kan bileşenleri kan bileşenlerine uygulanan ek işlemler (ışın, filtre

Dr. Hülya Bilgen
Medipol Mega Hastaneler Kompleksi
Dr. Tülay Karaağaç Akyol
Hacettepe Üniversitesi Kök Hücre Bilimleri Araştırma ve
Uygulama Merkezi (PEDİ-STEM)
Hacettepe Üniversitesi Kan Merkezi ve Aferez Ünitesi
Kan; Değerli ve Faydalı
 Tek kaynağı insan
olan,
 Alternatifi henüz
olmayan
 Yerinde
kullanıldığında hayat
kurtaran
17.02.2014
3
Ancak Riskli
 Hemolitik
 Non –hemolitik
 Enfeksiyon
 Alloimmunizasyon
 Kayıt hataları
 Henüz tesbit
edilemeyen viruslar,
pirionlar
17.02.2014
4
Kan Ürünü
Kandan hazırlanan terapötik materyal
Kan komponentleri
Plazma fraksinasyon ürünleri
17.02.2014
5
Sık Kullanılan Kan Komponentleri
Eritrosit süspansiyonu
Trombosit süspansiyonu
Taze donmuş plazma
Kriyopresipitat
Kriyo süpernatan (cryo-poor)*
17.02.2014
6
Kan Komponentleri
Tam Kan
Eritrosit
süspansiyon
u
Taze donmuş
Plazma
Sıvı
Plazma
17.02.2014
Trombositte
n zengin
plazma
Trombosit
süspansiyon
u
Kriyopresipita
t
7
BANKA KANI
 CPDA-1 li torbalarda plazma potasyumu başlangıçta 5.1
mEq/L iken, 35. Günde 78.5 mEq/L’ye çıkar
 Bu durum yenidoğanlar ve renal fonksiyon bozukluğu
olanlarda önemlidir
 Torbadaki hemoliz saklama süresiyle orantılı olarak
artar
 Serbest hemoglobin başlangıçta 78 mg/L iken, 35.
Günde 658 mg/L’ye çıkar
17.02.2014
8
Kan ve Komponentleri Transfüzyon
Amaçları
1.
2.
3.
Kan hacmini sağlamak
Dokulara oksijen taşınmasını sağlamak
Kanama ve koagülasyon bozukluklarını düzeltmek
9
TAM KAN
17.02.2014
10
Tam Kan / Ham Kan
 Donörden alındıktan sonra işlem görmeksizin
kullanılan kandır
 Ortalama hematokriti %36-37 dir
 Plazma 250 ml, eritrositler 200 ml’sini oluşturur
 +4°C’de 48 saatte trombositler fonksiyonlarını
kaybederler
 Labil koagülasyon faktörleri aktivitelerini kaybederler
 Günümüzde tam kan nadiren kullanılır
17.02.2014
11
Tam Kan Yerine Komponent
Kullanmanın Avantajları
Her bir kan ünitesinden birden
fazla hasta yararlanabilir
Tam Kan
17.02.2014
Eritrosit süspansiyonu
Trombosit konsantresi
Taze donmuş plazma
Kriyopresipitat
12
Tam Kan Transfüzyonunun
Dezavantajları
 Volüm yüklenmesi
 Trombosit ve lökosit antijenlerine karşı
alloimmünizasyon
 Plazma içeriğine bağlı olarak allerjik reaksiyon
görülme sıklığının artması
17.02.2014
13
Tam Kan Yerine Komponent
Kullanmanın Avantajları




17.02.2014
Özel bir kan komponentine gereksinimi olan hastalarda
optimal tedaviyi sağlar, tam kandan daha etkili ve daha
güvenlidir.
Gereksinim olmayan komponentlerin oluşturabileceği
yan etkiler önlenir.
Kan kaynağının boşa harcanması önlenir.
Komponentlerin raf ömrü daha uzundur.
14
Tam Kan Kullanma Oranı
GELİŞMİŞ ÜLKELERDE ORTALAMA %5
TÜRKİYE’DE
1999: %80
2013: <%20
17.02.2014
15
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU
17.02.2014
16
Eritrosit Süspansiyonu




Plazmasının 3/4’ü alınmış kandır.
Plazma içeriği 60-90 ml
Hacmi yaklaşık olarak 200 ml
Hematokriti %70-80
 SAG-M ve ADSOL’lü ES’larının hematokriti %55-60
dır, saklama süreleri 42 gündür.
17.02.2014
17
Eritrosit Süspansiyonunun Geçimli
Olduğu Sıvılar
 %0.9 NaCl
 ABO uyumlu plazma
 %5 albumin
 Bunlar dışında hiçbir sıvı veya ilaç kan torbası içerisine
konulamaz, kan seti ile aynı setten verilemez veya puşe
edilemez.
17.02.2014
18
Eritrosit Süspansiyonu Verilme Hızı
ve Şekli
 Normal Tx hızı 1-2 ml/kg/saat
 1 ünite ES verilme süresi 1-2 saat
 Hızlı Tx gerektiği durumlarda >1ml/kg/10 dk
 170 μ’luk filtreli standart transfüzyon setleri
kullanılmalıdır.
17.02.2014
19
RBC Tx Genel Prensipler






Sadece, elde edilecek fayda potansiyel risklerden daha
fazla olacaksa transfüzyon yapılmalıdır.
Transfüzyon için sabit bir hemoglobin değeri eşik olarak
kullanılmamalıdır.
Hipoksiye bağlı belirti ve bulgular vücudun kompanse
edici mekanizmaları tarafından düzeltilemeyecek
seviyeye geldiği zaman Tx yapılmalıdır.
Elektif cerrahi girişimler için otolog transfüzyon tercih
edilmelidir.
Farmakolojik ajanlarla tedavi edilebilen anemilerde
transfüzyon yapılmamalıdır.
Volüm kayıplarında transfüzyon ilk akla gelen tedavi
yaklaşımı olmamalıdır.
20
Şok İndeksi İle Kan Kaybının
Hesaplanması
Şok İndeksi (Şİ)= Nabız/Sistolik Kan Basıncı
Şİ
Volüm Kaybı
% Kayıp
Sıvı Seçeneği
0.5
0
0
-
0.8
500-1000
10-20
Kristaloid veya
kolloid
1.0
1000-1500
20-30
ES
1.1
1500-2000
30-40
Tam Kan
1.5
2500-3000
40-50
Tam Kan
17.02.2014
21
Akut Kan Kaybı
(Cerrahi, Travma veya Kanama)
 %15 - 30 kayıp - kristaloid ve kolloidler yeterlidir. Genç
hastalarda RBC tx gerek yoktur.
 %30 - 40 kayıp - hızlı volum replasmanına ve RBC tx
ihtiyacı vardır.
 >%40 kayıp - hayatı tehdit eder, volum replasmanına
ve genellikle tam kan (çoklu komponent)
replasmanına ihtiyaç vardır.
22
Transfüzyon Kararı
Transfüzyon vs
Tx yapmamak
Yarar
Risk
Mortalite
Yan etkiler
Morbidite
Anemi
Fonksiyonel
Toparlanma
23
24
The American Society of Anesthesiologists
Task Force on Blood Component
Therapy Recommendations
 Hb>10 g/dL – tx nadiren gerekir
 Hb 6-10 g/dL – tx endikasyonu hastanın
oksijenasyon durumuna göre değişebilir.
 Hb < 6 g/dL – tx çoğunlukla gereklidir.
25
26
OÖzcebe
27
Eritrosit Süspansiyonu Kullanım
Endikasyonları
 Hipoksiye bağlı belirti ve bulgular vücudun
kompanse edici mekanizmaları tarafından
düzeltilemeyecek seviyeye geldiği zaman Tx
yapılmalıdır.
 Hastanın laboratuvar değerlerine bakarak Tx
yapılmaz.
 Transfüzyonu başlatacak bir Hb seviyesi yoktur.
17.02.2014
28
Eritrosit Süspansiyonu Kullanım
Endikasyonları
Aneminin hipoksiye bağlı ve acil
semptomlarının ortaya çıkması
tedavi
gerektiren
Kısa ve sık soluma
Taşikardi
Senkop
Serebral hipoksi belirtileri
Angina pektoris
Kalp yetmezliği
17.02.2014
29
Eritrosit Süspansiyonu Kullanım
Endikasyonları
Farmakolojik ajanlarla düzeltilemeyen kronik anemilerde hastalar 7 gr/dl
hemoglobin değerini tolere edebilir
Orta-ağır derecede kalp yetmezliği
Solunum yetmezliği
Koroner arter hastalığı
Serebrovasküler hastalık
Varlığında, hasta asemptomatik ise hemoglobin değeri 8 gr/dl olacak şekilde
eritrosit süspansiyonu transfüzyonuna gerek duyulabilir.
Eskiden kabul edilen eşik 10 gr/dl idi
17.02.2014
30
Eritrosit Süspansiyonu Kullanım
Endikasyonları
 Hb<10gr/dl olan kronik transfüzyon programındaki
hastalar
 Aktif olarak kanayan ve klinik olarak stabil olmayan
hastalar
 Hb<10gr/dl olup cerrahi işlem sırasında beklenen
tahmini kan kaybı TKH’nin >%15 olabilecek hastalar
 Otolog ES kullanım endikasyonları allojeneik ES
kullanımıyla aynıdır.
17.02.2014
31
Eritrosit Süspansiyonu Transfüzyonu
Gereken Hastalıklar
 Hipoplastik anemiler
 Aplastik anemiler
 Kemoterapi sonrası kemik iliğinin baskılandığı haller
 Myelodisplastik sendrom
 Paroksismal nokturnal hemoglobinüri
 Konjenital hemolitik anemiler
 İmmünolojik nedenli olmayan kazanılmış hemolitik anemiler
 Konjenital hemolitik anemiler (Talasemi ortak hücreli anemi, eritrosit enzim
bozuklukları, eritrosit membran bozuklukları)
 Eritropoietin tedavisine yanıt vermeyen anemik kronik böbrek hastaları
17.02.2014
32
Eritrosit Süspansiyonu Kullanımının
Kontrendikasyonları
 Farmakolojik ajanlar ile aneminin düzeltilebileceği
durumlar;
 Fe
 B12
 Folik asit
 Eritropoietin
 Steroid
17.02.2014
33
Kanaması Olmayan Bir Erişkinde
Bir Ünite Tam Kan veya ES
Hematokriti
Hemoglobini
%3
1 g/dl
arttırır
17.02.2014
34
AABB;ES Transfüzyonu ile İlgili Yeni Öneriler
• Hastanede
yatan stabil hastalar için 7-8 gram hemoglobin düzeyleri
için restriktif transfüzyon stratejisi uygulanması
•Bilinen kardiyovasküler hastalığı olan kişilerde 8 gr/dl hemoglobin
düzeyinin altına düşmedikçe restriktif transfüzyon stratejisi
uygulanması
•Hemodinamik olarak stabil akut koroner sendromu olan hastalarda
restriktif veya liberal transfüzyon eşikleri hakında bir öneride
bulunulmamaktadır
•Transfüzyon kararlarını verirken hemoglobin konsantrasyonu yanısıra
hastanın semptomlarının da dikkate alınması
Red Blood Cell Transfusion: A Clinical Practice Guideline From the AABB, Ann Intern Med. 2012;157:4958.
17.02.2014
35
Masif Kanama Nedir?
 24 saat içinde total kan hacmine eşit miktarda kan
transfüzyonu yapılmasını gerektirecek şiddetteki
kanama
 24 saat içinde 10 üniteden fazla tam kan veya 20
üniteden fazla ES verilmesini gerektirecek kanama
 3 saat veya daha az bir süre içerisinde dolaşımdaki
kan hacminin %50’sinden fazlasının replasmanını
gerektirecek kanama
 150 ml/dk kan kaybı
17.02.2014
36
Masif Transfuzyon
AMAÇ
 Volum kaybının düzeltilmesi
 Oksijen taşıma kapasitesinin düzeltilmesi
 Metabolik bozuklukların düzeltilmesi
 Hemostazın düzeltilmesi
 Plazma onkotik basıncının düzeltilmesi
Masif Kanamada
 Kristalloid sıvılar
 Kolloid sıvılar
- Albumin
- Dekstran
- Hidroksi etil starch (HES)(hemostazı bozabilir.)
Lokal önlemlerle kanama durdurulmaya
çalışılmalıdır.
TROMBOSİT SÜSPANSİYONU
17.02.2014
39
Trombosit Süspansiyonu
 Trombosit süspansiyonu tam kandan santrifüjleme veya
donörlerden aferez cihazları kullanılarak elde edilir
 Tek ünite trombositler 4-6’lı gruplar halinde bir araya
getirilerek havuzlanmış trombosit süspansiyonları elde
edilir
17.02.2014
40
Trombosit Süspansiyonu
 1 Ünite tam kandan hazırlanır (50-70cc).
 1Ü/10 kg (erişkinde 6Ü) terapötik dozdur.
 1Ü içerisinde 5x1010 trombosit vardır.
 1Ü alıcıda trombosit sayısını mm3 kanda 5.000 arttırır.
 Aferez cihazı ile toplanan ürünlerde (200cc) 3x1011
trombosit vardır ve alıcıda trombosit sayısını mm3
kanda 30.000 arttırır.
17.02.2014
41
Trombosit Süspansiyonu Saklama
 Oda ısısında, ajitatörlerde
saklanır
 5 gün içinde tüketilmelidir
(bakteriyel bulaş)
 5. günde % 20-24 oranında
canlılığını kaybeder
17.02.2014
42
Trombosit Donörleri
 Tam kan donörlerindeki standarlara uyulmalıdır
 72 saat içerisinde aspirin almamış olmalıdırlar
 Aferez donörleri senede toplam 24’ü geçmemek üzere
her 3 günde bir cihaza bağlanabilirler
 Aferez donörlerinin işlem öncesi kan sayımlarında
trombosit sayısı en az 150.000 olmalıdır
17.02.2014
43
Trombosit Süspansiyonu
Transfüzyonunda Dikkat Edilecek
Noktalar
 Tercihan ABO uygun trombosit Tx yapılır
 Acil durumlarda ABO uygunsuz Tx da yapılabilir
 Rh uygunluğuna mutlak dikkat edilmelidir
 Doğurganlık çağını geçirmiş olan kadınlar ile yaşlılarda
ve erkeklerde acil durumlarda Rh negatif hastalara Rh
pozitif ürün kullanılabilir, ancak mutlaka hastaya Rh Ig
yapılmalıdır.
17.02.2014
44
Trombosit Transfüzyonu
Profilaktik transfüzyon
Terapötik transfüzyon
17.02.2014
45
Trombosit Süspansiyonu
Kullanım Endikasyonları
 Kanaması veya hemostatik bozukluğu olmayan




hastalarda Plt<10.000/mm3 (Plt<5.000/mm3??)
Hemostatik bozukluğu olan* ve kanaması olmayan
hastalarda Plt<20.000/mm3
Minör kanaması olan, DIC gelişen veya invaziv
prosedür uygulanacak ya da opere edilecek hastalarda
Plt<50.000/mm3
ES Tx gerektirecek kadar ciddi kanaması olan
hastalarda, göz veya beyin cerrahisi uygulanacak
hastalarda Plt<100.000/mm3
Masif transfüzyon uygulanan hastalarda
17.02.2014
46
Trombositopenik Hastalarda
Kanama Riskini Arttıran Faktörler
 Ateş
 Sistemik enfeksiyon
 DIC veya diğer koagülopatiler
 Trombosit fonksiyonlarını inhibe eden ajanlar
 Antikoagülan tedavi
 Üremi
 Lökostazis
 Mukozit veya diğer anatomik lezyonlar
17.02.2014
47
Trombosit Suspansiyonları
 Kİ nin baskılanmasında eşik değer altında kanamayı
önlemek amaçlı,
 İmmun trombositopenide masif kanamada kullanılır.
 TTP ve HİT de kontrendikedir.
 Glanzmann hastalığında; anti IIb-IIIa antikoru
TAZE DONMUŞ PLAZMA
17.02.2014
49
17.02.2014
50
Taze Donmuş Plazma
 Tam kandan elde edilen taze plazmanın altı saat içinde
dondurulmasıyla taze donmuş plazma TDP elde edilir.
 Taze plazma içinde koagülasyon faktörleri, globulin ve
albümin bulunur.
 Bu üründe labil koagülasyon faktörlerinin aktiviteleri
korunmuştur
 TDP –20 ºC’de 1 yıl saklanabilir.
•
•
•
•
17.02.2014
Labil koagülasyon faktörleri
Albümin, globülin gibi plazma proteinleri
Bağlama faktörleri
Farklı büyüme faktörleri
51
Taze Donmuş Plazma Kullanım
Endikasyonları
 PT ve aPTT’nin normalin 1.5 katından yüksek olan
 Faktör eksikliği olup faktör düzeyleri <%25 olan
 Fibrinojen düzeyi < 100 mg/dl olan
aktif kanamalı veya invaziv işlem uygulanacak hastalar
(spesifik faktör konsantreleri yokluğunda!)
17.02.2014
52
Taze Donmuş Plazma Kullanım
Endikasyonları
 Warfarin etkisini acil olarak ortadan kaldırmak
 TTP / HUS
 Dissemine intravasküler koagülasyon
 Herediter anjiyonörotik ödem (C1-esteraz inhibitör
eksikliği)
 Masif transfüzyon, kristalloid-kolloid ile
replasman (PT-aPTT>1.5 N)
 Ağır karaciğer yetmezliği
17.02.2014
53
Taze Donmuş Plazmanın
Kullanılmaması Gereken Durumlar
 Volüm genişletmek amacıyla
 Yalnızca kanama veya yalnızca uzamış PTZ/aPTT
değerlerini düzeltmek amacıyla
 Nütrisyonel destek amacıyla
 Kardiyopulmoner bypass sonrası profilaktik
amaçla
17.02.2014
54
KRİYOPRESİPİTAT
17.02.2014
55
Kriyopresipitat
 TDP 1-6°C’de gece boyunca yavaş yavaş eritilir
 Santrifüj ile süpernatan ayrıştırılarak atılır
 Kalan 10-15 cc peltemsi kısma denir
 Hemen dondurulur, TDP gibi saklanır
 Kullanım için plazma çözücülerde çözdürülür ve 6 saat
içinde kullanılır
17.02.2014
56
Kriyopresipitat
 10-15 ml’dir.
 1-2 Ü/10 kg olarak kullanılır
 80-120 Ü FVIII:C
 250 mg fibrinojen
 TDP’da bulunan FXIII içeriğinin %20-30’u
 TDP’da bulunan vWF içeriğinin % 40-70’i
17.02.2014
57
Kriyopresipitat Kullanım
Endikasyonları
 İnvaziv işlem uygulanacak veya kanaması olan ve
fibrinojeni <100 mg/dl olan hastalar
 DDAVP’nin etkili olmadığı kanaması olan veya
invaziv işlem uygulanacak olan vW hastaları
 FXIII eksikliği olan kanamalı veya invaziv işlem
uygulanacak hastalar
17.02.2014
58
KAN KOMPONENTLERİNDE
GRUP SEÇİMİ ve ÖNEMLİ
NOKTALAR
17.02.2014
59
DİKKAT!
 Kayıt hatası  Ölüm ! %48
 Doğru hasta , doğru etiket
 Tam-eksiksiz istem formu
 Verici örneğinin doğru etiketlenmesi
 Doğru etikete sahip kan torbası
 Doğru kanın doğru hastaya verilmesi
17.02.2014
60
Tx Bağlı Ölüm veya Majör
Komplikasyonlar
Acute
Transfusion
Reactions
Post
transfusion
purpura
Acute lung
injury
Transfusion
transmitted
infections
Delayed
Transfusion
Reactions
Incorrect
Transfusion
SHOT Initiative. Williamson BMJ 1999
61
Aynı Grup Kan Yok ve Durum Acil
!!!
 Tam kan kullanımında verici ve alıcı aynı ABO-Rh
grubundan olmalıdır.
 Aynı gruptan kan yok ve durum acil  Tabloya
bakınız!
 Tablodaki bilgileri uygulayabilmek için kullanılan
kan ürünü mutlaka eritrosit süspansiyonu
olmalıdır.
17.02.2014
62
Acil Şartlarda Farklı ABO Kan
Grubundan Transfüzyon
Alıcı Kan Grubu
17.02.2014
Verilebilecek ES
O
Yok
A
O
B
O
AB
A, B , O
63
ABO Grubundan Emin Değilseniz;
 Transfüzyonu erteleyiniz,
 Zorunlu ise O Rh (-) eritrosit süspansiyonu
kullanınız.
17.02.2014
64
Aynı Rh Grubundan Kan Yok ve
Durum Acil !!!
 Rh (-) kan , Rh (+) için uygun,
 Rh (-) anne adaylarına Rh (+) kan vermeyiniz,
 Rh (-) kişilere Rh (+) verirseniz Rh immunglobulini
yapınız.
17.02.2014
65
Rh Faktöründen Emin Değilseniz;
 Rh (-) kan ürünü transfüze ediniz.
 Hastanın Du (zayıf D) olması durumunda Rh (+)
kan ürünü verilebilir.
17.02.2014
66
Plazma Transfüzyonu
 Uygunluk testleri gerekli değil
 ABO uygun plazma kullanınız
17.02.2014
67
17.02.2014
68
KAN ÜRÜNLERİNE UYGULANAN
İLERİ İŞLEMLER
 Filtreleme
 Işınlama
 Yıkama
17.02.2014
69
Hebert PC
70
İmmünkompromize Hastada Lökosit ve
Lenfositler ile İlişkili Kan Transfüzyonu
Komplikasyonları
 HLA alloimmünizasyonu
 CMV bulaşı
 Febril non-hemolitik transfüzyon reaksiyonları
 TA-GVHD
 İmmünmodülasyon
71
HLA ALLOİMMUNİZASYONU TEDAVİSİ
 HLA uygun trombosit süspansiyonu veya trombosit cross-
match’i uygun trombosit süspansiyonu kullanmak
 IVIG, immünsupresifler
 HLA alloimmunizasyonunu önlemek (en ideali!!!) Bu
da ancak uzun süreli transfüzyona gereksinimi olacağı
tahmin edilen hasta gruplarında lökosit filtreleri
kullanılarak gerçekleştirilebilir
LÖKOSİTTEN ARINDIRMA YÖNTEMLERİ
 Santrifügasyon: Lökositlerin yoğun olduğu tabaka (buffy
coat) ayrılır. Etkinliği %70-80
 Eritrositleri yıkama % 85
 Eritrositleri dondurup çözdükten sonra yıkama %98
 Eritrositleri SAG-M’lü sıvılar içine toplama %70
 Lökosit filtreleri %99.99
LÖKOSİT FİLTRELERİ
 Özel üçüncü jenerasyon kan filtreleri, eritrosit veya
trombosit süspansiyonlarında, HLA alloimmünizasyonu
ve CMV transmisyonuna neden olan lökositleri 5x106’nın
altına indirir.
HANGİ ÜRÜNLER
FİLTRELENMELİ
 Eritrosit süspansiyonu
 Aferez trombositi
 Havuzlanmış trombosit
FİLTRELERİ NE ZAMAN, NASIL KULLANALIM?
 Filtrelerin yatak başı kullanımı standart infüzyon setlerinin
kullanımından daha karışıktır.
 Sadece yerçekiminin infüzyonu ile kullanılmalı, infüzyon
pompası veya basınç uygulamasından kaçınılmalıdır.
 Üstelik lökosit azaltmadaki etkinliğin ölçümü
yatakbaşında mümkün değildir.
FİLTRELERİ NE ZAMAN, NASIL
KULLANALIM?
O halde, filtreleme kan bankasında yapılmalıdır...
FİLTRELERİ NE ZAMAN, NASIL
KULLANALIM?
Peki saklama öncesi mi, saklama sonrası mı?
FİLTRELERİ NE ZAMAN, NASIL
KULLANALIM?
Saklama öncesi lökositlerin uzaklaştırılması
mikroagregatların oluşumunu ve sitokinlerin salınımını
azaltır.
Ancak depolama sırasında kan ürününde bakteri
üremesi riskini arttırır!!!
LÖKOSİTİ AZALTILMIŞ ÜRÜNÜ NE KADAR
SAKLAYACAĞIZ?
Lökositi azaltılmış eritrositler filtrasyon veya diğer bir
açık sistemle hazırlanmışsa, saklama ömrü 2-6 ºC’de 24
saat ile sınırlıdır.
ÜRÜNLERİ NASIL KONTROL EDECEĞİZ?
 Otomatize kan hücre sayımı (cbc) lökositi azaltılmış
ürünlerdeki küçük miktardaki lökositi ölçmede yeterince
duyarlı değildir.
 Yüksek volümlü manuel sayım cihazları veya Flow
sitometri yöntemi tercih edilmelidir.
Kontrol edilecek
parametre
Kalite koşulu
Kontrol sıklığı
Rezidüel lökosit
Sayım ile
Tüm ünitelerin %1’i ile
<1x106/ünite olmalı minimum ayda 10 ünite
Hemoglobin
Minimum
40 g/ünite
Tüm ünitelerin %1’i ile
minimum ayda 4 ünite
Saklama sonundaki hemoliz
Eritrosit kütlesinin
%0,8’inin altında
Ayda 4 ünite
Test edilen ünitelerin % 90’ı bu kriterleri karşılamalı.
LÖKOSİT FİLTRESİ KULLANIM
ENDİKASYONLARI
KESİN
1-Lökosit antikorlarına sahip olduğu bilinen veya şüphe
edilen hastalarda ya da lökosit antijenlerine karşı
alloimmünizasyon gelişmesini önlemek amacıyla
2-CMV bulaşının önlenmesinde CMV negatif kanın
alternatifi olarak
3-FNHTR riskini azaltmada
LÖKOSİT FİLTRESİ KULLANIM
ENDİKASYONLARI
TARTIŞMALI:
1-Kanser rekürrensi riskini artıran immünmodulasyonu veya
bakteriyel enfeksiyon riskini azaltmada
2-Prion hastalıkları riskini azaltmada
3-Eritrositlerin Yersinia enterokolitika kontaminasyonu riskini
azaltmada
4-Lösemi veya myelodisplastik sendrom
5-Yeni tanı almış MM veya NHL
LÖKOSİT FİLTRESİ KULLANIM
ENDİKASYONLARI
TARTIŞMALI:
6-Bütün ki/periferik kök hücre transplantları
7-Malignensi için adoptif immünoterapi alan hastalar
8-Çok sayıda transfüzyon yapılması gereken diğer hastalar
9-Kalp akciğer transplantları
10-HIV pozitif hastalar
Lökosit Filtresi Kullanım
Endikasyonları
 Lösemi veya myelodisplastik sendrom
 Yeni tanı almış multiple myeloma veya non-Hodgkin’s






lenfoma (transplant yapılıp yapılmayacağı belli olana
kadar)
Bütün kemik iliği/periferik kök hücre transplantasyonları
Malignensi için adoptif immünoterapi alan hastalar
İki kere nonhemolitik febril transfüzyon reaksiyonu
geçiren hastalar
Çok sayıda transfüzyon yapılması gereken diğer hastalar
Kalp ve akciğer transplantasyonları
HIV pozitif hastalar
88
IŞINLAMA
IŞINLAMA
 GVHH’ının primer sebebi kan komponentlerinin içerdiği
canlı T lenfositlerdir.
 GVHH’ını önlemenin tek yolu da kan ürünlerini
ışınlamaktır.
TA-GVHD KORUNMA
 Sellüler kan komponentlerinin gamma irradiasyonu TA-
GVHD gelişmesini engeller.
 Önerilen doz kanın ortasından geçen düzlemde minimum
2500 cGy’dir.
 Işınlama T lenfositlerin çoğalmasını engeller, buna karşın
eritrosit, trombosit ve granülositlerin fonksiyonlarını
etkilemez.
91
IŞINLAMA
TRANSFÜZYON İLİŞKİLİ GRAFT VERSUS HOST HASTALIĞI
(TİGVHH)
 Donör lenfositlerinin duyarlı konakta klonal ekspresyonu ve
engraftmanı sonucu meydana gelir.
IŞINLAMA
TRANSFÜZYON İLİŞKİLİ GRAFT VERSUS HOST HASTALIĞI
(TİGVHH)
TİGVHH gelişimi riskini belirleyen faktörler;
 Hastanın immün yetmezliğinin derecesi
 Donör-alıcı arası HLA benzerliğinin derecesi
 Hastaya transfüze edilen ve çoğalma yeteneği olan T lenfosit
sayısıdır.
IŞINLAMA
TRANSFÜZYON İLİŞKİLİ GRAFT VERSUS HOST HASTALIĞI
(TİGVHH)
Klinikte;
 Ateş
 Dermatit ve eritroderma
 ALT, AST, ALP ve bilirubin artışı ile giden hepatit
 Günde 3-4 litre sekretuar diyare ile giden enterokolit
 Hiposellüler ki, pansitopeni ve immün yetmezlik görülür
IŞINLAMA
TRANSFÜZYON İLİŞKİLİ GRAFT VERSUS HOST HASTALIĞI
(TİGVHH)
TEDAVİSİ VE KORUNMA
 Etkin bir tedavisi yoktur. %90 ölümle sonuçlanır.
 En iyi yöntem, transfüze edilecek kanın içindeki immünolojik
yönden aktif hücrelerin çoğalmasını önlemektir.
 Bunu da gama ışınlama sağlar.
IŞINLAMA
TRANSFÜZYON İLİŞKİLİ GRAFT VERSUS HOST HASTALIĞI
(TİGVHH)
TEDAVİSİ VE KORUNMA
 Işınlama sezyum-137 veya kobalt-60 içeren özel aletlerle, 2500-
3200cGy dozda yapılır.
 Önerilen doz kanın ortasından geçen düzlemde minimum
2500cGy’dir.
 Işınlama T lenfositlerin çoğalmasını engeller, buna karşın
eritrosit, trombosit ve granülositlerin fonksiyonunu etkilemez.
(Lenfositler fonksiyonel olarak aktivitesini korur ancak
üreyemediklerinden, hastanın dokularını infiltre edemez.)
Işınlanması Gereken Sellüler Kan
Ürünleri
 Birinci derecede akrabadan alınan kan ürünü ve HLA uygun trombosit







süspansiyonu
Intrauterin transfüzyonda kullanılacak kan ürünü
İmmün yetmezliği olan alıcıda kullanılacak kan ürünleri
Hodgkin/non -Hodgkin hastalarında kullanılacak kan ürünleri
Allojeneik kemik iliği veya periferik kök hücre nakli yapılan alıcıda
kullanılacak kan ürünleri
Neonatal exchange transfüzyonda kullanılacak kan ürünleri
Malignensi için adoptif immünoterapi alacak olan hastalarda
kullanılacak kan ürünleri
Böbrek hariç solid organ transplantasyonu yapılan hastalarda
kullanılacak kan ürünleri
98
IŞINLAMA
HANGİ KAN ÜRÜNLERİ IŞINLANMALIDIR?
 Eritrosit süspansiyonu
 Trombosit
 Granülosit
 Donmamış plazma
IŞINLAMA
HANGİ ÜRÜN , NASIL?
 Eritrositler alındıktan sonraki 14 gün içinde ışınlanabilir,
ışınlandıktan sonra alınmalarının 28. gününe kadar
saklanabilirler.
 Işınlanmış trombositler orijinal son kullanma tarihine kadar
verilebilir.
 Işınlama sonrası eritrositlerden potasyum çıkışı artar (normal
banka kanının iki katına çıkar) Bu nedenle potasyum artışını
tolere edemeyecek hastalarda ilk 24 saatte kullanılmalıdır.
IŞINLAMA
IŞINLAMANIN YAN ETKİLERİ
 Işınlanmış eritrosit süspansiyonunda potasyumun
yanısıra serbest hemoglobin de iki katına çıkar. Hücre içi
ATP azalır.
 Işınlanan kanlarda lipid peroksidasyonu ve Hb
oksidasyonu gösterilmiştir.
 Çekirdekli hücrelerde malign dönüşüme neden olabilir.
IŞINLAMA
IŞINLANMASI GEREKEN SELLÜLER KAN ÜRÜNLERİ
 Birinci derece akrabadan alınan kan ürünü, HLA uygun
trombosit süspansiyonu
 İntrauterin transfüzyonda kullanılacak kan ürünleri
 İmmün yetmezliği olan alıcıda kullanılacak kan ürünleri
 Allojeneik kemik iliği veya periferik kök hücre nakli yapılan
alıcıda kullanılacak kan ürünleri
 Neonatal ekschange transfüzyonda kullanılacak kan ürünleri
IŞINLAMA
IŞINLANMASI GEREKEN SELLÜLER KAN ÜRÜNLERİ
 HL/NHL hastalarında kullanılacak kan ürünleri
 Yoğun KT alan hastalarda kullanılacak kan ürünleri
 Absolü lenfosit sayısı mikrolitrede 500’ün altında olan
hastalarda kullanılacak kan ürünleri
 Böbrek hariç, solid organ transplantasyonu yapılan hastalarda
kullanılacak kan ürünleri
IŞINLAMA
IŞINLANMIŞ KAN ÜRÜNÜ KULLANIMI
ZORUNLU ENDİKASYONLARI
 Kemik iliği transplantasyonu
 Prematüre ve yoğun bakım yenidoğanları
 Şiddetli immün yetmezlikli hastalar
 İU kan transfüzyonu
 YD ekschange transfüzyonu
 HH
 HLA uygun trombosit transfüzyonu
IŞINLAMA
IŞINLANMIŞ KAN ÜRÜNÜ KULLANIMI
ZORUNLU OLMAYAN ENDİKASYONLARI
 Akut lösemiler
 NHL
 Solid organ nakli yapılan hastalar
 Yoğun KT/RT nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanmış solid
tümörlü hastalar
IŞINLAMA
KONTROL
 Komponentin hiçbir kısmının 25Gy’den az ve 50Gy’den
fazla doz almamış olması garanti edilmelidir.
 Her bir radyasyon kaynağı için uygulama zamanı
standardize edilmeli ve izotopun kaybı dikkate alınarak
belli aralarla yeniden valide edilmelidir.
 Komponentin ışınlandığını gösteren radyasyona duyarlı
etiketlerin kullanımı önerilmektedir.