Madde ve Maddenin Özellikleri

Madde ve Maddenin
Özellikleri
Madde
• Madde kütlesi, hacmi ve eylemsizliği
olan her şeydir. Maddenin aynı
zamanda kütlesi hacmi vardır.
Maddenin üç fiziksel hali vardır: Katı,
sıvı, gaz.
Hacim
• Her maddenin kendisine ait bir
hacmi vardır. Hacim V ile
gösterilir. Katı ve sıvıların belirli
bir hacimleri vardır. Sıvıların
hacmi, dereceli kaplarla ölçülür.
Katıların hacmi ise içinde hiç
çözünmediği bir sıvı bulunan
dereceli kaba atıldığında
taşırdığı sıvının hacmi ile
ölçülür. Gazların belirli bir
hacmi yoktur. Bulunduğu kabın
hacmi aynı zamanda gazın
hacmidir.
Kütle
• Her maddenin kütlesi vardır. Kütle
m ile gösterilir. Maddelerin
kütleleri, eşit kollu terazi ile
ölçülür. Miktarı artan bir
maddenin kütlesi kesinlikle artar.
• Kütle birimleri genel olarak
miligram (mg), gram (g), kilogram
(kg ve ton) olarak ifade edilir.
• 1000 mg = 1 g ; 1000 g = 1 kg ;
1000 kg = 1 ton dur.
Eylemsizlik
• Maddelerin bulunduğu durumu koruma isteğine eylemsizlik
denir. Bunun için gösterdiği dirence de eylemsizlik kuvveti
denir. Hareket eden bir maddenin hareketine devam etme,
durmakta olan bir maddenin de durmaya devam etme
isteğine eylemsizlik denir.
• Günlük hayatımızda sıkça karşılaştığımız bir durumdur. Bir
otomobil ani bir fren ile durduğunda içinde oturmakta olan
yolcuların öne doğru hareket etmesi ya da aniden kalkış
yaptığında içinde oturmakta olan yolcuların geriye doğru
hareket etmesi eylemsizlik örneğidir, içi su dolu bir bardağın
altına konan bir kağıdın hızlı bir şekilde çekilerek bardağın
altından alınması ve bardağın hareket etmemesi bir
eylemsizlik örneğidir.
Fiziksel Değişme
• Maddenin dış görünüşü ile ilgili olan özelliklere fiziksel
özellikler denir. Yoğunluk, sertlik, renk, koku, tad …. gibi.
• Maddenin sadece dış yapısında meydana gelen değişmelere
ise fiziksel değişmeler denir. Fiziksel değişimler sonucu
maddelerin fiziksel özellikleri değişir. Buzun erimesi, alkolün
buharlaşması, tuzun suda çözünmesi, yoğurttan ayran
yapılması, naftalinin süblimleşmesi, camın kırılması…. gibi
olaylarda maddenin sadece fiziksel özellikleri değişir.
• Saf maddelerin yapısına ısı verildiğinde, maddenin ya
sıcaklığı artar ya da fiziksel hâli değişir.
Kimyasal Değişim
• Maddenin iç yapısı ile ilgili olan özelliklere kimyasal
özellikler denir. Yanıcı olup olmaması, asidik ya da bazik
özellik göstermesi …. gibi.
• Maddelerin atom ve moleküllerinde meydana gelen
değişikliklere kimyasal değişme denir. Kimyasal
değişimler sonucunda maddelerin hem fiziksel hem de
kimyasal özellikleri değişir. Odunun yanması, metallerin
paslanması, asitin bazla nötrleşmesi, suyun elektrolizi,
yaprakların sararması, domatesin çürümesi, peynirin
küflenmesi…. gibi olaylarda madde kimyasal değişime
uğrar. Bu durumda kimyasal özellikler ile birlikte
fiziksel özellikler de değişir.
Maddenin Katı Hali
• Maddenin belirli bir şekle ve hacme sahip en düzenli halidir.
Örnek demir, tahta, buz birer katı örneğidir.
• Taneciklerinin düzenli ve aralarında boşlukların en az olduğu
hâlidir.
• Belirli şekilleri vardır ve akışkan değildir. Tanecikleri birbiri
ile temas hâldedir. Ancak bulundukları yerde titreşim
hareketi yaparlar. Bu olay katıların bir şekle sahip olmasını
sağlar.
• Katı maddelerin yapısına ısı verildiğinde enerjileri artar ve
belirli bir sıcaklıkta hâl değiştirirler ve sıvı hâle geçerler.
• Maddenin potansiyel enerjisi en az olan hâlidir.
Maddenin Sıvı Hali
• Sıvı maddenin belirli bir hacmi vardır,
ancak belirli bir şekli yoktur. Sıvıyı
oluşturan tanecikler arasında az da olsa
boşluk bulunur. Örnek su, benzin, alkol...
• Tanecikleri birbiri ile temas hâlindedir.
Tanecikleri arasında mini boşluklar vardır.
• Tanecikler sürekli hareket ettiklerinden
birbirleri üzerinde kayarak yer
değiştirirler. Bu sıvının belirli bir şeklinin
olmamasına sebep olur.
• Sıvılar akışkandır ve bulundukları kabın
doldurdukları kadarının şeklini alırlar. Sıvı
maddelerin yapısına ısı verildiğinde
enerjileri artar ve belirli bir sıcaklıkta hâl
değiştirirler ve gaz hâle geçerler.
• Belirli bir hacimleri vardır.
• Bulundukların kabın temas ettikleri
alanlarına basınç uygularlar.
Maddenin Gaz Hali
•
•
•
•
•
•
Maddenin sıvı hal gibi belirli bir şekli yoktur. Bir gazın hacmi bulunduğu
kabın hacmine eşittir. Gazların hacimleri basınç ve sıcaklıklarına bağlı
olarak değişir. Hava, karbondioksit, oksijen birer gazdır.
Tanecikleri birbirinden bağımsız hareket eder. Tanecikleri arasındaki çekim
yok kabul edilir.
Sürekli hareket hâlinde olduklarından belirli bir şekilleri yoktur.
Bulundukları kapalı bir kabın her yerine homojen olarak yayılırlar ve kabın
şeklini alırlar. Yani belirli bir hacimleri yoktur.
Tanecikleri arasında katı ve sıvılara göre çok büyük boşluklar vardır.
Isıtıldıklarında hacimleri artar ve tanecikleri daha hızlı hareket ederler.
Gazlar sıvı hâle geçene kadar kuvvet etkisi ile sıkıştırabilirler.
Akışkanlığı, sıvılardan büyüktür.
Potansiyel enerjisi en büyük olan gaz hâli, en küçük olan katı hâlidir.
Hal Değişimi
Katı eriyerek sıvıya, süblimleşerek gaza dönüşür.
Sıvı buharlaşarak gaza, donarak katıya dönüşür.
Gaz yoğunlaşarak sıvıya, depozisyon ile ise katıya dönüşür.
Erime Noktası
Bir maddenin katı haleden sıvı hale geçmesidir.Sıvılar için ayırt edicidir.
Donma Noktası
Bir maddenin sıvı halden katı hale geçmesidir. Sıvılar için ayırt edicidir.
Kaynama Noktası
Bir maddenin sıvı halden gaz haline geçmesidir. Sıvılar için ayırt edicidir.
Yoğunlaşma Noktası
Bir maddenin gaz halinden sıvı hale geçmesidir.Gazlar için ayırt edicidir.
Süblinleşme
Bir maddenin katı halden gaz haline geçmesidir.Katılar için ayırt edici
özelliktir.