Göz Anatomi Kaynak
advertisement
GÖZ ANATOMİSİ Uzm. Dr. Leyla Asena Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları A.B.D. ORBİTA • Orbital boşluklar, göz küresini, ilgili kasları, sinirleri, ve bağ dokusunu içeren, kafatası kemiklerinden oluşan ve kafatasımızın üst 1/3 kısmında yer alan iki adet kavitedir. • Medial duvarı sagital düzleme paralleldir, lateral duvarı ise 45 açı yapar. ORBİTA • Orbita toplam olarak yedi adet kemikten oluşur; bunlar maksilla, sfenoid, palatin, frontal, zigomatik, etmoid ve lakrimal kemiklerdir. ORBİTA • Supraorbital kenar, supraorbital çentik • İnfraorbital kenar • Lateral kenar • Medial kenar Orbital Sinirler Supraorbital Sinir Zigomatikotemporal Sinir Supratroklear Sinir Lakrimal Sinir İnfratroklear Sinir Zigomatikofasiyal Sinir İnfraorbital Sinir Lateral posterior silier arter Supraorbital arter Dorsal nazal arter Anteior etmoidal arter Oftalmik arter Medial posterior silier arter Santral retinal arter • Orbital kavitenin iç duvarları periosteum ile örtülüdür. • Periosteum önde orbital septum olarak devam eder. • Orbital septumlar da tarsal plaklar olarak devam eder. ORBİTA'NIN KOMŞULUKLARI •Medialde nazal kavite, etmoidal sinüs ve sfenoid sinüs •Lateral duvar, önde temporal fossa ve temporal kas arkada ise orta kranial fossa •Üstte frontal sinüsler ve bazen de etmoid sinüsler, •Altta maksiller sinüs yer alır Göz Kapakları • Göz kapağının kenarı 3 mm kalınlığında ve 30 mm uzunluğundadır. • Medialden yaklaşık 5 mm dış kısımda papilla lakrimalis yer alır. her bir papillanın ucunda punktum lakrimale yar alır. • Göz kapağı arka kenarı ön tarafına doğru meibom bezleri orifisleri yer alır -gri çizgi- Göz Kapaklarının Yapısı: • Göz kapakları dıştan içe 1. Cilt 2. Subkütanöz doku 3. Orbikularis okulinin çizgili kas lifleri 4. Levatör aponerozis’i altta kapsülopalpebral fasia 5. Orbital septum ve tarsal plaklar 6. Düz kas 7. Konjonktivadan oluşur Temporal dal Orbikülaris Okuli • Orbital kenarı çevreleyen eliptik ve yassı bir kastır • İnnervasyonu VII sinirin temporal ve zigomatik dalları ile • Dış halkadan içe doğru Fasiyal sinir Kantal tendonlar Zigomatik dal – orbital, – palpebral – Silier • Lenfatik drenaj – Dış 2/3 yüzeyel parotis lenf nodlarına – iç 1/3 submandibular nodlara drene olur. Bukkal dal Mandibular dal Servikal dal Konjonktiva • Palpebral konjonktiva – Göz kapaklarının altındaki kısım • Bulbar (Oküler) konjonktiva – Göz küresini örten ve epiteli kornea epiteli olarak devam eden kısım Konjonktiva • Stratifiye kolumnar hücrelerden oluşur • Yapısında küçük aksesuar göz yaşı bezleri, Goblet hücreleri yer alır. • Lenf drenajı – Yüzeyel parotis ve submandibular Göz Küresi • Göz küresinin ön kısmını kornea oluşturur. • Kornea limbus denilen bölgede biter ve sklera olarak devam eder • Kornea göz küresinin 1/6’sını oluşturur. Korneanın yarıçapı 8 mm, skleranın oluşturduğu kürenin yarıçapı ise 12 mm’dir. Gözün tabakaları 1. Fibröz tabaka 2. Vasküler tabaka 3. Nöral tabaka Fibröz tabaka Sklera • Arka kutupta 1 mm kalınlığında, ekstraoküler kasların (EOM) yapışma yerlerinde en incedir yaklaşık 0.3 mm • Arka kutuptan yaklaşık 3 mm medial ve 1 mm superiorda optik sinir giriş açıklığı (lamina kribrosa) vardır Sklera yapısı • Episklera • Skleral Stroma • Lamina Fusca Fibröz tabaka Kornea • Korneanın yatay çapı, 11.7 mm, dikey çapı ise 10.6 mm’dir • Kalınlığı merkezde 0.5-0.6 mm, periferde ise yaklaşık 1.2 mm’dir Kornea Kornea katları 1. 2. 3. 4. Epitel Bowman membranı Substansia propria Descemet (Desme) membranı 5. Endotel Kornea Epiteli • Çok katlı, 5 kat hücreden oluşur. • En yüzeydeki hücreler yassı nonkeratinize skuamöz hücrelerdir. • Orta katmanda hücreler polihedraldir (kanat hücreleri) • En dipteki hücreler, kolumnar bazal hücrelerdir • Bowman Tabakası – 8-10 µ kalınlığında – Limbusta sonlanır • Stroma – Kornea kalınlığının %90’ı – Yüzeye paralel kollajen lamellalar • Descemet (Desme) membranı – Endotelin bazal membranı • Endotel – Altıgen hücreler Kornea Endotelin Fonksiyonları • Endoteliyal bariyer • Metabolik pompa ve korneal saydamlığın korunması • Endoteliyal bariyer, cerrahi travma, Ca+ içermeyen toksik solüsyonlar gibi nedenlerle bozulabilir Kornea Endoteli Metabolik Pompası Stroma Aköz Hümör Hidrostatik Güç Na+ 134.4 mEq/L Na+ 142.9 mEq/L +98.5 mmHg Cl104.1 mEq/L Cl103.4 mEq/L -8.1 mmHg - 60 mmHg -60 mmHg +30.4 mmHg Limbus • Korneaskleral açıda; – – – – Scwhalbe hattı Trabeküler ağ Skleral mahmuz İrisin silier prosesleri yer alır • Aköz hümörün %90’ı trabeküler ağ, Schlemm kanalı, kolektör kanallar ile drene edilir • Schlemm kanalı endotel ile kaplıdır ve limbusu çepeçevre sarar. İç duvarı trabeküler ağ ile komşudur. Göz içi sıvısı –aköz hümör-, bu kanaldan köken alan 2530 kollektör kanal ile derin skleral venöz pleksusa drene olur ve sistemik dolaşıma katılır. Vasküler Tabaka Koroid • Skleranın iç yüzeyini kaplar • Posteriorda 0.2 mm anteriorda ise 0.1 mm kalınlığındadır • İç yüzeyi düzdür ve retina pigment epiteline skıca tutunmuştur, aralarında Bruch membranı vardır. Koroidin Yapısı • Damar tabaka – Büyük ve orta çaptaki damarlardan oluşur. Bol miktarda melanosit içerir. Arterler kısa posterior silier arterlerin dallarıdır venler ise vorteks venleridir • Kapiller tabaka – Geniş çaplı kapillerlerdir, fenestrasyon gösterirler. İris • İris santralinde bir açıklığı (pupilla) bulunan ince kontraktil bir membrandır • İris bir miktar öne doğru bombedir • Pupillanın çapı 1-8 mm arasında değişir • Normal insanların yaklaşık %25’inde hafif bir anizokori olması normaldir. • Ön kamara ve arka kamara İris Yapısı • İrisin ön yüzeyinde epitel yoktur • Stroma – Kollajen lifler, fibroblastlar, melanositler ve intersellüler matriks içerir • Sfinkter kas – pupiller zonda yer alır, 1 mm kalınlığında halka şeklindedir • Dilatatör kas: – İris kökünden sfinkter kasına dek uzanan ince myoepitelyal bir tabakadır Lens • Lens Pupil ve irisin arkasında vitreusun önünde yer alan bikonveks saydam bir yapıdır • Ön yüzünün konveksitesi arka yüzden daha fazladır • Erişkin bir insanda lens yaklaşık 10 mm çapında ve 4 mm kalınlığındadır • Lensin kırma gücü yaklaşık 15 dpt’dir. Lensin Yapısı: 1. Elastik bir kapsül Lens kapsülü, tüm lensi çevreleyen elastik bir zardır. Arka ve ön yüzde ekvator yakınlarında 20 µm kalınlığındadır, arka kutupta 3 µm kalınlığında 2. Lens epiteli Lens epiteli, kuboidaldir ve kapsülün altında yer alır, yalnızca ön yüzde vardır 3. Lens lifleri – – Her bir lens lifi altıgen şeklindedir. Lens lifleri çok uzundur 1 cm kadar. Yetişkin nukleusun etrafında en genç lifler yani korteks vardır. Lens epitel hücrelerinin çoğalması ile oluşmuşlardır. Bu işlem bütün yaşam boyunca sürer Sinir Tabakası Retina • Göz küresinin en iç katmanıdır. Optik disk yakınlarında 0.5 mm periferde ise 0.1 mm kalınlığındadır • Dış yüzeyi Bruch membranı iç yüzeyi ise vitreus ile temas halindedir. Retina dış pigmente kısım ve iç nöral kısımdan oluşur. Retina Pigment Epiteli (RPE) • Tek sıra altıgen hücrelerden oluşur • Arka kutupta hücreler uzun ve incedir, perifere doğru gittikçe hücreler yassılaşır. RPE Bruch membranı üzerinde yer alır. • Bruch membranı – – – – – RPE hücrelerinin bazal membranı Dış kollajen lifler Elastik lifler İç kollajen lifler Koriokapillaris damarların bazal membranları Retina Pigment Epiteli • Apikal yüzeylerinde mikrovilliler vardır, bu hücreler rod ve koni hücrelerinin dış segmentleri ile yakın temas halindedir. • Bazal kısımlarında zonula adherens, apikal kısımlarında ise zonula occludens vardır Retina Pigment Epiteli • Fonksiyonları – Işığın absorpsiyonu – Rod hücrelerinin dış segmentlerinin yenilenmesi – Vitamin A üzerinden rodopsin ve iodopsin üretimi. • Nöral retina ile arasında potansiyel bir boşluk vardır, buradan bir ayrılma olursa retina dekolmanı gelişir. Nöral Retina • Dört ana grup hücreden oluşur 1. 2. 3. 4. Fotoreseptörler Bipolar hücreler Ganglion hücreleri Destek hücreleri Fotoreseptörler • Rod ve koni olmak üzere iki tip fotoreseptör vardır • Rodlar karanlıkta görmemizi sağlarlar. Yaklaşık 110-125 milyon • Koniler ise foveada yoğundur, renkleri görmemizi sağlarlar. Sayıları 6.3-6.6 milyon arasındadır Rod Hücreleri • İnce uzun hücrelerdir. Dış kısım ışık uyarımının alındığı bölgedir, rodopsin bulunur. • Bir rod hücresinin dış kısmında yaklaşık 600-1000 adet transvers yerleşimli disk vardır • Birleştirici bir sap ile hücrenin iç kısmı ile iletişimi sağlanır. İç kısım myoid ve elipsoid denilen kısımlardan oluşmuştur. Koni Hücreleri • Bunlar da uzun ince hücrelerdir. Yapıları hemen hemen rod hücrelerine benzer, yalnız dış kısımları koni şeklindedir. • Rodlardan farklı olarak bu hücrelerin dış segmentleri RPE tarafından fagosite edilmez. • Rodopsine benzer iodopsin grubu fotosensitif moleküller içerirler • Bipolar Hücreler – Bu hücreler, fotoreseptör terminali ile sinaps yaptıktan sonra tek bir aksonu ile ganglion veya amakrin hücrelerle sinaps yaparak, sinyal iletiminde rol oynarlar • Ganglion Hücreleri – Retinanın büyük bir kısmında tek bir katman – Ganglion hücreleri multipolardır – Ganglion hücrelerinin nonmyelinize aksonları vardır, Lamina kribrozadan geçtikten sonra myelin kılıfları olur – Lateral genikulat cisimde sonlanırlar. • Horizontal hücreler – Multipolar hücrelerdir ve görsel uyarımın integrasyonunda görev alırlar • Destek Hücreleri – Müller hücresi • Müller hücreleri, retinada nöral hücreler tarafından doldurulmayan boşlukları doldurur. • İç ve dış sınırlayıcı membranı oluşturular – Astrositler, perivasküler glial hücreler ve mikroglial hücreler Retinal Pigmentler • Rodopsin (opsin+ 11 cis retinalaldehid) • Mavi, yeşil, kırmızı duyarlı • Rodopsin ışıkla uyarılınca opsin ve all-trans retinalaldehide ayrılır. • Transdusin ve fosfodiesterazın sıralı uyarılması gerçekleşir. • cGMP konsantrasyonu düşer, Na+ kanalları kapanır • Karanlık potansiyeli azalır, geçici bir hiperpolarizasyon olur (Karanlıkta fotoreseptör uçları daha negatiftir) Makula Lutea ve Fovea Santralis • Makula Lutea, optik diskin 3 mm lateralinde oval sarımsı renkli bir alandır • Fovea Santralis, 1.5 mm çapındadır. Bu depresyonunu yamaçları clivus ve ortası da foveola olarak adlandırılır • Merkezde yalnızca fotoreseptör hücreleri yer alır • Koniler burada en yoğundur yaklaşık 147.000/mm2 Optik Sinir • Makulanın 3 mm medialindedir • 1.5 mm çapındadır ortası hafif depresedir, buradan santral retinal arter ve santral retinal ven göze girerler • Ganglion hücre aksonlarının toplanarak gözü lamina kribrozadan terk ettiği yerdir
