UYGULAMA: Beren AŞ`nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir.
advertisement
1. BÖLÜM DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE MUHASEBE 1. Bölüm Tekdüzen Hesap Planında yer alan, dış ticaret işlemlerinde özellik arz eden hesaplar yer almaktadır. Bu hesapların; Bölümlenmeleri (Alt Hesaplar) Nitelikleri (Tanımları) İşleyişleri (Çalışma Şekli) Değerleme İşlemleri (Dönem Sonlarında) Uygulamaları (Örnekler) Bilgilendirme başlığı altında mevzuatlarına yer verilmiştir. 1. Bölüm: DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE MUHASEBE DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE MUHASEBE 1. Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesinin Önemi 1.1. Muhasebenin Önemi 1.2. Dış Ticaret Muhasebesi İçin Gerekli Ön Bilgiler 1.2. 1. Kambiyo, Döviz, Efektif ve Kur Kavramları 1.2.2. Dış Ticaret İşlemlerinde Kambiyo Yükümlülükleri 1.3. Dış Ticarette Hesap Planı 1.3.1. Hesap Planı Düzenleme 1.3.2. Dış Ticarette Kullanılan Hesaplar 1.3.2.1. Kasa Hesabı ve Yabancı Para Kasası İşlemleri 10 1.3.2.2. Yabancı Paralı Alınan Çekler 14 1.3.2.3. Yabancı Paralı Bankalar Hesabı 17 1.3.2.4. Yabancı Paralı Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri 1.3.2.5. Yurt Dışı Alacaklar 22 1.3.2.6. Yabancı Para Cinsinden Alacak Senetleri 25 1.3.2.7. Diğer Ticari Alacaklar Hesabı 29 1.3.2.8. Yurt Dışı Üretim ve Stok Hesapları 32 1.3.2.9. Yurt Dışı Avans Hesabı 36 1.3.2.10. Duran Varlık Hesapları 38 1.3.2.11. Yabancı Paralı Verilen Avanslar Hesabı 43 1.3.2.12. Kredi Hesapları 45 1.3.2.13. Yurt Dışı Satıcılar Hesabı 47 1.2.2.14. Yabancı Para Cinsinden Borç Senetleri 50 1.3.2.15. Gelir Tablosu Hesapları 54 1.3.2.16. Maliyet Hesapları 65 1. 3.2.17. Nazım Hesapları 69 Bu bölümde: Yabancı para birimi ile sunulan uygulamaların kolay kavranabilmesi için virgülden sonra 2 rakam (kuruş için kullanılan bölüm) kullanılmıştır. Uluslar arası uygulamalarda virgülden sonra 5 rakam kullanılmaktadır. Örneğin: Döviz Cinsi Döviz Alış Döviz Satış AMERİKAN DOLARI 1.49200 1.49700 İNGİLİZ STERLİNİ 2.79600 2.80500 İSVİÇRE FRANGI 1.21000 1.21400 EURO 1.90450 1.91200 JAPON YENİ 1.28980 1.31290 KANADA DOLARI 1.31390 1.33720 Genel Bilgiler Muhasebenin Temel Kavramları Muhasebenin Tanımı: Muhasebe mal ve para ile ilgili işlemleri, hareketleri para ile ifade edilmiş, rakamlarla belirli bir sisteme dayanarak kaydetme, bölümleme, anlamlı bir biçimde özetleme, rapor hazırlama ve çıkarılan sonuçları yorumlama bilimidir. Tekdüzen hesap planı 26 Aralık 1992’de 21.447 sayılı resmi gazetede yayın-lanmış ve 01 Ocak 1994 tarihinden itibaren uyulması zorunlu kılınmıştır. İşletmede meydana gelen mali hareketler, belirli bölümlere ayrılarak kaydedilirse işlemler kolaylaşır, karışıklık önlenmiş olur. Aynı özelliğe sahip işlemler aynı çatı altında toplanmalıdır. Aynı özellikteki işlemlerin kayıt edildiği çizelgeye hesap denir. İşletmenin kullanacağı hesaplar önceden planlanarak bir liste halinde çıkartılır. Sistemli bir şekilde gruplandırılmış hesapların oluşturulduğu listeye hesap planı denir. Muhasebe Fişi: Her türlü muhasebe hareketlerinin kaydedildiği çizelgedir. Bütün muhasebe işlemleri fişlere kaydedilir. Bu kayıtlar paket programlar tarafından yevmiye, defteri kebir, bilânço ve mizana işlenir. Temel olarak 3 çeşit muhasebe fişi bulunur. 1) Tahsil Fişi: Bu fiş kasa hesabının tek başına borçlu olduğu durumlarda kullanılır. (Peşin satış, alacak tahsili gibi.) 2) Tediye Fişi: İşletmeden para çıkışını ifade eder. Kasa hesabının tek başına alacaklı olduğu durumlarda kullanılır. (Peşin mal alışı, borç ödeme gibi.) 3) Mahsup Fişi: Kasa ile ilgili olmayan, hem borçlu hem alacaklı hesaplarda kullanılır. Bunların dışında açılış ve kapanış fişleri vardır. Bu iki fiş sadece dönem başı ve dönem sonu itibariyle kullanılır. Defterler: Defterler hesap dönemi itibari ile tutulur. Kayıtlar her hesap dönemi sonunda kapatılır ve gelecek dönem tekrar açılır. Hesap dönemi genel olarak bir takvim yılıdır. Bütün defterlerin Türkçe ve TL olarak yazılması gereği vardır. Tutulması zorunlu olan defterler TTK’na göre ait oldukları yıldan başlayarak 10 yıl, VUK’a göre ait oldukları yılı izleyen yıldan başlayarak 5 yıl saklamak zorundadırlar. Birinci sınıf tüccarlar bilânço esasına göre, ikinci sınıf tüccarlar ise işletme hesabı esasına göre defter tutarlar. Belirli koşulları sağlayan tüccarlar sınıf değiştirebilir. Defterlerin kullanılacakları yıldan önce gelen son ayda notere tasdik ettirilmesi gerekir. Yevmiye defteri, kayda geçirilmesi gereken işlemlerin tarih sırasına göre ve maddeler halinde düzenli olarak yazıldığı defterdir. Yevmiye defteri kayıtları işlemleri kanıtlayan belgelerden yapılır. Belgeye dayanmayan işlem kayda alınmaz. Yevmiye defterinde ilk kayıt açılış kaydı’dır. Yevmiye maddelerinde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kuralına göre düzeltilebilir. Defteri kebir, yevmiye defterine geçirilmiş olan kayıtları buradan alarak ilgili hesaplara dağıtılan ve düzenli olarak bu hesaplarda toplayan bir defterdir. Envanter defteri, işe başlama tarihinde ve izleyen her hesap döneminin sonunda işletmenin mevcutlarının, alacaklarının, borçlarının ve bilânçolarının kaydedildiği defterdir. Ayrıca işletmeler dönem sonu envanterini de bu deftere kayıt ederler. Defterlerdeki yanlışlar yanlış yazılan rakam veya yazının okunacak şekilde çizilmesi üst veya yan tarafına doğrusunun yazılması şeklinde düzeltilir. Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri (Tek Düzen Hesap Planı) 1 Seri No'lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği (26.12.1992) I – MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI : Muhasebenin temel kavramları şunlardır : 1. Sosyal Sorumluluk Kavramı, 2. Kişilik Kavramı, 3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı, 4. Dönemsellik Kavramı, 5. Parayla Ölçülme Kavramı, 6. Maliyet Esası Kavramı, 7. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı, 8. Tutarlılık Kavramı, 9. Tam Açıklama Kavramı, 10. İhtiyatlılık Kavramı, 11. Önemlilik Kavramı, 12. Özün Önceliği Kavramı. 1.1. DIŞ TİCARET MUHASEBENİN ÖNEMİ Dış ticaret, bir ülkenin ithalat ve ihracat işlemlerinin toplamıdır. Dış ticaret ödemeler dengesi unsurudur. Ödemeler dengesi açık vermeyen ülke, ekonomik açıdan güçlü ülkedir. Ödemeler dengesinin açık vermemesi için ihracatın ithalattan fazla olması gerekir. Gelişmekte olan dünya ekonomisi içinde Türkiye’nin güçlü bir ülke olabilmesi için daha fazla üretim yapması ve ürünlerin dış pazarlarda satılarak döviz girdisinin sağlanması gerekir. Türkiye’de yerleşik işletmelerin, diğer ülkelerdeki işletmelerle olan ilişkileri geliştikçe, kambiyo mevzuatı ihracat yönetmeliği ve işlemleri, uluslar arası ticari teslim şekilleri, ödeme şekilleri önem kazanmaktadır. Dış ticaret işlemlerinde işletmenin türüne ve özelliğine göre belgeler kullanılır. Belgelerin sistemli şekilde kaydedilmesi gerekir. Tek düzen hesap planına uyumlu, ithalat ihracat kayıt sürecinin gerçekleştirilmesi için dış ticaret ile ilgili muhasebe işlemlerinin, muhasebenin temel ilke ve kavramlarına, muhasebe standartlarına uygun yapılması gerekir. Bu da ihtisas muhasebesi içinde yer alan "Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesi" ile yapılır. 1.2. DIŞ TİCARET MUHASEBESİ İÇİN GEREKLİ ÖN BİLGİLER Muhasebe: Mal ve para ile ilgili işlemleri, hareketleri para ile ifade edilmiş, rakamlarla belirli bir sisteme dayanarak kaydetme, bölümleme, anlamlı bir biçimde özetleme, rapor hazırlama ve çıkarılan sonuçları yorumlama bilimidir. Dış ticaret muhasebesi alanında görev alacak ve muhasebe kayıtlarının yapacak personelin ve meslek mensuplarının, •Dış ticarette kullanılan belgelerin özelliklerini, taşınması gereken esasları, düzenlenme yerini ve şekillerini, •Dış ticarette kullanılan teslim şekillerini, •Dış ticarette yer alan ödeme şekillerini, •İthalat ve ihracat yönetmeliğini, •Kambiyo mevzuatını, •Tek düzen hesap planında yer alan ve dış ticaret ile ilgili özellik arz eden hesapların işleyişini, •İthalat ve ihracat dosyalarının kapatılma, orijinallerinin saklanma süre ve koşullarının bilinmesi gerekir. Dış ticaret işlemlerinde yevmiye kayıtlarının, gümrük beyannamesinin düzenlediği yani fiili ihracatın gerçekleşmiş sayıldığı zaman işlenmesi benimsenmiştir (Gümrük Beyannamesinde yer alan kur üzerinden). Fiili ihracat: İhraç konusu malın Gümrük Mevzuatı hükümleri çerçevesinde muayesinin yapılıp taşıta yüklenmesi, bir yerden veya muhtelif yerlerden bir defada veya kısım kısım gelmekte olan dökme ve diğer eşyada yüklemenin tamamlanmasını veyahut Gümrük Mevzuatınca fiili ihracat olarak kabul edilecek sair çıkışları ifade eder. İhracat bedellerinin yurda getirilerek Türk Lirası’na çevrilmesi zorunluluğu Bakanlar Kurulu’nun 7 Şubat 2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan kararı ile kaldırılmıştır. İthalata yönelik ticari işlemlere ilişkin yurt dışına döviz ve Türk Lirası transferi bankalar tarafından yapılacaktır. Katma Değer Vergisinin ihracat istisnasından faydalanmak isteyen kuruluşlar hizmet bedelini Türkiye’ye getirerek bankalarca tahsil belgesi ile belgelendirmesi gerekir. İhracat bedeli, yurt dışı bankalarda açtırılan hesaplarda ise 102 BANKALAR Hesabının alt hesaplarında, henüz ithalatçıdan tahsil edilmemiş ise 120 ALICILAR hesabında alt hesap düzeyinde (120.08 Yurt dışında bırakılan ihracat bedelleri) izlenebilir. Yurt dışında bırakılan ihracat bakiyeleri TCMB’nin yayımlamış olduğu kur üzerinden dönem sonlarında değerleme yapılması zorunluluğu vardır. Yurt dışında bırakılan ihracat bedellerinin masraf oluşması durumunda gider hesaplarına kaydedebilmek için fatura veya geçerli belgeler ile belgelenmesi gerekir. Şayet belgeler Türkçe değil ise noter veya benzeri kurumlarca tercüme edilmelidir. Dış Ticarette uluslararası banka masraflarının kimin tarafından karşılanacağı ihracatçı ve ithalatçı arasındaki düzenlenen sözleşmelerde açıkça belirtilmelidir. Oluşan giderlerde belgelenerek, dosyalara bu belgeler konulmalıdır. İthalatçı öder ise, ihracatçıya ihracatçı öder ise ithalatçıya bu belgeler gönderilmelidir. Çünkü bu giderler kanunen kabul edilen gider niteliği taşımaktadır. Günümüzde bu giderler ihracatçının ihracat bedelinden kesilmektedir. Bu uygulamada ihracat bedelinin eksik kapatılmasına neden olmaktadır. Bu giderlerden oluşan noksanlıklarda görünmeyen gider niteliğindedir. Uluslararası muhabir banka masrafları ihracat bedelinden kesilir ise bu tutarı 760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERİ hesabının borcuna kaydedilir. Şayet ithalatçı öder ise ilgili stok hesabına borç kaydedilir. Dış ticarette oluşan yurt dışı pazarlama giderleri veya yurt dışında gördürülen hizmetler neticesinde komisyonculara ödenen ücretleri yurt dışındaki iş görenlerin vermesi ve hizmetten Türkiye dışında yararlanılması halinde Katma Değer Vergisinden (KDV) muaftır. Fakat Türkiye sınırları içinde gördürülen hizmetler de ödenen giderler KDV’ye tabidir. 1.2.1. Kambiyo, Döviz, Efektif ve Kur Kavramları[ Kambiyo kavramı İtalyanca kökenli bir kelime olup, İtalyanca “cambeare” kelimesinden türemiş “camio” sözcüğünden gelmektedir. Cambia ise değiştirme, bozdurma, değer ve fiyat anlamında kullanılmaktadır. Kambiyo Türkçe’de iki ülke parasının bir biriyle değiştirilmesi işlemidir. Günümüzde kambiyo işlemleri denilince yabancı paralar üzerinden düzenlenen ticari senetler, çek, bono ve poliçe gibi belgeler anlaşılmaktadır. Döviz ve kambiyo işlemleri eş anlamda kullanılmaktadır. Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkındaki karar’da döviz terimi şu şekilde tanımlanmıştır. Döviz, efektif dâhil yabancı para ödemeyi sağlayan her nevi hesap ve vasıtalardır. Serbest piyasa işlemlerinin uygulandığı ülkelerde, yabancı paraların ulusal paraya göre değeri arz ve talebe göre piyasalarda belirlenir. Dış ticaret işlemlerinde yabancı para üzerinden alacakların tahsil edilmesi, borçların ödenmesi ya da para ve eşdeğer kıymetlerin ülkeler arası transferi kambiyo işlemlerini oluşturur. Çünkü bu sayılan işlemler ülke yasalarına uygun olarak devlet kontrolünde yapılabilir. Türk parası: Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre Türkiye'de tedavülde bulunan veya tedavülden kaldırılmış olsa bile değiştirme süresi dolmamış olan paraları, Türk parası ile ödemeyi sağlayan belgeler: Türk parası ile ödemede bulunmayı sağlayan ticari ve adi senetler, kredi mektubu, kredi kartı, seyahat çekleri, havale, mektup gibi her türlü belge ve vasıtaları, Efektif: Banknot şeklindeki bütün yabancı ülkeler paralarını, Döviz (kambiyo): Efektif dahil yabancı parayla ödemeyi sağlayan her nev'i hesap, belge ve vasıtaları, Menkul kıymetler: Sermaye ve para piyasalarında işlem gören her türlü Türk ve yabancı menkul kıymetleri, (menkul kıymet yatırım fonu katılma belgesi bu Karar'ın uygulanmasında menkul kıymet olarak mütalaa olunur) Kıymetli madenler: Her tür ve şekilde altın, gümüş ve platini, i) İşlenmemiş altın: En az 995/1000 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkça belirlenen barlar veya külçeler halindeki altını, ii) İşlenmiş altın: 995/1000'den daha düşük saflıkta, gerek bir işçilik uygulanarak ziynet veya süs eşyası haline dönüştürülmüş, gerekse içine ilave madde katılarak veya katılmaksızın alım-satım yapılan altını, iii) İşlenmemiş gümüş: En az % 99,9 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkça belirlenen bar, külçe veya granül halindeki gümüşü, iv) İşlenmiş gümüş: % 99.9‘dan daha düşük saflıkta, gerek işçilik uygulanarak ziynet veya süs eşyası haline dönüştürülmüş, gerekse içine ilave madde katılarak veya katılmaksızın alım satımı yapılan gümüşü, v) İşlenmemiş platin: En az % 99,5 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkça belirlenen barlar veya külçeler halindeki platini, vi) İşlenmiş platin: Gerek işçilik uygulanarak ziynet veya süs eşyası haline dönüştürülmüş, gerekse içine ilave madde katılarak veya katılmaksızın alım satımı yapılan platini, Kıymetli taşlar: Elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet ve inciyi, Kıymetli eşya: Kıymetli madenler veya kıymetli taşlardan yapılmış ya da bunları içeren eşyaları, Banka: Türkiye’de faaliyette bulunan mevduat bankaları ve katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarını, Kur: Ulusal para değerinin yabancı paralar karşısındaki değerine denir. Alış kuru ve satış kuru olmak üzere iki farklı değeri ifade eder. Alış kuru döviz ve efektif alışlarındaki kuru, satış kuru ise döviz ve efektif satışlarında uygulanan kura denilir. Türkiye’de bu kurlar 3 şekilde oluşmaktadır. • T.C. Merkez Bankasınca ilan edilen kurlar, • Serbest piyasada oluşan kurlar, • Bankaların, TCMB’nin ilan ettiği döviz kurundan binde 2’yi, efektif kurda ise yüzde 1’i geçmemek üzere belirledikleri kurladır. Bu kurlar dış ticaret işlemleri muhasebesinde önem arz etmektedir. Çünkü Muhasebenin temel ilkeleri arasında yer alan para ile ölçme ilkesine göre muhasebe kayıtlarında Türk Lirası para birimi kullanılır. Aval: Kambiyo senetlerinden oluşan borcun asıl borçlusu tarafından ödenmemesi halinde, ödemeyi garanti altına almak için senet üzerine üçüncü bir tarafın (borçlu ve alacaklı dışında kefil olarak) imza koymasıdır. Banknot: Merkez Bankaları ya da yetkili kurumlar tarafından piyasaya sürülen kâğıt paralardır. Cari Kur: Kambiyo piyasalarında arz ve talebe göre oluşan ve her ilme gününde fiyat cetvelleri ile ilan edilen (Reuters aracılığı ile) döviz fiyatlarına cari kur denir. Çapraz Kur: İki ülke para biriminin birbirine çevrilebilme oranına denir. Örneğin 1 Euro = 2,0174 TL gibi. Ciro: Kambiyo senetlerinin (Çek, Poliçe) imzalanılarak devredilmesi işlemidir. Ciranta: Emre yazılı senetlerin arkasını imzalayarak senet üzerindeki haklarını üçüncü bir kişiye devreden (ciro eden) kişidir. Deklarasyon Belgesi: Gümrüklerde beyan edilen dövizi gösteren döviz beyan tutanağıdır. LİBOR: (Landon Interbank Offered Rate) Londra bankalar arası faiz oranıdır. Parite (Çapraz Kur): Ulusal para biriminin ABD doları karşısındaki değeridir. Vesaik: Dış ticaret işlemlerinde kullanılan her türlü mali ve ticari belgelere denir. 1.2.2. Dış Ticaret İşlemlerinde Kambiyo Yükümlülükleri Dış ticaret işlemlerinde muhasebeleştirme süreci faturanın düzenlenmesi ile başlar. Fiili ihracatın gerçekleşmesi ile Katma Değer Vergisinin tahakkuku geçerlilik kazanır. Fatura düzenlendikten sonra mamulün stoklardan çıkarılması gerekir. İhracat tutarı, fiili ihracat tarihindeki gümrük çıkış beyannamesindeki kur dikkate alınarak hesaplanır. İhracat tutarı Türkiye’ye getirildiğinde döviz alım belgesi (DAB) ile belgelendirilmek zorundadır. İhracat bedelinin tahsil edildiği tarih DAB'ın düzenlendiği tarihtir. Peşin bedelin vadesinin başlangıç tarihi Döviz Alım Belgesi’nin düzenlendiği tarihtir. Banka aracılığı ile yurda getirilen ihracat bedelinin ispatı sorun yaratmazken, ithalatçı veya onun yetkilisi tarafından nakit olarak getirilen mal bedelinin ispatı önem taşımaktadır. Peşin ödeme yönteminde, mal bedeli banka havalesi ile gönderilebileceği gibi ilgili veya temsilcisi tarafından nakit olarak yanlarında getirilebilir. İhracat bedelleri gerek döviz, gerek Türk Lirası olarak efektif şeklinde de yurda getirilebilir. Bu şekilde yurda getirilen efektiflerin ihracat bedeli olarak alışının yapılabilmesi için bankalarca ve gümrük idarelerince düzenlenen döviz beyan tutanağı (DBT) aranır. 1.3. DIŞ TİCARETTE HESAP PLANI İthalat ve ihracat yapan işletmelerde muhasebe sisteminin sağlıklı şekilde işlemesi dış ticaret işlemlerinin planlanması ve kontrolü açısından önem arz eder. Bu planlama ve kontrol muhasebe departmanından sağlanacak veriler ışığında yapılacaktır. Muhasebe departmanındaki bilgiler ise doğru tutulmuş muhasebe kayıtları ışığında hazırlanır. Bu kayıtların sağlıklı şekilde tutulabilmesi için iyi hazırlanmış hesap planına ihtiyaç duyulur. Tekdüzen Hesap Planı muhasebe sisteminin iskeletini oluşturur. Hesap planları, işletmenin ihtiyaç duyacağı bilgiler doğrultusunda ve işletmenin faaliyet alanına göre hazırlanır. Bu hazırlamadan kastedilen 26.12.1992 tarihi ve 21.447 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve daha sonra çıkarılmış olan tebliğler doğrultusunda düzenlenen Tekdüzen Hesap Planı çerçevesinde yardımcı hesapların (alt hesapların) belirlenmesidir. 1.3.1. Hesap Planı Düzenleme Hesap planı işletmenin bünyesine uygun olmalıdır. Fazla ayrıntılı hesap planı iş hacmini artırırken, az ayrıntılı hesap planı da muhasebeden beklenen faydayı azaltır ve kontrolü zorlaştırır. Bu nedenle hesap planı hazırlanırken işletmenin bünyesi ve muhasebeden beklenen bilgilerin ne olduğu iyi incelenmelidir. Hesap grupları, ana hesaplar, yardımcı hesaplar ve alt hesaplar işletmenin bünyesine göre belirlenmelidir. Dış ticaret alanında faaliyette bulunmayı planlayan işletmeler, ilgili dönemin başında hesap planı düzenlerken ithalat ve ihracatta kullanılan hesaplar için yardımcı hesaplar oluşturması gerekir. Muhasebe programlarında dönem içinde işlem görmüş hesaplara, işlemin akışını bozan yardımcı hesaplara ilave etmek zordur. Dolayısıyla aynı dönem içinde ilerleyen aylarda ithalat ve ihracat işlemlerinde kullanılacak hesaplar içinde hesap planı düzenlenmesi veya ait olan hesaplar için yardımcı boş kod verilmesi, kullanıcıya rahat hareket etme imkânı verir. Tekdüzen hesap planı 26 Aralık 1992’de 21.447 sayılı resmi gazetede yayınlanmış ve 01 Ocak 1994 tarihinden itibaren uyulması zorunlu kılınmıştır. İşletmede meydana gelen mali hareketler, belirli bölümlere ayrılarak kaydedilirse işlemler kolaylaşır, karışıklık önlenmiş olur. Aynı özelliğe sahip işlemler aynı çatı altında toplanmalıdır. Aynı özellikteki işlemlerin kayıt edildiği çizelgeye hesap denir. İşletmenin kullanacağı hesaplar önceden planlanarak bir liste halinde çıkartılır. Sistemli bir şekilde gruplandırılmış hesapların oluşturulduğu listeye hesap planı denir. 1.3.2. Dış Ticarette Kullanılan Hesaplar I DÖNEN VARLIKLAR 10 HAZIR DEĞERLER On kodla başlayan hesaplar, nakit olarak işletmenin kasalarında ve bankalarındaki hesaplarında bulunan varlıklar ile istendiği anda değer kaybına uğramadan paraya çevrilebilme imkânı bulunan varlıkları kapsar. Bu kısımda şu hesaplar yer alır: • • • • • 100 101 102 103 108 KASA HESABI ALINAN ÇEKLER HESABI BANKALAR HESABI VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-) DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI 100 KASA HESABI 100.01 Merkez Kasa 100.01.01 TL Kasası 100.01.02 Yabancı Paralar Kasası 100.01.02.01 Dolar 100.01.02.02 Euro 100.01.02.03 Sterlin 100.01.02.04 … 100.02 Şube Kasa 100.02.01 TL Kasası 100.02.02 Yabancı Paralar Kasası 100.02.02.01 Dolar 100.02.02.02 Euro 100.02.02.03 Sterlin 100.02.02.04 … b) Tanımı: Kasa hesabı, işletmelerde bulunan milli ve yabancı paraların TL karşılığının izlendiği hesaptır. Bu hesap işletmeye nakit giriş ve çıkışların TL karşılıklarının izlediği hesaptır. Yabancı paralar için başka bir hesap açılmasına Tekdüzen hesap planında gerek duyulmamıştır. VUK’un 215. maddesine göre yabancı para girişleri o günkü kur üzerinden TL karşılıkları hesaplanarak kayıt edilmesi gerekmektedir. c) İşleyişi: Aktif karakterli bir hesap olan 100 Kasa Hesabı; tahsil edilen para tutarı (ulusal ya da yabancı) borç, herhangi bir nedenle para çıkışlarında ise hesabın alacağına kayıt yapılır. (Aktif karakterli hesaplardaki artış hesabın borcuna azalış ise alacağına kaydedilir.) Hesap daima borç kalanı verir ya da hiç kalan vermez. Yalnız şu istisna ile yabancı paranın girişinde alış kuru, işletme kasasından çıkış da satış kuru üzerinden kayıtlar düzenlenirse Kasa hesabı yabancı paranın değerlemesi yapılıncaya kadar, alacak kalanı verebilir. Uygulama: Abant AŞ’nin kasa hareketleri (yabancı para alt hesabı) şöyledir. a) Abant AŞ. ortakları işletme kasasına 200.000 dolar sermaye koyarak 01/12/…. tarihin de faaliyete başlamışlardır. (1 Dolar 1.35. TL’dir.) b) Abant AŞ. 05/12/….tarihinde günlük giderlerini karşılamak üzere 20.000 Dolar’ı döviz bürosunda 1 Dolar=1.37 TL kuru üzerinden değişmiştir. c) Abant AŞ. 10/12/… tarihinde Vakıf Bank’a 40.000 Dolar yatırarak döviz tevdiat hesabı açtırmıştır. (İşlemin yapıldığı gün 1 dolar = 1.40 TL’dir.) d) Abant AŞ. 15/12/… tarihinde üretim departmanında kullanılmak üzere %18 KDV dahil 40,000 dolara makine satın almış bedeli peşin ödenmiştir. (1 Dolar 1,32.- TL) (Türkiye’ de Kambiyo Borsası bulunmadığı için kurlar VUK’ un 280. maddesine göre Maliye Bakanlığı tarafından piyasa şartlarına göre tespit olunur.) İstenilen: Abant AŞ’nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz. 1) Ortakların 01/12/…. Tarihinde işletme kasasına sermaye getirmesi kaydı aşağıdaki gibidir. ABANT AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 01/12/ … 0101 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Hesap Kodu Hesap Adı Detay Alacak 100 KASA 100.01 100.01.03 100.01.03.01 Merkez Kasası Yabancı Para kasası Dolar 500 Borç 270.000.- 200.000.-$ 270.000.- SERMAYE TOPLAM Açıklama 270.000.- 270.000.- 001 no’lu tahsil fişi ile ortaklardan 01/12/…. Tarihinden 200.000 Dolar tahsil edilmesi kaydı. (200.000*1,35=270.000 TL) 2) Abant AŞ’nin 05/12/…. tarihinde 20.000 Dolar 1,37 TL kuru üzerinde TL ile değiştirilmesi şu şekilde kaydedilir. ABANT AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 05/12/ … 0102 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Hesap Kodu Hesap Adı Detay Alacak 100 100.01 100.02.02 100 100.01 100.01.03 100.01.03.01 646 646.01.01 KASA Merkez Kasası TL kasası KASA Merkez Kasası Yabancı Para kasası Dolar (10.000.-$) KAMBİYO KARLARI Dolar satış karı (1,37-1,35)=0,02X10.000=200.- 27.400.- 27.000.- 400.- TOPLAM Açıklama Borç 01001 No’lu döviz değişim belgesi ile 20.000 Dolar satış kaydı. 27.400.- 27.400.- 27.400.–27.000 = 400.-TL . 3) Demir AŞ’ nin 10/12/…. tarihinde Vakıf Bank’a 40.000.- Dolar yatırılması kaydı ABANT AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 10/12/ … 0103 Kaynak Program: Fiş Yevmiye No: Muhasebe Hesap Kodu Hesap Adı Detay Alacak 102 102.01 102.01.02 102.01.02.01 100 100.01 100.01.03 100.01.02.01 646 646.01 646.01.01 BANKALAR Vakıf Bank Döviz Tevdiat Hesabı Vadesiz Dolar tevdiat hesabı KASA Merkez Kasası Yabancı Para kasası Dolar 40.000.-$ KAMBİYO KARLARI Yabancı para satış karı Dolar satış karı (1,40-1,35)=0,05X20.000=1000 Borç TOPLAM Açıklama 56.000.- 54.000.- 2.000.- 56.000.- 56.000.- Demir AŞ Vakıf Bank’ta vadesiz döviz tevdiat hesabı açtırarak kasasında bulunan 40.000.Dolar’ı yatırmıştır. 4) Demir AŞ’nin üretim departmanın da kullanmak üzere 004 nolu fatura ile makine alışına ait kayıt şu şekilde dzenlenmiştir. ABANT AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 15/12/ … 0104 Hesap Kodu Hesap Adı 253 253.01 191 656 656.01 656.01.01 100 100.01 100.01.02 100.01.02.01 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay Borç TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR Makine İND. KDV KAMBİYO ZARARI HS. Yabancı para satış zararı Dolar satış zararı 1,35–1,32 = 0,03X40.000=1.200 Alacak 43.296.9.504.1.200.- KASA HS Merkez Kasası Yabancı Para Kasası Dolar 40.000.-$ 54.000.- TOPLAM Açıklama Muhasebe 0104’nolu fatura ile 40.000 Dolar’a makine satın alma kaydı. 54.000.- 54.000.- 101 ALINAN ÇEKLER a) Bölümlemesi: 101 ALINAN ÇEKLER HS. 101.01 TL Alınan Çekler 101.02 Yabancı Paralı Alınan Çekler 101.02.01 Portföydeki Yabancı Çekler 101.02.01.01 Dolar 101.02.01.02 Euro 101.02.01.03 Diğer Yabancı Paralı Çekler 101.02.02 Tahsildeki Yabancı Paralı Çekler 101.02.01.01 Dolar 101.02.01.02 Euro 101.02.01.03 Diğer Yabancı Paralı Çekler b) Tanımı: Yurt içindeki veya yurt dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilmiş olup henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya bir borca karşılık ciro edilmemiş olan çeklerin izlenmesini sağlar. c) İşleyişi: TL üzerinden alınan çekler, üzerinde yazılı olan değerden kayıtların borç hanesine yazılır. Portföydeki çekin tahsil edilmesi veya ciro edilmesi halinde ise alacak tarafına yazılarak kapatılır. Yabancı paralı alınan çekler alındığında, kayıtlara alındığı günkü TCMB efektif döviz alış kuru ile TL ye çevrilerek ALINAN ÇEKLER HS. borç kaydedilir. Tahsil edildiğinde herhangi bir sebeple elden çıkarıldığında işlem günkü TCMB efektif alış kuru üzerinden Alınan Çekler Hesabına alacak kaydedilir. 3. Uygulama: Ekin AŞ’nin faaliyetleri şöyledir. 1) 01.11.2011 Tarihinde Türkiye İş Bankası’na 40.000 Euro yatırarak döviz tevdiat hesabı açtırmış ve çek karnesi almıştır. (1 Euro = 1,70 TL ) 2) Ekin AŞ. 10.11.2011 tarihinde yurt dışına 200.000 Euro tutarında emtia ihraç etmiş ve karşılığında 10.10.2012 vadeli çek almıştır. ( 1 Euro = 1,72 TL kur üzerinden) 3) İşletme portföyündeki çeklerini 31.12.2011 tarihinde dönem sonunda) değerleme işlemine tabi tutmuştur. (31.12.2011 tarihli Maliye Bakanlığı’nın yayımladığı döviz kuru 1 Euro=1,75 TL’dir.) 4) Ekin AŞ. 03.01.2012 tarihinde portföyünde bulundurduğu çeki tahsil için Türkiye İş Bankası Ereğli şubesine teslim etmiştir. (1 Euro= 1,75 TL) 5) Türkiye İş Bankası tarafından 10.01.2012 tarihinde elektronik posta aracılığı ile gönderilen dekontta tahsile verilen yabancı paralı çekin tahsil edildiği ve vadesiz döviz tevdiat hesabına bakiyenin geçirildiği gözlenmektedir. (1 Euro = 1,73 TL) İstenilen: Ekin AŞ’nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz. Muhasebe Kayıtları 1) Ekin AŞ’nin Türkiye İş Bankasına 40.000.- Euro yatırarak vadesiz mevduat hesabı açtırması kaydı. Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 10/12/ … 01016 Hesap Kodu ve Hesap Adı 102 BANKALAR HESABI Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay 40.000.-$ Muhasebe Borç Alacak 68.000 102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs. 102.01.02.01 YP. Vadesiz Tevdiat Hs. 102.01.02.01.02 YP. Döviz Tevdiat Dolar Hs. 68.000 100 KASA 100.01 Merkez Kasası 100.0. 02 Yabancı Para kasası 100.01.02.01 Dolar TOPLAM Açıklama: 68.000 68.000 2) Ekin AŞ. 00100 nolu fatura ile 200.000 Euro tutarında emtia ihracatı şu şekilde kaydedilir. EKİN AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 10/11/ 2005 1017 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: HESAP KODU VE ADI Borç 101 ALINAN ÇEKLER HS 101.02 Yabancı Paralı Alınan Çekler 101.02.01 Portföyündeki Yabancı Paralı Çekler 101.02.01.02 Euro (1,72x200.000)=344.000.601 YURT DIŞI SATIŞLAR HS TOPLAM Açıklama 00100 nolu Fatura ile 200.000 Euro’lu emtia satış kaydı. Muhasebe Alacak 344.000.- 344.000.344.000 344.000 3) İşletme portföyündeki çeki dönem sonunda TCMB’nin açıkladığı kurdan değerlemeye tabi tutulmuştur. EKİN AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 10/12/ … 01018 Hesap Kodu ve Hesap Adı 101 ALINAN ÇEKLER HS. Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay 200.000-€ Muhasebe Borç Alacak 6 000.- 101.02 Yabancı Paralı Alınan Çekler 101.02.01 Portföyündeki Yabancı Paralı Çekler 101.02.01.02 Euro 646 KAMBİYO KARLARI HS. 6 000.- 646.03 Dönem sonu değerleme karı 646.03.02 Al. çek. dön. sonu karı (1,75-1,72=0,05x100.000=3000.-) TOPLAM Açıklama 6 000.- 6 000.- 31.12.2011 tarihinde 1,72 liradan kayıtlı 200.000 Euro’luk yabancı paralı çeklerin bilanço gününde değerleme kaydı. (1,75-1,72=0,03x200.000=6.000.-) 4) Ekin AŞ. 03.01.2006 tarihinde portföyünde bulundurduğu çeki T. İş Bankasına tahsile vermiştir. EKİN AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 10/12/ … 01019 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Kodu ve Hesap Adı Detay Muhasebe Borç 101 ALINAN ÇEKLER HS. Alacak 350.000.- 101.02 Yabancı Paralı Alınan Çekler 101.02.01 Tahsildeki Yabancı Paralı Çekler 101.02.01.02 Euro 101 ALINAN ÇEKLER HS. 350.000.- 101.02 Yabancı Paralı Alınan Çekler 101.02.01 Portföyündeki Yabancı Paralı Çekler 101.02.01.02 Euro 200.000.-€ TOPLAM Açıklama: 350.000.- 350.000.- Portföydeki 200.000 Euro’luk çekin tahsile verilmesi. 5) Türkiye İş Bankasına tahsile verilen yabancı paralı çekin 10.01.2006 tarihinde tahsil edilerek döviz tevdiat hesabına geçirilmesi kaydı. EKİN AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 10/12/ … 01020 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Detay Alacak 102 BANKALAR 656 KAMBİYO ZARARI HS Borç 346.000.4.000.- 656.02.02 D.T HS. Euro Hs. Kambiyo zararı 101 ALINAN ÇEKLER HS. 350.000.- 101.02 Yabancı Paralı Alınan Çekler 101.02.01 Tahsildeki Yabancı Paralı Çekler 101.02.01.02 Euro 200.000.-€ TOPLAM Açıklama 350.000.- 350.000.- 10.01.2006 tarihinde Türkiye İş Bankasının gönderdiği dekont ile tahsile verilen yabancı paralı çekin tahsil edilerek tevdiat hesabına aktarılması kaydı. ( 1,73–1,75= -0,02x100.000= -2.000.- TL) kambiyo zararı 102 BANKALAR a) Bölümlemesi: 102 BANKALAR 102.01…..BANKASI 102.01.01 TL Mevduat Hs. 102.01.01.01 Vadesiz Mevduat Hs. 102.01.01.02 Vadeli Mevduat Hs. 102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs. 102.01.02.01 YP. Vadesiz Tevdiat Hs. 102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs. 102.01.02.01.02 YP. Döviz Tevdiat Dolar Hs. 102.01.02.02 YP Vadeli Döviz Tevdiat Hs. 102.01.02.01.01 YP Döviz tevdiat Euro Hs. 102.01.02.01.02 YP. Döviz Tevdiat Dolar Hs 102.02 Bloke Mevduat Hs. b) Tanımı: İşletme adına yurt içi ve yurt dışı banka ve benzeri finans kuruluşlarına yatırılan veya çekilen vadeli ya da vadesiz her türlü para biriminin izlediği hesaptır. Süre belirtilmeden yatırılan paralara vadesiz belli bir süreler için bankaya yatırılan paralara da vadeli ticari mevduat hesabı denir. Vadeli, vadesiz ve ihbarlı olarak yatırılan ve çekilen paraların tamamı ile bu paralardan elde edilen faizler bankalar hesabında izlenir. c) İşleyişi: Bankalara para olarak ya da hesaba aktarılan (EFT, havale gibi yollarla) değerler hesabının borcuna, çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çekler ve ödeme emirleri 102 BANKALAR hesabının alacağına kaydedilir. d) Değerlemesi: VUK’ un 280. maddesine göre yabancı paralı döviz tevdiat hesapları dönem sonunda TCMB’nin yayımladığı kur üzerinden bilanço günündeki değerine getirilir. Uluslar arası ticaretle ilgili aracı bankaların masrafları 102 Bankalar hesaba alacak ilgili gider hesabına borç kaydedilir. 4.UYGULAMA: Deniz AŞ’nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir. 1) Ortaklar 30/11/…. tarihinde 100.000 Euro’yu işletmenin bankadaki hesabına yatırarak taahhüt ettikleri sermayeyi yerine getirmişlerdir. ( 1 Euro= 1,70 TL ) 2) Deniz AŞ işletme faaliyetleri için döviz tevdiat hesabından 10.000 Euro’yu, (1 Euro=1,72 TL kuru üzerinden) TL’ye çevrilmiştir. Bakiyeyi vadesiz mevduat hesabına virman etmiştir. 3) Deniz AŞ. Türkiye İş Bankasında 01/12/…. tarihinde vadeli döviz tevdiat hesabı açtırmıştır. Vadesiz hesaptaki 90 000 Euro’yu vadeli hesaba virman etmiştir. (1 Euro= 1,70 TL) 4)31/12/… tarihinde T. İş Bankası Deniz AŞ’ye gönderdiği e-posta da vadeli olarak açtırılan hesabına 50 Euro faiz tahakkuk ettiği ana para ile birlikte hesaptaki plasenin çözüldüğü bildirilmiştir.(1 Euro =1,74 TL) 5) 31/12/…. tarihinde 1 Euro = 1,74 TL kuru üzerinden Deniz AŞ dönem sonu itibarı ile bankalardaki döviz tevdiat hesaplarını değerleme işlemine tabi tutmuştur. İstenilen: Deniz AŞ’nin muhasebe kayıtlarını düzenleyiniz. 1) 30/11/…. Tarihinde Deniz AŞ’nin ortakları sermaye taahhüdü olan 100.000 Euro’yu işletmenin Türkiye İş Bankası’nda bulunan döviz tevdiat hesabına yatırması kaydı. DENİZ AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 10/12/ … 01021 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Detay Alacak 102 BANKALAR Borç 170.000.- 102.01 T. İŞ BANKASI 102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs. 102.01.02.01 YP. Vadesiz Tevdiat Hs. 102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs 100.000.-$ 500 SERMAYE 170.000.TOPLAM Açıklama 170.000.- 170.000.- 21 nolu dekontla 100.000 Euro paranın tahsil edildiğini gösteren T İş Bankası dekontu ile yapılan kayıt. (1,70x100.000=170.000 TL) 2) Deniz AŞ’nin vadesiz döviz tevdiat hesabından 10.000.- Euro’yu; 1 Euro = 1,72 TL kuru üzerinden TL ye çevirmesi kaydı. DENİZ AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 10/12/ … 01022 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay 102 BANKALAR Muhasebe Borç Alacak 17.200.- 102.01 İŞ BANKASI 102.01.01 TL Mevduat Hs. 102.01.01.01 Vadesiz Mevduat Hs 17.200.- 102 BANKALAR 102.01 T. İŞ BANKASI 102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs. 102.01.02.01 YP. Vadesiz Tevdiat hs. 102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs 646 KAMBİYO KARLARI 200.- 646.02 Döviz Tevdiat Hesapları Kambiyo Kar 646.02.02 Euro TOPLAM Açıklama 17.200.- 17.200.- Deniz AŞ 10.000 Euro’yu (1Euro=1,72 kuru üzerinden ) TL ile değiştirmiştir bakiye vadesiz mevduat hesabına aktarılmıştır. 3) Deniz AŞ’nin 01/12… tarihinde 1 aylık vadeli döviz tevdiat hesabı açtırması ve vadesiz hesaptan vadeli hesaba virman yaptırmasına ait kayıt. DENİZ AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 10/12/ … 01023 Hesap Kodu ve Hesap Adı 102 BANKALAR Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay Muhasebe Borç Alacak 153.000 102.01…..BANKASI 102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs. 102.01.02.01 YP. Vadeli Tevdiat Hs. 102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro 153.000.- 102 BANKALAR 102.01…..BANKASI 102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs. 102.01.02.01 YP. Vadesiz Tevdiat Hs. 102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs TOPLAM Açıklama 153.000.- 153.000.- Deniz AŞ. 10/12/,,, tarihinde vadesiz tevdiat hesabında bulunan 90.000 Euro 0010 nolu dekont ile 1 aylık vadeli döviz tevdiat hesabına plase etme kaydı… 4) Deniz AŞ’nin İş Bankasındaki vadeli tevdiat hesabına 50 Euro faiz işlemesine ait kayıt. DENİZ AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 10/12/ … 01024 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay 102 BANKALAR Muhasebe Borç Alacak 87.- 102.01…..BANKASI 102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs. 102.01.02.01 YP. Vadeli Tevdiat hs. 102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro 642 FAİZ GELİRLERİ 87.- 50 € TOPLAM Açıklama 87.- Vadeli döviz tevdiat hesabına 50Euro x 1,74= 87.- TL faiz tahakkuk etmesi kaydı. 87.- 5) 31/12… tarihinde 1 Euro 1,74 TL olması halinde dönem sonu değerleme işlemleri şu şekilde kaydedilir. DENİZ AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 10/12/ … 01025 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay 102 BANKALAR Borç Muhasebe Alacak 3.600.- 102.01 İŞ BANKASI 102.01.01 YTL Mevduat Hs. 102.01.01.01 Vadeli Mevduat Hs 102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs 3.600.- 646 KAMBİYO KARLARI 646.03 Dön. son. değer. Karı 646.03.02 Banka. Dön. Değ. Kar. TOPLAM Açıklama 3.600.- 3.600.- 31/12 … tarihinde işletmenin döviz tevdiat hs. VUK gereği değerleme kaydı . (1,74-1,70=0,04x90.000)=3.600.- 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ(-) a) Bölümlemesi: 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ 103.01 Verilen TL Çekler ve Ödeme Emirleri 103.02 Verilen Yabancı Paralı Çekler ve Ödeme Emirleri b) Tanımı: İşletmenin 3. kişilere olan borcuna karşılık bankalardan çekle veya ödeme emri ile yapacağı ödemeler bu hesapta izlenir. İşletmenin uzun vadeli çek keşide etmesi halinde, bu keşide edilen çek bakiyelerinin 321 BORÇ SENETLERİ HS. izlenmesi ve dönem sonunda reeskont işlemine tabi tutulmasını maliye bakanlığı yayımladığı mukteza ile belirtmiştir. c) İşleyişi: Verilen çekler ve ödeme emirleri hesabı pasif karakterli bir hesaptır. Hesap alacak kalanı verir. Bu hesabın bakiyesi bilanço da banka mevcutlarını kullanacak tutara indirir. İşletmenin üçüncü kişilere olan borçlarına karşılık çek keşide ettiği zaman veya bankadaki hesabından ödeme emri verdiği zaman keşide edilen çek bedeli, verilen ödeme emrinin bankadaki hesaptan tahsil edilinceye kadar bu hesaba alacak kaydedilir. Çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında bu hesaba borç kaydedilerek kapatılır. UYGULAMA: Beren AŞ’nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir. 1) Beren AŞ. 30/12/2011 tarihinde Türkiye İş Bankasına Almanya’da yerleşik bir firmadan daha önceden gerçekleştirdiği ithalatın karşılığı olarak 100,000.- Euro ödeme talimatı vermiştir. (1 Euro=1,60 TL üzerinden) 2) 31/12/2011 tarihinde Beren AŞ 103 VERİLEN ÇEKLER ve ÖDEME EMİRLERİ’Nİ değerleme işlemine tabi tutmuştur. (1 Euro=1,61 TL) 3) İŞ Bankası’na verdiği ödeme emrinin Beren AŞ’nin vadesiz döviz tevdiat hesabından 100.000.- Euro’nun alındığı e-posta ile 02.01.2012 tarihinde bildirilmiştir. (Hesaptan paranın alındığı gün kur 1 Euro=1,65 TL) İstenen: Beren AŞ’nin ithalat ile ilgili yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz. 1) Beren AŞ’nin yapmış olduğu ithalat karşılığında 30/12/.. tarihinde ödeme emri vermesi kaydı. BEREN AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 10/12/ … 01026 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay Muhasebe Borç Alacak 160.000.- 320.SATICILAR 320.20 Yurt Dışı Satıcılar 320.20.01 Almanya 103 VER. ÇEK ve ÖD. EMR 103.05 Yab.Par.Çek.ve Öd. Emr. 160.000.100.000.- TOPLAM Açıklama 160.000.- T. İŞ Bankası’na 1 Euro= 1,60 TL kuru üzerinden 50,000 Euro’luk bir ödeme emri kaydı. 1,60x100,000=160,000.- TL 160.000.- 2) 31/12/… tarihinde 1 Euro’nun = 1,61 TL olması halinde dönem sonu değerleme kaydı şu şekildedir. BEREN AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 10/12/ … 01027 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay 656 KAMBİYO ZARARLARI HS. Borç Muhasebe Alacak 1.000.- 646.03 Dönem Sonu Değer. Zararı 646.03.03 Bankalar Dön Son. Değ. Zararı 103 VER. ÇEK ve ÖD. EMR 1.000.- 103.05 Yab. Par. Çek. ve Öd. Emr. TOPLAM Açıklama: 1.000.- 1.000.- 31/12/… tarihinde işletme 103 Verilen Çekler ve Ödeme emirlerini 1Euro = 1,61 TL üzerinden bilanço günü itibarıyla VUK. 280. maddesi gereği değerlemesi kaydı. (1,61-1.60.-=0.01* 100.000.- = 1.000.-) 3) T.İş Bankası 100,000 Euro’luk ödeme emrini; 1 Euro=1.65 TL kuru üzerinden yine aynı bankadaki hesaptan ödenmesi kaydı aşağıdaki şekildedir. BEREN AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 10/12/ … 01028 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay Borç 103 VER. ÇEK ve ÖD. EMR 103.05 Yab . Par. Çek. ve Öd. Emr. 656 KAMBİYO ZARARLARI HS. 656.02 Döviz Tevdiat Hs. Kambiyo Zararı 656.02.02 D.THS. Euro Hs. Kambiyo Zararı 102 BANKALAR Alacak 161.000.4.000.165.000.TOPLAM Açıklama Muhasebe 165.000.- 165.000.- 100.000 Euro ödeme emri bankadaki hesaptan 1 Euro=1,65 TL üzerinden alınmıştır. (1.65.- 1.61 = 0.04.-* 100.000.- = 4.000.-) 12 TİCARİ ALACAKLAR On iki kodla başlayan hesaplar işletmenin ticari faaliyetleri nedeniyle ortaya çıkan bir yıl içinde paraya çevrilmesi öngörülen senetli ve senetsiz alacakların izlediği hesaptır. Şayet işletmenin esas faaliyetinin bir bölümü oluşturmuyor ise 13 kodlu diğer alacaklar kayıtlarında göstermek daha doğru olur. İşletmenin faaliyet konusuna giren ürün ve hizmet satışından oluşan senetli ve senetsiz alacaklar izlediği hesaplar şunlardır. 120 ALICILAR 121 ALACAK SENETLERİ 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU(-) 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 127 DİĞ TİC. ALACAKLAR 128 ŞÜPHELİ TİC. ALACAKLAR 129 ŞÜPHELİ TİC. ALACAKLAR KARŞILIĞI(-) 120 ALICILAR (Müşteriler) a) Bölümlemesi 120 ALICILAR 120.01 Yurt İçi Alıcılar 120.02 İhracata Aracı Kuruluşlardan Alacaklar 120.03 Yurt Dışı Alıcılar 120.03.01 AB Ülkeleri Alıcıları 120.03.01.01 Almanya 120.03.01.01.01 A şirketi 120.03.01.01.02 B şirketi 120.03.02 ABD 120.03.02.01 x Şirketi (ABD) 120.03.02.02 y Şirketi (ABD) 120.09 Yurt Dışında Bırakılan İhracat Mal Bedelleri b)Tanımı: 120 ALICILAR HS. işletmenin faaliyet konusunu oluşturan ürün ve hizmet satışlarından kaynaklanan ve bir belgeye dayanmayan (çek, senet gibi) yurt içi ve yurt dışı alacakların izlenmesi için kullanılır. c)İşleyişi: Aktif karakterli bir hesaptır. İşletmenin esas işi ile ilgili olarak ürün ve hizmet satışından doğan senetsiz alacak ile bunlara ilişkin olarak ödenen alıcıya ait giderler sözleşme gereği yürütülen faizler nedeni ile 120 Alıcılar hesabına borç kaydedilir. NOT: İhracatın gerçekleştirildiği cari dönemin sonunda değerleme işlemi yapıldığında şayet, olumlu kur farkı var ise 601 YURT DIŞI SATIŞLAR hesabına alacak kaydedilir. Olumsuz kur farkları oluşması durumunda ise 612 DİĞER İNDİRİMLER HESABI’NA borç kaydı yapılır. Dönemsellik ilkesi nedeni ile olumlu kur farkları satışlar hesabına olumsuz kur farkları ise satış indirimleri hesabına kaydedilir. Şayet takip eden dönemlerde yurt dışı alacağının tahsil edilmemesi durumunda bu alacakların değerlemesinden oluşan kur farkları 646 KAMBİYO KARLARI, olumsuz kur farkları ise 656 KAMBİYO ZARARLARI hesabına borç kaydedilir. UYGULAMA: Eken AŞ’nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir. 1) Eken AŞ ABD’de yerleşik bir firmaya 10/11/…. tarihinde 100.000 Dolar tutarında kredili tekstil ihracatı gerçekleştirilmiş ve faturayı düzenlemiştir. Gümrük çıkış beyannamesinin düzenlediği tarihteki döviz kuru (1 Dolar =1 350 TL’dir) 2) 31/12/….. Tarihinde Deren AŞ VUK’un 280. maddesine göre (bilânço gününde) 1 Dolar = 1.300 TL kuru üzerinden senetsiz alacaklarını değerleme işlemine tabi tutmuştur. İSTENİLEN: (1) Yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz. (2) Cari dönem sonundaki değerleme kayıtlarını düzenleyiniz. 1) Eken AŞ’nin 50.000.- dolarlık kredili tekstil ihracatı aşağıdaki gibidir. EKEN AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 10/11/ … 01031 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Fiş Yevmiye No: Detay 120 ALICILAR 120.03 Yurt Dışı Alıcılar 120.03.02 ABD 601 YURT DIŞI SATIŞLAR HS Borç Alacak 135.000.100.000.-$ 135.000.TOPLAM Açıklama Muhasebe 135.000.- 135.000.- ABD’ye gömlek ihracatı için gümrük çıkış beyannamesinin düzenlenmesinden sonra yapılan muhasebe kaydı 100.000X 1,350= 135.000 2) 31/12… tarihinde 1 Doların 1,300 TL olması halinde dönem sonu değerleme işlemleri şu şekilde kaydedilir. EKEN AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 31/12/ … 01032 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Fiş Yevmiye No: Detay 612 DİĞER İNDİRİMLER Muhasebe Borç Alacak 5.000.- 612.09.01 İhracat kur farkı gideri 120 ALICILAR 120.03 Yurt Dışı Alıcılar 120.03.02 ABD 100.000.-$ 5.000.TOPLAM Açıklama 5.000.- 5.000.- Yurt dışı alıcılar cari hesabının 31/12/… tarihinde dönem sonu itibari ile değerleme kaydı. (1,300 -1,350)=0,05 x 100 000 = - 5.000 BİLGİLENDİRME: Muhasebeleştirme süreci faturanın düzenlenmesi ile başlar. Fiili ihracatın gerçekleşmesi ile katma değer vergisinin tahakkuku geçerlilik kazanır. Fatura düzenlendikten sonra mamulün stoklardan çıkarılması gerekir. İhracat tutarı, fiili ihracat tarihindeki gümrük çıkış beyannamesindeki kur dikkate alınarak hesaplanır. 121 ALACAK SENETLERİ a) Bölümlemesi 121 ALACAK SENETLETLERİ 121.01 TL Alacak Senetleri 121.01.01 Portföydeki TL Senetleri 121.01.02 Tahsildeki TL Senetleri 121.01.03 Teminattaki TL Senetleri 121.02 Yabancı Paralı Senetler 121.02.01 Portföydeki Yabancı Paralı Senetler 121.02.02 Tahsildeki Yabancı Paralı Senetler 121.02.03 Teminattaki Yabancı Paralı Senetler 121.03 İleri Vadeli Çekler b) Tanımı: Alacak senetleri işletmenin konusunu oluşturan ürün ve hizmet satışlarından kaynaklanan veya daha önceden kaynaklanan senetli alacakların izlediği hesaptır. Şayet ürün vadeli çeklerin senet olarak kabul edilmesi durumunda bu çeklerde 121 Alacak Senetleri Hesabında izlenir. İşletmenin faaliyet alanının dışında varlıkların satışı karşılığı aldığı senetler 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR hesabında takip edilir. c) İşleyişi: Aktif karakterli bir hesaptır. Alınan senetlerin değeri bu hesaba borç kaydedilir. Tahsil edildiğinde, üçüncü kişilere ciro edildiğinde, yeni bir senetle değiştirildiğinde, tahsildeki belirsizlik nedeni ile 128 kodlu hesaba aktarıldığında veya değersiz alacak haline dönüşmesi nedeni ile alacak kaydedilir. Hesabın bakiyesi işletmenin elindeki vadesi gelmemiş senetli alacakları gösterir. 121 alacak senetleri hesabı borç bakiyesi verir. Alacak senetlerinin tahsile ya da teminata verilmesi halinde bu hesabın alt hesapları arasında transfer yapılır. 122 ALACAK SENETLERİ REESKONT HESABI(-) a) Bölümlemesi: 122 ALACAK SENETLERİ REES. HS. 122.01 TL Senet .Rees. 122.02 Yabancı Par. Senet.Rees. 122.02.01 Euro 122.02.02 Dolar 122.03 İleri Vade. Çek Rees. b) Tanımı: Bilanço gününde senetli alacakların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlayabilmek amacı ile alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır. Dönem sonunda işletmenin mali tablolarından olan bilânçoda senetli alacakların o günkü değerleri ile izlenmesini sağlamaktır. Dönemsellik ilkesine göre bir sonraki döneme ait gelirin bu dönemde gösterilmesini önlemektedir. Alacak senetleri dönem sonunda nakite çevrilmiyor, çevrilmiş gibi işlem yapılır. c) İşleyişi: Henüz vadesi gelmemiş olan senetlerin değerleme gününde senet üzerinde vadesi belirtilmiş ise bu oran, açıklanmamış ise TCMB’nin yayınladığı resmi iskonto haddi uygulanabilir. Şayet ileri vadeli çeklerinde alacak senetleri hesabında izlenmesi durumunda bu çeklere de reeskont işlemi uygulanır. İşletmenin gelecek dönemlerine ait alacak senetleri var ise bu senetlere hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak, 657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ hesabına borç kaydedilir. 657 kodlu hesapta 690 DÖNEM KARI veya ZARARI hesabına aktarılarak kapatılır. İzleyen dönemde 122 ALACAK SENETLERİ REESKONT HESABI 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ hesabına devredilerek kapatılır. İzleyen dönemin sonunda ise 647 Kodlu hesap 690 DÖNEM KARI veya ZARARI hesabına devredilerek kapatılır. Uygulama: Batı AŞ’ nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir. 1) Batı AŞ Belçika’da yerleşik bir firmaya 50.000 Euro’luk ürünü, 1 Aralık günü 31 Mart vadeli poliçe (senet) karşılığı ihraç etmiştir. Fiili ihracatın gerçekleştiği gün 1 Euro=1,70 TL’dir. 2) Dönem sonunda Batı AŞ portföyündeki senetlere iç ıskonto esasına göre reeskont hesaplamıştır. Bilanço gününde 1 Euro= 1,75 TL, LİBOR %3 dır. İstenilen: Batı AŞ’nin; 1) Ürün ihracında yapması gereken muhasebe kayıtlarını düzenleyiniz. 2) Değerleme kayıtlarını düzenleyiniz. 3) Dönem sonunda reeskont hesaplayarak reeskont kayıtlarını düzenleyiniz. 4) İzleyen dönemin başında reeskont hesaplanan senetlerle ilgili yapılması gereken (senetlerin nominal değeri) kayıtları düzenleyiniz. Çözüm: 1) Batı AŞ 1 Aralıkta 50.000 Euro’luk bir ürünü 31 Mart vadeli 1021 nolu fatura ile senet karşılığı ihraç kaydı. Batı AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 31/03/ … 01039 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Fiş Yevmiye No: Muhasebe Detay Borç 121 ALACAK SENETLETLERİ 121.02 Yabancı Paralı Senetler 121.02.01 Portföydeki Yabancı Paralı Sent. 121.02.01.01 Euro 85.000.50.000.-€ 601 YURT DIŞI SATIŞLAR HS 85.000.- TOPLAM Açıklama Alacak 10211 nolu fatura ile Belçika’ya 1,70 TL kuru üzerinden 50 000 Euro’luk ürün ihracatı. 85.000.- 85.000.- 2) Batı AŞ’nin Alacak Senetlerini 1 Euro=1,75 TL üzerinden değerleme kaydı Batı AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 31.12.2005 01040 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Fiş Yevmiye No: Detay 121 ALACAK SENETLETLERİ 121.02 Yabancı Paralı Senetler 121.02.01 Portföydeki Yabancı Paralı Sent. 121.02.01.01 Euro 601 YURT DIŞI SATIŞLAR HS Borç Muhasebe Alacak 2.500 50.000 2.500.- 601.02 İhracat kur farkı geliri TOPLAM Açıklama 2.500.- 2.500.- Reeskont kayıtları yapılmadan önce dönem sonunda (31/12/..) değerleme işlemi yapılmıştır. (1,75-1,70)=0,05 x 50.000=2.500 TL Bilgilendirme: VUK’ un 280. Maddesine göre senetlerde faiz oranı belirtilmiş ise reeskont hesaplamasında belirtilen oran dikkate alınır. Şayet senette faiz oranı belli değil ise değerleme gününde geçerli olan LİBOR (Londra Bankalar Arası Faiz Oranı) dikkate alınır. 121 ALACAK SENETLERİ’ nin iç iskonto yöntemine göre reeskot hesapları şöyledir. VADE = 90 gün LİBOR=%3 50.000 x 0.3 x 90 13.500.000 36.770 = 367.15 Euro 367,15 € x 1,75 = 642,5 TL 365x100+(0.3x90) 3) Hesaplanan reeskontun muhasebe kaydı ise şöyledir. Batı AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 31.12.2005 01041 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Fiş Yevmiye No: Detay 657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ 657.01 Al.Snt.Rees.Faiz.Gideri 122 ALACAK SNT. REESKONTU 122.02 Yab.Par.Snt.Reesk. 122.02.01 Euro Alacak 642.642.- TOPLAM Açıklama Borç Muhasebe 642.- 642.- Alacak senetlerinin bilanço günündeki değerleri ile izlemek için reeskont hesaplanarak kayıt yapılmıştır. 4) Batı AŞ’nin 01/10/2006 tarihinde yapması gereken muhasebe kayıtları şunlardır. Batı AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 01.10.2006 01042 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Fiş Yevmiye No: Detay Muhasebe Borç 122 ALACAK SNT. REESKONTU Alacak 642.- 122.02 Yab.Par.Snt.Reesk. 122.02.01 Euro 642.- 647 REESKONT FAİZ GELİRİ 647.01 Al.Snt.Rees.Faiz.Geliri TOPLAM Açıklama 642.- 642.- İzleyen yıl alacak senetleri reeskont hesabının reeskont faiz gelirleri hesabına devredilerek kapatılması kaydı. 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI a) Bölümlemesi: 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 126.01 TL ile Verilen Depozito ve Teminatlar 126.02 Yabancı Para ile Verilen Depozito ve Teminatlar 126.02.01 Euro 126.02.02 Dolar b) Niteliği: İşletmenin üçüncü kişi ya da kuruluşlara karşı bir işin yapılmasının istenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen depozito ve teminat niteliğindeki kıymetlerin takip edildiği hesaptır. 126 kodlu hesaba bir yıl içinde geri alınacağı ön görülen depozito ve teminatlar kaydedilir. Uzun süreli olarak verilenler 226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR hesabında takip edilir. Geri alınmak üzere verildiği için bu hesapta KDV hesaplanmaz. c) İşleyişi: Depozito ve teminat verildiği zaman hesaba borç, geri alındığında veya borç mahsup edildiğinde alacak kaydedilir. Uygulama: Yağmur AŞ’nin faaliyetleri şöyledir: 1) Yağmur AŞ İtalya Devleti’nin açmış olduğu 200 kilometrelik yol ihalesine katılabilmek için ön koşul olan 200.000 Euro’luk teminatı şartnamede belirtilen bankaya 01/10/… tarihinde 1Euro=1,75 TL kuru üzerinden yatırmıştır. 2) Yağmur AŞ ihaleyi kaybetmiştir. İtalya Devleti bu teminatı 01/11/… tarihinde işletmenin T. İş Bankası’nda bulunan döviz tevdiat hesabına iade ettiğini bankanın gönderdiği ekstradan anlaşılmıştır. (1 Euro =1,72 TL) İstenilenler: Yağmur AŞ’nin; 1) Teminatı verdiği zaman, 2) Teminatın geri alındığı zaman, yapılması gereken yevmiye kaydını düzenleyiniz. 1) Yağmur AŞ’nin ihaleye katılmak için 01/10/… tarihinde şartname gereği 200.000 Euro’yu bankaya yatırdığı zaman yapması gereken kayıt şöyledir. YAĞMUR AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 01/10/… 01043 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Detay Borç 126 VER. DEPOZ. ve TEMİNATLAR HS Alacak 350.000 126.02 Yab. Par.ile Ver. Dep. ve Teminatlar 126.02.01 Euro 100 KASA HS 350.000.- TOPLAM Açıklama 350.000 350.000.- İhaleye katılmak için ön koşul olan 100.000 Euro’yu bankaya yatırma kaydı. 2) Teminatın geri alındığı zaman yapılması gereken yevmiye kaydı şu şekildedir. YAĞMUR AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 01/10/… 01044 Kaynak Program: Hesap Kodu ve Hesap Adı Detay Muhasebe Yevmiye Fiş No: Borç 344.000. 6.000.- 102 BANKALAR HS 656 KAMBİYO ZARARLARI HS 126 VER. DEPOZ. ve TEMİNATLAR 350.000.- 126.02 Yabancı Para ile Ver. Dep. ve Teminatlar 126.02.01 Euro TOPLAM Açıklama Alacak 350.000.- 350.000.- Tan AŞ’nin ihaleyi kazanamaması sonucu teminat olarak yatırdığı 200 000 Euro’nun işletmenin T İş Bankasına geri tranfer kaydı . (1 Euro=1,72 TL) 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR HESABI a) Bölümlemesi: 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR HS 127.01 TL Diğer Alacaklar 127.02 Yabancı Par.Diğer Alacaklar 127.02.01 Euro 127.02.01.01 Yabancı Paralı Protesto ve İade Ed. Sentler (Euro) 127.02.01.02 Yab. Paralı Tahsili Geçmiş Senetsiz Alacaklar (Euro) 127.02.01.03 Yab. Paralı Tahsili Geç. Diğer Tic. Al. b)Niteliği: İşletmenin ticari faaliyetleri sonucu ortaya çıkan 120, 121 ve 126 kodlu hesapların kapsamına girmeyen alacakların izlendiği hesaplardır. Tahsili gecikmiş alacaklar, ileri tarihli çekler, komisyonculardan alacaklar bu hesapta izlenir. c)İşleyişi: Tanımda belirtilen alacaklar oluştuğunda bu hesaba borç kaydedilir, tahsil veya mahsup işlemi gerçekleştiğinde hesap alacalandırılır. 128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HS. a) Bölümlemesi: 128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 128.01 Şüpheli Senetsiz TL alacaklar 128.02 Şüpheli Senetli TL alacaklar 128.03 Şüpheli Yab. Par. Senetsiz Alacaklar 128.04 Şüpheli Yabancı Par. Senetli Alacaklar b)Niteliği:Şüpheli alacaklar hesabı, ödeme süresi geçmiş, bu sebeple vadesi birkaç kez uzatılmış yazı ile birkaç kez istenmiş veya protesto çekilmiş ya da dava veya icra safhasına sevk edilmiş senetli ve senetsiz alacakları kapsar. c)İşleyişi: Tahsili şüpheli hale gelmiş olan alacak bu hesaba borç kaydedilerek normal alacaklardan (120,121,126 veya127 den) çıkartılır. Alacağın tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi veya tahsil edilmesi durumunda bu hesaba alacak kaydedilir. 12. Uygulama: Tan Dış Ticaret AŞ’nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir. 1) Belçika’da yerleşik bir firmaya senet karşılığı (poliçe ile) 100.000 Euro tutarında 01/11/2005 vadeli beyaz eşya ihracatını 01/10/2005 tarihinde fiili olarak gerçekleştirmiştir. (1 Euro = 1,68 TL) 2) Tan Dış Ticaret AŞ’nin 01/11/2005 vadeli senetli alacağı, borçlusu tarafından ödenmemiştir. Bunun üzerine idari takibe başlamış ve borçluya protesto çekilmesine rağmen tahsil edilememiştir. (1 Euro=1.68 TL) 3) Bahsi geçen 100.000 Euro’luk senet protesto çekilmesine rağmen ödenmemiştir. Senet kanuni takip için 15/11/2005 tarihinde avukata teslim edilmiştir. (1 Euro= 1,70.- TL) 4) 16.11.2005 tarihinde senet için icra takibi başlatılmıştır. (1 Euro=1,70 TL) 5) Tan AŞ 31/12/2005 tarihinde (Dönem sonunda)[1] dava safhasında olan henüz tahsil edilmemiş alacakları için karşılık ayırmaya karar vermiştir. (1 Euro=1,70 TL) 6) Tan Dış Tic. AŞ karşılık ayırdığı 100.000 Euro’luk alacağını 10/01/2006 tarihinde 1 Euro = 1,75 TL kuru üzerinden tahsil etmiştir. İstenen: Tan Dış Ticaret AŞ’nin muhasebe kayıtlarını düzenleyiniz. 1. Tan Dış Ticaret AŞ Belçika’ya 100.000 Euro’luk beyaz eşya ihracatı kaydı aşağıdaki gibidir. TAN AŞ Fiş Tarihi Fiş Sıra No Mahsup Fişi 1.10.2005 01046 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Kodu ve Hesap Adı Detay Muhasebe Borç 121 ALACAK SENETLETLERİ HS Alacak 168.000. 121.02 Yabancı Paralı Senetler 121.02.01 Portföydeki Yabancı Paralı Senetler 121.02.01.01 Euro 200.000.- 601 YURT DIŞI SATIŞLAR HS 168.000. TOPLAM Açıklama 168.000. 168.000. 0101 nolu fatura ile senetli beyaz eşya ihracatı kaydı. (1,68 x 200.000 = 336.000.- TL) 2. TAN AŞ’nin 100.000 Euro’luk senedi vadesinde tahsil edememiş bunun üzerine idari takibe geçmiştir. Tan AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 01.11.2005 01047 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Muhasebe Yevmiye Fiş No: Detay Borç 127 DİĞER TİC. ALACAKLAR HS Alacak 168.000. 127.02 Tahsili Gecikmiş Alacak Senetleri 127.02.01 İdari Takipteki Alacak Senetleri 121 ALACAK SENETLETLERİ HS 168.000. 121.02 Yabancı Paralı Senetler 121.02.01 Portföydeki Yabancı paralı Senetler 121.02.01.01 Euro TOPLAM Açıklama 168.000. Portföydeki senedin vadesinde ödenmemesi üzerine diğer ticari alacaklara devredilmiştir. 168.000. 3. Protesto çekilmesine rağmen senedin ödenmemesi üzerine alacak senedi edilmesi kaydı. TAN AŞ kanuni takip için avukata teslim Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 31.12.2005 01048 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay 127 DİĞER TİC. ALACAKLAR Muhasebe Borç Alacak 170.000 127.02 Tahsili Gecikmiş Alacak Senetleri 127.02.02 Kanuni Takipteki Alacak Senetleri 168.000.- 127 DİĞER TİC. ALACAKLAR 127.02 Tahsili Gecikmiş Alacak Senetleri 127.02.01 İdari Takipteki Al. Snt. 2.000.- 601 YURT DIŞI SATIŞLAR TOPLAM Açıklama 170.000 170.000 Protesto çekilmesine rağmen tahsil edilemeyen alacak senedi kanuni takip için avukata teslim edilmiştir. 4. Tan AŞ’nin vekili 16/11/2005 tarihinde senet için icra takibine başladığı bildirilmiştir. (1 Euro=1,70 TL) TAN AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 16.11.2005 01049 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay Muhasebe Borç 128 ŞÜPHELİ TİC.ALACAKLAR HS Alacak 170.000 128.04 Şüpheli Yab. Paralı Senetli Alacaklar 127 DİĞER TİC. ALACAKLAR HS 170.000 127.02 Tahsili Gecikmiş Alacak Senetleri 127.02.01 Kanuni Takipteki Al.Snt. TOPLAM Açıklama 170.000 170.000 Alacak bundan sonra şüpheli ticari alacaklar hesabında izlenecektir. (1.70x100.000=170.000) Tan AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 31.12.2005 01050 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Muhasebe Yevmiye Fiş No: Detay Borç 654 KARŞILIK GİDERLERİ HS Alacak 170.000 170.000 129 ŞÜPHELİ TİC. ALACAKLAR KARŞLIĞI 129.04 Şüpheli Yab. Par. Alacalar Karşılığı TOPLAM Açıklama 170.000 170.000 İşletme, 1 Euro = 1,70 TL kuru üzerinde icra safhasındaki alacakları için karşılık ayırmıştır. 6. Tan Dış Tic. AŞ’nin karşılık ayırdığı şüpheli ticari alacakları 10/01/2006 tarihinde 1 Euro = 1,75 TL kuru üzerinden tahsil edilmiştir. Tan AŞ Fiş Tarihi Fiş Sıra No Mahsup Fişi 10.01.2006 01051 Hesap Kodu ve Hesap Adı Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay Muhasebe Borç Alacak 175.000.170.000.- 100 KASA HS 129 ŞÜPHELİ TİC ALACAKLAR KARŞL. HS 129.04 Şüpheli Yabancı Para Alacalar Karşılığı 644 KONUSU KALMAYAN KARŞ. HS. 128 ŞÜPHELİ TİC.ALACAKLAR HS 646 KAMBİYO KARLARI HS 170.000.170.000.5.000.TOPLAM Açıklama 345.000.- 345.000.- Tahsil edilmesi ya da tahsil edilebilmesinin imkânsızlaşması halinde 129 borçlandırılır, 128 alacalandırılarak karşılıklı kapatılır. Şayet tahsil edilirse bu tutar ilgili hesaba borç 644 konusu kalmayan karşılıklar hesabına da alacak kaydedilir. 644 de dönem sonunda 690’a devredilerek kapatılır. 15 STOKLAR 150 İLK MADDE VE MALZEME 151 YARI MAMULLER VE ÜRETİM 152 MAMULLER 153 TİCARİ MALLAR 157 DİĞER STOKLAR 158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI(-) 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI b) Nitelikleri: 150 İLK MADDE VE MALZEME: Üretimde ya da başka faaliyetlerde kullanılmak üzere satın alınan hammadde, yardımcı madde, işletme gereçleri, ambalaj malzemeleri ve diğer malzemelerin izlendiği hesaptır. 151 YARI MAMULLER ÜRETİM: Henüz mamul haline gelmemiş fakat giderlerden belli oranlarda pay almış üretim safhasındaki mamullerin izlediği stok hesabıdır. 152 MAMULLER: üretim işlevi sonucunda tamamlanan ve satışa hazır hale gelen mamullerin izlendiği hesaptır. 153 TİCARİ MALLAR: İşletmenin üzerinde herhangi bir değişikliğe tabi tutmadan satmak amacı ile aldığı ticari malların izlediği stok hesabıdır. c) İşleyişi: Bu hesaplar; (150, 151, 152, 153 ve 157) aktif karakterli hesaplar oldukları için satın alındıkları ya da üretildikleri maliyet bedelleri ile bu hesapların borcuna, üretime verildiğinde, satıldığında, tüketildiğinde, devredildiğinde veya herhangi bir nedenle ambardan çekildiğinde ise alacağına kayıt yapılarak kapatılır. Uygulama 1) Kaya Metal AŞ imalatta kullanmak amacı ile Fransa’daki bir işletmeden vana ithal etmeye karar vermiştir. Mal mukabili olarak 50.000.- Euro’luk vananın ithali konusunda anlaşmaya varılarak sözleşme imzalanmıştır. Delta Metal 01 Eylül 2006 tarihinde 100.000.- Euro tutarındaki malzemeleri gümrükten çekmiştir. Gümrük beyannamesi düzenlendiği tarihte 1 Euro = 1.720.- TL’dir. 2) Kaya Metal vadesiz tevdiat hesabının bulunduğu Türkiye İş Bankası’na başvurarak ihracatçı firmaya mal mukabili ithalat bedeli olan 50.000.Euro’nun gönderilmesini istemiştir. Banka 50.000.- Euro’luk ithalat bedelini ve 500.- Euro’luk işlem vergisini Delta Metal AŞ’nin vadesiz tevdiat hesabından (1 Euro = 1.750.- TL kuru üzerinden) 10 Eylül 2006 tarihinde almıştır. İstenilen: Kaya Metal’in muhasebe kayıtlarını düzenleyiniz 1. Kaya Metal’in 50.000.- Euro tutarındaki vanaları gümrükten teslim aldığı tarihteki kur 1 Euro=1.72 TL’dir. Kaya METAL AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 01/09/2006 01065 Kaynak Program Yevmiye Fiş No: Hesap Kodu Hesap Adı Detay 150 İLK MADDE-MALZEME Muhasebe Borç Alacak 86.000.- İlk Madde Stokları İthal edilen İMM 150.03 150.03.02 86.000.- SATICILAR HS 320 Yurt Dışı Satışlar 320.01 TOPLAM 86.000.- 86.000.- 2.Kaya Metal’in Türkiye İş Bankası’ndaki tevdiat hesabından 50.000.- Euro’luk mal mukabili ithalat bedeli ve 500.- Euro’luk işlem vergisi 1 Euro = 1.750.-TL kuru üzerinden alınması kaydı. Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 10/09/2006 01066 Hesap Kodu 320 320.01 150 102 Kaynak Program: Muhasebe Yevmiye Fiş No: Hesap Adı Detay Borç SATICILAR HS Yurt Dışı Satıcılar İLK MADDE-MALZEME HS. İşlem Vergisi 1.750.Kambiyo Zararı 3.000.BANKALAR Alacak 86.000.2.375.88.375.- TOPLAM 88.375.- 88.375.- 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI a) Bölümlenmesi 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159.01 Verilen Yurt İçi Sipariş Avansları 159.02 Verilen Yurt Dışı Sipariş Avansları 159.02.01 AB Ülkeleri 159.02.01.01 X Şirketi 159.02.01.01 Y Şirketi 159.02.02 ABD Ülkeleri 159.03 Açılan Akreditifler 159.03.01 Akreditif Karşılıkları Dosya No: 1 159.03.01.01 Akreditif Karşılıkları 159.03.01.02 Akreditif Giderleri 159.03.01.02.01 Nakliye Gideri 159.03.01.02.02 Sigorta Gideri 159.03.01.02.03 Gümrük Gideri 159.03.01.02.04 Banka Gideri 159.03.01.02.05 Vergi ve Harçlar 159.03.01.02.06 Antrepo Giderleri 159.03.01.02.07 Antrepo Gideri 159.03.01.02.08 Kredi Giderleri 159.04 Kur Farkları Gideri b) Niteliği: İşletmenin yurt içinden yada yurt dışından satın almak üzere siparişe bağlanan 15 kodlu stok grubunda yer alan hesaplarla ilgili olarak yapılan avans (ön ödeme) niteliğindeki ödemelerinin izlendiği hesaptır. Ürün işletmenin stoklarına dahil edilmeden önce bedelinin bir kısmının veya tamamının ödenmesi halinde bu hesapta izlenir. c) İşleyişi: 159 Kodlu hesabın borcuna ürünün ithaline ilişkin, ürün bedeli kredi faizleri, navlun, sigorta, banka masrafları, fonlar, komisyonlar, gümrük vergisi, ardiye masrafları, yükleme boşaltma giderleri ve gümrük komisyon ücretleri kaydedilecektir. Bu hesabın bakiyesi henüz fiili ithalatı gerçekleşmemiş partiler için yapılmış giderleri gösterir. İthalat tamamlandıktan sonra bu hesabın kalanı ithal edilen ürünün cinsine göre Hammadde, Yardımcı Malzeme veya Ticari Mallar hesabına devredilir. 16. Uygulama: Hilal AŞ üretimde kullanmak üzere Almanya’da yerleşik bir firmadan kredili 100.000.- Euro tutarında ambalaj malzemesi ithal etmeye karar vermiştir. Bu ithalat sürecinde aşağıdaki giderler oluşmuştur. (Kur, 1 Euro = 1.75.- TL) Nakliye masrafı Nakliye KDV’si Sigorta gideri Gümrük masrafı Banka masrafı Vergi, resim ve harçlar : 1.000.- TL (%18 KDV hariç) : 180.- TL : 500.- TL : 118.- TL (% 18 KDV dahil) : 100.- TL (Bankadaki hesaptan ödenmiştir.) : 150.- TL (Peşin ödenmiştir.) İstenilenler: 1) Hilal AŞ’nin ithalat kaydını düzenleyiniz. 2) Ödenen avansların, 150 İlk Madde ve Malzeme hesabına devir kayıtlarını düzenleyiniz. 1) Hilal AŞ’nin ambalaj malzemesi ithalat kaydı şu şekildedir. Hilal AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 15/09/2006 01067 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Adı Hesap Kodu Detay VERİLEN SİPARİŞ AVNS. 159 159.02 159.02.01 159.02.01.01 159.02.01.02 159.02.01.03 159.02.01.04 159.02.01.05 159.02.01.06 191 191.01.05 191.01.06 100 102 320 320.02 320.02.01 320.02.20 320.02.21 320.02.22 Açıklama İthalat giderleri .... nolu ithalat(akreditif) dosyası Mal bedeli Nakliye gideri Gümrük giderleri Sigorta gideri Vergi, resim ve harç Banka masrafı İNDİRİLECEK KDV İthalat nakliye KDV’si Gümrük gider KDV’si KASA HS BANKALAR HS SATICILAR HS Muhasebe Borç Alacak 176.850 175.000 1.000 100 500 150 100 180 18 175.000 500 1.180 118 198 TOPLAM 177.048 150 100 176.798 Yurt Dışı Satıcılar X Şirketi Almanya Axa-Oyak Ulu Taşımacılık Gül Müşavirlik Ambalaj malzemesi ithalatı. (1 Euro = 1.75- TL kuru üzerinden) 177.048 2) Hilal AŞ 01.10.2006 tarihinde ambalaj malzemelerini gümrükten çekerek işletmenin stoklarına dahil edilmiştir. Hilal AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 01/10/2006 01068 Hesap Adı Hesap Kodu 150 150.02 159 159.02 159.02.01 159.02.01.01 159.02.01.02 159.02.01.03 159.02.01.04 159.02.01.05 159.02.01.06 İLKMADDE VE MALZEME Ambalaj malzemeleri stokları VERİLEN SİPARİŞ AVANS. İthalat giderleri ... Nolu ithalat dosyası Mal bedeli Nakliye gideri Gümrük giderleri Sigorta gideri Vergi, Resim ve Harç Banka masrafı Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay Borç Alacak 176.850 176.850 175.000 1.000 100 500 150 100 TOPLAM Açıklama Muhasebe 176.850 176.850 Ambalaj malzemesinin stoklara dahil edilmesi ile bu ithalat dosyası kapatılarak İlk Madde – Malzeme hesabına devredilir. 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR İş yaşantısında işletmeler faaliyet alanları, büyüklükleri, kullandıkları teknoloji gibi unsurlara göre değişen türde maddi duran varlıklardan faydalanırlar. a) Bölümlemesi: Tek düzen hesap planında maddi duran varlıklar için açılan büyük defter hesapları şunlardır; 250 ARSA VE ARAZİLER 251 YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ 252 BİNALAR 253 TESİS, MAKİNA VE CİHAZLAR 254 TAŞITLAR 255 DEMİRBAŞLAR 256 DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 259 VERİLEN AVANSLAR b) Niteliği: İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini yararlanma süresi bir yıldan fazla olan fiziki varlık kalemlerinin ve bunlarla ilgili birikmiş amortismanların izlendiği hesap grubudur. Maddi duran varlığın işletmede kullanılabilir, duruma getirilinceye kadar yapılan her türlü giderler maliyete eklenir. c) İşleyişi: Duran varlıklara yapılan harcamalar 259 VERİLEN AVANSLAR Hesabının borcuna kaydedilir. İthalat tamamlandıktan sonra bu hesabın bakiyesi ilgili duran varlık hesabına devredilir. Maddi duran varlık hesapları (257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR hariç), bilançonun aktifinde, yer aldığı için elde edinildiğinde elde edilme maliyeti üzerinden bu hesaba borç; herhangi bir nedenle işletme mülkiyetinden çıkması durumunda bu hesaba alacak kaydedilir. d) Değerlemesi: VUK’a göre maddi duran varlıklar ne şekilde elde edilirse edilsinler maliyet bedelleri ile aktifleştirilirler. Yine VUK’ un 269 ve 273. maddesine göre tüm maddi duran varlıklar, dönem sonunda maliyet bedeli ile değerlenirler. Uygulama: Delta Kolektif Şirketi, Fransa’da yerleşik Oxxo firması ile 10.10.2006 tarihinde 150.000.- Euro’ya paketleme makinesi ithalatı için vadeli ithalat anlaşması düzenlenmiştir. Makinenin Delta AŞ’ye getirilmesine kadar oluşan giderler aşağıda verilmiştir. (1 Euro=1.720.- TL) 1.Fiili ithalat 15.10.2006 tarihinde 010011 numaralı Gümrük Beyannamesi düzenlenerek gerçekleştirilmiştir. İthalat sürecinde aşağıdaki giderler oluşmuştur. Yurt dışı nakliye gideri (1.000.-Euro)*(1 Euro=1.730.- TL) 1.730. TL Ardiye ücreti 75. TL 100.TL Yurt içi nakliye gideri 400.TL Yükleme boşaltma ücreti Sigorta gideri 250.TL TSE onay ücreti Gümrük vergisi Damga vergisi (Peşin ödeme yapılmıştır.) 1.000.TL 5.TL Banka transfer bedeli (Vadesiz mevduat hesabından alınmıştır.) 50.TL İthalat Nakliye KDV’si 72.TL Montaj ücreti Gümrük müşavir hizmet bedeli 25.TL 100.TL 20.TL 2. Ambalaj makinesinin bedeli olan 150.000.- Euro 25.10.2006 tarihinde T. Vakıflar Bankası’ndaki vadesiz döviz tevdiat hesabından Oxxo firmasının banka hesabına transfer edilmiştir. (1 Euro = 1.750.- TL kuru üzerinden) 3. T. Vakıflar Bankası paranın transferi için 100.- TL hizmet bedeli işletmenin yine aynı bankadaki vadesiz mevduat hesabından 25.10.2006 tarihinde alındığını dekont ile bildirilmiştir. 4. Delta Kolektif Şirketi 27.10.2006 tarihinde 010011 nolu ithalat dosyasını kapatarak 253 Tesis Makine ve Cihazlar hesabına aktarmıştır. İstenilenler: 1) İthalat maliyet tablosunu oluşturunuz. 2) Giderleri 259 VERİLEN AVANSLARI hesabına kaydediniz. 3)İthal edilen paketleme makinesinin bedeli T. Vakıflar Bankasından Oxxo firmasına transfer edilmesi kaydını düzenleyiniz. 4) Ürünün bedeli ve 100.- TL’lik transfer masrafını işletmenin Vakıflar Bankasındaki vadesiz mevduat hesabından ödenmesi kaydını düzenleyiniz. 5) Delta AŞ’nin Fransa’da yerleşik Oxxo firmasından makinenin nakliyesini gerçekleştirerek stoklara alınmasından sonra 259 kodlu hesabı 253 kodlu hesaba devir kaydını düzenleyiniz. İthalat Maliyet Tablosu Sonuç Bilgileri 1) İthalat 150.000.- Euro’luk 1 adet paketleme makinesi için gerçekleştirilmiştir. 2) İthalat maliyeti 150.000.- Euro olan paketleme makinesi, ithalatın tamamlanmasından sonra 152.157.- Euro’ya ulaşmıştır. Bu 2,157.- Euro’luk fark ithalat maliyet tablosu ile tespit edilmiştir. 3) İthalat maliyet tablosundan edinilen bilgiler ışığında maliyet analizi yapılır. İstenilen 2: İthalat işleminde oluşan giderler maliyet tablosu düzenlendikten sonra şu şekilde muhasebeleştirilir. DELTA AŞ MAHSUP FİŞİ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 10/10/ 2006 0115 Kaynak Program: Fiş Yevmiye No: Hesap Kodu Hesap Adı Detay 259 VERİLEN AVANSLAR 259.02 259.02.02 259.02.02.01 259.02.02.02 259.02.02.03 259.02.02.04 259.02.02.05 259.02.02.06 259.02.02.07 259.02.02.08 259.02.02.09 259.02.02.10 191 191.02.02.02 100 102 102.02.02 320 320.02.02.01 320.02.02.02 320.02.02.03 320.02.02.04 320.02.02.05 320.02.02.06 320.02.02.07 İthalat giderleri …. Nolu ithalat dosyası Makine bedeli Nakliye gideri Sigorta gideri Gümrük vergisi Damga vergisi Antrepo giderleri ardiye 75+ yükleme-boşaltma 100 TSE Onay ücreti Montaj giderleri Gümrük Müşavir ücreti Banka masrafları Muhasebe Borç 261.755 258.000. 2.130.250.1.000.5.175.25.100.20.50.- İNDİRİLECEK KDV 72.- İthalat nakliye KDV’si KASA HS BANKALAR HS 5.50.- Havale ücreti SATICILAR HS Oxxo-Fransa Nakliye şirketi Garanti sigorta Gümrük müşaviri TSE Ardiye, yükleme ve boşaltma Montaj firması 261.772.- 258.000. 2.202.250.1.020.25.175.100.- TOPLAM Açıklama Alacak Fransa’da yerleşik Oxxo firmasından boya makinesi ithalatı kaydı. (1 Euro= 1.720.- TL kuru üzerinden) 261.827 261.827.- İstenilen 3: Delta AŞ ithal ettiği paketleme makinesinin bedeli olan 150.000.- Euro’yu 25.10.2006 tarihinde (1 Euro = 1.750.- TL kuru üzerinden) T.Vakıflar Bankası döviz tevdiat hesabından transfer edilmesinden sonra şu şekilde muhasebeleştiririz. DELTA AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 25/10/ 2006 0116 Hesap Adı Hesap Kodu 259 259.04 320 102 102.02.03 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Detay Borç VERİLEN AVANSLAR HS Alacak 4.500.- Kur farkı gideri (1.720–1750)= 0.30x150.000=4.500 SATICILAR HS BANKALAR HS 258.000.262.500. T. Vakıflar Bankası döviz tevdiat hs. TOPLAM Açıklama 262.500. 262.500. İthal edilen paketleme makinesinin bedeli T. Vakıflar bankasından Oxxo firmasının bankasına transfer edilmiştir. İstenilen 4: İhracat bedelinin ödenmesi ile ilgili olarak bankanın transfer ücreti kayıtları aşağıdaki gibidir. DELTA AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 25/10/ 2006 0117 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Kodu Hesap Adı Detay 259 VERİLEN AVANSLAR HS 259.02.02.10 Banka masrafları 102 BANKALAR HS 102.02.02 T. Vakıflar Bankası vadesiz mevduat hs. Muhasebe Borç 100.100.TOPLAM Açıklama Alacak 100.- 100.- Fon transfer masrafı 0101 nolu dekontla T. Vakıflar Bankasının vadesiz mevduat hesabından alınmıştır. İstenilen 5: Paketleme makinesi için verilen avansların 253 Tesis, Makine ve Cihazlar hesabına devredilmesi kaydı. DELTA AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 27/10/ 2006 0118 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Hesap Kodu Hesap Adı Detay Alacak 253 TESİS MAK. VE CİHAZ. 253.01.01.08 Paketleme makinesi 259 VERİLEN AVANSLAR 259.02 259.04 259.02.01.10 İthalat giderleri Kur farkı gideri Banka masrafı 266.375 266.375. 261.755 4.520 100 TOPLAM Açıklama Borç 266.375 266.375 Delta AŞ’nin paketleme makinesinin ithalatını gerçekleştirdikten sonra 259 kodlu hesabın bakiyesini 253 kodlu hesaba devir kaydı. 259 VERİLEN AVANSLAR HESABI a) Niteliği: Yurt dışından veya yurt içinden satın alınmak üzere sipariş edilen maddi duran varlıklarla ilgili olarak yapılan ödemelerin izlendiği hesaptır. Satıcı adına açtırılan akreditif karşılıkları da 259 kodlu hesapta izlenir. Başka bir ifade ile; amortismana tabi iktisadi kıymet ithalatında gerçekleşen giderler ve ürünün yada hizmetin bedeli 259 kodlu hesapta toplanır. İthalat ya da yatırım tamamlandığında 259 kodlu hesapta biriken avans toplamı ilgili duran varlık hesabına aktarılır. b) İşleyişi: Duran varlık edinilmesi ile ilgili verilen avanslar ya da açtırılan akreditifler bu hesaba borç; siparişe konu olan ürünün veya hizmetin teslim alınmasında ise bu hesaba alacak kaydedilir. III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 30 MALİ BORÇLAR 32 TİCARİ BORÇLAR 33 DİĞER BORÇLAR 34 ALINAN AVANSLAR 35 YILLARA YAYGIN İNŞAATI VE ONARIM MALİYETLERİ 36 ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 37 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 38 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 39 DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 20. Uygulama: Tanem AŞ’nin Fransa’da yerleşik XZ firmasından robot ithalatına ilişkin faaliyetleri şöyledir; 01.05.2011 tarihinde kabul kredili akreditif ithalatı konusunda anlaşma imzalamıştır. Tanem AŞ 02.05.2011’da Vakıf Bank’tan kabul kredili akreditif talebinde bulunmuştur. 10.05.2011 tarihinde XZ firması deniz yolu ile gümrükten robotları sevk etmiştir. Vakıf Bank’a XZ firmasının gönderdiği 50.000.- Euro tutarındaki (01.11.2011 vadeli) poliçeyi Tanem AŞ. 20.05.2011 tarihinde imzalayarak teslim etmiştir. (1 Euro= 1.70 TL) Vakıf Bank akreditif masrafı olarak 20.05.2011 tarihinde 500 TL işlem vergisini Tanem AŞ’nin vadesiz mevduat hesabından almıştır. Tanem AŞ ithal edilecek robotlar için 22.05.2011 tarihinde % 1,2 oranında ithalat harcı yatırmıştır. (1 Euro = 1.70 TL kuru üzerinden) Tanem AŞ robotların gümrükten teslim alınması ve işletmeye teslimi için çağ gümrük müşavirlik şirketi ile anlaşmıştır. Müşavirlik şirketi robotların gümrük işlemlerini 24/05/2011 tarihinde tamamlamış ve işletmeye robotları nakletmiştir. Bu hizmeti karşılığı 1.000.- TL ödenmiştir. İthal konusu robotlar 24.05.2011 tarihinde işletmenin ambarlarında teslim alındıktan sonra avans hesapları kapatılarak duran varlıklar hesabına kaydedilmiştir. İstenilen: Tanem AŞ’nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz. Çözüm 4: TANEM AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Hesap Kodu Mahsup Fişi 20/05/ 2006 0116 Kaynak Program Yevmiye Fiş No Hesap Adı VERİLEN AVANSLAR HS 259 259.02 259.02.01 259.02.01.01 321 321.02 321.02.01 TOPLAM Açıklama Borç Muhasebe Alacak 85.000- Verilen yurtdışı sipariş avansları Fransa 011 Dosya numaralı 50.000 Euro BORÇ SENETLERİ HS 85.000- Yabancı paralı borç senetleri Euro 85.000- 85.000.- Fransa’da yerleşik XZ firmasına 01.11.2006 tarihli robotlar için imzalanan 50.000- Euro’luk poliçe kaydı. (1 Euro= 1.70 TL kuru üzerinden) Çözüm 5: Vakıf Banka akreditif hizmeti karşılığı ödenen 500 TL’lik kambiyo işlem vergisi. TANEM AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 22/05/ 2006 0116 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Hesap Kodu Hesap Adı Detay Alacak 259 102 102.01 102.01.01 Borç VERİLEN AVANSLAR HS BANKALAR HS 500.500.- Vakıf bank Vadesiz mevduat hesabı TOPLAM Açıklama 500.- 500.- Bankaya ödenen hizmet bedeli kaydı. Çözüm 6: 50.000 Euro’luk robotların ithalatı için ödenen %1,2 oranında ithalat harcı kaydı. TANEM AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 22/05/ 2005 0117 Hesap Adı Hesap Kodu 259 100 Kaynak Program Yevmiye Fiş No Detay Borç VERİLEN AVANSLAR HS KASA HESABI HS Alacak 1.020.1.020.TOPLAM Açıklama Muhasebe 1.020.- 1.020.- 50.000 * %1.2 = 600 Euro * 1.70= 1.020 TL İthalat harcı ödenmesi kaydı. Çözüm 7: Çağ gümrük müşavirliğine ödenen 1.000- TL’nin muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir. EYLÜL AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Hesap Kodu 259 100 Mahsup Fişi 24/05/ 2006 0117 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Adı Detay VERİLEN AVANSLAR HS KASA HESABI HS Borç Alacak 1.000.1.000.- TOPLAM Açıklama Muhasebe Çağ gümrük müşavirliğine 1.000.- TL’nin ödenmesi. 1.000.- 1.000.- Çözüm 8: Duran varlıkların işletme stoklarına girmesinden sonra 259 kodlu hesabın bakiyesinin ilgili duran varlık hesabına devir kaydı şu şekildedir. Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 24/04/ 2006 0118 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Hesap Kodu Hesap Adı Detay Alacak 253 TESİS MAK. VE CİHAZLAR VERİLEN AVANSLAR İthalat giderleri 259 259.02 87.520.87.520.TOPLAM Açıklama Borç 87.520.- İthalatın tamamlanmasından sonra 259 kodlu hesabın 253 kodlu hesaba devri. 87.520.- 300 BANKA KREDİLERİ a) Bölümlemesi: 300 Banka Kredileri 300.01 Türk Lirası Krediler 300.01.01 TC Ziraat Bankası 300.01.02 Akbank 300.02 Yabancı Paralı Krediler 300.02.01 TC Ziraat Bankası 300.02.01.01 Euro Üzerinden Kredi 300.02.01.02 Dolar Üzerinden Kredi 300.02.02 Akbank 300.02.02.01 Euro 300.02.02.02 Dolar 300.03 Eximbank Kredileri 300.03.01 TC Ziraat Bankası Eximbank Kredisi 300.03.01.01 Euro Üzerinden Kredi 300.03.01.02 Dolar Üzerinden Kredi b) Niteliği: Banka ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan kısa vadeli kredilerin izlendiği hesaptır. Bu krediler ithal edilen ilk madde ve malzeme, ticari mal ve maddi duran varlıkların ithalatının finansmanında kullanılabilir. c) İşleyişi: İşletmenin kredi hesabından kullandığı ya da kullandığı bu kredilere tahakkuk eden faiz ve komisyonlar bu hesaba alacak, ödeme yapıldıkça borç kaydedilir. Hesap alacak kalanı verir yada hiç kalan vermez. İhracat finansmanında kullanılan kredilere işleyen faizler ise finansman gideri olarak muhasebeleştirilir. Yabancı para olarak kullanılan krediler o günkü kur üzerinden alacak, kredilerin ödemesinden doğan kur farkları ise 780 FİNANSMAN GİDERİ HESABINA borç yazılır. İthalatta kullanılan kredilere tahakkuk eden faizler, ithal edilen ürünün veya duran varlığın maliyetine ilave edilir. Bu kredi faizleri 2004 yılından bu yana (Tek düzen muhasebe sisteminin dönemsellik ilkesi gereği) her dönem tahakkuk ettirilmesi benimsenmiştir. Ayrıca 300 Banka kredileri hesabının bakiyesi dönem sonunda değerleme işlemine tabi tutularak bilanço günündeki değerine ulaştırılır. 21. Uygulama: Bakır AŞ kumaş boyası ithalatının finansmanı için Halk Bankasından 200.000.- Euro tutarında kredi temin etmiştir. Kredi 01.10.2006 tarihinde Bakır AŞ’nin vadesiz mevduat hesabına yattığı bankadan gelen ekstradan anlaşılmıştır. (1 Euro= 1.78 TL) 2. Halk Bankası izleyen ayın başında (01/11/2006 tarihinde) kullanılan kredi için 200 Euro faiz tahakkuk ettirmiştir. ( 1 Euro= 1.80 TL ) İstenilen: Bakır AŞ’nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz. BAKIR AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 01/10/ 2006 0113 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Hesap Kodu Hesap Adı Detay Alacak 102 102.01 102.01.02 102.01.02.02 300 300.02 300.02.03 BANKALAR HESABI Vakıf Bank Döviz Tevdiat Hesabı Euro BANKA KREDİLERİ Yabancı Paralı Krediler Akbank Borç 356.000.- 356.000.- TOPLAM Açıklama 356.000.- 356.000.- Halk Bankasından kumaş boyası için kullanılan 200.000- Euro tutarındaki kredi 200.000- * 1.78 = 356.000 TL Bilgilendirme: Yabancı para olarak kullanılan krediler TL ile değiştirildikleri tarihteki döviz alış kuru üzerinden hesabın alacağına kaydedilir. Kullanılan kredi için yapılan ödemeler borç kaydedilir. BAKIR AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 01/11/ 2006 0110 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Kodu Hesap Adı Detay 780 FİNANASMAN GİDERLERİ BANKA KREDİLERİ 300 300.02 300.02.03 Borç Alacak 360.360.- Yabancı Paralı Krediler Akbank TOPLAM Açıklama Muhasebe 360.- 360.- Halk Bankasından kullanılan krediye 200.- Euro faiz işlediği hesaplarda gözlenmektedir. 200*1.80= 360 TL 22. Uygulama: Asya AŞ İtalya’da yerleşik bir firmaya kumaş ihracatının finansmanında kullanılmak üzere Türkiye İş Bankasından 70.000Euro (1 Euro=1.75 TL kuru üzerinden) tutarında kredi kullanmış durumdadır. Dönem sonunda 300 BANKA KREDİLERİ hesabını değerleme işlemine tabi tutmuştur. Dönem sonunda kur 1.78 TL’dir ASYA AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Hesap Kodu 780 300 300.02 300.02.03 300.02.03.02 Mahsup Fişi ... /... / 2006 0110 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Adı Detay FİNANSMAN GİDERLERİ BANKA KREDİLERİ Yabancı Paralı Krediler Türkiye İş Bankası Euro Borç Alacak 2.100.2.100.- 70.000. TOPLAM Açıklama Muhasebe 2.100.- 2.100.- (1.78-1.75)=0.03*70.000-= 2.100- TL Bilanço gününde ihracat için kullanılan kredinin 1 Euro= 1.78 TL kuru üzerinden değerlenmesi kaydı. 320 SATICILAR HESABI a) Bölümlenmesi: 320 SATICILAR HESABI 320.01 Yurt İçi Satıcılara Borçlar 320.01.01 TL Üzerinden Borçlar 320.01.02 Yabancı Para Üzerinden Borçlar 320.01.02.01 Euro 320.01.02.02 Dolar 320.02 Yurt Dışı Satıcılara Borçlar 320.02.02 Yabancı Para Üzerinden Borçlar 320.02.02.01 Euro 320.02.02.02 Dolar 320.03 Vadeli Akretifli Borçlar b)Niteliği: İşletmenin faaliyet konusu her türlü ürün ve hizmet alışlarından kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği hesaptır. Yurt dışından ürün veya hizmet ithalatının söz konusu olduğu durumlarda oluşan borçlar (Kabul kredili veya mal mukabili ithalat gibi) 320 SATICILAR hesabında izlenir. c) İşleyişi: Kredili olarak alınan ürün veya hizmet ile satıcının alıcı namına yapmış olduğu harcamalar oluştuğunda hesabın alacağına kaydedilir. Borcun ödenmesi, ürünün iadesi yada borcun senetli hale dönüşmesi durumunda hesap borçlanır. Denge AŞ üretimde kullanmak üzere Fransa’da yerleşik FW firmasından 100.000.- Euro tutarında iplik ithalatı için mal mukabili ödeme karşılığında anlaşma yapmıştır. • İplikler 01.11.2011 tarihinde, Denge AŞ tarafından (1 Euro = 1.70 TL kuru değerinden) gümrük beyannamesi düzenlenerek gümrükten çekilmiştir (Fiili ithalat gerçekleşmiştir). • NET gümrük müşavirliğine 03.11.2011 tarihinde hizmeti karşılığı 2.000 TL ödenmiştir. • Denge AŞ 31.12.2011 tarihinde pasifte kayıtlı bulunan borçlarını TCMB’nin yayımladığı 1 Euro = 1.77 TL kuru üzerinden değerleme işlemine tabi tutmuştur. • Denge AŞ 10.01.2012 tarihinde (1 Euro =1.77 TL kuru üzerinden) ithalat bedelini ve 1.000 Euro borçlanma faizini satıcının bankasına transfer etmiştir. İstenilen: Denge AŞ’nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz. DENGE AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 01/11/ 2006 0110 Hesap Adı Hesap Kodu 150 320 320.02 320.02.02 320.02.02.01 Muhasebe Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: İLK MADDE VE MALZEME HS SATICILAR HESABI HS Yurt dışı satıcılara borçlar Yabancı para üzerinden borçlar Euro Detay Borç 170.000- 170.000100.000TOPLAM Açıklama 2. Alacak 170.000.- 170.000.- ( 100.000* 1.70= 170.000- TL) DENGE AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 03/11/ 2006 0110 Kaynak Program Yevmiye Fiş No Muhasebe Hesap Kodu Hesap Adı Detay Alacak 150 İLK MADDE VE MALZEME HS KASA HESABI HS 100 2.000 2.000. TOPLAM Açıklama Net gümrük müşavirliğine ödenen 2.000- TL muhasebeleştirilmesi kaydı. Borç 2.000. 2.000. 3. DENGE AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 31/12/ 2006 0110 Hesap Adı Hesap Kodu 780 780.03 320 320.02 320.02.02 320.02.02.01 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay Muhasebe Borç FİNANSMAN GİDERLERİ HS Satıcılara borçlanma kur farkları SATICILAR HESABI HS Yurt dışı satıcılara borçlar Yabancı para üzerinden borçlar Euro 7.000.7.000.- TOPLAM Açıklama 7.000.- Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Hesap Kodu 320 Mahsup Fişi 10/01/ 2007 0110 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Adı Detay SATICILAR HESABI HS 320.02 320.02.02 320.02.02.01 780 102 Muhasebe Borç Alacak 177.000.- Yurt dışı satıcılara borçlar Yabancı para üzerinden borçlar Euro FİNANSMAN GİDERLERİ HS Satıcılara borçlanma faizleri 780.01 1.770.- BANKALAR HS 178.770.TOPLAM Açıklama 7.000.- ( 1.77-1.70=0.07 *100.000-= 7.000.-TL ) TCMB’nin yayınladığı kur üzerinden satıcılara olan borçların değerlenerek farkın yansıtılması kaydı. DENGE AŞ 4. Alacak 178.770. 178.770. Borcun 1 Euro= 1.77 TL kuru üzerinden Ezgi AŞ’nin bankasındaki vadesiz döviz tevdiat hesabından transfer kaydı. 321 BORÇ SENETLERİ a) Bölümlemesi: 321 BORÇ SENETLERİ 321.01 TL Borç Senetleri 321.02 İleri Vadeli TL Çek Keşideleri 321.03 Yabancı Paralı Borç Senetleri 321.03.01 Dolar Üzerinden Borç Senetleri 321.03.01.01 …... Firmasının Borç Senetleri 321.03.01.02 …... Firmasının Borç Senetleri 321.03.02 Euro Üzerinden Borç Senetleri 321.03.02.01 …… Firmasının Borç Senetleri 321.03.02.02 …… Firmasının Borç Senetleri 321.04 İleri Vadeli Yabancı Paralı Çekler 321.04.01 Dolar 321.04.02 Euro b) Niteliği: İşletmenin faaliyet alanı ile ilgili her türlü ürün ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış ticari borçların izlendiği hesaptır. Ayrıca uzun vadeli olarak keşide edilen çeklerde 321 kodlu hesapta takip edilir. Kabul kredili ithalat yönteminde kullanılır. Yurt dışındaki satıcı poliçe düzenler, bu düzenlenen poliçe yurt içindeki alıcı tarafından imzalanarak kabul edildiğinde oluşan borç 321 Borç Senetleri hesabında izlenir. (Gümrük beyannamesi üzerinde yer alan, fiili ithalatın gerçekleştiği kurun TL karşılıkları.) c) İşleyişi: İşletmenin satın aldığı ürün ve hizmetler karşılığında imzalanan senetlerde ve işletme tarafından kabul edilmiş (Muhatap sıfatıyla) poliçelerin nominal değeri üzerinden hesap alacalandırılır. Vadesinde ödenmesi, alacaklısı (Lehtarı) ile anlaşarak iptal edilmesi durumunda 321 BORÇ SENETLERİ hesabı borçlandırılır. Yabancı paralı senetler, nominal değerin TL karşılıkları üzerinden izlenir. Borç senetlerinin düzenlediği kur ile (TCMB’nin döviz satış kuru) senetlerinin ödendiği kur arasında oluşan kur farkları ithalat sürecinde 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI hesabına yada 259 VERİLEN AVANSLAR hesabına kaydedilir. Bu avanslar ithalat süreci sonunda ilgili mal yada duran varlık hesabına devredilir. 340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI a) Bölümlemesi: 340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 340.01 Alınan Yurt İçi Sipariş Avansları 340.01.01 Yurt İçi Alınan TL Sipariş Avansları 340.01.01.01 … Firması Avansı 340.01.02 Yurt İçi Alınan Yabancı Paralı Sipariş Avansları 340.01.02.01 … Firması Avansı ( Dolar ) 340.01.02.02 … Firması Avansı ( Euro ) 340.02 Alınan Yurt Dışı Sipariş Avansları 340.02.01 Euro Üzerinden Alınan Sipariş Avansları 340.02.01.01 … Firması Avansı ( Almanya ) 340.02.01.02 … Firması Avansı ( Fransa ) 340.02.02 Dolar Üzerinden Alınan Sipariş Avansları 340.02.02.01 … Firması Avansı 340.02.02.02 … Firması Avansı b) Niteliği: İşletmenin gelecekte yurt içinde ve yurt dışında teslim etmek amacıyla, alıcılardan bu ürün ve hizmet bedeli ile ilgili olarak peşin tahsil ettiği tahsilâtların izlendiği hesaptır. c) İşleyişi: Alıcılardan alınan sipariş avansları bu hesabın alacağına, ürünün teslim edilmesi, hizmetin yerine getirilmesi halinde borç yazılarak kapatılır. Yurt dışı alıcılardan tahsil edilen sipariş avansları yada gelen havale, TCMB’nin o günkü kuru veya havalenin geldiği bankanın alış kuru ile 340 Alınan Sipariş Avansları hesabına alacak kaydedilir. Yurt dışı alıcılardan tahsil edilen 340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI hesabı, ürün fiili ihracatı gerçekleştiğinde veya hizmet ifa edildiğinde borç kaydedilerek kapatılır. 24. Uygulama: Kale AŞ Hollanda’da yerleşik Fox firmasına 120.000.- Euro tutarında bilgisayar malzemesi satmak üzere 01.12.2011 tarihinde sözleşme imzalamıştır. Sözleşme gereği FOX firması teminat mektubu karşılığı bilgisayar malzemelerinin bedelini peşin olarak banka aracılığı ile Kale AŞ’ye gönderecektir. Kale AŞ Türkiye İş Bankasından teminat mektubu isteminde bulunmuştur. • Türkiye İş Bankası 04.12.2011 tarihinde 120.000.- Euro tutarında teminat mektubu vermiştir. Türkiye İş Bankası bu teminat mektubu için 2.500 TL tutarında komisyon ve Bankacılık ve Sigortacılık Muamele Vergisini Kale AŞ’nin vadesiz mevduat hesabından almıştır. Teminat mektubu Fox firmasına teslim edilmiştir. • FOX AŞ’nin eline teminat mektubu 05.12.2011 tarihinde geçmiştir. Aynı gün ürün bedeli olan 120.000 Euro’yu Kale AŞ’nin bankasına transfer etmiştir. (Bakiyesi 1 Euro = 1.80 TL kuru üzerinden Kale AŞ’nin İş Bankasında bulunan vadesiz mevduat hesaplarına kaydedilmiştir.) • 31.12.2011 tarihinde alınan yabancı paralı avansların bakiyesi 1 Euro = 1.83 TL kuru üzerinden değerleme (evalüve) işlemine tabi tutulmuştur. • Bilgisayar malzemeleri 05.01.2012 tarihinde FOX firmasına gönderilmiştir. (Fiili ihracat tarihindeki döviz kuru 1 Euro=1.85 TL’dir.) İstenilen: Kale AŞ’nin ihracat kayıtlarını düzenleyiniz. 1) Türkiye İş Bankasına teminat mektubu için komisyon ve BSMV ödenmesi kaydı. KALE AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 04/12/ 2006 0110 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Kodu Hesap Adı Detay 780 780.03 780.03.01 102 102.03 102.03.01 FİNANSMAN GİDERLERİ HS Teminat mektubu ve gideri Türkiye İş Bankası BANKALAR HESABI Türkiye iş Bankası Vadesiz mevduat hesabı Borç Alacak 2.500.- 2.500.- TOPLAM Açıklama Muhasebe 2.500.- 2.500.- Türkiye İş Bankası komisyon ve BSMV masrafını işletmenin vadesiz mevduat hesabından alması kaydı. 2) Max firması ürün bedelini avans olarak KALE AŞ’nin Türkiye İş Bankasında bulunan vadesiz mevduat hesabına transfer kaydı. KALE AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 05/12/2006 0118 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Kodu Hesap Adı Detay 102 102.03 102.03.02 340 340.02 340.02.01 Muhasebe Borç BANKALAR HESABI Türkiye İş Bankası Vadesiz döviz tevdiat hesabı ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI Alınan yurt dışı sipariş avansları Euro TOPLAM Açıklama Alacak 216.000- 216.000 216.000- 216.000 Avansın (1 Euro= 1.80 TL kuru üzerinden) tahsil kaydı 1.80*120.000 216.000.-TL Bilgilendirme: Uluslararası muhasebe standartlarında ise kur farkları kambiyo kârları yada kambiyo zararları hesabında izlenmesi öngörülmektedir. 3) Dönem sonunda alınan avanslar değerleme işlemine tabi tutulmuştur. Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 31/12/2006 0113 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Kodu Hesap Adı Detay 656 340 340.02 Muhasebe Borç KAMBİYO ZARARLARI HESABI ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI HS Alınan yurt dışı sipariş avansları Euro Alacak 3.600.3.600.- 340.02.01 (1.83 – 1.80) = 0.03×120.000.-= 3.600 TL Avans alındığı tarihte TL”ye çevrildiği için kurdaki artışlar Kambiyo Zararı olarak kaydedilecektir. 4) Bilgisayar malzemelerinin fiili ihracat kaydı şu şekildedir. Fiş Tarihi Fiş Sıra No Hesap Kodu 340 340.02 340.02.01 656 601 05/01/ 2007 0111 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Adı Detay ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI Alınan yurt dışı sipariş avansları Euro KAMBİYO ZARARLARI HESABI YURT DIŞI SATIŞLAR HESABI Borç Alacak 219.600.- 2.400.222.000.TOPLAM Açıklama Muhasebe Fiili satışın gerçekleşmesinden sonra yapılan muhasebe kaydı. 120.000.- 120.000.- ( 1.85–1.83 ) = 0.02×120.000= 2.400.-TL 1.3.2.14 Gelir Tablosu Hesapları VI. GELİR TABLOSU HESAPLARI Gelir ve gider hesaplarının tümü tek düzen hesap planında 6 kodlu “Gelir tablosu hesapları’’ başlığı altında gruplandırılmıştır. Gelir ve gider hesaplarının tümü dönem sonlarında Dönem karı veya zararı hesabına devredilerek kapatılır. Kalan vermedikleri içinde bilançoda yer almazlar. Yalnızca gelir tablosunu oluşturmada esas teşkil ederler. Gelir tablosu hesapları şunlardır. 60 BRÜT SATIŞLAR 61 SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) 62 SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 63 FAALİYET GİDERLERİ (-) 64 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR 65 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) 66 FİNANSMAN GİDERLERİ (-) 67 OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR 68 OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR (-) 69 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI) 60 BRÜT SATIŞLAR 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 601 YURT DIŞI SATIŞLAR 602 DİĞER GELİRLER 601 YURT DIŞI SATIŞLAR a) Bölümlenmesi: 601.01 Mamul Satışları 601.01.01 ( X ) Mamulü Satışları 601.01.01.01 Dosya Numaralı Satış 601.01.01.02 Dosya Numaralı Satış 601.01.02 ( Y ) Mamulü Satışları 601.02 Ticari Mal Satışları 601.02.01 XY Malı Satışları 601.02.01.01 Dosya Numaralı XY Malı Satışı 601.02.01.02 Dosya Numaralı XY Malı Satışı 601.03 Hizmet Satışları 601.03.01 Dosya Numaralı Hizmet Satışı 601.03.02 Dosya Numaralı Hizmet Satışı 601.04 İhracat Kur Farkları 601.04.01 İhracat Bedeli Kur Farkları 601.04.01.01 Euro 601.04.01.02 Dolar 601.04.02 Dönem Sonu İhracat Bedeli Değerleme Kârı 601.04.02.01 Euro 601.04.02.02 Dolar 601.05 Aracılara Satışlar b) Niteliği: İşletmenin faaliyeti ile ilgili olarak yurt dışına satışını yaptığı ürün ve hizmetler karşılığında tahakkuk ettirilen tutarların izlendiği hesaptır. Bu hesapta; kendisinin yapmış olduğu ihracat tutarlarının yanı sıra, ihracat amacıyla aracı firmalara yapmış olduğu ürün ve hizmet satışları da izlenir. c) İşleyişi: Yurt dışına ürün ve hizmet satışları gerçekleştikçe bu hesaba (Gümrük çıkış tarihindeki kur üzerinden) alacak kaydedilir. Dönem sonunda bu hesap 690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI hesabına devredilerek kapatılır. Ürün veya hizmetin fiili ihracat tarihi ile paranın ihracatçıya transfer tarihleri arasında oluşan olumlu kur farkları 601 Yurt Dışı Satışlar Hesabının alt hesaplarında ( 601.04.01 ihracat bedeli kur farkları ) izlenir. Oluşan olumsuz kur farkları ise 612 Diğer İndirimler Hesabına borç kaydedilir. Uygulama: Karadeniz AŞ. Belçika’da yerleşik bir firmaya 150.000.- Euro tutarında kredili işlenmiş pamuk ihraç etmiştir. • Pamuklar için 05.12.2011 tarihinde fatura ve gümrük çıkış beyannamesi düzenlenmiştir. (Fatura’nın düzenlendiği tarihteki TCMB satış kuru 1 Euro=1.75 TL’dir.) Aynı gün vesaikler ihracata aracılık eden İş Bankası’na teslim edilmiştir. • Türkiye İş Bankası ihraç konusu olan pamukların bedelinin 10/12/2011 tarihinde geldiğini ve Karadeniz AŞ’nin vadesiz döviz tevdiat hesabına kaydedildiğini (1 Euro = 1.80 TL kuru üzerinden) bir dekont ile Karadeniz AŞ’ye bildirmiştir. • İstenilenler: 1) Karadeniz AŞ’nin ihracat kaydını, 2) Karadeniz AŞ’nin ihracat bedelini alış kaydını düzenleyiniz. 1) Fatura düzenlendiği anda Karadeniz AŞ’nin düzenlemesi gereken kayıt şu şekildedir. Karadeniz AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 05/12/ 2006 0118 Hesap Adı Hesap Kodu 120 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay ALICILAR HESABI 120.02 120.02.01 Borç Alacak 262.500.- Yurt dışı alıcılar AB ülkeleri 601 YURT DIŞI SATIŞLAR HS 601.01 601.01.01 601.01.01.01 Mamul satışları İşlenmemiş pamuk satışları 011 Dosya numaralı satış 262.500.- TOPLAM Açıklama Muhasebe 262.500.- 262.500.- Marmara AŞ’nin faturayı düzenlediği günkü kaydı. ( 150.000.× 1.75. TL=262.500.TL) 2) Paranın Karadeniz AŞ’nin bankasının kayıtlarına yansıdığı günkü kayıt. Karadeniz AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Mahsup Fişi 10/11/ 2006 0118 Kaynak Program Yevmiye Fiş No Hesap Adı Hesap Kodu 102 BANKALAR HESABI 102.02 102.02.01 Yabancı paralı vadesiz tevdiat hesabı Euro 120 120.02 120.02.01 120.02.01.03 601 601.04 601.04.01 601.04.01.01 Detay Borç ALICILAR HESABI 262.500.- Yurt dışı satışlar AB ülkeleri Fransa YURT DIŞI SATIŞLAR HS 7.500.- İhracat kur farkları İhracat bedeli kur farkları Euro ( 1.80-1.75 ) = 0.05 × 150.000= 7.500.- TL kur farkı oluşmuştur. Alacak 270.000.- TOPLAM Açıklama Muhasebe 270.000.- 270.000.- 61 SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) 610 SATIŞTAN İADELER (-) 611 SATIŞ İSKONTOLARI (-) 612 DİĞER İNDİRİMLER (-) 610 SATIŞTAN İADELER (-) a) Niteliği: İşletmelerin satmış olduğu ürünlerin, alıcıları tarafından değişik nedenlerden dolayı iade edilen tutarların izlendiği hesaptır. b) İşleyişi: İade edilen ürünlerin bedeli 610 Satıştan iadeler hesabının borcuna, ilgili hesabın alacağına kaydedilir. Dönem sonlarında 610 kodlu hesap 690 kodlu hesaba devredilerek kapatılır. 611 SATIŞ İSKONTOLARI (-) a) Niteliği: İşletmenin faturaları düzenleyerek satışı işleminin gerçekleşmesinden sonra her türlü yapılan miktar ve kasa ıskontolarının izlendiği hesaptır. Miktar ıskontosu: Ürünün veya hizmetin alıcısının belli miktarın üzerinde alışta bulunmasından dolayı satıcı işletmenin kendisine yaptığı indirimdir. Kasa ıskontosu: Ürün veya hizmet alıcılarının borcunu vadeden önce ödemesi durumunda alıcıya yapılan ıskontodur. b) İşleyişi: Alıcılara uygulanan ıskonto oranları 12 kodlu Ticari Alacaklar hesabına alacak, 611 SATIŞ ISKONTOLARI hesabına borç kaydedilir. Bilgilendirme: KDV Kanunun 25/a maddesine göre yapılan ıskontolar KDV matrahına dahil edilmez. 26. Uygulama: Zafir AŞ İspanya’da yerleşik Tubuni firmasına 200.000 Euro’luk (1 Euro = 2.10 TL üzerinden) kuru incir ihraç etmiş durumdadır. Kuru incirlerden 20.000 Euro’luk kısmı numuneye uygun olmadığı için 01.11.2006 tarihinde iade edilmiş, bedeli hesaptan düşülmüştür. (İade tarihinde döviz kuru 1 Euro=2.10 TL’dir.) İstenilen: ZAFİR AŞ’nin kuru incirleri iade alış kaydını düzenleyiniz. ZAFİR AŞ Hesap Kodu 610 120 120.02 Mahsup Fişi Hesap Adı SATIŞ İADELERİ ALICILAR HESABI Detay 20.000 Alacak 42.000 42.000 Yurt dışı alıcılar hesabı TOPLAM Açıklama Borç 42.000 42.000 Tubuni firmasına satılan kuru incirlerden 20.000- Euro’luk kısmının 0107 nolu fatura ile iade alınması kaydı. 20.000 ×2.10- = 21.000- TL Uygulama: Kaan AŞ Almanya’da yerleşik Tubini firmasına 200.000 Euro tutarında bakliyat ihraç etmiş (1 Euro=2.10 TL kuru üzerinden) durumdadır. Bakliyatların 20.000 Euro’luk kısmı bozuk çıktığı için 01/12/2011 tarihinde iade edilmiştir. (İade tarihinde döviz kuru 1 Euro=2.10 TL’dir.) İstenilen: Kaan AŞ’nin yevmiye kaydını düzenleyiniz. Kaan AŞ Fiş Tarihi Fiş Sıra No Hesap Kodu 610 120 Mahsup Fişi 01/12/ 2006 0110 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Adı Detay SATIŞ İADELERİ HS ALICILAR HESABI Borç Alacak 42.000.42.000.TOPLAM Açıklama Muhasebe 42.000.- 42.000.- Kaan AŞ firmasından 0108 nolu fatura ile yurt dışı satış iadeleri kaydı. Uygulama: Zafir AŞ 100.000 Euro tutarında kumaşın ihracatını kredili olarak Belçika’daki Lord firmasına 10.10.2011 tarihinde fiili olarak (1 Euro = 2.10.-TL kuru üzerinden) gerçekleştirmiştir. İhracatın bedeli 12.10.2011 tarihinde düzenlenen Döviz Alım Belgesi ile (1 Euro = 2.20 TL kuru üzerinden) Zafir AŞ’nin Vakıflar bankasındaki hesabına transfer edilmiştir. Vakıflar Bankası 100 Euro işlem masrafı keserek bakiyeyi Zafir AŞ’nin vadesiz döviz tevdiat hesabına işlemiştir. Mavi AŞ 13.10.2011 tarihinde Vakıflar Bankasına vadesiz döviz tevdiat hesabında bulunan 99.900 Euro tutarındaki ihracat bedelini vadeli döviz tevdiat hesabına geçirilmesi talimatı vermiştir. (1 Euro = 2.25 TL) İstenilen: Zafir AŞ’nin, •Fiili ihracat tarihindeki kayıtlarını, •İhracat bedelinin döviz tevdiat hesaplarına aktarılması kayıtlarını, •Vadeli tevdiat hesaplarına aktarılması kayıtlarını düzenleyiniz. ZAFİR AŞ 1) Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 10/10/ 2006 0110 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Hesap Kodu Hesap Adı Detay Alacak 120 ALICILAR HESABI Borç 210.000- Yurt dışı alıcılar hesabı 120.01 601 210.000- YURT DIŞI SATIŞLAR TOPLAM Açıklama 2) 210.000- LORD firmasına 0100178 nolu fatura ile kumaş ihracat kaydı 100.000*2.10=TL Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 12/10/ 2006 0116 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Hesap Kodu Hesap Adı Detay Alacak 102 Borç BANKALAR HS 102.05 102.05.02 219.780- T. Vakıflar Bankası. Vadesiz döviz tevdiat hesabı 220- PAZ.SAT.DAĞ.GİDERLERİ HS 760 760.08 120 601 601.03 Komisyon giderleri ALICILAR HESABI YURT DIŞI SATIŞLAR HS 210.00010.000- İhracat kur farkı gelirleri TOPLAM Açıklama 3) 210.000- Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Hesap Kodu 102 102.05 102.05.02 646 102 102.05 102.05.02 220.000.- İhracat bedeline Vakıflar Bankası tarafından DAB düzenlenerek kayıtlara alınması 13/10/ 2006 0116 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Adı Detay BANKALAR HS Muhasebe Borç Alacak 224.775. T. Vakıflar Bankası. Vadeli döviz tevdiat hesabı KAMBİYO KARLARI HS BANKALAR HS 4.995219.780- T. Vakıflar Bankası. Vadesiz döviz tevdiat hesabı TOPLAM Açıklama 220.000.- 224.775. 224.775.- T. Vakıflar Bankasının Mavi AŞ’nin verilen talimat üzerine vadesiz mevduatta bulunan 99.900 Euro’sunu vadeli mevduat hesabına aktarması kaydı. (2.25 * 99.900=224.775.-) 612 DİĞER İNDİRİMLER (-) a) Bölümlemesi: 612 DİĞER İNDİRİMLER 612.01 Yurt İçi Satışlardan İndirimler 612.02 Yurt Dışı Satışlardan İndirimler 612.02.01 … Fatura Numaralı Satışlardan İndirimler 612.02.01.01 Miktar ve Nitelik İndirimi 612.02.01.02 Hasar İndirimi 612.02.01.03 Sevk Gideri İndirimi 612.02.01.04 Diğer Çeşitli İndirimler 612.02.02 İhracat Kur Farkı İndirimi 612.02.03 Dönem Sonu Değerlemesinden Oluşan İhracat Kur Farkı İndirimleri b) Niteliği: İhracatçı tarafından; alıcı namına, ürünün sevkıyatı sırasında ödenen giderleri ifade eden ve satılan ürünlere ait oluşan sevk giderleri, ihraç edilen ürünlerin hatalı ve noksan olması sebebiyle, yapılması zorunlu indirimler ile satış vergileri, gibi indirimler bu hesapta izlenir. c) İşleyişi: Yurt içine satılan veya ihraç edilen, ürün ya da hizmet tutarından yapılan indirimler bu hesaba borç kaydedilir. Dönem sonunda ise 612 kodlu hesap 690 Dönem karı veya zararı hesabına devredilerek kapatılır. Uygulama: Marmara AŞ. (1 Dolar 1.50 TL’den) İspanya’da yerleşik bir firmaya 20.000 Dolar’lık mal İhraç etmiş. Bu ihraç etmiş olduğu mallardan 2.000 Dolarlık kısmı ithalatçı firma tarafından yasal gerekçeler ile iade edilmiştir. (İade tarihinde kur 1 Dolar = 1.520 TL’dir.) MARMARA AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 01/11/ 2006 0118 Hesap Kodu Hesap Adı 102 102.02 102.02.01 120 120.02 120.02.01 120.02.01.03 601 601.04 601.04.01 601.04.01.01 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay BANKALAR HESABI Yabancı paralı Vadesiz tevdiat hesabı ALICILAR HESABI Yurt dışı satışlar AB ülkeleri Fransa YURTDIŞI SATIŞLAR Kur farkları İhracat bedeli kur farkları Euro Hesap Kodu 102 100.000.- 400.000 200.000.- 612..01 120 601 20/12/2006 0103 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Adı Detay Muhasebe Borç Alacak 64.500 Yabancı paralı tevdiat hesabı Vadesiz tevdiat hesabı Euro 40.000 Miktar ve nitelik indirimi 100.000 4.500 ALICILAR HESABI YURTDIŞI SATIŞLAR TOPLAM Açıklama 400.000 Mahsup Fişi DİĞER İNDİRİMLER HS 612 400.000 200.000 × 2.00 TL= 400.000.-TL BANKALAR HESABI 102.02 102.02.01 Alacak (Euro) MARMARA AŞ Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Borç 300.000.- TOPLAM Açıklama Muhasebe 30.000 Euro’yu tahsil kaydı (1 Euro= 2.15 TL) 104.500.- 104.500.- 62 SATIŞLARIN MALİYETİ ( - ) İşletmenin içinde bulunduğu dönemde stok hareketleri ile satılan mamul, yarı mamul, ilk madde ve malzeme, ticari mal gibi yada satılan hizmetlerin maliyetini içerir. Kısaca müşterilere satılan ürün ve hizmetlerin üretimi yada satın alınması için yapılan tüm giderleri kapsar. Bu gruptaki hesaplar şunlardır: 620 SATILAN MAMULLER MALİYETİ (-) 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ (-) 622 SATILAN HİZMETLER MALİYETİ (-) 623 DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 620 SATILAN MAMULLER MALİYETİ (-) a) Bölümlenmesi: İhtiyaca göre satışlar doğrultusunda bölümlenebilir. 620 SATILAN MAMULLER MALİYETİ ( - ) 620.01 Yurt İçi Satılan Mamuller Maliyeti 620.02 Yurt Dışı Satılan Mamuller Maliyeti 620.02.01 0003 Dosya Numaralı Mamuller Maliyeti 620.02.02 0004 Dosya Numaralı Mamuller Maliyeti 620.03 Yurt İçinden İade Gelen Mamul Maliyeti 620.04 Yurt Dışından İade Gelen Mamul Maliyeti b) Niteliği: İşletmenin imal edip yurt içine veya yurt dışına satışını yaptığı mamullerin maliyetinin izlendiği hesaptır. c) İşleyişi: İşletmelerin ihraç ettiği mamullerin maliyet tutarları 152 MAMULLER MALİYETİ hesabına alacak, 620 SATILAN MAMUL MALİYETİ hesabına borç kaydedilir. Bu hesap dönem sonlarında 690 DÖNEM KÂRİ veya ZARARI hesabına devredilerek kapatılır. 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ ( - ) Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satılmak üzere alınan ticari ürünlerin maliyetini içerir. Uygulama: Bakır AŞ kayıtlarını aralıklı envanter yöntemine göre tutmaktadır. Dönem sonunda yapılan fiili envanter sonucunda stoklarda 200.000.- TL tutarında ticari malın olduğu tespit edilmiştir. 153 TİCARİ MALLAR hesabının büyük defter kayıtları ise şu şekildedir: 153 TİCARİ MALLAR Dönem Başı Mal Mevcudu 100.000- Dönem İçi Alış İadeler 15.000- Dönem içi Alışlar 200.000- Alış Iskontoları 10.000- TOPLAM 25.000.- Alış Giderleri 80.000TOPLAM 380.000.- İstenilen: 1) Satılan ticari malın maliyetini hesaplayınız. 2) Muhasebe kayıtlarını düzenleyiniz. Net alışlar = 380.000 - 25.000 = 355.000. Satılan ticari malın maliyeti = Net alışlar- Dönem sonu mal mevcudu = 355.000.-200.000. = 155.000.- ( STMM ) BAKIR AŞ Fiş Tarihi Fiş Sıra No Hesap Kodu 621 153 Mahsup Fişi 31/12/2006 0103 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Adı Detay STMM TİCARİ MALLAR HS Borç Alacak 155.000 155.000 TOPLAM Açıklama Muhasebe 155.000 155.000 646 KAMBİYO KÂRLARI 646.01 Yabancı para kasasından oluşan kambiyo kârları 646.01.01 Euro mevcudu kambiyo kârı 646.01.02 Dolar mevcudu kambiyo kârı 646.02 Bankadaki döviz tevdiat hesaplarından oluşan kambiyo kârları 646.02.01 Euro 646.02.02 Dolar 646.03 Yabancı paralı senetlerden oluşan kambiyo kârları 646.04 Yabancı paralı çeklerden oluşan kambiyo kârları 646.05 Yabancı paralı senetsiz alacaklardan oluşan kambiyo kârları 646.06 Değerleme işleminden oluşan kambiyo kârları 646.07 Diğer kambiyo kârları b) Niteliği: Aktifteki dönen varlık kalemlerinden oluşan olumlu kur farklarının (TL’ye çevrilmesi karşılığı oluşan kârların) izlendiği hesaptır. İhracat bedelinden oluşan olumlu kur farkları cari dönemde 601 YURT DIŞI SATIŞLAR hesabına alacak kaydedilir. c) İşleyişi: Kambiyo işlemlerinden oluşan kârlar 646 KAMBİYO KÂRLARI hesabına alacak kaydedilir. Bu hesap dönem sonunda 690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI hesabına devredilerek kapatılır. 656 KAMBİYO ZARARLARI (-) 656.01 Yabancı para kasasından oluşan kambiyo zararları 656.01.01 Euro mevcudu kambiyo zararı 656.01.02 Dolar mevcudu kambiyo zararı 656.02 Bankadaki döviz tevdiat hesaplarından oluşan kambiyo zararları 656.03 Yabancı paralı senetlerden oluşan kambiyo zararları 656.04 Yabancı paralı çeklerden oluşan kambiyo zararları 656.05 Yabancı paralı senetsiz alacaklardan oluşan kambiyo zararları 656.06 Değerleme işleminden oluşan kambiyo zararları 656.07 Diğer kambiyo zararları b) Niteliği: Aktifteki dönen varlık hesaplarından oluşan olumsuz kur farklarının (TL karşılığı oluşan zararların) izlendiği hesaptır. İhracat bedelinin TL’ye çevrilmesinden oluşan olumsuz kur farkları cari dönem içinde 612 DİĞER İNDİRİMLER hesabına, izleyen dönemlerde 656 KAMBİYO ZARARLARI hesabına borç kaydedilir. c) İşleyişi: Kambiyo işlemlerinden oluşan zararlar 656 KAMBİYO ZARARLARI hesabına borç kaydedilir. Yabancı para üzerinden yapılan bir işlemden oluşan olumsuz kur farkları veya işletmenin yabancı paralı borç ve alacaklarının değerlenmesi sonucu ortaya çıkan olumsuz kur farkları bu hesaba borç kaydedilir. Bu 760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ a) Bölümlemesi: Bu hesap bünyesinde yer alabilecek başlıca giderler. 760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ 760.01 İlk madde ve malzeme giderleri 760.02 İşçilik ücret ve giderleri 760.03 Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler 760.03.01 Bakım onarım 760.03.02 Elektrik, su ve doğalgaz giderleri 760.03.03 Pazarlama faaliyetleri giderleri 760.03.04 Diğer dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler 760.04 Kira gideri 760.05 Sigorta gideri 760.06 Yolluk ve seyahat giderleri 760.07 Vergi resim ve harçlar 760.08 Komisyon giderleri 760.09 Diğer pazarlama ve satış giderleri b) Niteliği: Ürünün tamamlanıp stoklara alınmasından yada hizmetin tamamlanmasından sonra, ürünün veya hizmetin nihai tüketicilerine ulaşmasına kadar oluşan pazarlama, satış ve dağıtım ile ilgili giderlerin toplandığı hesaptır. c) İşleyişi: Ürünün tamamlanıp stoklara alınmasından yada hizmetin tamamlanmasından sonra, nihai tüketicilere ulaştırılması sürecinde oluşan giderler bu hesaba borç kaydedilir. 760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ hesabının bakiyesi dönem sonlarında 761 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ YANSITMA hesabı ile karşılaştırılarak kapatılır. 761 PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİDERLERİ YANSITMA hesabı 631 PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİDERLERİ hesabına aktarılır. Bu hesapta dönem sonunda 690 DÖNEM KÂRI VE ZARARI hesabına devredilerek kapatılır. Bilgilendirme: 762 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ FARK HESABI; tahmini veya standart maliyet yöntemlerini uygulayan işlemlerde pazarlama giderlerinin fiili tutarları ile, önceden saptanmış giderleri arasındaki olumlu yada olumsuz farkların izlendiği hesaptır. Dönem sonlarında 631 kodlu hesaba devredilerek kapatılır. Uygulama: Akdeniz AŞ. Fransa’da yerleşik Alfa firması ile FOB 100.000.- Euro tutarında mal mukabili terlik ihracatı konusunda anlaşma yapmıştır. İhraç konusu terliklerin nakliyesi karayolu ile gerçekleştirilecek ve serbest ihracat şeklinde olacaktır. 1. İşletme 1 Ekim 2011 tarihinde terliklerin üretimini tamamlayarak ticari faturaları düzenlemiş ve işlemler için Beyoğlu Noteri’ne 750.- TL ödemiştir. 2. Akdeniz AŞ. Ticaret ve Sanayi Odasından menşe belgesi çıkartmak için bu amaçla 100.- TL gider ödemiştir. 3. Akdeniz AŞ. bağlı bulunduğu ihracatçı birliğine 150.- TL aidat ödemiştir. • Akdeniz AŞ. 10 Ekim 2011 tarihinde gümrük beyannamesi tescil ettirerek ürünleri tırlara yüklemiş ve fiili ihracat gerçekleşmiştir (1 Euro= 2 TL). • Akdeniz AŞ. 12.10.2011 tarihinde gümrük komisyoncusuna 180 TL’si KDV olmak üzere 1.180.- TL tutarında peşin komisyon ödemiştir. • 25 Ekim 2011 tarihinde terliklerin 100.000.- Euro tutarındaki bedeli Akdeniz AŞ’nin Ziraat Bankasındaki döviz tevdiat hesabına (1 Euro = 2.15 TL kuru üzerinden) yattığı anlaşılmıştır. İstenilen: Akdeniz AŞ’nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz. Bilgilendirme: Mal mukabili ihracat işlemleri; İthalatçı ürünleri gümrükten teslim aldıktan sonra ödemede bulunur, şayet ödemeyi nakit olarak değil de, ihracatçının düzenlediği poliçeyi kabul etmek suretiyle yapar ise kabul kredili mal mukabili ödeme olur. 1. Akdeniz AŞ Fiş Tarihi Fiş Sıra No Hesap Kodu Mahsup Fişi 01/10/ 2006 0117 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Adı 760 PAZ.SAT ve DAĞ.GİD. HS 760.09 760. 09.01 760.09.02 760.09.03 Diğer Paz. ve Sat. Dağ. Giderleri Noter Masrafı Menşe belgesi ücreti Aidat 100 Detay Borç 750100150- 1.000.- KASA HESABI İhracat giderlerinin muhasebeleştirilmesi Alacak 1.000.- TOPLAM Açıklama Muhasebe 1.000.- 1.000.- Akdeniz AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 10/10/2006 0103 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Hesap Adı Hesap Kodu 120 ALICILAR HESABI 120.03 120.03.01 120.03.01.03 Yurt dışı alıcılar AB ülkeleri alıcıları İspanya Detay Borç Alacak 200.000- YURT DIŞI SATIŞLAR 601 200.000TOPLAM Açıklama Muhasebe 200.000- 200.000- 10/10/2006 tarihinde 1007 no’lu fatura ile yapılan 100.000- Euro’luk ihracat kaydı. AKDENİZ AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 12/10/ 2005 0117 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Hesap Kodu Hesap Adı Detay Alacak 760 PAZ. SAT. ve DAĞ. GİD. HS Borç 1.000- Gümrük Komisyoncusu 760.08 İND. KDV 191 180- KASA HESABI 100 1.180TOPLAM 1.180- 1.180- Açıklama AKDENİZ AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: Hesap Kodu 4. 25/10/ 2006 0112 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Hesap Adı Detay Alacak 102 BANKALAR HS 102.01 102.01.02 102.01.02.01 TC Ziraat Bankası Yabancı paralı tevdiat hesabı Euro 601 601.04 120 Borç 215.000.100.000. YURT DIŞI SATIŞLAR 15.000 İhracat kur farkı geliri ALICILAR HS 200.000 TOPLAM 215.000- 215.000- 780 FİNANSMAN GİDERLERİ a) Bölümlenmesi: 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 780.01 Çıkarılmış menkul kıymet faizleri 780.01.01 Tahvil faizi 780.01.02 VDMK faizleri 780.01.03 Finansman bonosu faizleri 780.02 Banka kredisi faizleri 780.02.01 TL kredi faizleri 780.02.02 Yabancı para kredili faizleri 780.02.02.01 Ziraat bankası 780.02.02.02 Garanti bankası 780.02.02.03 HSCB 780.02.02.04 Banka Europa 780.03 Borçlanmadan doğan kur farkları 780.04 Satıcılılara verilen faizler 780.09 Diğer finansman giderleri b) Niteliği: Ticaret işlemlerinin finansmanında işletmeler faaliyetlerini sürdürmek amacıyla borçlanabilirler. Bu borçlarla ilgili olarak faiz, komisyon, kur farkı giderleri gibi oluşan giderler bu hesapta izlenir. c) İşleyişi: Borçlarla ilgili faiz, komisyon, kur farkı, banka masrafları havale masrafları, akreditif masrafları bu hesaba borç kaydedilir. Dönem sonlarında 780 kodlu hesabın bakiyesi 781 FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA hesabı vasıtasıyla 66 Finansman Giderleri grubu hesabına devredilerek kapatılır. 34. Uygulama: Eylül AŞ, 10 Temmuz 2011 tarihinde ihracat finansmanında kullanmak üzere Türkiye İş Bankası’ndan 1 yıl vadeli 250.000.- Euro tutarında kredi baş vurusunda bulunmuştur. •Kredi banka tarafından onaylanmış ve kredi 12 Temmuz 2011 tarihinde Eylül AŞ’nin aynı bankadaki döviz tevdiat hesabına aktarılmıştır. (1 Euro = 1.65 TL) •Eylül AŞ döviz kurlarındaki yükseliş nedeniyle 10 Haziran 2012 tarihinde 10.000 Euro faiz giderleri ile birlikte 250.000.- Euro tutarındaki döviz kredisi borcunu Türkiye İş Bankasına (1 Euro =1.85 TL kuru üzerinden) ödemiştir. İstenilenler: •Eylül AŞ’nin İş Bankasından krediyi kullandığı zamanki yevmiye kaydını düzenleyiniz. •Krediyi ödediği zamanki yevmiye kaydını düzenleyiniz. EYLÜL AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 12/07/ 2006 0112 Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Muhasebe Hesap Kodu Hesap Adı Detay Alacak 102 Borç 412.500.- BANKALAR HS 102.05 102.05.02 300 300.02 300.02.01 Vakıflar Bankası Vadesiz tevdiat hesabı BANKA KREDİLERİ HS 412.500- Yabancı paralı krediler Euro TOPLAM EYLÜL AŞ 10/06/ 2007 0112 Hesap Kodu Hesap Adı 300 BANKA KREDİLERİ HS 300.02 300.02.01 Yabancı paralı krediler Euro 780.02 780.02.02 780.02.02.01 780.03. 780.03.01 100 412.500- Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 780 412.500- Kaynak Program: Yevmiye Fiş No: Detay Muhasebe Borç Alacak 412.500 FİNANSMAN GİDERERİ 68.500 Banka kredisi faizleri Yabancı para kredisi faizleri Euro (10.000.-× 1.85=18.500.-) Borçlanmadan doğan kur fark. Euro(1.85-1.65=0.20× 250.000.-=50.000.) 481.000- KASA HESABI TOPLAM 481.000 481.000- 1.3.2.16. Nazım Hesaplar İşletme ilgililerinin izlemesi gereken ve risk taşıyan işlemlerin izlendiği hesaplara nazım hesap denir. Genellikle bilgi amaçlı kullanılır. İşletme bilançosunun sonunda yer alır, varlıkları ve kaynakları etkilememektedir. Nazım hesapları bir birini tamamlayan iki hesap biçimde çalışırlar. Ters kayıt yapılarak kapatılırlar. Tek düzen hesap planında 9 kodlu hesaplar nazım ayrılmıştır. Nazım hesapları dış ticaret işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde yararlanılabilir. Finansman kuruluşlarının işletme namına akreditif açması demek (ithalat için) ileriki bir dönemde bu akreditif den doğan borcu ödemesi anlamına gelir. İthal edeceği ürünlerin fiili ihracatı gerçekleşmediği için henüz oluşmamıştır. Akreditif şartlarının ihracatçı firma tarafından getirilmesi ve ürünün gümrükten teslim alınmasıyla borç oluşacaktır. Uygulama: (Nazım Hesapları) • Beren AŞ. Irak’ta bir ihaleye girebilmek için T. Ziraat Bankasından 100.000 Euro tutarında geçici teminat mektubu alarak Irak’taki ilgili kuruluşa (01.03.2011 tarihinde) teslim etmiştir. • Açılan ihaleyi Beren AŞ’nin kazanamadığı anlaşılmıştır. 01.04.2011 tarihinde teminat mektubu teslim alınarak bankaya iade edilmiştir. İstenilenler: Beren AŞ’nin; •Teminat mektubu teslim ettiği zamanki, •Teminat mektubunu iade aldığı zamanki yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz. 1. Teminat mektubu alındığı zamanki kayıt. BEREN AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi Fiş Sıra No 01/03/2007 Kaynak Program Yevmiye Fiş No Hesap Kodu Hesap Adı Detay 900 900.01 900.01.01 901 901.01 901.01.01 TEMİNAT MEKTUBU YÜKÜMLÜLERİ Teminat mektubu teslim alanları Irak TEMİNAT MEKTUBU MEVCUTLARI Teminat mektubu verenler T. Ziraat Bankası Muhasebe Borç Alacak 100.000 Euro 100.000 Euro TOPLAM 100.000. 100.000. Açıklama 2. Teminat mektubu iade edilmesi kaydı. BEREN AŞ Mahsup Fişi Fiş Tarihi: Fiş Sıra No: 01/04/2007 Kaynak Program Yevmiye Fiş No Hesap Kodu Hesap Adı Detay 901 901.01 901.01.01 900 900.01 900.01.01 TEMİNAT MEKTUBU MEVCUTLARI Teminat Mektubu verenler T. Ziraat Bankası TEMİNAT MEKTUBU YÜKÜMLÜLERİ Teminat mektubu teslim alanları Irak Borç Alacak 100.000 Euro 100.000 Euro TOPLAM Açıklama Muhasebe 100.000 100.000
