Ergenlerde Madde Bağımlılığı - Dr. Levent Tokuçoğlu, Psikiyatr

Ergenlerde
Madde Bağımlılığı
Dr. Levent TOKUÇOĞLU
Ağustos, 2004
“Madde” nedir?
Beden üzerinde etkileri olan kimyasal
maddelerdir.
 Alkol, sigara, uyuşturucu veya uyarıcılar,
uçucular,…
 Yasadışı maddeler sadece toksik etkiye
sahiptir

Ergen ve Madde
Deneme amaçlı kullanım
 Ergen, genellikle bugünkü ediminin yarın
neler doğuracağını bilmez
 Ergen başkalarının yaşadığı sorunlara karşı
kendini bağışık ve yıkılmaz hisseder.

Ergen ve Madde
Erken yaşta sigara ve alkole başlamak
diğer maddelere başlama olasılığını arttırır.
 Bir kısmı sadece dener ve alımı keser;
diğerleri alımı sürdürür ve bağımlı olurlar.

Ergen ve Madde
Ergenlik yeni şeylerin denendiği bir
dönemdir.
 Merak, kendini iyi hissetmek, sıkıntıyı
azaltmak, “büyümek” veya gruba uyum
sağlamak için kullanılabilir.

Kimler Daha Risklidir?
Ailesinde alkol ve madde kullananlar
 Depresyonu olanlar
 Kendilik değeri düşük olanlar
 Bir gruba dahil olamayanlar

Sorunlu Davranışlar
Risk
faktörleri
Madde
kullanımı
Suç
Erken
gebelik
Okul
sorunları
Şiddet
BİREY/
AKRAN
Yabancılaşma
+
+
+
Sorunlu
arkadaşlar
+
+
+
+
Soruna
olumlu tutum
+
+
+
+
Erken
başlama
+
+
Yapısal
unsurlar
+
+
+
+
Sorunlu davranışlar-2
Risk
faktörleri
Madde
kullanımı
Suç
Erken
gebelik
Okul
sorunları
Şiddet
AİLE
Sorunlu
davranışın
olması
+
+
+
+
+
İdaresinde
sorunlar
+
+
+
+
+
Aile içi
çatışmalar
+
+
+
+
+
Soruna
olumlu
yaklaşım
+
+
+
Sorunlu davranışlar-3
Risk
faktörleri
Madde
kullanımı
Suç
Erken
gebelik
Okul
sorunları
Şiddet
OKUL
Erken ve
sürekli
antisosyal
tutum
+
+
+
+
+
İlkokul
sonundan
itibaren
başarı azlığı
+
+
+
+
+
Okula
devamın
azlığı
+
+
+
+
+
Sorunlu davranışlar-4
Risk
faktörleri
Madde
kullanımı
Suç
Erken
gebelik
Okul
sorunları
Şiddet
TOPLUM
Maddelere
Ulaşılabilirlik
+
Silahlara
ulaşılabilirlik
Olumlayan
yasa ve
normlar
+
+
+
+
+
+
Şiddeti
olumlayan
medya
+
Göç
+
+
Kötü
komşuluk ve
toplumsal
bağlar
+
+
Ekonomik
sorunlar
+
+
+
+
+
+
+
Kullanılan Maddeler
Alkol
 Sigara
 Reçeteye tabi ilaçlar
 Uçucular
 Reçetesiz satılan ilaçlar (Öksürük, soğuk
algınlığı, uyku ve diyet ilaçları)

Kullanılan Maddeler
Marijuana
 Uyarıcılar (Kokain, crack)
 Klüp ilaçları (Ekstazi-MDMA, GHB,
Rohypnol, Ketamin, Metamfetamin, LSD)
 Depresanlar
 Eroin

Kullanılan Maddeler
Uçucular
 Steroidler

Madde Kullanımının Sonuçları
Madde kullanımının artması
 Okul başarısızlıkları
 Kazaya yatkınlık
 Şiddet
 Planlanmayan ve güvenli olmayan cinsel
ilişkiler
 İntihar

Madde Kullanımının İşaretleri
Fiziksel
Yorgunluk
 Süregiden sağlık sorunları
 Kızarmış gözler ve donuk bakışlar
 Sürekli öksürük

Madde Kullanımının İşaretleri
Duygusal
Kişilik değişimi
 Ani duygudurum değişiklikleri
 Öfke
 Sorumsuz davranışlar
 Kendilik değerinde azalma
 Muhakemede bozulma
 Depresyon ve genel bir ilgi kaybı

Madde Kullanımının İşaretleri
Ailesel
Aile içi tartışmaların artması
 Kuralların çiğnenmeye başlaması
 Aileden uzaklaşma

Madde Kullanımının İşaretleri
Okulla ilgili
Okula ilginin azalması
 Olumsuz tutumlar
 Başarının düşmesi
 Devamın azalması
 Okulu kırma
 Disiplin sorunları

Madde Kullanımının İşaretleri
Toplumsal
Aile ve okulla pek ilgisi olmayan yeni
arkadaşlar
 Yasal sorunlar
 Sıradışı giyim-kuşam ve müzik tercihleri

Tedavi
Maddeler konusunda ailelerin
bilgilendirilmesi
 Çocuklarla açık-içten iletişim
 Olumlu anne-baba rol modeli
 Sorunun erken tanınması ve bir
profesyonele erken başvurulabilmesi

Tedavi
Aileler mutlaka tedavi sürecine dahil
olmalıdır
 Herkes için standart bir tedavi yoktur
 Etkin tedavi maddeye göre değil, kişinin
(ruhsal, tıbbi, bilişsel, toplumsal) özelliklerine göre
düzenlenir

Tedavi
Tedavinin etkinliği ve olumlu değişim için
uygun bir süre tedavinin devam etmesi
gerekir
 Bireysel-grup danışmanlığı tedavinin
bileşenleridir
 Madde bağımlılığı yanısıra diğer psikiyatrik
sorunlar da tedavi edilmelidir

Koruyucu faktörler
Bireysel özellikler
 İlişkinin nitelikleri
 Değerler (sağlıklı inançlar açık standartlar)

Korumaya yönelik girişimler
Birey düzeyinde
 Aile içerisinde
 Medyada açık-gizli reklamlar, filmler, kahramanlar
idoller
Okulda rehberlik, ders, özendirmeyen bilgilendirme
 Yasal düzenlemeler gözetim ve denetim,

zorunlu tedavi, vergi, reklamlara ve sponsorluklara kısıtlama,
satışta düzenlemeler: yer, kişi, yaş, süre...