gökmen özer/elazı*lı

• Kayaç(Taş):
Taş kürenin ana unsuru olan
ve çeşitli minerallerden oluşan topluluklara
denir.
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Mineral: Doğada bulunan, belirli
kimyasal bileşimi ve düzenli atomik
yapısı olan çoğunlukla katı halde
bulunan cisimlerdir.
Not: Kuvars, Kalsit ve feldspat doğada
bulunan 2000 mineralden en çok
olanlarıdır.
Ekonomik değeri olmayan minerallere
GANG minerali, ekonomik değeri
olanlara cevher minerali denir. (demir,
bakır, krom, gümüş, altın, kömür vb.)
Krom
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Yumuşak
Sert
Sertlik Derecesi
Mineral
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Talk
Jips
Kalsit
Fluorit
Apatit
Feldspat
Kuvars
Topaz
Korindon
Elmas
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Zümrüt
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
• Yerkabuğunu oluşturan 3 temel kayaç türü vardır. Bunlar; magmatik
kayaçlar, tortul kayaçlar ve başkalaşım kayaçlarıdır.
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
KAYAÇLAR
I-Volkanik(Püskürük) Kayaçlar
II-Tortul(Sedimanter)Kayaçlar
A- İç Püskürük Kayaçlar
A- Organik Tortullar
Granit
Gabro
Siyenit
Diyorit
Peridodit
Taş kömürü
Linyit
Kiltaşı------------------Şist’e
Turba
Antrasit
Kum taşı-------------Kuvarsit’e
Mercankaya
Andezit
Trakit
Volkan
camı(Obsidyen)
Sünger taşı
Volkan Tüfü
Kalker___________Mermer’e
Granit------------------Gnays’a
Tebeşir
B- Dış Püskürük K.
Bazalt
III-Başkalaşım (Metamorfik) Kayaçlar
Kömür----------------Elmas’a
B- Fiziksel Tortullar
Kil taşı
Kumtaşı (Gre)
Çakıltaşı(Kongl
omera)
Buzultaşı (Moren)
C- Kimyasal Tortullar
Kireç taşı(Kalker)
Kaya tuzu
Jips (Alçı Taşı)
Sarkıt
Dikit
Sütun
Traverten
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
• Magma
yer
kabuğunun
derinliklerinde 600-1300 derece
arasında bir sıcaklıkta ergimiş
haldedir.
Yüksek
sıcaklıktaki
magma yer kabuğunun kırık ve
çatlaklıkları boyunca yeryüzüne
doğru yükselir.
Magmanın
yeryüzünde veya yeryüzüne yakın
yerlerde soğumasıyla volkanik
kayaçlar oluşur. Bu kayaçlar
oluştukları yere göre iç ve dış
püskürük kayaçlar olmak üzere iki
gruba ayrılır.
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
• Magma çatlak ve kırıklar boyunca
yeryüzüne yükselirken bazen en
üsteki
tabakaların
direncini
kıramaz ve yüzeye yakın yerlerde
yavaş yavaş soğuyarak katılaşır.
Bu şekilde oluşan kayaçlara iç
püskürük kayaçlar denir.
Sertir.
Aşınmaya karşı dirençlidirler.
Granit
Gabro
Diyorit
Siyenit
Peridodit
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Toprak örtüsünün erozyona uğraması
sonucu yüzeye çıkan blok halindeki kaya
kütlesine denir.
Sıcak ve nemli bölgelerde kimyasal ayrışma
ve çatlak yoğunluğundan dolayı bu
bölgelerde dik yamaçlarda granit kütleleri
dik duvarlar yada kütleleşmiş bloklar
halinde bulunur.
Günlük sıcaklık farkının fazla olduğu
yerlerde yüzey şekilleri keskin kenarlı köşeli
dikliklerden oluşan sarp bir görümüm alır.
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
• Yer kabuğunun kırık ve çatlakları boyunca yeryüzüne
ulaşarak soğuyan kayaçlardır. Volkanik dağ ve tepeler ile
bunların çevresindeki araziler, dış püskürük kayaçlardan
oluşur.
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Bazalt
Andezit
Volkan camı(Obsidyen)
Trakit
Volkan Tüfü
Sünger Taşı
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Kullanım Alanları:
Kaldırım ve bordür uygulamalarında
Yaya yollarında
Park ve bahçelerde
Çevre düzenlemelerinde
İstinat duvarı yapımında ve kaplamasında
Tarihi yapılarda
Binaların dış cephesinde ve yürüme yollarında
Villa tipi yapılarda
Estetik görünüm verilmek istene her alanda
kullanılır.
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Niğde Sungurbey Camii Trakit taşları
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Bu kayaçlar akarsu, rüzgar ve
buzullar tarafından taşınarak deniz
ve göl tabanlarında akarsuların
taşkın alanlarında, buzulların
erime bölgelerinde ve rüzgarın
etkili olduğu yerlerde birikir. Bu
birikintilerin doğal bir çimentoyla
birleşmesi
sonucu
oluşan
kayaçlara denir.
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Tabakalı Yapılara sahiptirler
İçinde fosil bulundururlar.
Sertlikleri azdır
Aşınmaya karşı dirençsizdirler
Çok geniş alanlara yayılmışlardır.
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Canlı kalıntılarının taşlaşmasıyla oluşur ve fosil içerirler.
Örnek: Kömür bitkilerin taşlaşmasıyla oluşmuştur.
Taş kömürü Paleozoikte
Linyit Tersiyerde
Yakın zamanda taşlaşan bitkiler Turbayı oluşturur.
Antrasit
kömür
•
•
•
•
•
Taş Kömürü
Linyit
Turba
Mercan kaya
Tebeşir
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
•
Pahalı olduğu için kullanımı sınırlıdır.
Isınmadan çok kimyasal reaksiyonlarda
indirgeyici olarak kullanılır. Doğada
sınırlı miktarda bulunduğundan satışı
kolay değildir. İçerdiği safsızlık çok az,
karbon yüzdesi çok fazladır. Güçlükle
tutuşan, koku ve duman çıkarmadan
yanan bir çeşit taş kömürüdür. Katılık ve
yoğunluğu diğer kömürlerden çoktur.
Parmak üstünde leke bırakmaz. Kısa
mavi renkli bir alevle yanar. Kalori 9.000
- 9.500 olduğu için lokomotiflerde
kullanılır. Türkiye'de Kastamonu ilinde
bulunan antrasit kömürleşme derecesi
en yüksek, jeoloji bakımından en eski
kömürdür.
Kaynak:http://tr.wikipedia.org/wiki/Antrasit
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
• Genellikle akarsular ve diğer dış güçler tarafından taşınan
kil, kum, mil ve çakıl gibi taneli malzemelerin birikmesiyle
oluşurlar.
• Not1: Kayacın içerisinde:
• Kil çok ise--------Kil taşı
• Kum çok ise-----Kum taşı
• Çakıl çok ise----Çakıl taşı (Konglomera)
• Not2:
• Çimento ile bağlanan çakıllar köşeli ise BREŞ
• Çimento ile bağlanan çakıllar yuvarlak ise PUDİNG ismini alır
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Kaynak:http://web.itu.edu.tr/~maden/muze/images/Dolap1cokyl1
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Çimento ile bağlanan çakıllar yuvarlak ise PUDİNG
Çimento ile bağlanan çakıllar köşeli ise BREŞ
Puding
Breş
Kaynak:itu.edu.tr
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Kaynak:İtü.edu.tr.müze
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
• Sular içerisindeki eriyik malzemelerin çökelmesi sonucu
oluşurlar.
Kireç taşı(Kalker)
Kayatuzu
Jips (Alçı taşı)
Sarkıt
Dikit
Traverten
Sütun
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gözenekliliği ve geçirimliği azdır.
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Kalker___________Mermer’e
Granit------------------Gnays’a
Kiltaşı------------------Şist’e
Kum taşı-------------Kuvarsit’e
Kömür----------------Elmas’a
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Sıcaklık+Basınç
Kalker
Mermer
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Sıcaklık+Basınç
Gnays’a
Granit
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Sıcaklık+Basınç
Kil taşı
Şist
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Sıcaklık+Basınç
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Sıcaklık+Basınç
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
• Bazı fotoğraflar çeşitli sitelerden
eğitim amacıyla indirilmiştir. Ticari
amaçlar için kullanılmamaktadır.