portekiz dış ticareti

İZMİR TİCARET ODASI
PORTEKİZ’İN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ
VE
TÜRKİYE - PORTEKİZ DIŞ TİCARETİ
Pınar Erdem
Dış Ekonomik İlişkiler Müdürlüğü
Uzman
Aralık 2009
I- ÜLKE BİLGİLERİ
Başkenti:
Yüzölçümü:
Nüfusu:
Konuşulan Dil:
Cumhurbaşkanı:
Başbakan:
Lizbon
92.391 km2
10,67 milyon (Temmuz 2008 tahmini)
Portekizce, Mirandese
Anibal Cavaco Silva
Jose Socrates
2- EKONOMİK GÖSTERGELER- 2008
GSYİH:
237.3 Milyar Dolar
Kişi Başına GSYİH:
22,200 Dolar
Enflasyon Oranı:
% 2,6
İşsizlik Oranı:
% 7,6
Para Birimi:
Euro
İhracat:
55,42 Milyar Dolar
İthalat:
87,83 Milyar Dolar
Denge:
-32,41 Milyar Dolar
Hacim :
143,25 Milyar Dolar
Kaynak: CIA, Worldfactbook
3. PORTEKİZ DIŞ TİCARETİ
Yıllar
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
PORTEKİZ DIŞ TİCARETİ (Milyar ABD Doları)
İhracatı
İthalatı
Ticaret Hacmi
25,2
39,1
64,3
24,7
38,3
63
26,5
39,2
65,7
32,4
45,9
78,3
37,3
55,4
92,7
38,8
60,4
99,2
43,4
64,3
107,7
Ticaret Dengesi
-13,9
-13,6
-12,7
-13,5
-18,1
-21,6
-20,9
Başlıca İhraç Maddeleri: Tarım ürünleri, gıda ürünleri, petrol ürünleri, kimyasal ürünler, plastik
ve kauçuk, deri, ahşap ve şişe mantarı, kağıt hamuru ve kağıt, tekstil malzemeleri, giysi,
ayakkabı, mineral ve mineral ürünler, ham maden, makine ve ekipman, araçlar ve diğer
taşımacılık malzemeleri, optik ve duyarlı aletler
Başlıca İthal Maddeleri: Tarım ürünleri, gıda ürünleri, petrol ürünleri, kimyasal ürünler, plastik
ve kauçuk, deri, ahşap ve şişe mantarı, kağıt hamuru ve kağıt, tekstil malzemeleri, giysi,
ayakkabı, mineral ve mineral ürünler, ham maden, makine ve ekipman, araçlar ve diğer
taşımacılık malzemeleri, optik ve duyarlı aletler, bilgisayar aksesuarları ve parçaları, yarı
iletkenler ve ilgili aygıtlar, ev aletleri, yeni ve kullanılmış binek otomobiller ile şarap ürünleri
İhracatında Başlıca Ülkeler: İspanya, Almanya, Fransa, İngiltere, ABD, Angola, İtalya
İthalatında Başlıca Ülkeler: İspanya, Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda
2
4- GENEL EKONOMİK DURUM
Portekiz, 1986 yılında Avrupa Birliği’ne katılmasından bu güne kadar geçen süre zarfında
gittikçe artan bir şekilde hizmete-dayalı ve çeşitlenmiş bir ekonomi haline gelmiştir.
Son 10 yıl içinde kamuya ait işletmeler başarılı bir şekilde özelleştirilmiş ve ekonominin
anahtar sektörlerinde (finans ve telekomünikasyon sektörleri de dahil) liberalleşme
sağlanmıştır.
Portekiz, Avrupa Birliği üyesi diğer 11 ülke ile beraber ortak hareket ederek 1 Ocak 2002’de
Euro para birimine geçiş yapmıştır.
Son on Doğu ve Orta Avrupa ülkesinin katılımından önce Avrupa Birliği'nin gelir seviyesi en
düşük ülkelerinden biri olan Portekiz, AB'nin son genişlemesi ile birlikte listedeki yerini bu
ülkelere bırakmıştır.
AB üyeliği için gerekli şartlardan biri olarak Portekiz ekonomisinde liberalizm benimsenmiş,
dikta döneminde devletleştirilen kuruluşların çoğu 1974'ten sonra tekrar özelleştirilmiştir.
Devletin ekonomik yükümlülükleri azaltılmış ve ekonomiyi hızlandıracak reformlar yapılmıştır.
Vergi sisteminin basitleştirilmesi, finans sektörünün ve kredi sisteminin liberalleştirilmesi, iş
kanunundaki değişiklikler, insan kaynakları ve altyapı birimlerine yapılan yatırımlar bu
dönemde gerçekleştirilen başlıca reform ve ilerlemelerdir.
Avrupa Birliği’ne 1986 yılında katılmasından sonra ülkede ekonomik istikrar, yeni pazar
olanakları, AB’den gelen yapılan teknik ve mali yardımlar ve artan yabancı yatırımlar sayesinde
Portekiz ekonomisinin büyümesi hız kazanmış ve siyasal istikrarın yolu da açılmıştır.
Üyeliği sonrasındaki 5 yıl boyunca Portekiz ekonomisi, yılda %3,6’lık büyüme hızı yakalamıştır.
Bu oran AB ortalamasının %1,1 üzerindedir.
Ancak 2001 yılında küresel ekonomideki durgunluğun da etkisiyle Portekiz ekonomisi
yavaşlamıştır.
2001 yılındaki yüksek bütçe açığı nedeniyle özelleştirmeye hız verilmiştir. İzlenen sıkı mali
politikalar sonucunda bütçe açığı, 2002'de % 2,7’ye gerilemiştir. Büyüme oranı 2002'de %
0,5 olarak gerçekleşen Portekiz ekonomisinde, 2003'te dış talebin artmasıyla Euro alanı
ortalamasının gerisinde olmakla birlikte ılımlı bir iyileşme gerçekleşmiştir. Ancak, iş çevreleri ve
tüketicilerdeki güvensizlik nedeniyle ekonomideki durgunluk 2003 yılının ilk aylarında da
sürmüştür.
2003 yılında %0,3 olarak gerçekleşen büyüme hızı 2004 yılında %2,3’e ulaşmıştır.
Portekiz'de kişi başına düşen gelir, diğer Avrupa Birliği ülkelerine göre oldukça düşüktür.
AB’nin Mayıs 2004’te 10 Orta ve Avrupa ülkesini bünyesine katmasından önce AB içinde
Yunanistan'dan sonra ikinci en düşük kişi başına düşen gelire sahip ülkeydi. 2004’te yeni
ülkelerin katılmasıyla Portekiz kişi başına düşen gelir bakımından AB25 arasında 19.sırada yer
almaktadır. Portekiz’de kişi başına düşen gelir miktarı AB ortalamasının %30 altındadır.
Yapısal reformlar kapsamında sosyal güvenlik, sağlık, adalet ve teşvik sistemlerinde; iş,
rekabet, icra ve iflas kanunlarında değişiklikler yapılmıştır. Bürokrasinin azaltılmasına önem
3
verilmektedir. Bir Rekabet Kurumu oluşturulmuş; enerji, haberleşme ve finans alanlarındaki
bağımsız düzenleme kurulları güçlendirilmiştir.
Portekiz’de Yabancı Yatırımlar
AB üyeliği ile birlikte ülkenin ekonomik yapısında da değişim olmuş ve hizmetler sektörünün
payı önemli ölçüde artmıştır. Üyelik sonrasında ülkeye gelen yabancı yatırımlarda önemli artış
yaşanmıştır. Sınırların kalkmasıyla beraber Portekiz, düşük işçi ücretleri nedeniyle yabancı
yatırımlar için cazip bir ülke olmuştur. Yabancı yatırımlar ağırlıklı olarak ihracata yönelik
sanayilere yönlendirilmiştir.
Ülkede yabancı yatırım; Yatırım, Ticaret ve Turizm Ajansı (ICEP) tarafından yürütülmektedir.
Yabancı yatırımcıların tek yapması gereken yatırımlarının başlamasının ardından en geç 30 gün
içerisinde Portekiz devleti tarafından kurulan bu ajansa kayıt olmaktır.
Portekiz’deki cazip yatırım alanları şunlardır:
• İnşaat
• Turizm
• Tekstil
• Makine
• Otomotiv
• Bankacılık
• Ambalaj
• Ve Hediyelik eşya
5-TÜRKİYE-PORTEKİZ TİCARİ VE EKONOMİK İLİŞKİLERİ
Türkiye-Portekiz Dış Ticaret Verileri (1.000 ABD Doları)
İHRACAT
İTHALAT
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009/10
184.062
286.099
221.784
311.910
366.064
395.437
562.721
550.527
540.765
318.671
90.437
67.687
100.604
155.030
236.730
397.022
378.096
406.570
479.850
334.054
DENGE
93.625
218.412
121,180
156.880
129.234
-1.585
184.625
143.957
60.915
-15.383
HACİM
274.499
353.786
322.388
466.940
631.894
792.459
940.817
957.097
1.020.615
652.725
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, İstanbul Ticaret Odası
Başlıca İhraç Ettiğimiz Ürünler:
• Demir çelik
• Otomotiv ve yan sanayi
4
•
•
•
•
•
•
•
•
Pamuk
Elektrikli makineler
Tuz, kükürt
Çimento
Kazanlar, makineler
Sentetik devamsız lifler, sentetik suni flamentler
Demir çelik eşya
Kauçuk ve kauçuktan eşya
Başlıca ithal ettiğimiz ürünler:
• Plastikler
• Elektrikli makineler
• Kağıt karton
• Kazanlar, makineler
• Organik kimyasallar
• Sentetik devamsız lifler
• Kauçuk ve kauçuk ürünleri
• Mineral yakıtlar
• Optik aletler
• Hayvansal ve bitkisel yağlar
Portekiz ile son üç yılı dış ticaret verileri değerlendirilirken, hem ithalatımızda hem de
ihracatımızda önemli bir ilerleme yaşandığı görülmektedir.
2008 yılında Ege Bölgesi’nden Portekiz’e gerçekleştirilen yaklaşık 29,18 milyon dolar
tutarındaki ihracatımızın önemli kalemlerini madenler, mermer, tütün, üzüm, demir profiller ve
pamuk oluşturmaktadır.
Yatırım ve Turizm
2007 yılı Hazine Müsteşarlığı verilerine göre Türkiye’de toplam 15 Portekizli firma
bulunmaktadır. Bu firmalar; genel olarak inşaat, taşımacılık, ticaret, turizm, telekomünikasyon,
gemi yapımı ve onarımı, tekstil ve danışmanlık sektörlerinde faaliyet göstermektedir.
2005 yılında ülkemizi 21.013 Portekizli turist ziyaret etmiştir. Ülkemizi ziyaret eden Portekizli
turistlerin sayısı her yıl artmaktadır. Turist sayısı 2003 yılında 12.185, 2004 yılında ise 14.909
olarak gerçekleşmiştir.
İşbirliği Alanları
Türkiye ve Portekiz arasındaki muhtemel işbirliği alanları aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Yenilenebilir enerji
Otomotiv bileşenleri
IT (Bilişim Teknolojileri)
İnşaat
Taşımacılık
İlaç sanayi
Biyoteknoloji
5
Ø
Ø
Ø
Ø
Dağıtım
Ayakkabı
Şarap
Turizm
Mevcut ticari ilişkiler potansiyeli yansıtmaktan çok uzaktır. Portekiz'in Türkiye'deki yatırımları
da son derece düşük seviyededir. İki ülke ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi yönünde siyasi
temasların yoğunlaştırılmasında hükümetler tarafından destek verilmesinde yarar
görülmektedir. Portekiz başta Latin Amerika ve Afrika ülkelerindeki faaliyetlerin geliştirilmesi
açısından da önem taşımaktadır.
Anlaşmalar
•
•
•
Ekonomik, Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması (16 Aralık 1994)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (19 Şubat 2001)
Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçığına Engel Olma Anlaşması (1 Mayıs
2006)
6. İZMİR TİCARET ODASI – PORTEKİZ İKİLİ İLİŞKİLERİ
Portekiz Büyükelçisinin Odamızı Ziyareti
Portekiz Büyükelçisi Antonio Monteiro Portugal, Meclis Üyemiz Sayın Fahri Gökyayla ile birlikte
30 Mayıs 2002 Perşembe günü saat 15.00'de Odamıza bir ziyarette bulunarak Yönetim Kurulu
Başkanımız Ekrem Demirtaş tarafından kabul edilmiştir.
Portekiz Büyükelçisi ve Portekiz İzmir Fahri Konsolosu’nun Ziyareti
Portekiz Büyükelçisi Jorge D. Lemos Godinho 16 Aralık 2005 tarihinde Odamızı ziyaret etmiştir.
Eylül 2004’te göreve başlamış olan büyükelçiye, kısa süre önce göreve başlayan İzmir Fahri
Konsolosu Fahri Gökyayla eşlik etmiştir.
Portekiz Büyükelçiliği Ticaret Ataşesi ve Portekiz İzmir Fahri Konsolosu’nun Ziyareti
Portekiz Büyükelçiliği Ticaret Ataşesi Celeste Mota Tezsezen ve Portekiz İzmir Fahri Konsolosu
Fahri Gökyayla, 4 Ağustos 2007 tarihinde Odamızı ziyaret etmişler ve Odamız Yönetim Kurulu
Başkanı Ekrem Demirtaş tarafından kabul edilmişlerdir.
Portekiz ve Portekizce Konuşan Ülkelerle Dış Ticaret ve Yatırım Fırsatları Semineri
Portekiz İzmir Fahri Konsolosu Fahri Gökyayla ile Market Access Firması ortakları Pedro A.
Vieira ve Telmo Azevedo Fernandes katılımı ile 14 Aralık 2007 tarihinde Odamızda “Portekiz ve
Portekizce Konuşan Ülkelerle Dış Ticaret ve Yatırım Fırsatları” Semineri gerçekleştirilmiştir.
Seminere Odamız Yönetim Kurulu Başkan Vekili Akın Kazançoğlu ev sahipliği yapmıştır.
7. İRTİBAT KURULABİLECEK KURUMLAR
Portekiz Cumhuriyeti Türkiye Büyükelçiliği Ankara
KULELİ SOK. NO:26
G.O.P./ANKARA
6
Tel: (312) 4461890-91
Faks: (312) 4461892
T.C Lizbon Büyükelçiliği
Adres: AVENIDA DAS DESCOBERTAS, 22 1400-092 LISBOA Portugal
Telefon: 00 351-21 300 31 10
Faks: 00 351-21 301 79 34
E-Posta adresi: [email protected] (genel konular) [email protected]
(ekonomik ve ticari konular)
Lisbon Trade Association Portuguese Chambers of Commerce and Industry
Adresi :Rua das portas de Santo Antco 89
89-1169-022 LISBON Portugal
www.port-chambers.com
Telephone: 351.21.3224050
Fax: 351 21 3224051
E-posta adresi: [email protected]
NOTLAR
Ø Portekiz, dünyada en çok konuşulan 6. dildir. 200 milyon’dan fazla kişi bu dili
konuşmaktadır.
7