Hayberin Fethi (H7/628)

15.03.2010
Rahman ve Rahim Olan
Allah’ın Adıyla
HAYBERİN FETHİ
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Kurayza Gazvesi sonunda Medine şehri Yahudi
tehdidinden büyük ölçüde kurtulmuş olmakla
beraber bir bütün olarak Hicaz’da bu tehlike
henüz sona ermemişti.
Çünkü Benî Kaynukâ' ve Benî Nadîr ile işbirliği
içinde bulunan pekçok Yahudi, Hayber’de
bulunuyordu.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Medine’den çıkarılan Benî Nadîr Yahudilerinden
bir kısmının Hayber’e yerleştiklerini ve bir grup
Yahudinin Mekkelileri ve diğer müşrik Arap
kabilelerini teşvik ederek Hendek kuşatmasına
sebep olduklarını daha önce görmüştük.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Hayber Yahudileri daha sonra buranın bir yıllık
hurma mahsulü karşılığında Gatafanlıları
kendileriyle
birlikte
Hz.
Peygamber'le
savaşmaya davet ettiler.
Gatafanlılar dört bin askerle kendilerine destek
olacaklardı.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Suriye ve Irak bölgelerinden gelen ticaret yolu
Hayber üzerinden Medine'ye ulaştığından,
Müslümanların ticaret yolu tehlikedeydi.
Hayber Yahudileri
oluşturuyordu.
kervanlar
için
tehlike
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Hudeybiye Barışı Hz. Peygamber’e Hayber’de
gittikçe büyüyen tehlikeyi bertaraf etme fırsatı
verdi.
Çünkü
Peygamberimiz,
Hayber
üzerine
yürüdüğünde Mekkelilerin Medine üzerine
saldırma ihtimali Hudeybiye Barışı sayesinde
ortadan kalkmıştı.
Peygamberimiz Hudeybiye Seferi'nden dönüp
Medine’de bir ay kaldıktan sonra Müslümanların
Hayber’in fethi için hazırlanmalarını emretti.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Beni Kurayza’nın akibetini öğrenen Hayber
Yahudileri korkuya kapılarak, Müslümanlar
onların
üzerine
yürümeden
önce,
Hayber,Teymâ, Fedek, Vâdilkurâ Yahudileri ile
birleşerek Medine üzerine yürümeye karar
verdiler..
Gatafan kabilesine giderek, dört bin askerle
onların desteğini de sağladılar.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Hz. Peygamber hicretin altıncı yılı Ramazan
ayında, durumu incelemek üzere Abdullah b.
Revâha başkanlığında bir heyeti Hayber’e
gönderdi.
Haberin doğruluğunu anlayınca bu defa Hayber
reisi Üseyr’i buraya vali olarak atamayı
tasarladı.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Bu teklifi iletmek için Abdullah b. Revaha’yı otuz
kişiyle tekrar gönderdi.
Üseyr buna önce istekli davrandı; hatta otuz
kişilik yahudi heyetini de yanına alarak İslam
heyetiyle birlikte Medine'ye doğru hareket etti;
ancak yolda fikrinden vazgeçti.
İslam heyeti ise Medine'ye döndü.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Hayber, kaleleri sağlam, savaşçıları fazla ve ele
geçirilmesi zor bir yerleşim merkezi idi.
Dolayısıyla bu şehrin fethi, sebat ve sabır
isteyen bir işti.
Bunun için Peygamberimiz “Bizimle ancak
cihada rağbet edenler gelsin” buyurdu
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
İslâm ordusunun yola çıkmasından önce
Medine’deki Yahudi kalıntılarından bazıları
Müslümanları
huzursuz
etmeye,
vadesi
gelmemiş alacaklarını istemeye başladılar.
Medine’deki
münafıklar
da
Yahudilerle
haberleşerek Müslümanların gücü hakkında
bilgiler verdiler.
Abdullah b. Übey, Hayber Yahudilerine meydan
savaşı yapmalarını, korkmamalarını, ancak
tedbirli olmalarını tavsiye etti.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
İslâm ordusu yedinci hicrî yılın Muharrem ayı
sonlarına doğru (Mayıs 628) Medine’den
hareket etti.
Ordunun sayısı bin dört yüzü piyade, iki yüzü
süvari olmak üzere bin altı yüz idi.
Habeşistan’dan gelen muhacirlerle, Eş’arîler ve
orduya sonradan katılan Devsliler bu sayıya
dahil değildir.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Bu orduda, yaralıları tedavi etmek, yemek
pişirmek ve Müslümanlara yardımcı olmak
üzere, içlerinde
• Ümmü Seleme,
• Safiye bint Abdülmuttalib ve
• Ümmü Eymen’in de bulunduğu yirmi Müslüman
kadın da bu sefere katıldı.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Müslümanların bu gücüne karşılık Hayber’de
yaklaşık on bin düşman askeri olduğu
bildirilmektedir.
İslâm ordusunun yolculuğu, yola çıkış günü de
dahil, dört gün sürdü.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Gece vakti Hayber'e gelen Peygamberimiz,
hücum için sabah olmasını bekledi.
Çünkü o, prensip olarak geceleyin bir yere
ansızın baskın yapmazdı.
Sabahleyin tarlalarına gitmek üzere kalelerinden
çıkan Yahudiler, İslâm ordusunu görünce
korkuya kapılarak kalelere sığındılar.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Medine'ye 150 km. uzaklıkta bulunan Hayber;
• Netât,
• Şıkk ve
• Ketibe denilen başlıca üç bölgeden ve bu
bölgelerde bulunan hisarlardan ibaretti.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Bu hisarların ismi şöyledir:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Naim,
Sa’b b. Muaz,
Zübeyr,
Übey,
Nizar,
Kamûs,
Vatih,
Merhab ve
Sülâlim
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Peygamberimiz karargâhı önce Netât bölgesinin
yakınına kurdu.
Burada karşılıklı ok atışı yapıldı.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Buranın elverişsiz olması nedeniyle İslâm ordusu
Recî mevkiine nakledildi.
Hz. Peygamber Yahudileri İslâm'a davet etti; ancak
onlar reddederek savaşa karar verdiler………..
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Gatafanlılar, Hayber'in bir yıllık hurma mahsulüne
karşılık dört bin askerle Yahudilere yardıma
gelmişler ve Hz. Peygamber'in buraya
ulaşmasından üç gün önce Hayber kalelerine
yerleşip mevzilenmişlerdi
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Kuşatma esnasında Hz. Peygamber Gatafanlıların
başkanı Uyeyne b. Hısn’a elçi göndererek,
Hayber’den çekilmeleri halinde buranın bir yıllık
hurma mahsulünü (bazı rivayetlerde yarısını)
vermeyi teklif etti.
Aynı teklif Fezâre kabilesine de yapıldı.
Her ikisi de reddettiler
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Uyeyne b. Hısn, fetihten sonra Hz. Peygamber'e
gelerek dört bin askeriyle Hayber'den tam kuşatma
esnasında çekildiğini belirtmiş ve Hayber
ganimetlerinden pay istemiştir.
Hz. Peygamber ise "Yalan söylüyorsun" diyerek
bunu reddetmişti
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Onların çekilip gitmeleri Yahudilerin moralini bozdu.
Bu sırada Simak adında bir Yahudi İslâm
karargâhına gelerek, kendisine eman verilmesi
karşılığında şehrin zayıf noktaları hakkında bilgi
verdi.
Bütün bu gelişmeler Hayber’in fethinin
kolaylaşmasına vesile oldu
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Netât bölgesine yoğunlaştırılan hücum sonunda
önce buradaki kaleler, onun ardından Şıkk ve sonra
da Ketibe bölgesindeki kaleler peş peşe fethedildi.
En sonunda Kamûs kalesinin düşmesiyle Hayber’in
fethi sonuçlandı.
Hayber’in fethinde Hz. Ali’nin büyük kahramanlıkları
görüldü
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Hayber’de Yahudiler,
Aralarında;
Hz. Peygamber’i zehirlemeye kalkan Zeyneb’in
babası Haris, Merhab, Üseyr, Yâsir, Âmir, Kinâne b.
Ebû'l-Hukayk’ın da bulunduğu doksan üç ölü,
Müslümanlar ise on beş şehit verdiler
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Hayber’de ele geçirilen menkul ganimetlerin
beşte biri Hz. Peygamber’e ve ganimet âyetinde
belirtilenlere taksim edilmek üzere hazineye
ayrıldı.
Beşte dördü ise gazilere paylaştırıldı.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Benî Nadîr’den Huyey b. Ahtab’ın Medine’den
çıkarken götürdüğü bir deve derisinin içini
dolduracak
miktardaki
hazine
uzun
araştırmalardan sonra bulundu.
Hz. Peygamber altın ve diğer değerli
madenlerden oluşan bu hazineyi dul ve yoksul
kadınlarla muhtaçlara dağıttı.
Ganimet malları arasında bulunan
nüshaları Yahudilere iade edildi.
Tevrat
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Hz. Peygamber, Hayber arazilerinin işletilmesini
“İslâm devletinin onları çıkarma haklarının saklı
tutulması şartıyla” ve yıllık hurma ve diğer tarım
ürünlerinin yarısını İslâm devletine vermek
kaydıyla Yahudilere bıraktı.
Hayber’in Fethi Mekke müşriklerini endişe ve
üzüntüye boğdu; ancak başta Hz. Abbas olmak
üzere Mekke’deki Müslümanları ise sevindirdi.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Hayber’in
Fethi'yle
Yahudilerin
Arap
Yarımadası'nda siyâsî bir güç olmaları sona
erdi; ekonomik güçleri de zayıfladı.
Daha önce Müslümanlara kafa tutan, tehdit
eden bir unsur oldukları halde, bundan böyle
onlara vergi veren tebaa durumuna düştüler.
Hayber’den elde edilen ganimet ve her yıl gelen
gelirler sayesinde İslâm devletinin ekonomik
gücü arttı.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Hayber’in Fethi'nden sonra burada birkaç gün
kalan Hz. Peygamber’i, Yahudi liderlerinden
Sellâm b. Mişkem'in karısı Zeyneb bint Hâris
zehirlemeye teşebbüs etti.
Bir koyun keserek kızartıp güya ikram etmek
maksadıyla Hz. Peygamber’i davet etti.
Yanına Bişr b. Berâ'yı da alarak bu davete giden
Hz. Peygamber daha ilk lokmada yemeğin
zehirli olduğunu fark etti ve lokmayı yutmadan
geri çıkardı.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Fakat aynı sofrada bulunan Bişr b. Berâ, Hz.
Peygamber'e saygısızlık olur düşüncesiyle
ağzına aldığı lokmayı zorla yuttu ve zehirlenerek
vefat etti.
Zeyneb bint Hâris’in
öldürüldüğü söylendiği
kaydedilir.
kısas uygulanarak
gibi affedildiği de
2.1.1 HZ MUHAMMED’İN SOY KÜTÜĞÜ
Hz Muhammed
(s.a.v)
Hz Hatice
M25/H40
Sevde b.
Hz Aişe
Zem’a (Dul) M53
H1-H2 evlendi
623-624
Hz Ümmü
Seleme
EŞLERİ
Hz Hafsa b.
Ömer
Hz Zeynep
b. Hüzeyme
Hz Zeynep
b. Cahş (H4)
Hz Ümmü
Habibe (H7)
Hz Cüveyriye
b.Haris(H6)
Hz Safiyye
b. Huyey
(H7)
ÇOCUKLARI
Kasım
(596-598)
Ali
Öl: çocuk
Zeynep
(600-630)
Rukiye
(603-625)
Eşi :
Ebu’l As
Eşi:
HzOsman
Hz
Ümame
Abdullah
2 yaş ölm.
TORUNLARI
Hz Meymune
b. Haris (H7)
Ebu Leheb’in çocukları
ilkEşi:
İlk Eşi:
Utbe
Uteybe
Ümmü
Gülsüm
(22)
Muhsin
Öl: Bebek
Hz Hasan
Fatıma
(605,633)
Eşi:
Hz Ali
Hz
Hüseyin
TORUNLARI
Abdullah
(3 ay)
Ümmü
Gülsüm
Hz
Zeynep
Hz Mariyetül
Kıptiyye
İbrahim
(17 Ay)
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Hz. Peygamber Hayber'in fethinde Yahudi
liderlerinden Huyey b. Ahtab’ın kızı Safiye’yi
(asıl adı Zeyneb ) başkomutan hakkı olarak
kendisi aldı.
Onu İslâm'ı kabul edip kendisine eş olmak ile,
dininde kalıp akrabalarının yanına dönmek
hususunda serbest bıraktı.
Safiye İslâm’ı tercih ederek Hz. Peygamber’in
zevceleri arasında yer aldı.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Bu arada içlerinde Ebû Hureyre’nin de
bulunduğu Devsliler ve Eş’arîler Hayber’e
geldiler.
Hz. Peygamber sahâbîlerle istişare ederek
onlara da ganimetten pay ayırdı.
İki gemi ile Necâşî’nin yanınından gelen ve
içlerinde Câfer b. Ebû Tâlib’in de bulunduğu
Habeşistan muhacirleri de Hayber’e ulaştılar.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Peygamberimiz
“Hangisine
sevineceğimi
bilemiyorum. Câfer’in gelişine mi, yoksa
Hayber’in fethine mi?” diyerek sevincini açıkladı.
Hayber’in fethi Muharrem-Safer 7 / MayısHaziran 628’ de gerçekleşti.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Hz. Peygamber Hayber’in
Vâdilkurâ üzerine yürüdü.
fethinden sonra
Buradaki
Yahudiler
müstahkem
sığınarak bir gün kadar direndiler.
kalelere
Fakat sonunda Hayber Yahudilerinin şartlarına
göre teslim oldular. Buna göre yıllık arazi
mahsullerinin yarısını İslâm devletine vergi
olarak ödeyeceklerdi.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Teymâ Yahudileri;
Hayber, Fedek ve Vâdilkurâ'da meydana gelen
gelişmeleri duyunca Hz. Peygamber'le cizye
üzerine antlaşma yaptılar.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Hz. Peygamber Hayber'in fethinden sonra
Muhayyisa b. Mes'ud'u İslâm'a davet ve Hayber
Yahudilerinin akıbetini hatırlatmak maksadıyla
Fedek bölgesine gönderdi.
Fedek halkı topraklarının yarısı karşılığında Hz.
Peygamber'le anlaşmak istediler; bir barış
antlaşması
gerçekleştirmek
üzere
Hz.
Peygamber’in huzuruna heyet gönderdiler.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Peygamberimiz bu şartları kabul etti.
Fedek barış yoluyla elde edildiği için arazisinin
yarısı Hz. Peygamber'e tahsis edildi.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
Hz. Peygamber'in Yahudilerle ilişkilerini ana
hatlarıyla ortaya koyduktan sonra, bu ilişkilerin
günümüze de ışık tutabilecek şekilde kısa bir
değerlendirmesini yapmak istiyoruz.
• Peygamberimiz, Yahudileri ne pahasına olursa
olsun Müslümanlarla bir arada yaşayamayacak
bir kitle olarak asla görmemiştir.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
• Onun hedefi Yahudileri tamamen imha etmek
veya İslâm hakimiyeti altındaki toprakların
dışına göndermek de değildi. Şayet öyle olsaydı
Hayber ve çevresindeki Yahudileri ortadan
kaldırır veya onları İslâm hakimiyeti altında
bulunan toprakların tamamen dışına sevkederdi.
Halbuki böyle hareket etmemiş, Müslümanların
güçlü olduğu bir dönemde adı geçen Yahudileri
yerlerinde bırakmıştır.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
• Yedinci hicrî yılın başında gerçekleşen Hayber'in
fethinden, kendisinin vefat tarihi olan on birinci
hicrî yıla kadar dört yılı aşkın bir süre zarfında
Müslümanlarla Yahudiler bir arada yaşama
tecrübesinin güzel örneğini vermişlerdir.
Üstelik yarımadanın daha başka yerlerinde,
mesela Yemen'de ve hatta Medine'de bile
antlaşmalı olan, Müslümanların zimmeti ve
himayesi altında Yahudiler yaşamaktaydı.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
• Kurayza Gazvesi'nden on beş ay kadar sonra
gerçekleşen Hayber'in fethine giderken Hz.
Peygamber'in yanında Medine Yahudilerinden
on kişi bulunuyordu.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
• Sürgün veya imha edilen Yahudiler de
antlaşmayı bozuncaya kadar Medine içinde
Müslümanlarla birlikte yaşıyorlardı.
Demek ki Peygamberimiz doğru dürüst yerinde
duranlara ses çıkarmamıştır.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
• Fakat, olayları anlatırken de temas ettiğimiz gibi
Medine'nin içindeki Yahudileri,
1. Müslümanların
güçlü
düşmanları
olan
müşriklerle işbirliği yaptıkları,
2. Tehdit unsuru haline geldikleri,
3. Devlet otoritesini ve sosyal barışı hiçe saydıkları
için şehirden çıkarmış veya ortadan kaldırmıştır.
Hz Muhammed’in İslam’a ve Müslümanlara
Yönelik Saldırılarla Mücadelesi
Hayberin Fethi (H7/628)
• Hemen yanı başında kendisinin can, mal ve
namus güvenliğini tehdit eden birer kitle haline
geldikleri için bir arada yaşamak artık imkansız
hale gelmiştir.
Şayet antlaşmayı bozmasalardı, müşriklerle
işbirliği yapmasalardı, savaş suçu işlemeselerdi
ve Müslümanların can güvenliğini tehdit eden
birer
unsur
haline
gelmeselerdi
belki
Medine'deki Yahudi kabileleri de yerlerinde
bırakılabilirlerdi.