Toplu pazarlık gücü

Toplu pazarlık gücü
• Toplu pazarlık, sendikaların başta ücret olmak üzere, çalışma koşullarını
belirlemede işveren karşısında işçilerin temsilcisi olarak yer aldıkları
önemli bir faaliyet alanıdır. Bu yolla işverenlerin tek taraşı kural koyma
otoritesi kısıtlanmakta, çalışanlara da kendi çıkarlarını koruma
doğrultusunda kararlara katılma hakkı tanınmaktadır. Diğer taraftan,
işveren açısından da işyerindeki verimlilik ve sosyal barışın sağlanmasında
toplu pazarlık sonucu ulaşılan uzlaşmanın da önemi büyük olmaktadır.
• Uluslararası Çalışma Örgütü toplu pazarlığı şu şekilde tanımlanmaktadır:
“Bir tarafta bir işveren veya bir ya da birden fazla işveren örgütü ile diğer
taraftan işçileri temsil eden bir veya birden fazla işçi örgütü arasında;
çalışma koşulları ve istihdam iliş- kisinin belirlenmesi; ve /veya işçiler ve
işverenler arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi; ve/veya işveren veya onların
örgütleriyle işçilerin örgüt veya örgütleri arasındaki ilişkileri düzenlemek
konusunda giriştikleri bütün görüşmelerdir”.
Toplu pazarlık gücü
• Toplu pazarlık gücü, sendikanın veya işverenin,
toplu pazarlıkta kendi şartları üzerinde karşı tarafı
anlaşmaya ikna etme yeteneğidir. Sendikanın
gücü; kendi şartları üzerinde anlaşmamasının
işverene maliyetinin, yine kendi şartları üzerinde
anlaşmasının işverene olan maliyetine oranıdır.
Anlaşmamanın maliyeti, her iki taraf için de
anlaşmazlıktan doğan kayıplar olarak
tanımlanırken, anlaşmanın maliyeti ise,
anlaşmanın doğrudan maliyetleri, anlaşmanın
ikincil maliyetleri ve anlaşmanın parasal olmayan
maliyetleri şeklinde sıralanabilir
Toplu Pazarlık gücü nedir?
Toplu pazarlık gücü, sendikanın veya işverenin, toplu
pazarlıkta kendi şartları üzerinde karşı tarafı anlaşmaya ikna
etme yeteneğidir. Sendikanın gücü; kendi şartları üzerinde
anlaşmamasının işverene maliyetinin, yine kendi şartları
üzerinde anlaşmasının işverene olan maliyetine oranıdır.
Anlaşmamanın maliyeti, her iki taraf için de anlaşmazlıktan
doğan kayıplar olarak tanımlanırken, anlaşmanın maliyeti
ise, anlaşmanın doğrudan maliyetleri, anlaşmanın ikincil
maliyetleri ve anlaşmanın parasal olmayan maliyetleri
şeklinde sıralanabilir.
Toplu pazarlık gücünü etkileyen
unsurlar
• Ekonomik
konjonktür +
• Endüstrinin yapısı
• İşsizlik • Emek talep esnekliği
•Üye sayısı
•Sendikanın finansal
gücü
•Sendik lideri
•Bilgi akış
•Grev sigortası fonu ı
• Toplumun
sendikalara bakışı
• Hükümetin anlayışı
Ekonomik
faktörler
Sosyal
faktörler
Kurumsal ve
Toplu pazarlık
sürecine
ilişkin
faktörler
Yassal
faktörler
• Mevzuatın niteliği
Pazarlık gücünün hesaplanması
• Sendikanın Pazarlık gücü:
İşveren ile anlaşmazlığın maliyeti
İşveren ile anlaşmanın maliyeti
=1
=0
1
Toplu pazarlık gücünü belirleyen faktörler nelerdir?
Toplu pazarlık gücünü belirleyen faktörler çeşitli kriterlere göre sınırdırılabilir. Genel olarak, toplu pazarlık gücünü
belirleyen faktörler; “ekonomik”, “yapısal ve kurumsal”, “yasal” ve “toplu pazarlık sürecinde belirginleşen” faktörler
olarak sıralanabilir.
• Toplu pazarlık gücünü belirleyen faktörlerin belki de en önemlisi, ekonomik faktörlerdir. Ülkenin içinde
bulunduğu ekonomik durum ve hükümetler tarafından izlenen ekonomi politikaları tarafların toplu pazarlıktaki
gücünü önemli ölçüde etkiler. Ülkedeki işsizlik oranı yükseldikçe grevci işçiler ve aile bireylerinin iş bulma olasılıkları
da azalacağından bu durum sendikanın toplu pazarlıktaki gücünü olumsuz yönde etkileyecektir. Pazarlık gücünü
belirleyen makroekonomik faktörlerin arasında özellikle tasarruf ve yatırım düzeyi, istihdam durumu, üretim ve
istihdam hacmi, ücretler ve fiyatlar genel düzeyi, dış
ticaret durumu gibi bir çok faktör yer almaktadır. Bu makroekonomik faktörlerin yanında bazı mikroekonomik
faktörler de pazarlık gücü üzerinde etkili olmaktadır. Toplu pazarlık gücünü belirleyen mikro ekonomik faktörler
daha çok işverenin (firmanın) içinde bulunduğu ekonomik koşullarla ilgilidir. Bunların başında, istihdam edilen
emeğin talep esnekliği gelmektedir. Firmanın kâr ve verimlilik artış oranları da pazarlık gücünü etkiler. Kâr ve
verimlilik düzeyi arttıkça işverenin ücret artışlarını karşılaması kolaylaşacaktır. Firmanın tahmin edilen kâr düzeyi
yükseldikçe sendikanın gücü ve talepleri de artacaktır. Aynı zamanda işveren de beklenen kârlarını riske etmemek
için mümkün olduğunca sendikanın teklifine yaklaşacaktır.
Toplu pazarlık gücünü belirleyen
faktörler
1) Ekonomik faktörler
a- Pazarlık gücünü belirleyen makro ekonomik faktörler
i. Tasarruf ve yatırım düzeyi
ii. İstihdam durumu
iii. Üretim ve istihdam hacmi
iv. Ücretler ve fiyatlar genel düzeyi
v. Dış ticaret durumu
vi. Hükümetin izlediği gelirler politikaları
b- Mikro ekonomik faktörler
i. İşverenin içinde bulunduğu ekonomik koşullar
ii. İstihdam edilen emeğin talep esnekliği(emek talep esnekliği arttıkça sendikaların
pazarlık gücü artar)
iii. Firmaların kar ve verimlilik artış oranı ( firmanın karlılığındaki artış sendikanın
pazarlık gücünü arttırır.)
Ekonomik durgunluk döneminde sendikaların pazarlık gücü zayıftır.
2) Yapısal ve kurumsal faktörler
•
a- Toplu pazarlığın yapısı
b- Üretim yapısı
c- Sendikanın yapısı
d- Endüstrinin yapısı
e- Sendikalaşma oranı
f- Sendikalar arası rekabet
• • Yapısal ve kurumsal faktörler arasında; toplu pazarlığın, üretimin,
endüstrinin, ve sendikanın yapısı, sendikalaşma oranı ve sendikalar arası
rekabet sayılabilir.
• Pazarlık gücünün belirlenmesinde yasal faktörlerin önemi, devletin
endüstri ilişkileri sistemi içersindeki düzenleyici rolünün yasalarla ayrıntılı
bir şekilde düzenlendiği ülkelerde kendini daha derinden hissettirmektedir.
Sendikalaşmayı ve sendikal faaliyetleri
teşvik edeci yasal düzenlemeler sendikaların nispi pazarlık gücünü
arttırırken, tersi bir durum ise sendikanın pazarlık gücünü azaltmaktadır.
• Toplu pazarlık sürecince belirginleşen bazı faktörler de toplu pazarlık
gücü üzerinde etkili olmaktadır. Bunlardan bazıları; bilgi akış sistemi,
taraşar arasındaki ilişkilerin düzeyi, toplu pazarlığa katılan görüşmecilerin
nitelikleri, pazarlıkta kullanılan strateji ve taktikler ile sendika liderinin güç
ve deneyimidir.
3) Yasal faktörler
4) Toplu pazarlık sürecinde
belirginleşen faktörler
a- Bilgi akışı sistemi
b- taraflar arasında ilişkinin düzeyi
c- toplu pazarlığa katılan görüşmecilerin
niteliği
d- pazarda kullanılan strateji ve taktikler
e- sendika liderlerini güç ve deneyimleri