6. sınıf sunu - WordPress.com

FEN VE TEKNOLOJİ
MADDENİN TANECİKLİ YAPISI
FEN VE TEKNOLOJİ
Maddenin Tanecikli Yapısı
FEN VE TEKNOLOJİ
Maddenin Tanımı
 Kütlesi olan ve boşlukta yer kaplayan her
şeye madde denir.
FEN VE TEKNOLOJİ
Cisim nedir?
 Maddenin şekil almış halidir.
FEN VE TEKNOLOJİ
Maddenin Halleri
 Maddeler doğada 3 halde bulunur:
 Katı maddeler
 Sıvı maddeler
 Gaz maddeler
FEN VE TEKNOLOJİ
Katı Maddeler
 Belirli bir şekli olan, sıkıştırılamayan
fakat genleşebilen maddelere katı
madde denir.
 Katı maddenin tanecikleri hareketsizdir.
FEN VE TEKNOLOJİ
Sıvı Maddeler
 Belirli bir şekli olmayan fakat bulunduğu
kabın şeklini alan sıkıştırılamayan ama
genleşebilen akışkan maddelere sıvı
maddeler denir.
FEN VE TEKNOLOJİ
Gaz Maddeler
 Belirli bir şekli olmayan fakat bulunduğu
kabın şeklini alan sıkıştırılabilen ve
genleşebilen uçucu maddelere gaz
maddeler denir. Gaz maddeler kapalı
kaplarda bulundurulmalıdırlar.
FEN VE TEKNOLOJİ
Maddelerin Sıkışma
Özelliği
 Tanecikleri arasında boşluk olan
maddeler kuvvet etkisi ile sıkıştırılabilir.
Bu maddeler ise sadece gaz
Kuvvet
maddeleridir.
Kuvvet
FEN VE TEKNOLOJİ
Maddelerin Genleşme
Özelliği
 Katı, Sıvı ve Gaz taneciklerinin sıcaklık
arttıkça hareketleri hızlanır. Bu
durumda kapladıkları yer artar.
 Genleşme ile termometre, uçan balon
gibi aletler yapılmıştır.
FEN VE TEKNOLOJİ
Maddelerin Özellikleri
Katı
Sıkışma
Sıvı
Sıkıştırılamaz Sıkıştırılamaz
Gaz
Sıkıştırılır
Genleşme
Genleşir
Genleşir
Genleşir
Öteleme
Yapmaz
Yapar
Yapar
Yok
Vardır
Vardır
Vardır
Yoktur
Yoktur
Tanecik arası
boşluk
Belirli şekil
FEN VE TEKNOLOJİ
Maddelerin görülebilen
hissedilebilen özelikleri
 RENK
 SAYDAMLIK VE OPAKLIK
 KOKU TAD
 SERTLİK YUMUŞAKLIK
FEN VE TEKNOLOJİ
Maddenin ORTAK özellikleri
 KÜTLE
 HACİM
 EYLEMSİZLİK
 ELEKTRİKLİ YAPI
BU ÖZELLİKLER MADDE
MİKTARINA GÖRE
DEĞİŞİRLER
FEN VE TEKNOLOJİ
MADDE
KATI
SIVI
GAZ
TANECİKLİ
BOŞLUK
ÇOK AZ
BİRAZ
BOŞLUK
VAR
BOŞLUKLAR
ÇOK
FEN VE TEKNOLOJİ
Çok sayıda aynı çeşit
atomların bir araya gelerek
oluşturduğu maddeye
ELEMENT denir.
Elementlerdeki
atomlar tek çeşittir.
Elementler saf
maddelerdir.
FEN VE TEKNOLOJİ
Hidrojen,oksijen,iyot gibi bazı elementler
kümeler halinde bulunur.
Bu atom kümelerine MOLEKÜL denir.
FEN VE TEKNOLOJİ
Moleküller iki atomdan oluştuğu gibi
çok fazla sayı da atomdan da oluşur
Bazı moleküller tek çeşit atomdan oluşurken;
bazı moleküller farklı çeşit atomlardan oluşur.
Molekülleri oluşturan farklı çeşitteki atomların büyükleri
ve özellikleri de birbirinden farklıdır.
FEN VE TEKNOLOJİ
MOLEKÜLLER
BASİT YAPILI
MOLEKÜLLER
( AZ SAYIDA
ATOM)
KARMAŞIK
YAPILI
MOLEKÜLLER
(ÇOK SAYIDA
ATOM)
FEN VE TEKNOLOJİ
BİLEŞİK
İki yada daha
fazla çeşitte
element
atomlarının bir
araya gelerek
oluşturdukları
yeni saf maddeye
denir.
Bileşiği
oluşturan
elementler
kendi
özeliklerini
kaybeder.
FEN VE TEKNOLOJİ
MADDEDEKİ
DEĞİŞİMLER
FİZİKSEL DEĞİŞİM
KİMYASAL DEĞİŞİM
FEN VE TEKNOLOJİ
 Fiziksel özellikler
 Maddenin bir başka maddeye
dönüşmeksizin gözlenebilen ve ölçülebilen
dış görünüşü ile ilgili özellikleridir.
 Maddenin rengi, kokusu, tadı,
çözünürlüğü, sertliği, hacmi, ısı ve elektrik
iletkenliği v.b. özelliklerdir
•
•
•
•
•
FEN VE TEKNOLOJİ
fiziksel değişimler
Kömürün toz haline gelmesi
Demirin tel ve levha haline gelmesi
Kağıdın yırtılması
Suyun buharlaşması
Şekerin suda çözünmesi
*** Bu olaylar sonunda maddenin
iç yapısında değişme olmaz.
*** Bütün hal değiştirme olayları fiziksel
FEN VE TEKNOLOJİ
 Kimyasal özellikleri
 Maddenin maddeler ile birleşerek yeni madde
oluşturabilme kapasitesidir.

Bir maddenin başka madde ile etkileşmesi
veya etkileşmemesi, onun kimyasal yapısı ile
ilgili özelliklerdendir.

Yanıcı olup olmaması, asidik ya da bazik
olması, suyla reaksiyona girip girmemesi
kimyasal özelliklere örnek verilebilir.
FEN VE TEKNOLOJİ
SAF (ARI)
MADDELER
 Tek tür tanecikten oluşan maddelere
saf madde denir
atomlar
moleküller
FEN VE TEKNOLOJİ
 Aynı cins atomlardan oluşmuş saf maddelere
Element denir.
Sembollerle ifade edilirler .
H:HİDROJEN
O:OKSİJEN
C:KARBON
Fe:DEMİR
FEN VE TEKNOLOJİ
 İki yada daha fazla elementin belirli oranda
birleşerek kimyasal yolla oluşturduğu yeni
özellikteki saf maddeye
BİLEŞİK DENİR
Ancak KİMYASAL YOLLA AYRILABİLİR
FEN VE TEKNOLOJİ
 İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN
ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN
ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE
OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR
 KARIŞIMI OLUŞTURAN MADDELER
KİMLİKLERİNİ KAYBETMEZLER
FEN VE TEKNOLOJİ
Aynı
cins
atom
veya
moleküllerden
oluşan
maddelere “saf madde” denir.
Elementler ve
maddelerdir.
bileşikler
saf
FEN VE TEKNOLOJİ
Karışımlar birden
fazla
faklı maddeden
oluşur.
Karışımı oluşturan
tanecikler
farklı moleküller
FEN VE TEKNOLOJİ
MADDE VE ISI
FEN VE TEKNOLOJİ
 Etkinliğimizdeki ısı alışverişi
kısmen,doğrudan
temas ile olmuştur.
 Teldeki veya alevdeki hızlı
moleküller hava
moleküllerine çarpıp onları
hızlandırmıştır.
FEN VE TEKNOLOJİ
 Bütün maddeler(katı,sıvı,gaz)
tanecikli
yapıdadır.
 Isıtılan maddenin tanecikleri
sıcaklığın etkisiyle hareketlenirler.
 Sıcak moleküller hızlı,soğuk
moleküller
yavaş hareket eder.
FEN VE TEKNOLOJİ
2.Sıvı
1.Katı
 Tanecikler arasında boşluk
yoktur.
 Genleşir.
 Sıkıştırılamaz
• Tanecikler arasında boşluk
azdır.
• Genleşir
• Azda olsa sıkıştırılabilir
• Konulduğu kabın şeklini alır.
3.Gaz
•
•
•
•
•
Tanecikler arasında büyük boşluklar vardır.
Yayılır.
Genleşir.
Konulduğu kabın şeklini alır.
Sıkıştırılabilir.
FEN VE TEKNOLOJİ
Atom ve molekül tanecikleri aralarındaki
boşluklardan dolayı maddenin doğada üç
şekilde bulunmasını sağlıyordu. Bu
tanecikler hareketli yapıya sahipler.
Hareketin nedeni taneciklerin sahip olduğu
enerjidir. Bütün taneciklerin enerji
toplamları o maddenin ısısıdır
Isı alan madenin tanecikleri hareketliliğini
arttırır, ısı veren maddenin ise tanecikleri
hareketliliklerini azaltırlar.
FEN VE TEKNOLOJİ
Isı sıcaktan soğuğa doğru yayılır.
FEN VE TEKNOLOJİ
İletim, enerji bir cisimden diğer bir cisme
geçtiğinde gerçekleşmektedir. Örneğin sıcak bir
cisme elimizi değdiğimizde, ısı enerjisi elimize
iletilmekte ve elimizde ısınmaktadır. Metal cisimler
ısı enerjisini mükemmel bir şekilde iletirler. O
yüzden bunlara ısı iletkeni adını takmaktayız.
Tahta veya plastik malzemeler ise ısı enerjisini iyi
iletmezler. O yüzden bunlara ısı yalıtkanı
demekteyiz. En güzel örnek mutfaklarda
kullandığımız tavalardır. Tavların yemek pişirilen
kısmı ısı iletkeni olan metal malzemelerden
yapılırken, tavayı tutmamızı sağlayan sap
kısımları ısı yalıtkanı olan tahtadan veya kuvvetli
plastikten (bakalit vb.) yapılmaktadır.
FEN VE TEKNOLOJİ
SORU: Kuşlar neden kışın tüylerini
kabartırlar?
Soğutucularımızda, gıdalarımızın bozulmaması için soğuk
kalması sağlanmalıdır. Çok katlı , parlak yüzeyli plastik maddeler
kullanılmıştır. Üzerinden basınç kalktığında buharlaşan maddenin
soğutucunun iç ısısını alması ile soğutma sağlanır.
Kapakta çok şey
bulundurmayınız.
Yada buz
dolabının
kapağını gereksiz
açmayın. Bu
uyarmaların
arasındaki ilişkiyi
açıklayınız.
FEN VE TEKNOLOJİ
RUKİYE TUNCERTAN
FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ
2. SINIF
1. ÖĞRETİM
091802039