumları nakit
yönetiminde sıkıntı olduğu sinyalini verir.
Hazır Değerler
Nakit Oran=--------------------------------------------Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
3)Finansman Oranı (Ödeme Gücü Katsayısı):
İdarenin mali yeterliliğinin araştırılmasına olanak veren
orandır.
Bu oranın en az 1 olması gerekmektedir.
Öz Kaynaklar
Finansman Oranı=--------------------------------------Toplam Yabancı Kaynaklar
4)Finansal Kaldıraç Oranı: Kısa ve uzun vadeli
yabancı kaynakların aktif toplamına bölünmesiyle elde
edilir.
Bu oran varlıkların yüzde kaçının yabancı kaynaklardan
finanse edildiğini gösterir.
Yabancı Kaynaklar
Finansal Kaldıraç Oranı=--------------------------------Aktif Toplam
İdari Rasyolar:
1)Bütçe Tutarlılık Rasyosu:Bu rasyo bütçe kanununda
öngörülen ödeneğin dönem sonunda ne kadar aşıldığını
ve stratejik planda belirlenen hedeften ne kadarlık bir
sapma olduğunu görmemizi sağlar.
Gerçekleşen Bütçe Harcamaları
Bütçe Tutarlılık Rasyosu=--------------------------------x 100
Öngörülen Bütçe Ödeneği
2)Tahakkuk/Tahsilat Rasyosu: İdareler gelir ve gider
kalemlerinin tahakkuk ve tahsilat tutarlarını oranlayarak
ilgili gelir ve gider kalemlerindeki artış ve azalışları takip
edebilirler.
Tahsilat Tutarı
Tahakkuk/Tahsilat Rasyosu-------------------------- x 100
Tahakkuk Tutarı
Yasal Rasyolar:
 5724 Sayılı 2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe
Kanununda Öngörülenler:
Kanunun 19. maddesinde;
“Bu Kanunun 1 inci maddesi ile belirlenen başlangıç
ödeneklerinin yüzde ikisine kadar ikrazen özel tertip
Devlet
iç
borçlanma
senedi
ihraç
edilebilir.”
denilmektedir.
İhr. Edil. Dev. İç Borç. Sen. Top.
Dev. İç Borç. Sen. İhraç Kısıtı=----------------------x 100 < %2
Merkezi Yönetim Başlangıç Ödeneği
 5018 Sayılı Kanunda Öngörülenler:
Kanunun 20. maddesinin “f” bendinde;
“Genel veya kısmi seferberlik, savaş ilanı veya Bakanlar Kurulu
kararıyla zorunlu askeri hazırlıkların yapıldığı olağanüstü hallerde
Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil
Güvenlik Komutanlığı bütçelerindeki mevcut ödenekler, bu
idarelerin ödenek toplamları aşılmamak şartıyla, birleştirilerek
kullanılabilir. Bu durumda da mevcut ödeneklerin yeterli
olmaması halinde toplam ödenek tutarının yüzde on beşine
kadar ek harcama yapılabilir.” denilmektedir.
Toplam Harcamalar – Bütçe Ödenekleri Toplamı
Harcama Kısıtı:---------------------------------------------------------------x 100 < %15
Bütçe Ödenekleri Toplamı
Kanunun 21. maddesinde;
“Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçeleri
arasındaki ödenek aktarmaları kanunla yapılır.
Ancak, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri,
aktarma yapılacak tertipteki ödeneğin yılı bütçe kanununda
farklı bir oran belirlenmedikçe yüzde beşine kadar bütçeleri
içinde ödenek aktarması yapabilirler. Bu şekilde yapılan
aktarmalar, yedi gün içinde Maliye Bakanlığına
bildirilir.”denilmektedir.
Buna göre;
Aktarılan Tutar
Ödenek Aktarma Kısıtı=----------------------------------------x 100 < %5
Aktarmanın Yapıldığı Tertip Ödeneği
Kanunun 23. maddesinde;
“Merkezi yönetim bütçe kanununda belirtilen hizmet ve
amaçları gerçekleştirmek, ödenek yetersizliğini gidermek
veya bütçelerde öngörülmeyen hizmetler için, bu Kanuna
ekli (24.12.2005 – 5436/10. md.) (I) sayılı cetvelde yer
alan idareler ile (II) sayılı cetvelde yer alan idarelerden
merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilecek olanların
bütçelerine aktarılmak üzere, genel bütçe ödeneklerinin
yüzde ikisine kadar Maliye Bakanlığı bütçesine yedek
ödenek konulabilir.” denilmektedir.
Yedek Ödenek
Yedek Ödenek Kısıtı=-----------------------------x 100 < % 2
Genel Bütçe Ödenek Toplamı
Kanunun 35. maddesinin ikinci fıkrasında;
“Sözleşmesinde belirtilmek ve yüklenme tutarının yüzde otuzunu
geçmemek üzere, yüklenicilere, teminat karşılığında bütçe dışı
avans ödenebilir. İlgili kanunların bütçe dışı avans ödenmesine
ilişkin hükümleri saklıdır.” denilmektedir.
Bütçe Dışı Avans
Bütçe Dışı Avans Kısıtı=------------------------------------------x 100 < %30
Yüklenme Tutarı
 5393 Sayılı Kanunda Öngörülenler:
Kanunun 49. maddesinde;
“Belediyenin yıllık toplam personel giderleri, gerçekleşen en son
yıl bütçe gelirlerinin 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre
belirlenecek yeniden değerleme katsayısı ile çarpımı sonucu
bulunacak miktarın yüzde otuzunu aşamaz. Nüfusu 10.000'in
altında olan belediyelerde bu oran yüzde kırk olarak uygulanır.”
denilmektedir.
K: Yeniden değerleme katsayısı
Y: Son yıl bütçe gelirleri
Personel Giderleri
Personel Harcamaları Kısıtı=---------------------------------- x 100 < % 30
Yxk
Kanunun 68. maddesinde;
“ Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde
ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış
borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213
sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme
oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri
için bir buçuk kat olarak uygulanır.” denilmektedir.
k: Yeniden değerleme katsayısı
Y: son yıl bütçe gelirleri
Faiz Giderleri + İç Borç + Dış Borç
Borçlanma Kısıtı=-------------------------------------------------------------- > 1
Yxk
Uluslararası Rasyolar:
 Maastricht Kriterlerinde Öngörülenler:
Maastricht Kriterleri metninde;
“Üye devletlerin kamu borçlarının GSYİH’ lerine oranı %60’ı
geçmemelidir.” denilmektedir.
İç Borç + Dış Borç
Maastricht Borçlanma Kısıtı= ---------------------------------- x100 < % 60
GSYİH
“Üye ülkelerin kamu açıklarının GSYİH' lerine oranı %3'ü
geçmemelidir.” denilmektedir. Bu açık genel yönetim sektörünün
tamamı için tahakkuk eden gelir ve gider farklarının GSYİH’ya
oranını kapsar.
GYKİ Gelirler. – Giderler.
Maastricht Kamu Açığı Kısıtı=------------------------------------ x 100 < % 3
GSYİH