Otizm spektrum bozukluğu, doğuştan gelen ya da yaşamın ilk

OTİZM NEDİR?
Otizm spektrum bozukluğu, doğuştan gelen ya da yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan
karmaşık bir nöro-gelişimsel bozukluktur. Otizmin, beynin yapısını ya da işleyişini etkileyen
bazı sinir sistemi sorunlarından kaynaklandığı sanılmaktadır. Yaşamın ilk 3 yılı içinde ortaya
çıkar, yaşam boyu devam eder, sosyal etkileşim, sözel ve sözel olmayan iletişimde
problemler, tekrarlayıcı davranış ve kısıtlı ilgi
alanları ile kendini gösterir.
Otizm üç alanda yetersizlikle kendini
göstermektedir:
a) Sosyal etkileşim (Göz kontağı kurmamak,
arkadaşlık ilişkileri geliştirememek gibi)
b) Dil ve iletişim ( Hiç konuşmamak, sıra dışı
konuşma özellikleri gibi)
c) Ġlgi ve davranışlar ( Takıntılar, anlamsız
hareketlerin tekrarı, rutinlere aşırı bağlılık gibi)
YAYGINLIK ORANI NEDİR?
Dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi, Türkiye’de
de ne kadar çocuğun Otizmden etkilendiği
bilinmemektedir. Ancak son yıllarda gelişmiş
ülkelerde yürütülen kapsamlı yaygınlık çalışmaları, her 99 çocuktan birinin otizmden
etkilendiğini göstermektedir. Bu orana göre otizm, çocuklarda rastlanan en yaygın nörolojik
bozukluktur.
NEDENİ NEDİR?
Otizmin genetik olduğu yönünde güçlü bulgular vardır; ancak, otizmden sorumlu olan genler
henüz netleştirilememiştir. Ayrıca genetiğin yanı sıra bazı çevresel tetikleyicilerden de
kuşkulanılmaktadır.
NASIL TANILANIR?
Bir çocuğa otizm ya da başka yaygın gelişimsel bozukluk (Asperger sendromu, başka türlü
adlandırılmayan yaygın gelişimsel bozukluk, vb.) tanısı konabilmesi için yukarıda sıralanan
belirtilerin tümünü gözlemek gerekmez. Ayrıca, hemen hemen herkes bu belirtilerden
bazılarını, en azından belli durumlarda gösterebilir. Dolayısıyla, tanı koymak, hangi
belirtilerin, hangi ortamlarda ve hangi yoğunlukta olduğunun belirlenmesiyle yürütülen
karmaşık bir süreçtir. Bu nedenle tanıyı yalnızca bu konunun uzmanları olan çocuk ve ergen
ruh sağlığı uzmanları(psikiyatrları) ile çocuk nörologları koyabilir.
Otizm tanısı alan çocukların çoğunda değişik derecelerde öğrenme güçlüğü ve zeka geriliği de
görülebilir.
Otizm, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de son yıllarda adı çok sık duyulan bir özel eğitim
kategorisidir. Otizm terimi, zaman içinde yerini, otizm spektrum bozuklukları (ASD - autism
spectrum disorders) terimine bırakmıştır. Otizm spektrum bozuklukları, yaygın gelişimsel
bozukluklarla (pervasive developmental disorders - PDD) eşanlamlı olup, ileri düzeyde ve
karmaşık bir gelişimsel yetersizlik anlamında kullanılmaktadır. Otizm ise, bu şemsiye altında
yer alan kategorilerden yalnızca biridir. Otizm
spektrum bozukluğu kavramı ile ilişkili belli başlı
olgular şöyle sıralanabilir;












Otizm spektrum bozukluğunun nörolojik nedenlerden
kaynaklandığı sanılmaktadır. Otizm spektrum
bozukluğu tanılı bireylerin önemli bir bölümünde
(yaklaşık %35), beyindeki anormal elektrik
hareketlerine bağlı olarak; nöbet, istemsiz hareketler,
bilinç yitimi vb. nörolojik sorunlar da görülebilir.
Otizm spektrum bozukluğu bir ruh hastalığı değildir; ancak, belirtileri bazı ruh hastalıklarını
çağrıştırabilir.
Yapılan bilimsel araştırmalar, otizm spektrum bozukluğunun çocuk yetiştirme özellikleriyle
ya da ailenin sosyo-ekonomik özellikleriyle ilişkisi olmadığını göstermiştir.
Otizm spektrum bozukluğunun kalıtsal olabileceği yönünde bulgular vardır; ancak, buna yol
açan gen ya da genler henüz bulunmuş değildir.
Önceki yıllarda otizm spektrum bozukluğunun görülme oranının 500'de bir
olduğu kabul edilirken, son verilere göre, otizm spektrum bozukluğunun yaklaşık her 88
çocuktan birini etkilediği düşünülmektedir. Ayrıca, erkeklerdeki yaygınlığı kızlardan dört kat
fazladır.
Sanıldığının aksine, otizm spektrum bozukluğu tanılı bireylerin çoğunda, farklı düzeylerde
zeka geriliği görülür. Ayrıca, zeka testlerinde, belli alanlar, diğer alanlara kıyasla çok daha
geri çıkabilir.
Otizm spektrum bozukluğu tanılı bireylerin pek azında (yaklaşık %10), çok güçlü bellek,
müzik yeteneği vb. üstün özelliklere rastlanır.
Amerikan Psikiyatri Birliği'nin 2000 yılında yayımladığı kılavuza göre (DSM-IV-TR), otizm
spektrum bozukluğu kapsamında beş ayrı kategori yer almaktadır:
Otizm (Otistik bozukluk)
Asperger sendromu
Atipik otizm (Başka türlü adlandırılamayan otistik/yaygın gelişimsel bozukluk)
Çocukluk dezentegratif bozukluğu
Rett sendromu
Kaynak: Tohum Otizm Vakfı
TEKĠRDAĞ HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ