Madde kullanımı

Madde kullanımı
Giriş
Yasa dışı ilaçların kullanımı veya doktorun veya üreticinin belirttiği amacın dışında
ilaç kullanımına madde kullanımı denir.
Madde bağımlılığı ise bir maddeye bağımlı olmanız ve bu maddenin hayatınızın
merkezinde olması demektir. Bu fiziksel veya psikolojik bağımlılık yaratabilir.
Fiziksel bağımlılık; vücudunuzun almayı bıraktığınızda fiziksel yoksunluk belirtileri
yaşayacak kadar bir ilaca bağımlı olması demektir.
Psikolojik bağımlılık ise maddeyi hayatınızın bir parçası olduğu için ve kendinizi
daha iyi hissetmek için kullandığınız anlamına gelir. Söz konusu maddeyi almadan
edemediğinizi hissedebilirsiniz. Bazı maddelerin hem psikolojik, hem fiziksel etkileri
vardır.
Bir maddeyi ne kadar fazla alırsanız, vücudunuz da o derece maddeye alışır ve
madde zamanla etki gücünü kaybeder. Bu da her seferinde daha fazla kullanmanız
demektir.
Açıklama
Yaygın olarak yanlış şekilde kullanan maddelere örnek olarak şunlar verilebilir:
Yasa dışı ilaçlar; alkol; tütün; ağrı kesiciler de dâhil olmak üzere reçeteli ilaçlar;
uyku ilaçları ve soğuk algınlığı ilaçları; Khat ve yapıştırıcılar, aeresoller, gazlar ve
solventler.
Yasa dışı ilaçlar bu ülkede kullanımı yasak olan ilaçlardır. Üç sınıfa ayrılırlar: A, B
ve C. Yasaklanan ilaçları bulundurmak veya tedarik etmek yasa dışıdır.
Bazı yasa dışı ilaçlar doktor tarafından yazılması halinde yasal olarak da
kullanılabilir.
A sınıfı ilaçlar sağlığa en zararlı ilaçlar olarak kabul edilir. Bunlar: Kokain, dikanol,
eroin, LSD, MDMA (ekstasi) ve magic mushroom (sihirli mantar) adı verilen
halüsinojen mantarlar.
B sınıfı ilaçlar tehlikeli kabul edilir. Bunlar: Amfetamin (speed); kodein ve
barbitüratlardır.
C sınıfı ilaçların sağlığa daha az zarar verdiği düşünülmekle birlikte, yine de bunları
bulundurmak, başka insanlara satmak veya vermek yasa dışıdır. Bunlar: Esrar,
anabolik stereoidler, ketamin (özel K, K vitamini veya yeşil gibi adları da vardır) ve
GHB’dir.
Page 1 of 5
Drugs misuse | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Riskler
Yasa dışı madde kullanımı tıbbi profesyoneller gözetiminde veya kontrolünde
olmadığından, pek çok ciddi sağlık riskini de beraberinde getirir.
Pek çok yasa dışı madde sokakta satılmadan önce pek çok farklı insanın elinden
geçer. Başka tehlikeli ve zararlı maddelerle karıştırılmış olabilirler.
Bazı maddeler bağımlılık yapabilir ve vücuda uzun vadeli zarar verebilir. Bazı yasa
dışı maddelerin çok fazla veya çok uzun süreli kullanılması; bağımlının vücutta
kalıcı hasara neden olan ve ölümcül de olabilen aşırı doz almasına neden olabilir.
Bu maddelerin karıştırılması da çok tehlikelidir.
A sınıfı madde bulundurmak 7 yıl hapis cezasına çarptırılmanıza, bu maddeleri
tedarik etmek ise ömür boyu hapis cezası almanıza neden olabilir. B ve C sınıfı
maddelerin bulundurulması ve tedarik edilmesinin da benzer cezai yaptırımları
vardır. Tedarik etmek maddeyi başkalarına vermek veya satmak demektir.
Belirtiler
Belli yasadışı maddelerin kullanımına ilişkin belirti ve riskler şunlardır:
Esrar – baş dönmesi ve mide bulantısı, panik, paranoya, koordinasyon kaybı (kısa
vadede) Akciğer kanseri, ruhsal sorunlar, solunum yolları sorunları, kısırlık ve kalp
hastalığı (uzun vadede).
Amfetaminler (speed) – baş dönmesi, halüsinasyonlar, uykusuzluk ve depresyon.
Ekstasi (MDMA) – dehidrasyon, mide bulantısı, bilinç kaybı (kısa vadede),
depresyon (uzun vadede). Nadir olmakla birlikte komaya, hatta ölüme neden
olabilir.
Kokain ve krak – aşırı paranoya, depresyon, uykusuzluk, kilo kaybı ve erkeklerde
iktidarsızlık.
LSD (asit) – halüsinasyonlar, delüzyon, ruhsal sorunlar. Uzun yıllar sonra
flashback’ler (LSD kullanımına ilişkin kötü deneyimlerin aniden hatırlanması)
meydana gelmeye devam edebilir.
Eroin – kalp krizi, bilinç kaybı, koma. HIV (aynı iğnelerin kullanılması yüzünden),
damarların kapanması, iştah kaybı ve şiddetli kabızlık. Eroin çocukların ihmal
edilmesi veya hırsızlık gibi anti sosyal ve suça yönelik davranışlarla ilişkilendirilir.
Yararları
Tıbbi açıdan yararlı olduğu kanıtlanan yasa dışı ilaçlar sadece reçeteyle satılabilir
ilaçlar olarak kategorize edilmiştir. Bu da doktorunuzun size belli durumlarda bu
ilaçları reçeteyle verebileceği anlamına gelir.
Page 2 of 5
Drugs misuse | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Örneğin, metadon zaman zaman eroin bağımlılarına tedavi amaçlı olarak
verilebilmektedir.
Diğer yasa dışı maddelerin de tıbbi açıdan bazı yararları olabilir. Örneğin, bazı
insanlar esrarın ağrı kesici özellikleri olduğunu düşünmektedir. Esrarın multipl
skleroz gibi hastalıkları olan insanlarda işe yarayıp yaramayacağını görmek üzere
çalışmalar yapılmakla birlikte, henüz esrarın ağrıyı dindirmede diğer reçeteli
ilaçlardan daha etkin olduğuna dair bir kanıt bulunamamıştır.
Bazı insanlar esrarın anksiyete ve epilepsi gibi hastalıkların tedavisinde de etkin bir
sakinleştirici olacağını düşünmektedir. Ancak henüz bununla ilgili olarak kesin bir
bulgu yoktur.
Değişiklik yapmak
Madde kullanan kişiler için atılması gereken ilk ve en zor adım bir sorunlarının
olduğunu fark etmek ve bunun üstesinden gelmek için yardıma ihtiyaçları olduğunu
kabul etmektir.
Bazı insanlar bir sorunlarının olduğunu fark eder ancak madde kullanımına son
vermekte zorlanırlar. Başkalarının ise sorunlarını fark etmeleri için başka birinin
yardımına ihtiyaçları vardır.
Madde kullanımı sorununun belirtileri arasında şunlar sayılabilir: Aynı etkiyi
yakalayabilmek için sürekli olarak maddenin dozunu artırma, maddeye bağımlı
hissetme veya maddeyi bırakmaktan korkma, kısa süreli olarak maddeyi
almadığınızda yoksunluk belirtileri yaşama, ruh halinde ani değişiklikler, hayata
bakışın olumsuzlaşması veya değişmesi, motivasyon kaybı, okulda veya işte
performansın düşmesi, kişisel ilişkilerde sorunlar, arkadaşlardan ve aileden borç
para alma veya çalma, yaptıklarını gizleme.
Yardım alma
Madde kullanımıyla ilgili bir sorununuz olduğunu fark ettiğinizde, GP’nizi görmeniz
gerekir. Size öğüt ve destek verebilir ve sizi tedavi için bir uzmana sevk edebilir.
GP’nize madde kullanımıyla ve bırakmak isteme sebeplerinizle ilgili olarak dürüst
davranın. Ayrıca aileniz ve yakın arkadaşlarınıza bu durumdan bahsetmek ve
destek almak da isteyebilirsiniz.
Size bilgi, tavsiye, destek gruplarına ve toplantılarına ait ayrıntılı bilgi ve rehberlik
sağlayabilecek çeşitli organizasyonlar ve web siteleri de mevcuttur.
Ulusal Madde Kullanımı Yardım Hattı ücretsiz ve güvenilir bir telefonla yardım
hattıdır ve maddeler ve madde bağımlılığına ilişkin bilgi verir. Haftanın 7 günü, 24
saat açıktır. Tel: 0800 77 66 00.
Page 3 of 5
Drugs misuse | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Acil durumda yapılması gerekenler
Eğer madde kullanıcısı sıra dışı belirtiler gösteriyor veya sıkıntı içinde gibi
görünüyorsa, aşırı dozda madde almış veya aldığı maddeye tepki gösteriyor
olabilir. Aşağıdakilerin derhal yapılması büyük önem taşır.
Bir club veya bardaysanız, derhal personelden yardım alın. Kişinin kullandığı
maddeyle ilgili tamamen dürüst olun.
112’yi arayın ve ambulans isteyin. Operatöre kişinin tam olarak nerede olduğunu,
hangi maddeyi kullandığını ve hangi belirtileri yaşadığını söyleyin. Verecekleri
bütün tavsiyeleri dikkatle dinleyin. Kişiye hayat öpücüğüyle sunni tenefüs
yapmanız, kişiyi iyileşme pozisyonuna getirmeniz veya başka bir müdahalede
bulunmanız gerekebilir.
Kişinin solunum yollarının açık olduğundan emin olun. Kutuları da dahil olmak
üzere kullanılan ilaçları toplayın. Bu doktorların hızlı tanı koyabilmeleri ve en iyi
tedaviyi uygulayabilmeleri açısından hayati önem taşır.
İyileşme
Uyuşturucu bağımlılığından kurtulmak fiziksel detoksla başlayan uzun bir süreç
olabilir. Bu maddenin vücuttan atılması ve maddeden uzak durulması sürecidir.
İyileşme kapsamında genellikle psikolojik ve davranışçı terapi, ayrıca gerekiyorsa
ilaç tedavisi bir arada kullanılır. Tedavi bağımlılık türüne göre değişiklik gösterir.
Maddeyi kullanmayı bıraktığınızda yoksunluk belirtileri yaşamanız oldukça yaygın
görülen bir durumdur. Bu belirtiler: Bulantı; kas ağrısı; ateş; ruh halinde
dalgalanmalar; huzursuzluk; öfke veya suçluluk; depresyon ve anksiyetedir.
Kendinize zaman tanımanız büyük önem taşır.
Sağlık çalışanları ve ailenizin size sundukları destekten faydalanmaya çalışın.
Maddeleri temin edebileceğiniz ortamlardan uzak durun.
Tanıdığınız biri kısa süre önce madde kullanımını bıraktıysa, kendisine tam destek
sağladığınızdan emin olun. Madde bağımlılığıyla ilgili bilgi sahibi olmak için biraz
zaman ayırarak bu kişilerin nasıl bir süreçten geçtiklerini daha iyi anlayabilirsiniz .
Page 4 of 5
Drugs misuse | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Güvenilir çeviri hizmeti
NHS Direct telefon ettiğinizde sadece birkaç dakika içinde pek çok dilde size
güvenilir çevirmenler sağlayabilir.
3 adımlık kılavuzumuzu takip edin:
Adım 1 - NHS Direct’i 0845 4647 numaralı telefondan arayın
Adım 2 – Aramanız yanıtlandığında, kullanmak istediğiniz dilin İngilizcesini
belirtin. NHS Direct’in size ihtiyaç duyduğunuz bilgi ve tavsiyeyi vermesine
yardımcı olacak çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın.
Adım 3 – Veya, bir arkadaşınızdan ya da yakınınızdan sizin yerinize arama
yapmasını rica edebilirsiniz. Neden aradığınızı açıklamak üzere bir
çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın.
Page 5 of 5
Drugs misuse | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008