tahakkuk esaslı muhasebe

Slide 1
© 2003 By Default!
TAHAKKUK ESASLI DEVLET MUHASEBESİ
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
1
Slide 2
© 2003 By Default!
A-GİRİŞ

Muhasebe,
Kamu
yönetimlerini
yeniden
yapılandırma çabası içerisindeki ülkelerin, reform
çalışmalarına muhasebe sistemlerini düzeltmekle ve daha
doğru, daha zamanlı, daha güvenilir bilgi üretebilir hale
getirmekle başlamalarını gerekli kılmıştır.

Devlet muhasebesi hükümetlerin mali politikalara
ilişkin işlemlerinin kayıtlarını tutar ve raporlar. Bu
nedenle, Devlet Muhasebesi mali hesap verilebilirliğin
ve saydamlığın en önemli unsurudur.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
2
Slide 3
© 2003 By Default!
Gelişmiş bir muhasebe ve raporlama sistemi
hükümetlerin uyguladıkları mali politikaların mevcut ve
gelecek dönemlerdeki etkileri hakkında en sağlam
referans kaynağıdır.
Bu yönüyle Devlet Muhasebesi; yatırımcılara,
akademisyenlere, politika oluşturanlara ve diğer ilgili
kişi ve kuruluşlara karar alma ve bu kararların
uygulanması sürecinde zamanında, doğru ve tutarlı bilgi
sağlar.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
3
Slide 4
© 2003 By Default!
Kamu kesiminin ihtiyaç duyacağı tüm mali
verilerin günü gününe, doğru, güvenilir bir şekilde
kaydedilip saklaması; bunların işlenerek analiz
edilmesi ve böylece üretilen yönetim bilgileri ile mali
bilgilerin karar verme durumundaki yöneticilerin
kullanımına zamanlı olarak sunulması sağlıklı bir
kamu mali yönetimi için hayati önem taşır.
Tahakkuk Esaslı Muhasebe, yöneticilerin etkili,
zamanlı ve doğru kararlar almalarına yardımcı
olurken, onların hesap verme yükümlülüklerini yerine
getirmelerinde de vazgeçilemez bir rol oynar.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
4
Slide 5
© 2003 By Default!
Geçmişte Devlet Muhasebesi uygulamaları, bütçenin
uygulanması işlemleri üzerinde yoğunlaşmıştır. Bunun için
bütçe yılı içinde tahsil edilen gelirler ile yapılan giderlerin
kaydı ve raporlanması yeterli görülmüştür.
Zaman içinde hükümetlerin ekonomik faaliyetleri ve
etkileri artmış ve bunun sonucu olarak hükümetlerce alınan
ekonomik kararlar ulusal ekonomiye yön vermeye
başlamıştır. Bu gelişmeler, dikkatleri hükümetlerin aldıkları
mali kararların ve yaptıkları mali işlemlerin kaydı ve
raporlanmasına yani, Devlet Muhasebesi ve mali
raporlamaya çekmiştir.
Bunlarla birlikte Devlet Muhasebesi ve mali raporlama
alanında bir değişim ve gelişim süreci yaşanmaya
başlanmıştır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
5
Slide 6
© 2003 By Default!
Muhasebe sistemleri uzun yıllar, gelirlerin tahsil
edildiğinde, harcamaların ise ödendiğinde kaydı
anlamına gelen, nakit esasına dayandırılmıştır.
Dolayısıyla nakit esasına dayalı muhasebe
sistemi, esas olarak modern anlamda Devlet
Muhasebesinin başlangıç noktasıdır. Tam tahakkuk
esaslı muhasebe sistemi maddi duran varlıklar dâhil,
doğan ve ilerde gerçekleşecek her türlü mali işlemin
kaydedilmesi anlamına gelmektedir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
6
Slide 7
© 2003 By Default!
Nakit ve Tahakkuk Esası Nedir (1) ?
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 51. Maddesinde :
Kamu gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup dönemi
MADDE 51.- Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri mali yılın
hesaplarında gösterilir.
Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda
muhasebeleştirilir.
MADDE GEREKÇESİ (MADDE 51):
Maddede, Tahakkuk Esaslı Muhasebe Sisteminin gereği olarak gelir ve
giderlerin tahakkuk ettirildikleri yılın hesaplarında gösterilmesi, Bütçe
işlemlerinin ise nakit esasında muhasebeleştirilmesi hüküm altına alınmış;
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
7
Slide 8
© 2003 By Default!
Nakit ve Tahakkuk Esası Nedir (2) ?
Gelirler ve Bütçe Gelirleri;
Gelirler Hesabına tahakkuk esasında ve GFS’e uygun olarak tahakkuk
eden gelirler kaydedilir.
Bütçe Gelirleri Hesabına, nakit esasında Bütçe Kanunlarında bütçe geliri
olarak tanımlanan gelirler kaydedilir.
Giderler ve Bütçe Giderleri Hesabı;
Giderler Hesabına tahakkuk esasında ve GFS’e uygun olarak tahakkuk
eden giderler kaydedilir.
Bütçe Giderleri Hesabına nakit esasında Bütçe Kanunlarında bütçe gideri
olarak tanımlanan giderler kaydedilir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
8
Slide 9
© 2003 By Default!
Nakit ve Tahakkuk Esası Nedir (3) ?
YANSITMA TEKNİĞİ
Tahakkuk esasına dayalı muhasebe sistemi ile nakit esasına dayalı bütçe
sisteminin uyumlaştırılması ve tahakkuk esasında muhasebe raporları ve nakit esasında
bütçe raporları üretilebilmesi için “ yansıtma tekniği ” kullanılmıştır. Böylece bütçe
kanunlarının gelir ve gider kabul ettiği işlemler bütçe geliri ve bütçe gideri hesaplarına
kaydedilmekte ve yansıtma hesapları kullanılarak; genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine
göre gelir ve gider kabul edilen işlemler gelir ve gider hesaplarına yansıtılmakta, gelir ve
gider olarak kabul edilmeyen işlemler ise ilgili varlık veya yükümlülük hesaplarına
yansıtılmaktadır

Gider yansıtma İşlemleri

Gelir yansıtma İşlemleri

Diğer yansıtma İşlemleri
Bütçeleştirilecek Borçlar yansıtma İşlemleri
Kişilerden Alacaklar Hesabı işlemleri
Ters yansıtma işlemleri vb.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
9
Slide 10
© 2003 By Default!
Nakit ve Tahakkuk Esası Nedir (4) ?
Tüketim Malzemesi Alımı (Yakıt Alımı)
NAKİT ESASI
TAHAKKUK ESASI
830 BÜTÇE GİDERLERİ
100 KASA HESABI
100.000
630 GİDERLER HESABI
835 GİDER YANSITMA
100.000
Varlık Alımı (Taşıt alımı)
100.000
100.000
830 BÜTÇE GİDERLERİ
100 KASA HESABI
100.000
100.000
254 TAŞITLAR HESABI
835 GİDER YANSITMA
100.000
100.000
YANSITMA HESAPLARI
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
10
Slide 11
© 2003 By Default!
Nakit ve Tahakkuk Esası Nedir (5) ?
Vergi Dışı Gelir (Şartname Geliri)
NAKİT ESASI
TAHAKKUK ESASI
100 KASA HESABI
800 BÜTÇE GELİRLERİ
100.000
805 GELİR YANSITMA H.
600 GELİRLER HESABI
100.000
Sermaye Geliri (Taşıt Satışı)
100.000
100.000
100 KASA HESABI
800 BÜTÇE GELİRLERİ
100.000
100.000
805 GELİR YANSITMA H.
254 TAŞITLAR HESABI
100.000
100.000
YANSITMA HESAPLARI
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
11
Slide 12
© 2003 By Default!
NAKİT ESASINDAN TAHAKKUK ESASINA GEÇİŞE
İLİŞKİN DOKÜMANLAR
Ulusal Program,
IMF Niyet Mektupları,
IMF ve Dünya Bankası’nın Türkiye Raporları
ve Dünya Bankası ile Yapılan Yapısal Uyum
Kredisi (PFPSAL) Anlaşması,
8. Beş Yıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas
Komisyonu Raporu,
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
12
Slide 13
© 2003 By Default!
NAKİT ESASINDAN TAHAKKUK ESASINA GEÇİŞ İÇİN
YAPILAN ÇALIŞMALAR (1)



1995 yılında kamu mali yönetimi projesi kapsamında
“muhasebe çalışma grubu” oluşturularak, Genel ve Katma
Bütçeli idarelerde Tahakkuk esasına geçilmesini amaçlayan
Kamu Mali Yönetim Projesi çalışmaları başlamış ve Döner
Sermayeli İşletmeler Muhasebe Yönetmeliğinin hazırlanması
ve yayımlanması ile ilk uygulama başlatılmıştır.
2001 yılında say2000i projesi hayata geçirildi.
19 Kasım 2003 tarihli ve 2003/6334 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı ile Devlet Muhasebesi Genel Yönetmeliği
yayımlanmış ve bu yönetmelikte belirlenen esaslara uygun
olarak, genel ve katma bütçeli idareler için, tahakkuk esasına
dayalı Genel Bütçeli Daireler ve Katma Bütçeli idareler
Muhasebe Yönetmeliği hazırlanmış ve 2004 yılı başından
itibaren yürürlüğe konulmuştur.
13
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 14
© 2003 By Default!
NAKİT ESASINDAN TAHAKKUK ESASINA GEÇİŞ İÇİN
YAPILAN ÇALIŞMALAR (2)

Mali yönetim ve kontrol sistemini deyim yerindeyse
tamamen değiştiren 24.12.2003 tarih ve 5018 sayılı
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu çıkarılmış ve
bu kanunla muhasebe kayıt ve işlemlerinin, devlete ait
şirketler hariç, bütün genel yönetim birimlerinde standart
hale getirilmesi ve tahakkuk esasına göre yürütülmesi
hükme bağlanmıştır.

Devlet Muhasebesi Genel Yönetmeliği 5018 sayılı
Kanunun diline uygun hale getirilerek Genel Yönetim
Muhasebe Yönetmeliği adıyla 8 Haziran 2005 tarihli
Resmi gazetede yayımlanmıştır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
14
Slide 15
© 2003 By Default!
1-TAHAKKUK ESASINA DAYALI MUHASEBE
KAYIT SİSTEMİ
Tahakkuk esaslı muhasebe; 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi
ve Kontrol kanunun 50. maddesi ile Genel Yönetim Muhasebe
Yönetmeliği, Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği ve Mahalli
İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinde;
‘’Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka bir şekle
dönüştürüldüğünde,
mübadeleye
konu
edildiğinde,
el
değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir’’
şeklinde tanımlanmış,
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
15
Slide 16
© 2003 By Default!
1-TAHAKKUK ESASINA DAYALI MUHASEBE
KAYIT SİSTEMİ
 5018 sayılı kanunun 51. maddesinde de;
Kamu gelir ve giderlerinin tahakkuk ettirildikleri mali yılın
hesaplarında gösterilir.
 Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda
muhasebeleştirilir. Denilmekle;
 Maddede, Tahakkuk Esaslı Muhasebe Sisteminin gereği olarak
gelir ve giderlerin tahakkuk ettirildikleri yılın hesaplarında
gösterilmesi,
 Bütçe işlemlerinin ise nakit esasında muhasebeleştirilmesi hüküm
altına alınmıştır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
16
Slide 17
© 2003 By Default!
1-TAHAKKUK ESASINA DAYALI MUHASEBE
KAYIT SİSTEMİ (1)

Tahakkuk esasında işlemler nakit akımlarının
ne
zaman
olduğuna
bakılmaksızın,
ortaya
çıktıklarında kaydedilir.

Gelirler hesabı, nakit olarak tahsil edilip
edilmediklerine bakılmaksızın, mali yıl boyunca
tahakkuk eden ve genel kabul görmüş muhasebe
ilkelerine göre gelir olarak kaydedilmesi gereken
gelir işlemlerini gösterir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
17
Slide 18
© 2003 By Default!
1-TAHAKKUK ESASINA DAYALI MUHASEBE
KAYIT SİSTEMİ (2)

Giderler hesabı da nakit olarak ödenip
ödenmediklerine bakılmaksızın, mali yıl boyunca
tahakkuk eden giderlerin toplamını gösterir.

Tahakkuk eden gelir ve giderler doğdukları mali
yılın hesaplarına ve raporlarına dahil edilirler.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
18
Slide 19
© 2003 By Default!
1-TAHAKKUK ESASINA DAYALI MUHASEBE
KAYIT SİSTEMİ (3)

Ekonomik olaylara ilişkin işlemler ait oldukları
mali yılda kaydedilir ve raporlanır. Bu özelliği ile
dönemsel mali raporlar, ilgili faaliyet dönemlerine
ilişkin mali işlemleri tam olarak yansıtırlar.

Tahakkuk esaslı muhasebe sisteminde üretilen
mali raporlar, gelirleri, giderleri (amortisman dahil),
varlıkları (mali ve fiziksel varlıkları, cari ve sermaye
varlıklarını),yükümlülükleri, ve diğer ekonomik
akımları içerir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
19
Slide 20
© 2003 By Default!
2-TAHAKKUK ESALI DEVLET
MUHASEBESİ
İLE MUHASEBE SİSTEMİNDE YAPILAN
DEĞİŞİKLİKLER
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
20
Slide 21
© 2003 By Default!
2.1. Kayıtlar Tahakkuk Esasına Göre Tutulmaya
Başlamıştır.

Ülkemizde muhasebe sistemi, mali raporlama
açısından önem taşıyan pek çok bilginin
kaydedilmemesine ve kaybolmasına neden olan nakit
esasına dayanmaktaydı.

Yürürlüğe konulan tahakkuk esaslı muhasebe
sisteminde ise, bütçe işlemleri açısından nakit esasına
göre, faaliyetler açısından ise tahakkuk esasına göre
kayıt yapılmaktadır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
21
Slide 22

© 2003 By Default!
Tahakkuk Esaslı devlet muhasebe
sisteminin en önemli özelliklerinden biri, nakit
esasına dayalı bütçe uygulama sonuçları ile
tahakkuk esasında faaliyet sonuçlarını birlikte
üretebilecek şekilde düzenlenmesidir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
22
Slide 23
© 2003 By Default!
2.2. Devletin Tüm Mali Faaliyetleri Kayıt
Altına Alınmaktadır.

Genel yönetim kapsamındaki tüm kamu
idarelerini kapsayan yeni devlet muhasebesi
çalışmalarının başlangıcındaki temel amaçlardan
biri, devlet hesaplarında saydamlığın sağlanmasıydı.

Modern kamu yönetiminde tüm kullanıcılar ile
devletin finansmanını sağlayan vergi verenlerin,
devlete ilişkin tüm mali bilgileri, muhasebeden açık,
doğru ve net bir şekilde öğrenme hakları vardır. Bu
durum demokratik ve çağdaş bir devlet olmanın da
en temel gereğidir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
23
Slide 24
© 2003 By Default!

Yeni devlet muhasebesi bu gereği yerine
getirebilmek için bütçe odaklı bir muhasebe
sisteminin dışına çıkarak bütçe tarafından
kavranmayan, maddi ve maddi olmayan tüm duran
varlıkların yanı sıra kayıt dışı bütçe işlemlerini ve
devletin muhtemel yükümlülüklerini kavrayarak
muhasebeleştirmektedir.

Böylelikle muhasebeden elde edilen raporlarda
geçmişten farklı olarak devletin faaliyet ve
performansını
doğrudan
etkileyen
işlemler
görülebilmektedir
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
24
Slide 25
© 2003 By Default!
2.3. Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar Kayıt
altına Alınmaktadır.

Tahakkuk esaslı devlet muhasebesi, maddi
duran varlıkların muhasebeleştirilmesini ve
raporlanmasını kapsamaktadır. Üretilecek mali
tablolarda maddi duran varlıklar, amortisman
giderleri ve yıl sonlarında yeniden değerleme
uygulamaları ile duran varlıklar, raporlama
tarihindeki
piyasa
değerleriyle
raporlanabilmektedir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
25
Slide 26
© 2003 By Default!

Böylelikle maddi duran varlık edinimiyle veya
elden çıkarılmasıyla giderlerin ve gelirlerin
dönemsel olarak artması ya da azalması söz
konusu olmamaktadır.

Maddi duran varlıklardan, elden çıkarılacak
olanlar ayrı hesaplarda izlenecektir. İlgili hesaplar
aracılığıyla tüm kamunun elindeki elden
çıkarılacak hurda vb. tüm maddi varlıkların
görülmesi
bunların
kurumlar
itibarıyla
raporlanması sağlanacak ve maddi duran
varlıkların ne kadarının aktif olarak kullanıldığı
raporlanabilmektedir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
26
Slide 27

© 2003 By Default!
Arıca tahakkuk esaslı devlet muhasebesi
çalışmalarında, devletin sahip olduğu arsa, bina,
makine ve teçhizatın dökümü ve değerlemesi
konusunda çeşitli sorunlarla karşılaşılsa da, kamu
kesiminin sahip olduğu varlıkların ayrıntısının
bilinmesi açısından bir fırsat oluşturmaktadır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
27
Slide 28
© 2003 By Default!
2.4. Ödenek ve Nakit Planlaması ile Bütçeler ve Orta
Vadeli Harcama
Programlarının Hazırlanmasına Destek sağlamaktadır.

Devletin mali işlemlerinin kaydedildiği nakit
esaslı muhasebe sisteminde, ödenek yokluğu
nedeniyle ödenmemiş borçlar ve girişilen taahhütler
muhasebe sisteminde kaydedilmediği için ödenek ve
nakit dağılımı sağlıklı bir şekilde planlanıp
gerçekleştirilememektedir.

Burada Tahakkuk esaslı yeni devlet muhasebe
sistemiyle getirilen üç yeni hesaptan bahsetmek
yararlı olacaktır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
28
Slide 29
© 2003 By Default!
1- BÜTÇELEŞTİRİLECEK BORÇLAR HESABI

Bu hesap, devlet adına bütçe kanunu veya özel
bir kanunla yapılması öngörülen bir hizmet veya mal
karşılığı olmak üzere devlet zimmetinde gerçekleştiği
halde ödeneği olmayan ve kanunen ödenek üstü
harcamaya da izin verilmediğinden, ödeme emrine
bağlanamayan
borçların
izlenmesi
için
kullanılmaktadır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
29
Slide 30
© 2003 By Default!
2- BÜTÇELEŞTİRİLMİŞ BORÇLAR HESABI

Bu hesap bütçede ödeneği bulunmakla beraber
yer ve zaman farklılığı nedeniyle ödenek temin
edilemeyen durumlarda, gerçekleşen giderlerin,
bütçe gideri şeklinde tahakkuk ettirilmesinden doğan
borçların kaydı için kullanılmaktadır. Bu hesaba
kaydedilen tutarlar en geç yıl sonuna kadar ödeneği
temin edilerek hak sahiplerine ödenecektir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
30
Slide 31
© 2003 By Default!
3- TAAHHÜTLER HESABI

Nazım hesaplar grubu içerisinde yer alan
“Taahhütler Hesabı” ile girişilen taahhütler,
muhasebe sistemi tarafından izlenebilmekte ve
bunların
bütçedeki
ödeneklerle
ilişkisi
kurulabilmektedir. Bütçenin hazırlanması ve
uygulanmasına destek sağlayacak bir taahhüt izleme
sisteminin bulunması ile birlikte, özellikle yıllara sair
işler
için
sağlıklı
ödenek
planlaması
yapılabilmektedir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
31
Slide 32
© 2003 By Default!
2.5. Devlet Borçlarının Mali Raporlarda Görülmesi
Sağlanmaktadır.

Aksak işleyen bir nakit yönetimi ile bütçenin
hazırlanması, uygulanması ve gözetimi süreçlerindeki
rasyonelliğin yitirilmesi kamu kesiminin borçlanma
ihtiyacını daha da artırmıştır. İç ve dış borçlarımızın
alabildiğine büyümesi, son yılarda kamuoyunun
dikkatlerinin borç yönetimimize çevrilmesine neden
olmuştur.

Kamuoyunun dikkatlerinin devlet borçlarının
rakamları üzerine yoğunlaştığı bugünlerde,
tahakkuk esaslı devlet muhasebesi sistemine
geçilmesi ile tüm borçların, vade yapıları dahil bir
çok detayının devlet hesaplarında görülmesi
sağlanmıştır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
32
Slide 33
© 2003 By Default!
2.6. Kesin Hesaba İlişkin Bilgiler Muhasebeden Elde
Edilebilmektedir.

Kesin hesap Kanunu, literatürde bütçenin
denetlenmesi ve hesap verme araçlarından en
önemlisi olarak ifade edilir. Nakit Esaslı Muhasebe
sistemi kesin hesap kanun tasarısının hazırlanmasına
destek sağlamakla birlikte, birçok noktada yetersiz
kalmaktaydı. Bu nedenle kesin hesaba ilişkin bilgiler
muhasebe
dışı
çalışmalar
sonucunda
elde
edilebilmekteydi.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
33
Slide 34

© 2003 By Default!
Tahakkuk Esaslı Muhasebe sistemi ile birlikte
“90- Ödenek Hesapları Grubu”nda yer alan ödenek
hesaplarının yardımcı hesap kodları aracılığıyla ve
tüm bütçe uygulamalarına ait sonuçların, ekonomik,
kurumsal, finansal ve fonksiyonel ayrımının da
gösterildiği bütçe hesapları yardımıyla, kesin hesap
düzenlemelerine ilişkin bütün bilgiler dün
olduğunun çok ilerisinde ve anlık olarak
muhasebeden elde edilebilmektedir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
34
Slide 35
© 2003 By Default!
2.7. Bütçe Muhasebesi Aracılığıyla Tüm Bütçeleştirme
İşlemleri Muhasebe
Tarafından Kavranabilmektedir.

Kesin hesabın çıkarılmasına esas olacak şekilde,
ödenek işlemlerinin ilgili ödenek hesaplarının
belirlenen
yardımcı
hesaplarına
göre
muhasebeleştirilmesi ve takibi merkez muhasebe
birimlerince yapılabilmektedir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
35
Slide 36

© 2003 By Default!
Tahakkuk Esaslı Muhasebe sisteminde,
bütçeyle verilen ödenekler ile bunlardan
yapılan kesintiler, geçen yıldan devreden
ödenekler, ödenek kalemleri arasında
yapılan aktarmalar, yılı içinde eklenen ve
iptal edilen ödenekler, yılı içinde kaydedilen
ödenekler ve kamu idareleri merkez
birimlerinde kullanılacak ödenekler ile
merkez dışı birimlerde kullanılmak üzere
gönderilecek ödeneklere ilişkin işlemler,
kamu idarelerince merkez muhasebe
birimine bildirilerek gerekli muhasebe
kayıtlarının yapılması sağlanmaktadır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
36
Slide 37
© 2003 By Default!
2.8. Vergi Harcamaları Raporlanabilmektedir

Vergi harcamaları, aslında vergiye tabi olması
gerekirken devletin çeşitli ekonomik ve sosyal
nedenlerle vergi istisna ve muafiyetleri vb.
uygulamaları yoluyla vazgeçtiği vergi gelirlerini ifade
etmektedir.

Vergi harcamaları hükümetlerin belirli gruplara
yapılan transfer politikasının önemli araçlarından
birisidir. Gelirin yeniden dağıtılması anlamına da
gelen vergi harcamalarının esasında bir devlet gideri
olması nedeniyle raporlanması saydamlığın bir
gereğidir. Nakit Esaslı Muhasebe Sisteminde, vergi
harcamaları özel durumlar dışında tam olarak
hesaplanıp raporlanamadığından, kamu yönetiminde
saydamlık ve hesap verilebilirliğin sağlanmasını
engelleyen uygulamalar arasında yer almaktadır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
37
Slide 38
© 2003 By Default!

Tahakkuk
esaslı
devlet
muhasebesi
uygulamasıyla birlikte vergi harcamalarının,
muhasebe sistemi içinde raporlanması imkanı
sağlanmıştır.

Giderler hesabının altına formüle edilen vergi
harcamaları (fazla ve yersiz tahsilâtlar dışında
vergiden yapılan her türlü indirim ve iadeler)
belirli dönemler itibariyle detaylı bir biçimde
raporlanabilmektedir. Ancak, esnaf ve küçük
çiftçi muaflığı gibi uygulamanın hiçbir aşamasında
muhasebeye konu edilemeyen vergi harcamaları
ise
yine
muhasebe
bilgileri
ile
raporlanabilmektedir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
38
Slide 39
© 2003 By Default!
3. TAHAKKUK ESASLI DEVLET
MUHASEBESİ KAYIT SİSTEMİ
İLE
NAKİT ESASLI DEVLET
MUHASEBESİ KAYIT SİSTEMİ
ARASINDAKİ BAŞLICA
FARKLAR
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
39
Slide 40
© 2003 By Default!
3.1.Hazine Malı Menkul Kıymetler ile Kişilere Ait
Menkul Kıymetlerin İzlendiği Hesaplar
Ayrılmıştır.
Eski Muhasebe sisteminde yer alan nazım hesap
niteliğindeki menkul kıymetler Hesabına hem kişi hem de
hazine malı olarak muhasebe birimlerine intikal eden her
türlü menkul kıymetler kaydedilmektedir. TEMS ise hazine
malı olarak muhasebe birimine intikal eden menkul
kıymetler, 117 ve 217 hesap numaralı menkul varlıklar
hesabına, kişilere ait olan menkul kıymetler ise nazım
hesaplar grubunda yer alan “912-Kişilere Ait Menkul
Kıymetler Hesabı” ve “913-Kişilere Ait Menkul Kıymet
Emanetleri Hesabı”na karşılıklı olarak kaydedilmektedir.
Böylece, kişilere ve hazineye ait menkul kıymetler ayrı
olarak izlenebilmektedir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
40
Slide 41
© 2003 By Default!
3.2.Hesaplar Vade Yapılarına Göre Ayrılarak
İzlenmeye Başlanmıştır.

Nakit esaslı muhasebe sistemine getirilen eleştirilerin
bir tanesi de hem alacakların hem de borçların vade
yapılarına göre sınıflandırılarak izlenememesiydi.

TEMS(Tahakkuk Esaslı Muhasebe Sistemi) bu
eleştiriyi bertaraf edecek şekilde oluşturulmuştur.
Örneğin tecilli ve tehirli borçlular hesabına kaydedilen
tutarlar, TEMS’ de, vadelerine göre “122-Gelirlerden
Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabı” ve 222-Gelirlerden
Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabı” şeklinde ikiye
ayrılmıştır.

Bu düzenleme ile tecil veya tehir edilen alacakların ne
zaman tahsil edilmesinin beklendiği belirlenmiştir.
Böylece, alacaklar vadelerine uygun olarak izlenmekte ve
nakit planlamasına katkıda bulunulmuş olmaktadır.
41
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 42
© 2003 By Default!
3.3.Dönem Ayırıcı Hesaplar İhdas Edilmiştir

Nakit esaslı muhasebe sisteminde, TEMS’ de yer
alan 280-Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabı’’ ile 180Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı’’ bulunmamaktadır.
Dolayısı ile yapılan harcamalardan gelecek dönemlere ait
olanların gelecek dönem gideri olarak izlenmesine olanak
bulunmamaktaydı.

Aynı şekilde, Nakit esaslı muhasebe sisteminde,
TEMS’de bulunan gider tahakkukları hesapları
bulunmamaktadır. Dolayısı ile içinde bulunulan dönemde
tahakkuk etmiş, ancak ödemesi gelecek dönemlerde
yapılacak
olan
giderlerin
izlenmesi
mümkün
olamamaktadır.

Tahakkuk esaslı muhasebe sistemiyle birlikte 18, 28,
38, 48 no lu hesap gruplarında dönem ayırıcı hesaplar
öngörülmüştür. Böylelikle, tahakkuk esaslı muhasebe için
çok önemli olan gelir ve gider tahakkukları ile gelecek
dönemleri ilgilendiren gider ve gelirlerin izlenmesine
42
olanak sağlanmıştır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 43
© 2003 By Default!
3.4. Ödenek Yokluğu Nedeniyle Ödenemeyen
Borçlar İzlenmeye Başlanacaktır.

Bir mal veya Hizmet karşılığı devlet zimmetinde
gerçekleştiği halde ödeneği bulunmadığından verile
emrine bağlanamayan tutarlar için, nakit esaslı muhasebe
sisteminde herhangi bir kayıt yapılmamaktaydı. TEMS
ise, bütçe kanunu veya özel bir kanunla yapılması
öngörülen bir hizmet veya husus karşılığı olmak üzere
gerçekleştiği halde; ödeneği bulunmaması veya kanunen
ödenek üstü sarfiyata izin verilmemesi gidi nedenlerle
verile emrine bağlanamayan borçlardan, bütçe
giderlerinin ekonomik ayrımlarındaki ‘’3-Mal ve Hizmet
Alım Giderleri’’ ile ilgili olanların kaydını yapabilmek
için
‘’322-Bütçeleştirilecek
Borçlar
Hesabı’’
oluşturulmuştur.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
43
Slide 44
© 2003 By Default!
3.5. Maddi ve Maddi Olmayan Duran varlıkların
Muhasebe Kayıtlarına Alınması Sağlanacaktır.

Tahakkuk esaslı devlet muhasebesinde, ‘’Maddi
Duran Varlıklar hesap grubu’’ ve ‘’Maddi Olmayan
Duran Varlık Hesap Grubu’’ düzenlenmiştir. Nakit esaslı
muhasebe kayıt sisteminde maddi ve maddi olmayan
duran varlıklar muhasebe kayıtlarından izlenmemektedir.
Dolayısı ile maddi ve maddi olmayan duran varlıkların
maliyet bedelleri muhasebe kayıtlarında görmek
mümkün değildir. Hazırlanan muhasebe standartları ve
detaylı hesap planı bütün bu eleştirileri bertaraf edecek
şekilde maddi duran varlıklara ilişkin hesap ve işlemleri
içermektedir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
44
Slide 45
© 2003 By Default!
3.6. Amortismanlar Kaydedilmeye Başlanacaktır.

TEMS, maddi ve maddi olmayan duran
varlıkların amortisman paylarının ve değer artış
veya
azalışlarının
kaydedildiği
hesaplar
düzenlenmiştir. 2006 yılı sonunda duran
varlıklardan amortisman tabi olanlar için
amortisman uygulaması yapılacaktır. Böylelikle
bu
varlıkların
maliyetinin
yararlanma
dönemlerine dağılım ve o dönemlerin faaliyet
giderlerine yansıtılarak performans ölçüm ve
değerlendirmelerine
sağlam
bir
zemin
oluşturacaktır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
45
Slide 46
© 2003 By Default!
3.7. Bütçe ve Faaliyet Hesapları Birlikte
İzlenmeye Başlanacaktır

Eski muhasebe sistemi, sadece bütçe
açısından gelir ve gider sayılan akımlar için
muhasebe kayıtları yapılırken, tahakkuk esaslı
muhasebe sisteminde hem bütçe açısından, hem
de tahakkuk esaslı muhasebe açısından gelir ve
gider sayılan unsurlar kaydedilmektedir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
46
Slide 47
© 2003 By Default!
3.8. Gider Taahhütleri İzlenmeye Başlanacaktır.

Bir mal veya hizmetin temini için üçüncü
şahıslarla yapılan gider taahhüdü yaratan
sözleşmelerin
muhasebede
izlenmesini
sağlayacak işlemlerin önemli bir kısmı ise
muhasebe dışı kayıtlarda izlenecektir. Bir mal
veya hizmetin temini için taahhüde girişilmesi
halinde söz konusu taahhüt tutarları, nazım
hesaplar içerisinde düzenlenmiş olan ‘Gider
Taahhütleri Hesabı’’na kaydedilmek suretiyle
izlenecektir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
47
Slide 48
© 2003 By Default!
3.9. Mali işlemler Her Aşamada Kayıt Altına
Alınmaktadır.

Tahakkuk Esaslı Muhasebe Sisteminde,
varlıklar ve yükümlülüklerdeki her türlü hareket
(gönderme, getirme, vs.) yardımcı hesaplar
aracılığıyla izlenmektedir.

Örneğin
alınan
çeklerin
bankaya
gönderilmesi, menkul varlıkların müzeye
gönderilmesi, dövizlerin vezneden bankaya
gönderilmesi, teminat mektuplarının ve kişilere
ait menkul kıymetlerin bankaya gönderilmesi gibi
birçok işlem yardımcı hesaplar aracılığıyla
kaydedilerek izlenmektedir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
48
Slide 49
© 2003 By Default!
3.10. Yıl sonu Kapatma Kayıtları Yapılarak
Faaliyet Sonuçları Çıkarılacaktır.

Nakit esaslı muhasebe sisteminde, yılsonlarında
hesaplar kapatılmaktaydı. Bunun yerine bazı
hesaplar dönem sonunda hiç işlem yapılmaksızın
ertesi yıla devir verir, bazı hesaplar ise devir vermez,
bir başka hesaba da aktarılmaz, olduğu gibi
bırakılırdı. Devir veren hesaplar düzenlenen bir
devir
listesi
aracılığıyla
yeni
mali
yıla
devrettirilmekteydi. Bu işlemlerin sonucunda
herhangi bir faaliyet sonucu da çıkarılmaz, denge
tutarı olarak hesaplara alınan tutara bir anlam
yüklenmezdi.

TEMS ise, dönem sonu işlemleri adı altında çok
sayıda
işlem
tanımlanmıştır.
Hesaplardan
kapatılması gerekenler dönem sonu işlemleri
içerisinde kapatılmakta ve bir faaliyet sonucu
çıkarılmaktadır.
49
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 50
© 2003 By Default!
4- DEVLET MUHASEBESİNDE
RAPORLAMA VE DEVLET
MUHASEBESİ İLE HESAP VERME
SORUMLULUĞU, ŞEFFAFLIK VE
ORTA VADELİ HARCAMA PROGRAMI
ARASINDAKİ İLİŞKİ
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
50
Slide 51
© 2003 By Default!
4.1. Devlet Muhasebesinde Raporlama.
 Tahakkuk Esaslı Muhasebe uygulaması ile birlikte, genel
yönetim kapsamındaki her bir kurum aşağıda belirtilen mali
raporları hazırlamak ve kamuoyunun bilgisine sunmak
zorundadır;








1-Bilanço,
2-Faaliyet sonuçları tablosu,
3-Bütçe uygulama sonuçları tablosu,
4-Mali varlık ve yükümlülükler değişim tablosu,
5-Nakit akım tablosu,
6-Gelirlerin ekonomik sınıflandırılması tablosu,
7-Bütçe gelirlerinin ekonomik sınıflandırılması tablosu,
8-Giderlerin
ekonomik,
fonksiyonel
ve
kurumsal
sınıflandırılması tabloları,
 9-Bütçe giderlerinin ekonomik, fonksiyonel, kurumsal ve
finansal sınıflandırılması,
 10-Bütçe giderleri ve ödenekler tablosu,
 vb. raporlardır.
51
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 52
© 2003 By Default!
4.2.Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi ve Hesap Verme
Sorumluluğu

Hesap verme, yönetim olgusunun özünde vardır
ve bu nedenle de kendilerine kamu kaynaklarını
yönetme ve kullanma yetkisi ve görevi verilen kamu
görevlileri ve örgütsel birimlerin en temel
yükümlülüğüdür.

Devlet muhasebesi, kaynak kullanımı gerektiren
işlemleri kaydetmeli ve bu işlemleri özetleyen mali
raporların hazırlanmasına temel teşkil etmelidir. Bu
nedenle muhasebe, bir çok kaynağın kullanıldığı mali
hesap verme süreci için temel bir unsur olma
özelliğini taşır. Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi
ile getirilen gelişmiş raporlama sistemi sayesinde,
yönetimin hesap verme sorumluluğunu yerine
getirebileceği sağlam bir temel oluşturulmaktadır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
52
Slide 53
© 2003 By Default!
4.3.Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesinin Mali
Saydamlığa Katkıları

Genel yönetim kapsamındaki bütün kurumların
mali işlemlerinin aynı muhasebe standartlarına göre
kaydedilmesi ve raporlanması sağlanmaktadır.

Tahakkuk etmiş ancak ödenmemiş borçların
tespitine güvenilir bir kaynak sunmaktadır.

Geliştirilen muhasebe standartları ve hesap
planıyla birlikte, hükümetin gerçekleşmesi muhtemel
yükümlülükleri ve yarı mali nitelikli tüm faaliyetleri
muhasebe tarafından uygun şekilde kayıt altına
alınarak raporlamaya başlanılmıştır. Borçlanma
yoluyla nakit veya mahsup yoluyla elde edilen
kaynakların
kullanımı
tamamen
muhasebe
tarafından izlenebilmektedir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
53
Slide 54
© 2003 By Default!

Sorumluluğun ve şeffaflığın temini için mali
olaylar ait oldukları dönemde kaydedilmektedir.

Mali raporların düzenli yayımlanması konusunda
kesin taahhütlerde bulunulmaktadır.

Kamu kaynağı kullanan tüm kurumların aynı tip
mali raporlar hazırlaması ve bunların konsolide
edilmesi sağlanarak kamu faaliyetleri hakkında bilgi
edinilmesi sağlanmıştır.

Varsayım ve tahminlerdeki sapmalar ile
gerçekleşmesi muhtemel yükümlülükler nedeniyle
ortaya çıkabilecek mali riskler raporlanabilmekte.
Bunun yanı sıra devlete ait önceden belirlenmiş
standartları olan bir bilânço çıkarılarak, merkezi
hükümetin borçları ve varlıklarının yapısı düzenli
olarak gösterilebilmektedir.
54
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 55
© 2003 By Default!
SONUÇ:

Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi ile
genel bütçeye dâhil dairelerde ortak
muhasebe ve raporlama standartları ile
çerçeve bir hesap planının uygulanması
sağlanmıştır. Ayrıca, genel bütçe dairelerinin
mali
istatistiklerinin
hazırlanması
ve
yayımlanması konusunda Maliye Bakanlığı
yetkilendirilmiş olup bu alandaki dağınıklık
giderilmeye çalışılmıştır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
55
Slide 56

© 2003 By Default!
Böylece, merkezi yönetime, yerel idarelere
ve sosyal güvenlik kurumlarına ait mali raporlar
hem alt birimler itibariyle ve hem de
birleştirilmiş halde hazırlanıp
önceden
belirlenen aralıklarla kamuoyunun bilgisine ve
kullanımına sunulmaya başlanmıştır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
56
Slide 57
© 2003 By Default!

Hazırlanarak kamuoyunun kullanımına ve
eleştirisine sunulan bu raporlar, kamu yönetiminde
saydamlık ve hesap verilebilirliğin temelini
oluşturmaktadır.

Söz konusu raporlar, genel idare kapsamındaki
tüm
birimlere;
mali
kararları
alanlara;
akademisyenlere; basına; milli gelir, gayri safi milli
hâsıla gibi ulusal hesapları yapan Devlet İstatistik
Enstitüsüne,

Bütçe hazırlanmasında ve ödenek dağıtımında
kullanılmak üzere Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali
Kontrol Genel Müdürlüğüne,
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
57
Slide 58
© 2003 By Default!

Taşınmaz mallara ait bilgiler için Maliye
Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğüne,

Nakit yönetimi ve borçlanma gereksiniminin
tespit edilmesinde Hazine Müsteşarlığına,

Yatırım programlarının hazırlanmasında Devlet
Planlama Teşkilatına,

Para politikasının oluşturulmasında Merkez
Bankasına ve kamuoyuna sağlam bir veri tabanı
oluşturarak ekonomik ve mali geleceğin sağlam bir
şekilde oluşturulmasına katkı sağlamaktadır.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
58
Slide 59
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
© 2003 By Default!
59