26) Bitki Biyolojisi – Bitkilerde Üreme ve Gelişme #2

12. SINIF KONU
ANLATIMI
26
BİTKİLERDE ÜREME VE GELİŞME 2
BİTKİLERDE ÜREME VE GELİŞME
1) Polen Oluşumu:
Başçık polenin oluşturulduğu kısımdır. Başçık içinde dört bölme vardır. Her
bölmede polen keseleri bulunur. Bu keseler içinde polen ana hücreleri bulunur.
mayoz
Polen ana hücresi (2n)
oluşur
endomitoz
4
 mikrospor (n)
 iki çekirdekli polen hücresi
Not: Polenler rüzgarla tozlaşan bitkilerde düz yüzeyli, hafif ve hava keselidir.
Böceklerde tozlaşan bitkilerde ise desenli ve pürüzlü bir yapıya sahiptir.
2) Yumurta Oluşumu:
Yumurtalıkta bulunan tohum taslağı içinde megaspor ana hücresi (2n) bulunur.
Megaspor ana hücresi
mayoz

4
Megaspor (n)
Oluşan 4 megasporun 3’ü erir. Kalan megaspor büyüyerek art arda 3 mitoz
geçirir. Sonuçta 8 hücre oluşur. Bu oluşan 8 çekirdek tohum taslağı içinde
değişik yerlere dağılırlar. Embriyo kesesinde ortadaki iki çekirdeğe polar
çekirdek, kutuplardan birinde bulunan üç çekirdeğe antipod çekirdek, karşı
kutupta bulunan ortadaki çekirdeğe yumurta, iki yanda bulunan çekirdeğe
sinerjit çekirdek denir.
Not: Bitkilerde mayoz bölünme sonucu oluşan n kromozomlu
hücrelerin mitoz bölünme ve bir dizi olay sonucunda üreme
hücrelerine dönüşmesine haploit gelişme denir.
BİTKİLERDE ÜREME VE GELİŞME
3) Tozlaşma
Erkek organ başçığında oluşan polenin dişi organ tepeciğine ulaşmasına
tozlaşma denir. Tozlaşma; hayvanlarda rüzgarla ya da suyla olabilir. Rüzgarla
tozlaşan bitkilerde daha çok polen üretilir.
Taç yapraklar ve tepeciğin yapışkan, tüylü olması tozlaşmayı kolaylaştırır.
Genel olarak iki tip tozlaşma görülür.
a)
Kendi kendine tozlaşma: Dişi organının kendi erkek organının polenleri ile
tozlaşmasıdır.
a)
Çapraz tozlaşma: Bir çiçeğin aynı türden başka bir çiçekle tozlaşmasıdır.
Not: Çiçeklerde genellikle çapraz tozlaşma görülür. Çiçekler genetik çeşitlilik
artması amacıyla kendi kendine tozlaşma yapmazlar ve bunu engellemek için
birçok mekanizma geliştirirler.
örnek: Tepecik poleni kabul etmez. Polen ve yumurta farklı zamanlarda üretilir.
BİTKİLERDE ÜREME VE GELİŞME
4) Döllenme
Dişi organın tepeciğine ulaşan polen, tozlaşır. Polenin yapısında bulunan vejetatif
çekirdek polen tüpünü oluşturur. Gametofit çekirdeği embriyo kesesine doğru
gönderir. Generatif çekirdek mitozla 2 sperm çekirdeği meydana getirir.
Polen tüpü, tohum taslağının mikropil açıklığına gelince patlar ve sperm
çekirdekleri embriyo kesesine geçer. Burada çift döllenme meydana gelir.
1) Sperm (n) + Yumurta (n) = Zigot (2n)
2) Sperm (n) + Polar Çekirdek (2n) = Triploit Çekirdek (3n)
BİTKİLERDE ÜREME VE GELİŞME
Döllenmeden sonra gerçekleşen olaylar

1)
Zigot (2n)
Embriyo (2n)
2)
Triploit Çekirdek (3n)
3)
Yumurtalık
4)
Tohum taslağı
5)
Tohum taslağının dış dokuları


Endosperm (3n)
Meyve

Tohum

Tohum kabuğu