Kanser Semptomatoloji

Kanser Semptomatoloji
Dr. Şükrü ÖZAYDIN
1
Kanser,köken aldığı dokuya,evresine,lokal mi
sistemik mi olduğuna göre,primer organa göre
farklı adlar alır ve organa göre de semptomları
farklı olur.
Tanım
• Kanser, hücrelerde DNA’nın hasarı sonrası
hücrelerin kontrolsüz ve anormal bir şekilde
büyümesi ve çoğalmasıdır.
• Günde vücudumuzda 10.000 mutasyon
gelişmektedir Mutasyonlar immün sistem tarafından yok edilir. Eğer kaçış olursa kanser oluşuyor.
• Mutasyona uğrayanların hücrelerin çok azı
oluşumunun en önemli nedenlerinden birisi kanser
kansere yol açar Kanser
etkenine sürekli maruz kalmaktır. Örneğin sigara sürekli DNA da
Doğuştanda mutasyonlar olabiliyor ve bunlar
ileriki yaşantılarda kanserlere yol açabiliyor.
mutasyonlarına yol açıyor ve bir süre sonra immün sistemden
kaçışlar olabiliyor ve kanser gelişebiliyor.
2
Tarihçesi
• Kanser terimi ilk defa Hipokrat kullanmıştır.
Geçmişte mısırda hindistanda
kanserle ilgili veriler var.
• Carcinoma veya carcinos terimini kullanmış
• M.S. 2.yüzyıl Galen kanser tanımını kullanmıştır
• Yengeç avını kıskaçlarıyla yakalar ve kemirerek yavaş yavaş
öldürür. Kanserli tümör de dokuları bu şekilde yok eder
Kanser yunanca da yengeç demek.
3
2013-2014 yılında Türkiye’de ki ölüm nedenleri
Kanser ülkemizde ölüme neden olan hastalıklarda ikinci sıradadır.
4
Erkeklerde en sık görülen kanserler.
En sık akciğer kanseri olmakla birlikte
erkeklerde daha sonra prostat, mesane, kolon,
mide kanserleri sık olarak görülebilir. Tablo da
mavi renkler o yıl kansere yakalananları temsil
ediyor, kırmızı renklerde o yıl o kanserden
ölenleri temsil ediyor.2012 yılında akciğer
kanserine yakalananların %90 dan fazlası
hayatını kaybetmiştir.
5
Bayanlarda en sık görülen kanserler.
En sık meme kanseri daha sonra ise
tiroid,kolon,mide ve uteris kanseri
şekindedir.
Meme kanserinde ölüm oranları
yarıdan daha azdır. Bunun sebebi
tarama ile erken tanıdır.
6
Kanser semptomları
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Semptom organa göre değişir. Örneğin akciğer kanserinde semptomlar öksürük,nefes darlığı,kilo
kaybı,hemoptizi olabiliyor. Kemik tümörlerinde ise semptomlar ağrı,şişlik,ısı artışı şeklinde olabiliyor.
Beyin tümörlerinde beyine bası oluşabiliyor,buna bağlı olarakta bulantı,kusma,baş ağrısı oluşabiliyor.
Yani primer organa göre,evresine göre semptomlar farklı olabilir. Bazı kanserlerinde ilk evrelerinde
semptomlar olmayabiliyor.
Kitle
Ağrı
Kilo kaybı Kanserle özdeşleştirilen bir semptom ağrıdır. Özellikle ileri evre,metastatik ve son dönemde. Ağrı
sinir tutulumu ile ilişkili oluyor. Organın içindeki bir tümör ağrı yapmaz ama organın duvarını
Ateş
germeye başladığında ağrı başlar. Örneğin akciğerde sinir tutulumu plevrada oluyor.
Halsizlik
Kilo kaybının patolojik olması için son altı ayda hastanın %10 dan fazla kilo
Cilt değişiklikleri kaybetmesi lazım. Bazı kanser hastaları sadece kilo kaybı şikayeti ile gelebiliyor.
Kanama
Ateş lösemi ve lenfoma ile özdeşleşmiş bir semptomdur. Karaciğer metastazlarında görülebilir.
Öksürük ses kısıklığı
Dispne Akciğer kanserlerinde, son kolon tümörlerinde,mesana tümörlerinde kanama önemli bir semptomdur.
Disfaji, odinofaji Disfaji;yemek borusana yemek yerken takılma hissi.
7
Kitle
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bilinçlenmenin artması ile birlikte tarama ve erken tanıyla meme kanserlerine şuanda evre 1 yada 2
tanı konuluyor.Memede bu evrelerde palpasyonla değilde ultrason ve mamografi ile kitleleri tespit
ediyoruz.
Meme
Kemik Kemikte bir ağrı,çıkıntı ve ısı artışı varsa kişide gençse tümör şüphesi olabilir.
Testis Testis tümörleri palpasyonla hissedilebilir.
Lenf nodu
Baş boyun
Lenf nodundaki kitlelerde lenfoma dediğimiz özellikle boyunda,axillar bölgede,inguinal
şişlik oluyor,1cm’nin üzerinde ve lenf nodu oval olur. Ateş ve gece terlemesi de
Yumuşak doku bölgede
olur.Bazen başka kanserlerin lenf nodlarına metastazları olabiliyor. Eğer bir kişide
supraclavicular lenf adenopati varsa kanseri araştırmamız lazım.
Böbrek
Bacakta,karında,kalçada 10-20 kiloya ulaşan tümörler olabiliyor ve bu kitleler yavaş
Cilt
yavaş büyüyebiliyor..Ciltte yara varsa ve 3-4 haftada iyileşmiyorsa kanser
sorgulanmalıdır.
Tiroid
8
Memede kitle var.
9
Ülsere olmuş meme kanseri,doktora geç gelmiş.
10
Osteosarkom ve şişlik var.
11
Testis kanseri
12
Lenfomalı hasta.Boyunda cervical bölgede lap(lenfadenopati) var.
13
Dilde ülsere olmuş tümör.
14
Böbrek tümörü, karnın 3’te 2’sini kaplıyor.
15
Malign melanom hastası,nodüller bir lezyon. Çok saldırgan davranıyor
16
Sol supraclavicular lap varsa buna wirchow nodülü deriz.Mide,kolon ve üriner kanserlerde olabiliyor.
• Wirchow nodulu
Paraumbilikal(göbek etrafı) lenf nodu tutulmasına Joseph nodülü diyoruz.
• Sister mary joseph nodulu
Mide kanseri ise ve sol axillada tutulum varsa irish nodülü denir.
• İrish nodulu
17
Kanser Ağrısı
Ağrı subjektif bir olaydır.
Ağrıyı vücudun doku harabiyetine bağlı olan
veya olmayan kişinin geçmiş deneyimleriyle
de ilgili hoş olmayan emosyonel bir duyum
ve davranış şeklidir.
Uluslararası Ağrı Araştırma Derneği
18
Etyoloji ve ağrı tipleri
•
•
•
•
Kansere bağlı ağrılar - %70
Tedaviye bağlı gelişen ağrılar - %20
Kanser dışı nedene bağlı ağrılar - %10
Zaman
Ağrının %20’lik kısmı bizim verdiğimiz ilaçlara
bağlı oluyor. Bunlar özellikle nöropatik ağrılar.
Vermiş olduğumuz ilaçların sinir hücreleri
üzerinde yapmış olduğu harabiyete bağlı
olarak.
– Akut ağrı
– Kronik ağrı
• Klinik
– Somatik
– Visseral
– Sempatik
19
Patofizyoloji
• Ağrı patofizyolojisinde iki baskın mekanizma bulunmaktadır:
nosiseptiv ve nöropatik.
• Nosiseptik ağrı, somatik ve viseral yapıların hasarlanması ve bunun
sonucunda “nociceptor”lerin aktivasyonu ile oluşur.
• Nosiseptörler cilt, iç organlar, kaslar ve konnektif dokularda
bulunurlar.
• Nosiseptif ağrı daha sonra somatik ağrı ve viseral ağrıya ayrılabilir.
20
• Keskin, iyi lokalize olmuş, zonklayıcı ve basınç benzeri
olarak tarif edilen ağrın: somatik nosiseptif ağrı
• Sıklıkla cerrahi uygulamalardan sonra veya kemik
metastazlarından gelişebilir.
• Viseral nosiseptif ağrı daha yaygın, ağrılı ve kramp
şeklinde tarif edilir.
• Bası, infiltrasyon veya abdominal organ distansiyonu
sonucu oluşur
21
Nöropatik ağrıya bizim vermiş olduğumuz ilaçlarda neden olabilir.Bu ağrı genellikle 6 ay sonra geçiyor. Bazende kronikleşebiliyor.
• Nöropatik ağrı periferal veya santral sinir
sistemi hasarlanması sonucu oluşur.
• Yanma, keçeleşme, veya batma şeklinde tarif
edilebilir
• Spinal stenozis veya diabetik nöropati kaynaklı
ağrı veya kemoterapi (vinkristin)/radyoterapi
yan etkisi olarak gelişen ağrı verilebilir
22
Ağrı Sıklığı
Sıklığı
%20 hastada ağrıyı tamamen çözemiyoruz.
Tanı anında %20-50
Tedavi esnasında %30-40
İleri evrede %75-90
Organlara Göre Ağrı Sıklığı
Kemik, serviks, baş-boyun %80
Mide, ac, meme, GÜS pankreas %60-80
Kolorektal, böbrek %40-60
Lösemi, lenfoma %20
23
Ağrı yüzünden intihar eden hastalar olabiliyor.
24
Ağrıda artık 5. vital bulgu olarak kabul edilmekte.
25
26
Kilo kaybı
İleri evlerde kaşeksi dediğimiz kas dokusu kaybına varan kilo kayıpları olabiliyor.
• 6 ayda %10’dan fazla kilo kaybı olarak tarif edilir
• Onkoloji hastalarında iştahsızlık ve kilo kaybı %4050 tanı anında, %80’i ileri evre hastalıkta görülür
• Bazı kanserlerin ilk belirtisi nedeni belli olmayan
kilo kaybıdır
• Ölüm nedenlerinin %20’sini oluşturur
27
Kaşeksi gelişmiş hastalar.
Tümör çok ciddi sitokin salgılayarak buna bağlı kilo kayıpları görülebiliyor.
28
Organ kanserleine göre kilo kayıpları
Metastatik mide ve pankreas kanserinde %40’lara varan kilo kayıpları görülebiliyor.
29
Kanserli hastada yemek kısıtlamasını önermiyor, iyi beslenen hastanın ömrü daha uzun oluyor.
Kanserli hastada psikolojik bir yıkım oluyor ve buna bağlı olarak iştahsızlık olabiliyor.
30
En ciddi malnütrisyon kanser hastalarında görülür.
Malnütrisyon;kötü beslenme
31
Ateş
Kanser hücrelerinden salgılanan PGE2,IL-1,TNF,IL-2,IL-6,IL-12 gibi sitokinler ateşe sebep olabiliyor.
• %7-31 oranında görülebilir
• Lösemi, lenfoma, böbrek kanseri ve karaciğer metastazlarında
görülebilir
• Patofizyoloji tam açıklanamamıştır
• PGE2, IL-1, TNF, IL-2, IL-6, IL-12 veya interferon ateşe neden
olabilmektedir
• Ateş 40 derece üstündedir
• Semptom ve bulgular sessizdir
• Titreme, taşikardi, hipotansiyon görülmez
• Dışlama kriteridir(Hastada herhangi bir enfeksiyon ve apse olmaması)
32
Fatigue(yorgunluk)
• Kanser veya kanser tedavisine bağlı olarak ortaya
çıkan, bireyin günlük yaşam aktivitelerini
engelleyen, alışılmamış, ilerleyici ve subjektif bir
bitkinlik hissidir.
Kanser tedavisi bitmiş,iyileşmiş kişide de birkaç sene devam edebilir.
• Hafif orta şiddetli seviyede olabilir
• Uyku ve dinlenmekle düzelmez
33
Nedenleri
Fatigue Nedenleri
•
•
•
•
•
•
•
Kanser tedavisi
Anemi
Kaşeksi/anoreksi
Metabolik bozukluklar
Hormon bozuklukları
Uyku bozukluğu
Psikolojik faktörler
34
Görülen Semptomlar
•
•
•
•
•
•
•
Bitkinlik
Kuvvetsizlik
Tükenmişlik
Uyuşukluk
Halsizlik
Ağırlık hissetmek
Konsantre olmada güçlük
35
Cilt değişiklikleri
Kolon kanserlerinde hiperpigmentasyonla,lenfomalarda kaşıntı ile,cilt tümörlerinde iyileşmeyen yaralar ile gelebiliyor hastalar.
•
•
•
•
•
Sarılık
Hiperpigmentasyon
Kaşıntı
Eritem
İyileşmeyen yara
36
Kanama
•
•
•
•
•
•
•
Hemoptizi;öksürürken kan çıkması,akciğer kanserinde görülür.Burun
kanaması ve tek taraflı işitme kaybı varsa nazofarinks kanseri olabilir.
Mide kanserlerinin %20’si hematemez(ağızdan kan kusma) ile gelir.
Hemoptizi
Burun kanaması
Hematemez
Melana:gaytanın zift gibi olması.Kolon tümörlerinde olabilir.
Melana
Hematokezya Hematokezya: Vişne çürüğü renginde gayta. Sol kolona tümörlerinde görülür.
Hematüri Hematüri:Kanlı idrar.Mesane ve böbrek kanserinde görülür.
sonra tekrar adet görme(menore) varsa endometriyum kanseri
Menore Menapozdan
olup olmadığına bakılmalıdır.
37
Öksürük akciğer kanserlerinde görülüyor.
• Öksürük
Sol akciğer tümörlerinde n.laringeus recurrense bası olması sonucu ses kısıklığı olabilir.
• Ses kısıklığı
Plevral tutulum varsa yan ağrı oluşur.
• Yan ağrısı
38
Dispne
Özellikle
50
yaşından
eforla
sonra
gelen
hastada
nefes pnömoni
darlığı varsa hastada sigara içiyorsa altında akciğer kanseri olabilme ihtimaline bakılmalıdır.
• Nefes darlığıdır
• Nedenleri
–
–
–
–
–
–
–
–
Anemi
Pnömoni
Plevral efüzyon
Perikardiyel efüzyon
KOAH
Vena kava süperior sendromu Sağ akciğer tümöründe oluşan bası bağlı olarak vena kava
superior sendromu oluşabiliyor.
Tümör embolisi
Cerrahi (pnömonektomi/lobektomi)
39
Sağ akciğer tümörü
40
Plevral efüzyonlu hasta görülüyor. Açıklığı yukarı doğru bakan bir kapalılık var.
41
Perikardial efüzyonlu bir hasta. Çadır kalp görünümü.
42
Sağ akciğerde bir tümör var ve vena kavaya bası yapıyor.Basıya bağlı olarak jugular ve brachiocephalik vende doldunluk var.Basıya bağlı
olarak yüzde,kollarda ödem görülüyor.
43
Pulmoner emboli gelişmiş bir hasta.Üçgen şeklinde bir atelektazi gelişmiş.
44
Disfaji, Odinofaji
Disfaji:Özofagusta kanser varsa ve kanser 3’te 2’sini dolduruyorsa hastanın yemek yerken takılma hissi hissetmesi.Odinofajide
bu takılma hissi sonucu oluşan retrosternal ağrı hissidir.
45